장음표시 사용
381쪽
Cap. XIV. De Mais . . hi iam antea ex legibus humanitatis ae be.. nevolentiae erant obligati.
g. CCCLXXXVI I. Nec dubitari potest , 3 3 quin pacta se
vanda sint . Quum enim , qui aliquid promittit , mentem suam de dando aliquo faciendove sive verbis , sive aliis signis prodat, verbis vero ita utendum sit , ne alter decipiatur: g. CXCvI. 67. 3 consequens est , ut & a paci scentibus omnem fraudem omne, ue abesse oporteat mendacium , adeoque
standum sit proniissis patiusque omnibus, deliberato animo initis, & hinc nihil debeat fide data es e sanctius , nihil perfidia detestabilius.
Quemadmodum enim patas quodammoeo
sub enimns indigentiae nostrae , idque agimus pacistentes cum aliis, ut nobis omela hum nitatis & beneficentiae, quae alias a plerisque frustra speraremus , praestent δε iti facile P tet , iis solis inter se genus humanum contis neri . Ergo tanto perfidiosus U , magἰsque nefarium , fidem frangere, quae eontinet vitam. Cie. pro G Roscio comoedo cap. VI. Hine seminper generosum visum est το α ρδει , ον verax , vel, ut rem eloquitur Euripides in Iphig. in Tauri v. Ios . .
Pulchrum est lingua, cui ades fides . g. CCCLXXXVII 1. Accedit & altera ratio , cui non minus ponderis inesse, facile unusquisque largietur. Quum enim osciorum omnium , quae alteri debemus , communis veluti fons & icaturi
vanda esisse, Pro hatur arissumento
382쪽
que nos subigere debeat, ut, quod nobis fieri nolumus , id nec alteri faciamus, DCLXXVII. ε. nemo denique sit mortalium , qui pactis & promissis ab altero decipi velit: denuo sequitur, ut nec nos cuiquam pactionibus & promissis illudere, eumque Propter fidem nostram defraudare debeamus, adaeoque paeta omnino sint servanda. Non hie utimur argumento, quod nee societas eivilis servari possit , nisi sancta hominibus esset religio . Quamvis enim hoe a sumento recte probetur pactorum fideique i ter homines necessitas , eamque Cieero desine. II, i I. R inde eleganter demonstrarit ,
quod ne illi quidem , qui malefieis O scelere pascun ur , possinς sine ilia partieula iustiti
id est, sine pactis, vivare et ex hae tamen in cialitate non esse originem obligationis huius repetendam , iam supra ostendimus . g. LXXV. Itaque binas has rationes , quas hoc & antecedente aphorismis expetaimus, ex principio nostro AMORi4 derivare maluimu .
Ceterum pacta vel μονοπλμα , seu UNILATERALIA. suut , vel δι,λἀρα seu BILATERALIA. Illis unus tantum alteri; his ambo sibi mutuo aliquid promittunt, adeoque posterio ribus tacita inest conditio , unum praestit rum, quod promi serit, si & alter ex sua Pa te pacto satis factarus sit. Deinde utraque sunt vel opLIGATORIA, quibus nova obligatio vel alterutrius , vel utriusque panis , constituitur, Vel LIBERATORIA , quibus obligationes , antea constitutae, tolluntur, vel MuTA , qui
383쪽
vae pro arbitrio paci 1centium constituuntur , quales in primis NovATIONEs, & TRA ACTI Nps de caussis dubiis esse , nemo non intelligit . Sed horum omnium eadem est ratio ,
puta, s ut summa fide & quam religiosi sime servanda sint, ε si vel maxime non eo consilio aliquid promiserit alteruter , ut obligati velit. ' in . Observandum hoe est , eontra illos , qui
aliam promissionem PERFECTAM , aliam IΜ- PERFECTAM esse statuunt, & illam quidem definiunt , quando non solum promittens
obligari viat , sed & simul jus in alterum
consere , ut rem promissam veluti debitam plene a se poscere queat: hane vero , quan do obligari quidem vult , qui promisit , ut tamen alteri tui non sit ad exigendum. Quo
referunt promissionem: Ego destinavi, hoe t hi dare, preo , tis mih credas , diemque pollicitationes virorum potentum aut gra tiosorum , quibus allevi commeadationem vel suffragium spondent . Grol. Iur. beti. O pac. Π, 2.2. PusendorE Iurinae. es gent. III,
s. s. sed I ) sepe tales promissiones non sunt pacta, sed dicta tantum , vel adsever Mones , quas a pactis ipsi distinguMne Geotius & Pufendormus , immo aliquando non pacta sunt, sed praeparationes ad pacta , Rura vulgo tractatus adpellitant. 2 ὶ Res est Paene eontradictoria, aliquem promittere velle, & alii tamen nolle ius ad exigendum dare Quod nestio , an tale sit commentum, quo omnia pacta & promita turpiter eludi possent , exemplo Mediolanensium, qui increpati de periurio , respondebant : Iuram
mur quidem , sed iuramentum asφendere non
384쪽
inquit, responsio, ut moribus oratio eonsonarer, O, qui prave ae perfide v vere O facere .es Me erant , aliter, ae perside O prave , ἰο- qui non potuissent , ut vitam flagitiosam sermo .nlotus eomitaretur. Denique 3 in si imperfectae plerumque sunt hujusmodi potentum promissiones ratione exactionis, non ideo illleo, quod ad obligationem attinet , pro imperis cita habendae sunt
R CCCXC. Iure n. . Ex quo povo eolligimus, et 3 nihiI turdi rura di naturali interesse inter pactum & stipulati na. dein , adeoque 8 in falli Franc. Connanum.
butam Cρmment. I. sic qui , Romanorum Comine daturus ἀνομιαν, etiam iure naturae ex promissis , quamdiu stent intra termino& simplicis conventionis, icte in emis λαγμα non transteant , jus perfectum oriri negat .. Quemadmodum enim ejus argumenta iam satis profligarunt Grol. de iure belli Θ pac. II. a. ω Pilend. Iur. naria is gent. Ili s. 9. itanos addimns, Comanum minus.magnifice de naturaeli paritorum obligatione sentire, quaralelas Romanos , quippe qu, pactis nudi&vim perfecte obligandi numquam detraxerunt, quamvis actionem ex iis , ob singui res rationes, denegarent λ Ex Romanorum sententia obligabatur , etiam qui nudo pacto aliquid promiserat, eumque , qui fidem sesellerat , illi non minus
perfidum putabant, quam aliae gentes . Quin mata impersectam esse existimabandi hane oblii gationem , quae ex Pactis nudis oriebatur ,
385쪽
Cap. XIV. De Pasiti. i 343 sed persectam , siquidem ratione illius loeus
erat eompensationi, l. 6ω D. de eompos constituto, l. I. g. pen. de pecvn. eos. novationi , t. r. D. D. de novat. fideiussoribus & pia ignoribus, i. s. D. de pign. exceptioni, l. r. f. s. l. D. de pact. l. IO. l. a. r. l. 28. c. eod. Unde & , quod a promittente per errorem fuerat solutum, conditione indebiti repeti non Poterat l. I9. D. de cond. ind. Quorum plera- 'ue ita sunt comparata , ut in obligationem imperfectam vix eadant . solam negabanti 'ACTIONEM, quia civilem invenerant modum,
quo paeiseentes uti jusserant, pura stipularionem. Eam qui negligebant , perlusorie egisse videbantur . Quemadmodum ergo multis lo- eis leges ex oppignoratione rerum immobi- suin non dant actionem , nisi pignus apua acta fit eoost lautum , nec tamen ideo pignori obligationem persectam detrahunt quippe quae aliis modis sese exserit ita nee de Romanis statuendum est eos pacta noluisse persectam obligationem producere , quia actimnem inde oriri noluerint .
g. CCCXCDQuum vero pactum sit duorum pluriumve in Pacta emidem placitum consensus, g. CCC XXVI. prς MCONSEMUS vero duarum pluriumve volunta *- - 'tum in eamdem rem easdemque circumstin-tias conspiratio: consequens est y ) ut ille consensus tamquam internus excerno' aliquo
signo declarandus sit - Qualia siἡna , quum sint uerba, sive: ore prolata, sive litteris consignata, , facta , & illa consensus expressi sita e tactam aebeant argumentum : g. Co XXIV. facile patet, Io perinde esse, sive expresso , sive tacito consensu , aliqui P paci
386쪽
Cap. XIV. Do Pactis. 34sre, probabile est, 1 praeterea aegrotorum, quorum animos morbi vehementia perturbes , immo is & maxime ebriorum , licet voluntaria fuerit promattentium ebrietas , nec I 6 eorum , qui iocantes aliquid pr miserunt, sibi ve sunt ab altero stipulati.' θ Quamvis enim alias tune demum agenti
non imputetur actio , ex ebrietate perpetra- ea, si per eum non steterit , quo minus h
iusmodi quid eontingeret , g. CVI. 31.
Per eum autem , qui ultra suavem illam i saniam sibi attraxit, omnino steterit , ne pacisceretur, quum actio ex ebrietate profecta
involuntaria quidem sit in se , sed non in sua caussa: s s. L. hie tamen aliud statuendum , & gradus ebrietatis distinnuendi
sunt. Aut enim modi ea fuit, aut summa M. minis aliquid promittentis ebrietas . Si m diea et non ita caliginem illa offudit intellectui, ut ne seiret , eui vel quidnam promiti ret, adeoque huiusnodi promissio omnino obligat. Sin summae non potuit non ill incurrere in sensus, ae proinde alter , qui eum illo pactus est , vel in manifesto dolo fuit , vel sibi saltim imputare debet , quod cum homine vino sepulto at semisomni rein seriam suscipere & pacisci non dubit rit. Itaque nulla est ratio , eur ei jus esse debeat , promisistam, dilauta alterius crapula, exigendi.
Ex eodem porro axiomate colligimus, Ir Anutile ἱ tile esse pactum, ex ignorantia vel crrore initum , si vitium hoc intellectus sit cul-eantia, pabile, vincibile, ac voluntarium: g. CUIL vel err
387쪽
346 Iur. Nati se Genti Lib L. N prudentissimum pota fallere, g CUIU-36 veIuti as, si de diversis personis rebusve lenierint stipulator & promissor, vel ao si alteruter erraverit circa personam, vel rem ipsam , vel 11 circa eas circumstantias , quae non facile sciri potuerunt, & quarum si conscius fui stet promittens , numquam itae. esset pactus γ His observatis regulis omnes species , quae
, in. ipsis rerum, argumentis occurrere pollunt m
Deile explicanturia sic non valebit pactum, si qui se ducturum promisit virginem , Tuae praer gnans postea adpareat ,. quia hae in re falli potuit etiam prudentissimus t per n. I9. nec sponsaliae ulli us moment, erunt, si eui Tulliae
nuptias , nomen vero ignoranti , . Afrania per errorem spondeatur, quia, quum de diversis personis senserint , non consense-2unt in idem placitusti , per n. I9. ω 2O..
Denique si desponsam Τulliam epilepticam:
esse,. vel alio tetro, morbo laborare , postea adpareati ne eo quidem casu sponsus tenebi-' tur, quia erravid circa , quae a sponso tam facile explorari non potuit ,, α quae tamen cognita , illum has adfectaturuin nuptias suisse, vix verosimile est.. lex numia 2Iω
An Zoici Multo minus ergo χχ valebit pactum, actu δω e tu quod quis dolo citerius inductus, , vel α3 in dolo istius malo circumscriptus. laesusque est , quia consensisse non potest videri , cujus menti veluti praestigias, aliter obiecit , ut rem vel personam , de qua pactus: est, sibi multo aliter conciperet, ac eam posti
a te ipsa deprehendit - Contr4 - st nuru
388쪽
Cap. XIV. De Pallis. 3 Ia est ratio, cur irritum esse debeat pactum, ad quod tertius alterutrum paciscenthim. alistero inscio, pellexit, quamvis as o dulitari nequeat, quin is, cuIus dolo fastim est, ut ita paciscerentur , laesis ad resarciendum damnum sit obligatus.
' Ηine nemo dixerit iure naturae ratas esse debuisse nuptias Iacobi eum Lia , quaS mais nisello dolo conciliaverat Labanus , Genes XXIX, 22. Neque mos gentis, quo facti tur pitudinem velare eonatus est Labanus, eum a dolo exeusare , vel Iacobum obligare potuit, ut sibi a socero malitiosissimo tam proterve illudi pateretur. Nam nee obligatoria procul dubio fuit illa eonsuetudo, &, si pro lege habita sui siet, id praedi ctum elis oportebat, neque debebat Labanus Rachelem pete ii Iaeobo νromittere , sed eum peregrinum , & eonsuetudinum Syriaearum ignarum , Praemonere, sororem , natu minorem ante maiorem despondere , moribus patriis nefas esse .
Omnia ergo miris fraudibus hie implicata fuerunt , nee ea rata suillene procul dubio , tu si Iacobo peregrino satius visum fuisset , concoquere iniuriam , sibi a socero illatam , quam in ambiguam litem descendere.
g. GCCXCV. Quumque & vis & metus quam naxime obstent consensui , nec imputari ulli possit , quod quis coactus fecit , si cogenti nullum jus cogendi fuerit , c f. CIX. 43. facile patet , 26 3 non obligari promi tentem aliquid latroni, aliive vim injuste facienti, a )Ratam contra eta promisionem , factam et ,
389쪽
Iur. Nat. θ Gmt. Lib. I. qui dum alterum coegit, jure suo est usus et αβ multoque minus dubitari posse de validitate passi, si non ipse , cui quid promi Lium, sed tertius, hoc ignorante, vim adhibuerit , veI caussam ineundi pacti dederit , nec non, as si coactus postea rem ratam habuerit, quia tunc non ex voluntate
priore, vi & metu extorta, sed ex posteri re ultronea obligatur. g. CIX. 4r. Quum enim cesset Jmputatio , s quid sa-
, ctum si, cuius quis nee eaussa nee auctor est, Cv. 13. hie vero is, eui quia Promis um est , non sit auctor violentiae , quae alter ad promittendum est adactus: illi etiam uim non possie imputari palam est. Sic ex. gr. s quis imminente a latronibus vel praedoni-hus maritimis perieulo , praesidium sibi mercede satis lueulenta conduxerit , frustra ille comitibus illis itineris, mercedem flagitantibus , reponeret , se metu latronum promissi se . suid enim illorum refert , an conductor coactus sit , si a locatoribus coaeIaέ non sir emrum culpam esse oporter, ur horum poena sit rrecte inquit M. Seneca controν. IV, 27.
f. CCCXCVI. hn, Quandoquidem porro pataim in duorum
sua pacia pluriumve in idem placitum consensu consi-scentium stit - g. CCCLXXXVI. ) facile patet, 3 o se iii 'non modo pactis bilateralibus, sed demus . I in unitateralibus , iustissimam habere rati Lem : adeoque 31 promittentem non teneri , nisi alter , sibi gratam esie rem promi Liam , ostenderit. Quod tamen 32 . aliquando merito praesumitur , tum ex statu ejus , cui quid promissum, tum .33 ex ipsius rei, quae
390쪽
Cap. - De Pas D. 3 npromittitur, indole, tum 3 ex anteceden, te rogatione , dummodo hoc postremo casu idem , quod rogaverat alter , promi
sum sit. f. CCCXCVII. Quia praeterea pacta ineuntur de aliquo praeitando, g. CCCLXXXVI. praestari vero nequeunt, impossibilia , adeoque eorum
omissio nemini imputatur : g. CXV. 19. Consequens est, 33 ut pacia de rebus absolute impossibilibus inutilia sint, nullaque inde nascatur obligatio, nisi 36 tempore iniri pacti res in potestate promittentis fuerit , isque postea vires, quibus pollebat, sua cutipa detriverit, vel 37 aliquis rem non abso- iure impossibilem, quam tamen sibi imposisbilem esse satis noverat, dolo malo promi serit. f. CXU. 6 o. seqv.)6. CCCXCVIII.
Qitumque ει αδ-ατων sint non modo , quae per rerum naturam , sed & quae per leges bonosque mores, fieri non possunt rc g. CXV. y8. nemo non intelligit, 38 inutilia quoque esse pacta ac promissa , quibus leges iustitiae humanitatisque refragantur et
nec non 3' quae decorum, pietatem, verecundiam , laedunt , quaeque adeo nos ne facere quidem posse, credendum est, uti recte , α Vere φιλοσοφικως, stribit Papinianus l. I s. D. de cond. instit. o. Non obligari quem
quana promista , quo se ad patrandum delictum obstrinxit: nec i illum, qui se alteri ad praemium delicti dandum obligavit , eo nomine teneri οῦ ac proinde Αα omnia pacta de rebus turpibus ac inhonestis inita,