장음표시 사용
41쪽
Iur. Nat. Θ Gent. Lib. I. ideo aliquid 'erat iuris naturae vel gentium quod idem iaciunt bruta animantia , sed - quod homines id faeiunt , , praelucente recta. ratione.
Quid ius Quum praeterea ius naturae eas complect 8ςutium tur leges , quae universo generi humano perrectam rationem sunt promulgatae, fg. XII. homines autem, vel singuli storium , Vel, prout incertas societates coaluerunt, considerari possint: 3 ius, quo sit gularum actiones regunturi, NATURALE , quod, quin in societati--bus , & intereas, iustum i fustumve sit, praecipit, I GENT m vocamus, adeoque ψε eadem iuris utriusque sunt praecepta, eaedem leges , quin immo Jus GENTIuM est ipsum jus nati rate , vhae h'minis sociali negotii Lque societatum atque integratum gentium adplicatum. '
- Itaque latius patet JUs NATURALE , quam 3us GENTIUM . Nihil enim recta ratio inter O mnes gentes eonstituit , quod non & singuli
Observare certa ratione teneantur . At sunt quaedam iuris naturae, quae non aeque commode adplieantur integris gentibus: e. g. jura' matrimonii, patriae potestatis, cetera.
g. XXII., natu. Ex quo colligimus, 4s ius naturae a iure, dri. gertium nec principio cog Joscendi, nec ipsis regulis, sed solo objecto, differre: adeoque 46 rationem eos fugeret , qui nescio quod jus gentium , a jure naturae diversum , sibi
fingunt. 47 3us GENrIUM HHIrlvUM Vel SE CUNDARIUM , quod VetereS commenti sunt , proprie huc non pertinere, quu n nec a Deo
42쪽
Cap. I. De Nat. Θ Const.Jur. me. tas constitutum, nec per rectam rationem promulgatum , nec universo generi humano commune, nec denique immutabile sit . . ,. Pleraque quae ad ius gentium positivum referuntur, vel ex ipso jure naturae, vel ex moribus, vel ex lege aliqua, pluribus,se communi, o iuntur. Ita jura legatorum, 'raque ex jure naturae recte explicantur Multa' quoque inter se servabant Graeci, quae barbat in ri insuper habebant, v. g. ut induetas daret victis ad eadavera tollenda . Postea mora, Germanorum poenae omnibus gentibus eama munes facti sunt. v uti recte observavit Gror. de iura belli O pae. II, 8. I. 2. Deniquo &inter Christianos mores quidam inoleverant , quorum apud posteros vix mansit vestigium . ' Leibnit. Praefat. Coi. Jur. gent. dist. pag. VI II cujus & hoec est elegantissima ostavasioli, iquod multa ς quae olim Pontifex Romanis Mi 'veluti in communi gentium Christianarum reis publica sanxerit , pro iure gentium commu-ini sint habita . Quod elegante exemplo de usu balistarum adversus Christianos ex ea .un. X. da sagistar. illustrat Hert. ad P -- douf. de jur. nai. o genr. Lib. II. cap. III. s. XXIII. list. c.
s. XXIII. Itaque non inutile fuerit, iura haec, quum Partitio ad eamdem normam exigenda sint , hoc li- QP xi. . bello conjungere, illa tamen, quum & objecto & adplica ione differant, simul in tractatione distinguereta & utrumque jus stom
43쪽
De Actionum Humanarum Natura . atque Indole.
Transi X Iis, quae hactenus de natura & eonfii: ',' A, tutione juris naturae ac gentium diximus, de act non Roscurum esse existimamus, illud ad dirinibus hu- gendas HOMINUM ACTIO s pertinere , adeo- que rem ipsam exigere, ut de earum natura atque indole paulo accuratius agamuS.. Oa s. X xv.
ouia .. varios in homine motus , variasque comctio & tingere mutationes, ab ipsa rerum omnium Passio λ magistra, experientia, satis superque Convinci- . Quum vero motus nullus sine sufficiente terna & liqua caussa motrice fieri atque intelligi pos-c teri δὶ sit: motus quoque omnes, quos in homine deprehendimus, caussam aliquam sufficientem habere, eamque vel in ipso homine, Vel --
rea eumdem esse oportet. Motum ergo, cujus caussa sufficiens in ipso homine est, ACTIONEM : cujus caussa extra eumdem quaerenda est, PAssIONEM adpellamus. Quum Vero motus iste, quem AcTIONEM vocamus, vel in cogitatione consistat, vel in corpore a voluntate Producatur, prior ACr1oNis INTERNAE 3 posterior ExTERNE nomine venit.
g. XXVI. P. m. Passiones ergo quamvis non a nobis ipsis, . i' , sed a causa extra nos posita, proficiscantur, ac P 'ς - eatenus non sint in potestate nostra , sed saepenumero & nobis invitis oriantur : aliquando tamen veluti repelli possunt , atque impedi-
44쪽
ri , si instructi simus viribus suscientibus as
resistendum causae , extra nos positae, motumque huiusmodi in nobis excitaturae. Contraea etiam contingere potest , ut veluti adiuvemus hanc causiam motricem, extra nos posi-rant, ut motum hunc in nobis tanto facilius ciere possit. Ex quo consequitur, ut passiones aliae sint IM NesrRA POTESTATA , aliae NON SINT .
Omnia haee exemplis luculentissimis facile possunt illustrari. Calefieri est passio. Et aliaqllando resistere eon possumus, si aere admodum calido iter facimus: aliquando possumus, si hieme procul a foco recedamus et aliquando illam veluti adjuvamus , quoties nempe promptus accedimus ad ignem , ut tanto magis incalescamus . Calefieri ergo aliquando est in potestate ne stra, aliquando non est.
g. XXVII. 'Quum ergo ius naturae circa actiones homi- An &ha
num liberas versetur: g. IV. consequens ό est, 1 3 ut illud non dirigat passiones, quae ut hostia
non sunt in potestate nostra: a 'Ut, quamvis illud quaedam sancire possit de passionibus, quatenus in potestate nostra sunt , non tamen tunc dirigat passiones, sed actiones liberas, quibus resistere vel rubuenire possemus his passionibus, ostendatque quid nimirum sit ossicii nostri circa passiones illas vel impediendas, vel adjuvandas.
) Ita sane irae, qua adscimur, leges praeserihi non possunt: at actiones nostras dirigere lex potest, ut ne irae frama laxemus , ut re- . sistamus principiis, ne illam ad impetum pervenire patiamur, ut actionem , fervente hae. animi pemii One suspelsamur, eetexa 4 Haec
45쪽
21 Iur. Nat. o Gene. Lil. I.' Haec omittentem quis neget advelsus legem Peccare Recte ergo, si quidquam aliud ob iervavit Cicero Tusc. Ouae'. I, 3. animorum
omnes morbos O perturbationes ex adspernatione rationis evenire , id est ex omiluone eorum , quae agenda suadet recta ratio , ne vehementioribus illis animi commotionibus' sue-
situ Iu, Π turae. Quamvis vero hae omnes causiam suf- naturae. ficientem in ipso homine habeant: g. XXV. eadem tamen experientia docet, aliarum actionum nos nobis semper conscios , easque in potestate ac arbitrio nostro sitas, alias ita eL 1e comparatas , ut ex dispositione quadam mechanica oriantur , ac proinde nec earum nobis conscii semper simus , nec easdem in potestate nostra habeamus.
sie ia polsate nostra est, stare, sedere, an
, di ambulare, loqui, an taeere; dare aliquid, acdaobis. retinere malimus. Et harum omnium actionum, dum eas edimus, nobis eo ei; s mus . Contra per nos non stat , quo minus cor Per συπολω l . διασολ I , intestina motu peristastico, sanguis per ei reulum moveantur. Quos motus saepe nee sentimus , nec . eos in nobis fieri , novimus . Paulo aliter hane distinctionem aeeipiunt Stoici , quando ω ἴinti e
NON EssE , Moeent. Ad priora enim reseruistia opinionem, adpetitionem, desiderium , averissationem, uno verbo, quaslibet nostras acti nes tr ad posteriora corpus , possessionem, gloriam , principatum , quaecumque deinde . nostra operas Inoa sunt . Epictet. Mehirid. cap. L
46쪽
Cap. II. De Aa. Hum. a se Ind. . 2 3 cap. I. Ac proinde rerum haee est divisio ,
seu ἔν viri non actionum tantum . . . . , g. XXIX. : i
Actiones, quarum, nobis conscii semper sin Actionesibus, quaeque in potestate nostra ac arbitrio vel hu- sint, MuMANAE vel MORALES I quarum nec coi ' ψεῖ uitii seii nostri sumus, nec arbitri , PHYSIcae , Vel NA- rates. Eas ΤΠRALEs adpellantur. Quare illas Liagaάs 3 has ait djr NECASsARIAS esse, facile patet: atque indemerito inferiur, 3 ) humanas vel morales tantum
actiones a jure naturali dirigi, g. IV. iam
natur les,. nisi quatenus, ut has vel adjuvamus , vel turbemus ac impediamus , in nostra potestate positum sit. '. . r
Quamvis enim , ut paulo ante diximus, iaeireulum sanguinis, motumque condis & intestinorum in se nihil nobis sit. arbitrii r,.experientia tamen docet, posse nos illos motus non modo medicamentis & temperantia ad-- juvare, verum etiam eosdςm,. et turbare ingluvie , vel serro , venenis , aliisque modis plane sistere. Quis ergo dubitet , quin ius naturae prohibere pota , quidquid motos illos naturales , unaque ipsam vitam , turbat vel abrumpit λ Animadverterunt hoc ipsi veteres philosophi . Ersi enim plerique nescio quid laudabile facere existimabant eos , qui, ultro sibi manus inferrent violentas e et an ter tamen Democritus apud Plutarchia de sa
pus anMam damni inoria dati accusaret , hanc , quia cώndemnetur, effugere non posse . g. XXX. Principiae Quum itaque actiones humanae, morales,
libeiae , sint in potestate nostra atque arbi- tum iis
47쪽
di volui, sit, quidquid a voluntate nostra dirigitur: con- sequens est, s ut actiones humanae, vel mo- et i, rates , ac liberae a voluntare nostra dirigan-- tur. Quumque nihil decernat voluntas, nisi
ab intellectu ad adpetendum aversandumque excitata: mentio inde colligimus, s
intellectum quoque ad edendas actiones hu- . manas liberasque concurrere, ac proinde duo esse adtionum humanarum ac liberarum principia, INTELLECTUM & VOLUNTATEM. Voluntas enim est . saevitas bonisormis , - adeoque semper adpetit bonum , malumque aversatur. Elem. phil. mori g. XXIX. Hi ne nihil potest velle , nisi quod intellectus illii tamquam bonum, justum, utile, repraesen-- tavit; nihil nolle , nisi quod idem intellectus . illi tamquam malum , injustum, noxium , ostendit. Recte simplieius ad Epictet. Enehir.
NIONEM, quae est cognitio quadam , a ratione gubernata , dignaque homine , anteeedere. 9uae quum in eorum αι quo versatur , quod nobis honum malum ve est, aut esse iidetur , omnino
PETITIO sequitur .- Prius enim quam adeptas rem desideratam , in amplectaris , aut eam declines , qua est rei desideratae eontraria , vel averseris , animo protendeas aut abhorreas suorνον.
48쪽
Cap. II. De AAion. m. m. Nat. aeq. Iad. 2sf. XXXI. INTELLEcrus est facultas mentis, res distincte percipiendi, dis udicandi, de Iilque recte ratiocinandi. Quae facultas quando IMAGINATIONIs nomen adsumat, tam alibi , quantum uatis est,
dixitnto . Elem. μil. rar. 6. XII. ct XIII. g. XXXII. Quum ergo Voluntas nihil possit adpetere vel aversari , nisi ab intellectu excitata . g. actio nou XXX. consequens est, 8 ut nec actionem est inor tamquam justam edere , vel tamquam inju- Φ - stam aversari possit , nisi lintelleolus , eam 'Cum lege comparando, id est, ratiocinando , distincte perceperit , illam justam injustamve esse , utque adeo 9 circa actiones morales opus sit ratiocinatione, qua earum iustitiam injustitiamque distincte percipiamus. Hine satis patet, ius naturae non dirigere
actiones infah tum, quos ipse Deus negat di-- seemere posse dextrum & sinistrum , Ioan. IV, II. bonum & malum , eligenda & rejicienda. Ies VII, I 6. multoque minus actiones furiosorum, mente captor tim , morbo in fanientium, qui de justitia injustitiaque actionum ratiocinari non possunt. Recte ergo Aristor. magn. mor. I. 34. suorum quis non est eaussa , sed gnorantia , ωt delinquat et ob ea neutiquam scussus est. Est enimvero ejusmodi inorantia naturalis, veluti quam nescia. infantes patrescia ι . Haec nimirum naturalis inscitia non facis , ua ab actione infantes dicantur injm
g. XXXIII. 'Ratiocinatio illa , vel facultas de justitia Inde ton- min. deIur. Nat. ct Gent. B im scienti .
49쪽
IAr. me. ct Gent. Lib. I. injustitiaque actionum vostrarum ratiocinandi vocatur CONSCIENTIA , Cuius naturam variasque
species jam alibi explicavimus . Elam. los mori g. XVIII. δεν. Λttamen & hic qua dam vel repetere, vel tanquam supplementa addere , nostra vel mallime interest. . s. XXXIV.
Q ver auia ergo de iustitia injustitiaque actio-
diuisitar num Nostrarum ratiocinatur constientia, g. Via sylis XXXIII. o iuste autem actiones vocantur coning suiu ς templatione obligationis externae, ex lege ortae: g. VII. Io conscientiam comparate inter se oportet Iegem actum, te est, duas tropositiones , ex iisque elicere tertiam .
Quod quum fieri non ponit, nisi per syllo
gismum: Etem. phil. r. g. LXXVIII. )' consequens est, ar ut omnis conscientiae ratiocinatio .sit syllogismus, eumque az semper absolvant LEx , ACTIO propria, & SENTβNTIA,
t nquam tres hujus syllogismi proposiriones.
η Ita comparata erat ratiocinatio Dis σοῦ παραδι omne. Ouisquis innoeentem predis sangu . nem male agit. Id ego feci. Male ergo egi. Mareth. XVII, 6. Ubi prima propositio manifestat LEGEM , altera ipsam Iudae ACTIONEM 3 tertia sENTENTIAM complectitur . Nee aliud deprehendimus in mente nostra , quO-i ties ratioeinantem in nobis persentiseimus conscientiam et ut adeo contra conscientiam philosophari videantur, qui conseientiam pro . vado sacerdotum terrieulamento cum Tolando venditant,
K in Quum ergo coascientia syllagisnus pro
50쪽
conclusione semper habeat sententiam, s. in XXXIV. sententia autem omnis vel absol Vat, Vel condemnet , prout actio legi vel convenit vel adversature I 3 conscientiam, a qua quis absolvitur, EONAH; a qua Condemnatur , MALAM Vocamus. Quarum illa semeer cum mucia quadam, nate, quum tuta omnia timeat, cum suspicione conjuncta est . Hine Paulas Apostolus Rom. II, 1 s. actus
conseientiae voeat-κατεγοροῦντας , ψ o ολοδου se , ω tationes vel ratiscinationes ACCUsANTEs vel ExCusANTEs, itemque Ioan-.ni Apostolo , I. viji. III, 21. integri vitae scelerisque puri' sunt καρδιατ quos cor Dum non condemnat, comtra flagitiorum sibi conseii v. 2o. ἄν ς καρδία. εἰ καταγινώσκει ν quos cor Dum eondemnat .
Quin & poetae ita philosophantur , e quorum numero . Iuvenalis Sat. XII. v.' . seq.Pνἰma hae es ut is, quia, se
ba quamvis Gratia fallae. Praetoris viseris urna.
s. XXXVI. Rati inari porro possumus I 4 de acti In Mite.
nibus tum FuTuars , tum PRAETERITIs., etiam cedentem
petratis et ac proinde conscientia de non n*dum edita vel futura actione ratiocinans, Asa 'μφ 'Tam rus 3 de praeterita & jam perpetrata , CONSEMIAM adpellatur. I. XXXVII. . In qui-