Ars Sophoclis emendandi

131쪽

aegro careat. Forma uia sane Sophoclis haberi non potest, ne quum correctus sit Trach. v. 292, cum oupio scribore licet ἐσυέν correpta paenultima. Silanae innumerabile coniecturae actae sunt, eas nova Rugere nollem, proponerem ως ενταυθα ἐν υ εστ ετ οκνειν καιρος. - Neque vero minus accommodati sunt duo versus 133 sq. accommodatum quoquo verbum an λλαχyae si e re quam primum persecta solutos esse negotio), non tam communiter dictum, ut ὀυἐν έλλειν κακον, quam cum propria adhortatione coniunctum.

κλμεις, Ioetiv πεῖραν ουτ fτον κλυο σαλπιγγος Γαλλα νυν γε πας ευδε σrρατοςJ Nauchius ita coercet: Αιας τι τηνδε πειραν ουθ' re ἀγγελων κληθεις σορsιῆρ υτ σαλπιγγος κλυων Roctissimo ab omnibus tentationibus hunc locum tuetur M. Seyssertus. Addo, repetitum ακλητος - κληθεές, ut aliis locis defenditur, ita hio in

praecipitem instantemque anxiae mulieris sermonem cum maxime Onvenire. De coniecturis in eum locum prolatis hoc unum dico Heimsoethii inventum aDιοσiητος ab hac Tecmessas interpellatione alienissimum esse. Ceterum esch. Choeph. 838 iam sinekius comparavit.

Θανοντες αν προυκεhιε, αἰσχίστιν ιιορ pNauchius mavult eicero verba ν; - θανονrες αν quam cum aliis Helvatio, Morsitatio θανόντες mutaro in λαχόντες. Berghinaram 1endum ensere v. 1059, nisi talia in extrema fabula parte aequo animo serenda putare Mihi quidem persuasum est verba θανόντες ci προυκε hιεθα eiusdem auctoris esse, qui supra 988 sq. scripsit

Tin θανουσι - κειι ενοις, ut neutrum coniecturis amoveri debeat;

v. 988 enim Her erdenus et Meinehius tot εχθροισι , M. Seyssertus τοι σθλουσι proposuit pro τοῖς θανουσι; r. Gu Schmidtius Anal. p. 15 antra H ρφανῶσι τοι φ π καὶ νεοις ετ πελαν scribi aut potius v. 988 sq. exturbari iubet, quae mea quoque sententia quondam suit 105 M. syssertus moleste scribit φθανοντες. Sed plura

intra dicenda erunt. Diqiligo b Coos e

132쪽

νικέοντας cloin 3ιεν non loco essent, si non antecederent, sed sequerentur cetera verba καὶ τους ὀπισθεν th. Nunc his verbis Agamemno multo magis speciem iusta egitimoque dominantis adsumit. Neque vero neglegendum est conservato illo versu universam complexionem verborum multo concinniorem saa et numerosiorem.

Phil. 50 sqq. verba hiis c ola ἐληλυθας - τέ ν τ νωγας aut subditicia aut corrupta putat Nauchius. D. quas recto Obloquitur M. Seussertus Vorba a ἐν et καινον οἱ πριν οὐκ ἀκ κοας κλυρς υπουργεῖν non significant tum manu promptum esse cum quid audiveris etc. φ, sed idem sere, quod iura κοῦν - κλυζς. Voce υ Γρεῖς vero mavult Ulixes antea aliquid humilo in Nooptolemum dicere, quam postmodum probi invenis scrupulis impediri sola. 1008sqq. παιδα τόνδε - ἀιάξιον ιεν σου, κατάξιον r ιιου, οὐδἐνρδο πλὴν τ πηοστ α χθών ποιειν . Phil. 255 v ιηδε κληδων ωδ εχοντος ικαδε

Nauchius in unum V cogit: Ουοινῖδε κληῖδιυ ιιζδ ιον διῆλυθεν. Particulam που recte dicit M. Se ertus coniectantis esse. Illud autem maxime consentaneum est animo Philoctetae exacerbato, quod continuo de universa Graecia id suspicatur, quod de una inaula Scyro accepit.

n. 265 εοριφα αἰσχρως, ωΥ Γερζιιον, ἀγρις νοστ καταφνίνοντα, τῆς ἀνδροφθορου genuina sola videntur Nauchio verba ερριφα αἰσχρως ωδε τῆς ἀνδροφθορου. t ξυν η V 268 quo tum reserendum est Nequo concedo ut Nauchius ξυν ii ad bdim reserat aut ξυν ι corrigat.

Ceterum D. M. Seyssorti notam. Repetita autem VOX γριος, quae iam utimanno offensioni fuit, nou minus suspecta est quam quae vocabula in vorsibus insequentibus 268-274 repetuntur.

133쪽

verba Ἀτρειδα - τοσε interpolatori deberi auspicatur Nauchius. At cur locus O C. 437-441 comparatus non satisfacit, ubi pariter id, quod est sententia momentum, repetitur Hio versu ὁ γ εἶχον ν δοχρονιον ἐκβεβυγκοτε explicatur illud os ῆιδε χρονψ invidiosa. Et quamquam pronomen τουδε abesse potest sola. 1364, 139, 5T,Ai. 10503, tamen nomino υτρεῖδαι aegre careas cis. 566 586 sq., Trueh. 804 τουτον αρας θλον εἰς τον στεροντον λοιπον κηκί βέοτον ευαἰων χειν

Nauchius ita circumcidit: γῆ τουτ ανατλας 'ἱοτον εὐαέων χειν, repetens interpolationis originem a mutato ooro rarλας τovrorar-λας)'x τουτον αοας ἀθλον - Praetermitto ut levo argumentum in hanc coniecturam loro continuo post ylo repetitum. De cina cla. quae supra p. 110had O. C. 141 dixi. Verba εις τον στερον non ut

supplementum lacunam explentis cum eorrigenda sunt. Reiciendum videtur, quod cum oechlio reponit Berghius ς τον σraetor sed D. supra p. 59. Etiam magis abhorret a vero, quod anto Nauchium Funderus scribi iussit n oueto orρας αγλον vallo εχειν ratus pylo ex praecedente του Io intellegi. Ib. 322 o ταρα τυ γε προσθεν ουδεν ξ ἴσου χρονευ διοέσει γλωσσαν, τις Dd ια ad unum v reducendum Nauchius putat, ita fero: Iro γαρ ιισει γλῶσσαν, Πις Ddatici Argumenti summa τυ γε- σθεν χρονε ε ισου et explicatio μις ονδαμα r tam eno concinneque coniunguntur, ut ne cogitandum quidem sit de interpolatione. Si verba οὐδε ε ισο recte se habent, cum indoino ἀνέσευς interpretanda sunt cis Eur Hipp. 30 εσονι απε' ιεν ῆι πριν . Videntur vero corrupta osse cum ἐξισοῖ scriptum esset ξ σου, ειπε correctum est in οὐδέν Hi γε προσθεν ειπερ ἐξισο χρο i li); nunc etiam particula γε magis locum habet. De εξισοι eis. l. 1194 uvet et 1 Ουδεν ἐξισώi de correctione Trach. 266.

134쪽

Nauchina proscribit verba Κενταυρος - μυνχινι, quia non de doloribus, sed de morte Nessi appropinquanto dicendum fuerit. Putat enim interpolatorem, ut adscriptum ad n nomen Mi ravem ad trimetrum augeret, reliqua adiecisse. Sed primo considerandum est, Deianiram quae omnia accurate enarrare vult ιιεlt. ἐκτενῶ λόγον hanc ipsam ob causam haec probabiliter addere deinde prudenter poeta seminam, cuius animus iam malo omine agitatur, haec dicentem facit fatalemque ironiam ipsam exprimentem scis. 707 sq. ob eamque rem non de morte propinqua Nessi, sed do πικρῆ γλεοχῖνι, de vulnere ab Hercule inlato loquentem.

χειρωσοφιαι κἀκ τωνδε Nauchius sagacissimo ita conflat: αυ. ε γε τοι τοδ' ἔστε, ἐν δρωσαν τόδε Sed ut haec Opinio magis temeraria quam deliberata est, ita illa sententia καν - ερπέ egregia est ad depingendam ulciscendi cupiditatem et eiectis illis verbis pertinere κἀκ τ υνδε ineptum in modum in v. 1105 sq. Miror quod Nauchius nondum in eam opinionem incidit, ut illa ratione desperatum versum O. R. I495 sanandum putaret ex verbis

καλεῖ - τεκρον,

135쪽

quae non solium temeraria in loco sanissimo, sed etiam salsa sunt

ne oro φειδος fuit illi viro, quod rectam vim rationemque verbi τέκtουσαν plane ignoravio. Her erdenus Exero crit p. 126 in Trach. 24λυε τον αὐτῆς πεπλον, Γῆ χρυσῆλατος προυκεμο ιαστων περονὶς, ἐκ de ἐλώπισεν hoc medela genus tentavit, ita tamen, ut adderet: Si Sophoclea

sint, minus recte a poeta addita esse iure contendas. - Alius iuro contendat erWerdenum minus sapere, quid poeta conveniat. Doventer eiusmodi hariolationes v. supra P. 78. Postremo commemorare, non refutare Volo commentum Liasneri,

ita contrahit: μαλλον θανεῖν ν σου hvrais orta λεγ 0. Iarm contendere licet omnem eorum operam, qui imen moidendis versibus alicui loco medelam adferre volunt, inritam esse, quia in Sophocle quidem non accidisse videtur, ut particulae versuum insererentur. Si quid adiciebatur, integros versus addi solitos esse comprobabitur etiam iis, quae infra ad Trach. 84 disputabimus.

. In Sophocle quidem disi, quia sana in libris Euripidis illud

evenisse Videtur. Velut

Hel 9 Θεοκλυμενον αμεν ο τι δὴ θεους σέβων βίον διήνερο ευγενῆ τε παρθενον

Nauehius verbarat δὴ - δι νεγκ' interpolatori nomen Θεοκλυι ενον secundum V. 14 sq. interpretanti magna probabilitate tribuit, quum ne numeri versus sint pleni et satis inepte dictum ινρνεγκε, nisi sorte etiam hoc loco Euripidos ostentatione doctrinas aliquid sibi indulsisse cir Bacch. 29 sqq. Iph. Tauri 32 sq. videtur et versus corrigendus est '. ρσεν ἔ ν τι δὴ θεους σέβων vel . ρσεν ονοι ο δὴ ψ. 3.). Alius locus est diversae rationis Rhes 3 sq. ubi verba φυλακας ὁ λιnων κινεις στραειάν repetita sunt, ut saepe in

136쪽

Iam hoc quoquo molestum videbitur eos versus expungere, qui ceteris versibus cinprimis insequenti, non praecedenti structura verborum quasi increverunt. Velut

Nauchius . In latilem et inutilem putat, ni scribi velit πως Ουτε παλαι λογοι ι ἀπώλλος κτε. Quem putas quaeso, ut etiam

probabilitatis aliqua ratio habeatur, tum illum v. vel inventurum vel inculcaturum fuisse Atqui hi versus tam egregie ex ipsa naturaveritateque expressus est, ut non ex interpolatoris cerebro, sed ex veri poetae ingenio prosectum sese ipse exhibeat. Activum φαινες autem neque molestum est, ut ne εται rii quidem opus sit scribere, qui ξυνοντα σε sacillime subauditur, et multo accommodatius est quam passivum ἐφαίνου in oratione gratissime increpantis Electrae. Ceterum antea non corrigendum esse Νιστο ς ἐμοὶ ποδων Πηρε- τωια, id non solum Moinehi ratione probatur, qui dicit Electram cum pedes aequo ac manus adtrectare non possit, pro pedibus virum ipsum adloqui, sed etiam hac cogitatione, transitum parari viri ipsius compellatione ad novam sententiam πιος - ληθες

Similem Nauchi opinionem de I, 20 ε Ant. 1232 iam supra p. 113, p. 108 refellimus. Non secus O. R. 1410οπως τάχιστα προς Θεων etia tia που καλυφα ν φονευσα ν παλάσσιον ἐκριφαι , ενθα τε Melaehius Anal ad h. l. mutato sic μέ ποι η I4II delet, quia

Oedipus non supplicium sed exilium repetat et quia quum καλυπτειν non idem sit quod κρυπτειν obscuro loco abscondere*, tamen cum Burgesio verba καλυφα et κρέφατ' transponere parum lubeat. Burgestum secutus est anchius, qui etiam eo it που mutavit in

ἔξω ε γγῆς. - φονευσατε se. v. 1441 l. v. 100 Supplicium Oedipo etiam exoptatius esse potest exilio, sed Oedipus illud sibi denegatum iri scit, ut flagitare desistata poeta vero hoc propter eventum ita instituit. Verba ξω με που καλυφατε autem idem

137쪽

120 significant quod postea v. 1436 sq. repetit Oedipus ἡῖς- - aovor ων φανονιια ιις δετος προσν γοως), nam non solum exilio a civibus abscondi, sed etiam in peregrina terra aliquo modo velari cupit, ut nullius hominis adspectui sit obnoxius. O. R. I466 auehi suspectu es Concinnior sano sit oratio, si scribas cum Brunkio ταῖν rota , sed inconcinnita a poeta suo iuro quaesita videtur. Vorum molestum est cum Elmsteio ex no γῆ μεριμναν ad ται δ' θ HGιν - παρθέν οι intellegere προθου

O. C. I39 καὶ πασι alιειοισι τοι σαυτου rastant Groiσι συ3 1 αχοισι κιόaut et oi πασι scribere aut totum v. abicere vult Nauchius. De απασι cogitat Meinehius Hermanni explicatione vel omnibus abi. l. ablegata. Quid multa καὶ nihil aliud est nam etiam: Tu scis et rose etiam Cadmeis sociisque, ut tecum sciant dicit Oedipus cum gravi acerbitato eis. 1427 1430).

O. C. I640 ὼ παῖδε, λασας χρὴ et γενναῖον φερειν

χο/γi τοπον ἐκ- 0νδε. v. 164 abiecit Nauchius propter locutionem λασας et γενναῖον φερειν. Mihi nec φέρειν nec I xl, quod plerique ex aliquot apo- graphis receperunt, recte se habere videtur, sed φερειν aut additum, quum in clausula versus genuinum verbum excidisset velut παλιν cum χυνθειν coniungendum et λάσας et γενναῖον id quod generosum est ab animo impetrantes haut potius corruptum esse ex τρεφειν , generOSitatem gnaviter sortiterque in animum inducentes eis. O. R. 356τίλη γἐς γαρ ἰσχυον ρε φω). Versus, si quis alius, Sophocleus est. EL . 588 damnat Wnnderus Em in Trach. p. 17 cum aliqua probabilitatis specie, nam non de caede, sed de causa caedis et turpitudina cum ea coniuncta loquitur Electra Sed πατερc - εξα- πωλεσας καὶ παιδοποιεῖς nihil aliud esse quam arερα - εαet λέσασα παιδοποιεῖς intellegitur ex addito vocabulo ποοσθεν Ηοo enim quod salso reserunt ad contrarium τα νυν v. 585), pertinet ad παιδοποιεῖς et significat quod nos dicimus gnvorμ, ut sententia sit haec ideo cum egistho patrem intersecisti, ut dein cum isto

concubares.

138쪽

Postquam partem eorum quae iniuria Sophocli abiudicantur, tractavimus, iam via puriore acta ad veras interpolationes transimus et causas adseremus, quibus quemque locum interpolatum esse existi

Α primam quidem causam suppedita nobis i. 554, post quem libri habent versum τλιιὴ φρονεῖν γα καρ ἀνέψδυνον κακον. Omittit v. adulterinum Stobaens fior. 8, 9, delevit alchenarius ad Eur Hipp. 247, runckius Sophoclis aut Euripidis aut alius veteris tragici versum esse putant ob similitudinem ad marginem adscriptum, mihi vocabulum καρτα suspicionem movet, aliquem legentem v 554

tiam ita correxisse, ut o ιι ἡ φρονεῖν diceret αν muro sane κακον. Similiter Euripidis versu Orest. 55έ γε δε παrρος τεκνον ουκεῖν ποτ αν aliquis offensus iram expressi versu ανευ δὲ μγρος

promptos fuisse posteriores grammaticos sententias et causas communes particula γαρ vel cuς adnectere. Verum non solum grammaticos, quorum operam illo loco deprehendimus, sed etiam actores scenicos talia addidissa et per se probabile est, quum facile ex memoria eiusmodi versus expromerent, et confirmari

videtur l. v. II73 πασιν ue ηιιῖν τουτ νεέλεται παθεῖν, quem Berghius delevit Annal. Ant. Disc. 183 p. 961 sq. . Hunc v. adser Stobaeus fior. 118, 16 x Aristophanis Polyido, ut de Berghii sententia ex uripidis Polyido depromptus esso videatur; similes versus habes apud urip. Alc. 419 782, Androm. 1271 sq. D. lagm. 10 . Orest. 1245. Qui Sophoclis novit morem, ei dubium esse non potest, quin poeta satis habuerit dicero θνητο δ ορεσι ζς et concluserit adhortationem chori verbis ἴστε ιὴ λέα σι ενε Versu illo nihil languidius esse potest hoc loco, ut taceam de ratione pronominis τουτο et de poetae consuetndino duo versus tribuendi choro post longiorem orationem alicuius personae. Diqiligo by Ooste

139쪽

Quaeritur igitur, ad quam regulam in hac quaestione iudicium dirigamus. Principio hoc contendere licet neque loquacem esse Sophoclem neque eiusmodi sententias adicero nisi qua res, conditio, orationis concinnitas i. e. ratio poetica postulat, ut maximo differat ab Euripido qui saepe magis rem exponit sententiarum cauSa luculentum et prope ridiculum exemplum habes Hippol. 638 sqq. quam sententia rei ipsius depingenda gratia adhibet. Illos ipsos versus, de quibus modo disputabamus, El. 117 sq.

ω πῶσιν ηυιν κατθανειν ὁ νεέλεται, exemplum hahes huius quam diximus disserentiae. Sophoclis mora alieni sunt Ant. . I sq. qui versus cum mihi ipsi gravem suspicionem movissent, eos iam a Berghio damnatos esse vidi. Oratio irati Creontis concluditur aptissime sententia

parum accommodata sententia communis post illam iam inutilis insertur ἐκ τῶν γαρ αἰσχρῶν ληιιιιάτων Ους πλείονας ἀτωιιεν ους ἔδοις αν σεσωσυἐνους, in qua verbum σεσωσιιένους ab hoc loco abhorret. Ab histrionibus aulam versus si additi videntur ch. O. C. 795, Eur Cycl. 11 sq. . Iuro damnavit Meinehinc Symb oris ad Ans p. 49 Ant. I250 confictum ex V. 1191, quem quidem M. Suffertus coniectura ἄκαιρος pro ἀπειρος minus fastidiosum reddere voluit, Nauchius i. 327, qui molestissimus est, . . I sq. ut Sophoclo indignos cis. Philol. IV p. 19 sq.), artungius . . I397, cuius interpolator histrionem fuisse probabilo est cogitavit do v. 1360, indoinua El. ersus Ire sq. ipso dicendi genere suspectos de quibus infra dicetur). Item Ai. 734 mihi incommodus videtur, quia non illo consilio quaerit Aiacem nuntius, id quod ibi continuo adparet Apte sola

140쪽

verba φρασco ad addit, ut parumper aliquam quaerendi causam adiciat. Neque . R. v. 598- γα τυροῖν αυτους παν ἐνταυ ενι decenter aut vere dici a Creonte puto, ut vix liceat numeros ex libro Flor aiaοῖσι παν corrigere. Et huius et illius versus auctor videtur histri fuisse. Non videmur nobis iam versus ab ipso poeta adiectos abiecisse. Enim vero summam diligentiam cautionemque in hac re adhibendam eSSe, ne praepropere damnemus quae poeta ex usu duxisse potest addere, ipse παθοῖν ε/ι actor Quum enim aliquando El. 65 legerem, continuo mihi persuasi hunc versus Graecis molestum fuisse et postea invenit Ialinium eundem v cancellis opsisse Verum cum paulo post incidissem in O. C. n. 93, qui quidem nunc a Nauchi de C. Lugebili sententia deletur, sed eo loco aptissime gravissimeque insertur, iam desii dubitare. tque quem fugit quantum adfectus pronuntiatione illius versus idonea exprimi possit Nimirum eiusmodi sententias nostri actores scenici, qui quidem nomine digni sunt, cum tanta gravitate et proprietate saepe adhibent, ut mireris, quantum luminis utilitatisquo inde loco cuiquo redundet quidni Graecos histriones idem profecisse putemus 3 an insigne documentum: Trach. III τῶς γαρ θανουσι μοχ9ος ου προσγίγνεται. m. III τους γαρ θανοντας ον οφ λυπον ἁνους.

O. C. 954 sq. Q ο γαρ οὐδε γῆρας ἐστιν αλλο πλῆνθανε πι θανοντων δ' οὐδε αλπς απτεται. Trach. v. a poeta quidem, sed languidum esse iudicavit obraeus Advers. II 38 suppositicium censsit M. Axtius Philol. IV p. 575)nulla causa adlata, Nauchius ut locum communem hic languidum uncis circumscripsit; L . damnavit Zippmannus Athel. Soph. p. 1--4); . . versus duo Nauchius et Blaydesius eo loco incommodo ducunt. Trach. V. si cum ea quae inest acerba ironia ab actor pronuntiabatur, non languebat credo auditoribus. Atque D. 29 sq. Diqitia i Corale