Belli SvecoGermanici volumen primum in quo post causas belli paulo curatius enucleatas, series ejusdem ab ortu usque, ad gloriosissimi Sveciae regis, Gustavi Adolphi, secundi & magni, obitum, ac finem anni millesimi, sexcentesimi, tricesimi secundi d

발행: 1648년

분량: 404페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

111쪽

BELLI SVECO GERMANICI

Quando primum sub incudem veniret, foederi huic nomina dand , saeEθ--- ad felicem exitum spectare, nec quic- linque sur. Si tamen pro opum aru quam, risi ut suprema limponeretur sv que modulo, se quamum cujus se manus, deesse videbatur: Cum rem mure1st,fussita in belum una Gmfem. ra, a dicto Barone nec opinato injecta, reni. Ducem Bavariae, O re vos . totius negotii cursum repentd stitit. Detrectabat enim did mittere: Ut Rexieriptae foederis formulae, quam manu a ropria, si love roboratam, ut regiae iidei, inviolatae servandae, pignus, foederato Gallo erat traditurus, sueto eorum, qui supremo regiae Majestatis

idiomate gaudent, more, nomen su-

min foederator, Rex Suecta aut amicos gnosceret, aut cerιὰ neutrarum pam

a fectu responderent. Paci cacorio, si fui uturus, tractatu nil, msi communi

aim praescriberet. Indignum Regi istud Syruntψtem quo mod' de MEO trau- visum : Qui, priusquam de regia di- Ageret. Demum, quia a l. anno det

gnatione via digitum transversum in sexenni sordere actum erat, interea a cederet, totum negotium ad irritum

revolvi malle, ape re professus est. . In suspenso igitur id temporis manω-xat coepta qum . Rege Galliae foede

. Restimi P vero post reversi initio ab ' nem Oratoris negotium facilem habu- it exitum : Mense q, Januario Anni millesimi, sexcentesimi, tricesimi primi, Foedus, ad communium amici mauisionem, maru saltui ct magni Ora ni securitarem, Iibertarem commerci rum, oppresserum Romani Imperii omianum restitutionem,summatim, pra rini sinus, i tis ante Germanicum hel Iu fuerar, reparationem , Beroaldae, ubi Rex Sueciae tunc dirertebatur, itutem Rex Sueciae ingentes in bellus'

sumtus fecerat, conventum ad

lam intensissima erat bru

ma, qVo tempore, Majorum instituto, miles, post exantiatas aestivae militiae aerumna vires animosq; reficere in hibernis solet: Verum enimvero Regis haud fessa laborum aut satigabilis ui

quam mens, nec suos diu otio torpere, nec hostem interquiescere passa est. Hormo itaq; Campiductori mili- Rex Me tiae curam io nova Marchia ae ulteri gapolim, ubi H exbveciae tunc Giver eoasur, in ri Pomerania demandans, copiast, aerat xi is ita annos conclusum, & ad colo- quot necessariae videbantur, relin- - phonem perduinim est. Et Rex φω- s eciae Cutidum in Geminia alere exercitam; Rex vero Gaziae ad MLi -- pensas certam pecunicummam quotannis submini Dare, mutuo se nexu obli-

sabant. Praeter istud expressa provi- um. Miliseo. ct nautas conscribere,

naves uidem is MEo nes Uaria avehere, utras in alterius Regno liberum, hostilius vero utrobi r prohibitum fore uvens, cum potiori exercitus parte M . tormentis, decimo Calendarum Jan arit,iter Danimum retro nexu: bi J u- stratione habita, militeq; nonnullo Gryphen bergam, lbergae eo arctius incingendae, misso, cum reliquo exercitu Sedinum properatum .

Sedinensium autem munitione post reversionem suam solicitis oculii lustrata, non in eum statum adhuc,

movet,

Militaris diuriplisae temeratores mitit xem m motam puniendos , trans j as autem Dominis ad Itimam tradendos:

Expeditione Regis Sueciae ex voto successa, omnibus locis, quae victoria sua complis retur, Legam ac ciuestitutio- num imperiactum se furam ad inguem ne si ri, quinetes ari faciendastinet; obse istum, nec pontificia Rel gionu sed o magi, plus intenta spop

. . mitiu, ubi id periretur, exi mina- tere viro Om a vincere laborem;

iam sed toleratum iri. Abu quoque - probum, o hominem id soluo patria osur, Frincipibus, Rebus publicis, tam missossem sati. intra, am extra Romanum Impertar, Sedincian UkerMarchiam. Rexqvem animo praeceperat, perductam, Rex indignatus, Praefectum operis in vincula duci)ussit: 6aeritiam frigoris, quo humus indurata lisoni non cederet, nequicquam excusantem Ass verabat enim Rex. Frustria excusani

112쪽

Prentrioae mox Urbe tis propius successisse vidit, blati li:

ejusdem Gynecaei exorabulis animum

ad mitiora flecti perfacile passus est: Adeo quidem, ut, ad Regis postulatum, prompte, sine ulla tergiversatio- nondum pactus deditionem, sed iter habebat ite potitus. rari. Ipsiis Februarii Calendis in Neo-.

sen igs Brandenburgi conspectum porro ven--- tum: Ubi Franciscus Maraginus, Tribunus, sexcentorum militum, equitum Partini,partim peditum, praesidio subnixus, servabat. Huic proxima statim nocte tormenta admota : Nec Regimultum negotii Praesectus iacessit, sed, vix aliquot tormentorum ictus sustinens, deditionem obtulit. De qua, post matutinas preces adhuc ante me- ridiem, seqrenti pacto, cui Regis nomine Teumesius Baro subscripsit,conventum. Praesidiarii eum armis se impedimentis loco excederent, satine tamen

uspo iciti , infra trimestre spatium

contra Regem non militaturos: Pores civibus parcerent, nec fortunis eorum rapaces sufficerent manus, aut similegio iam attentarent , transfugas quo

que traderent, nec ulta occulcanent modo. Rex Oee versside publica ad durimum mi lare mi obnum versus caveret

ducedentibus: Dummodo rerirae, quaeed ducit, viae in s Zerent; incolis praedandisicentia, o alitis mi Daribus injuriis nu

latenus gria es.

Et alia occupato NeoBrandenburgo, Clempenoa quoq; pari selicitate acceleritate in Regis potestatem transibat : Quo tantummodo inaudito, Caesariani, qui Treptoae ad Tollensinam commorabantur, aliorsum dilapsi. i Inde Loitaeniis arx nam oppi- rium dum nullius momenti vi omni illuc

versi, per tubicinem, antequam exercitus appropinquaret . praemissum, Regis imperium suscipere juss : Cuius Praefectus, cohortis peditum duci or, Petrus Peralia, natione Himanus, heroicum quiddam ab initio spirans, respondit. Non suturum ejusmodi hominem nihili, quales, qui Treptoae curarant, fuerint, sed, ut egregium ac militarem, Dominoq; suo imperatori Romano, fidum hominem decet, dum suppeteret vita, dum spiritus duro militiae operi de otos artus regeret, defensi uni suae institurum. Simul arma induisse, de nobili, quod in

arce erat, Gynecaeo ita armatus ac totus serreus, se ostentasse scribitur. Ubi o Regem cum exercitu de tormen

pacturus, loco cui fodiae suae de mandato exiret . Q audis sane Regi in proclivi fuit, qua, vellet, homini praescribere deditionis leges. Resertur autem, dum eundem, insigni aureo torqveredimitus, accedit, quidam non obscuri nominis Dux, qui regia castra,

honorarius miles nulli certo muneri pro tempore innexus, sequebatur Re

si supplicasse de torque ipsit detrahendo, idq; per Regis conniventiam saetiim : Hispano hoc thrasone velut a tonito, nec ullatenus repugnante, aut Regis fidem implorant . Loitrio dedito, generalis vigilia- RexD. rum Praefectus, Cnipuulius, cum co-minu ag

piis nonnullis, quas e Stralesun lae Segreditur. aliis citerioris Pomeraniae praesidiis contraxerat, Regide junxit: Nubaq; interposita mora, Demminum statim

totis viribus properatum.

Demmini Urbs ad Panim, ubi

duo minora flumina, Tollens oean rebelamq; , recipit ac absorbete sita, a Caesarianis, ob transitus opportunitatem, non mediocri cura munita erat: ιArx etiam, quae separa ab Urbe in mediis paludibus fundata, angusto assere, diversii fluentis interrupto, aditur, per aestatem idcirco accessu haud adeo facilis,mis munitionibus circumdata, crassad; antiqui operis turris,arci adjacens, castel lo terreo, seu Reductu, peculiariter inelusa reperiebatur. Curabat autem hoc loco ipsemet Savellius Dux: Duabus peditum lesioni bus, propria de Holckiana, suffultus.1 e quo Savellio inter alias acer. Duris sabas exactiones, quibus Deniminum aeve iiii incircumjectam oram pressit, memora- q. h tur : Ubi incolarum habentiam eum Is pulvisculo jam everrerat, deni si ru militari,sti eos equos, qui, ut colendi ruris in-zesivi. strumenta, novisti me supererant, militari subjecisse exsecutioni. Cumq;

nec redimi a Dominis ob pauperiem

possent, nec invenirent, qui vel minimo liceretur, emtorem, carnifici, contractu cum to inito, addixissc ,

113쪽

98 BELLI SVE CO

do exiguum proselle detrahenda recepisse pretium. Areis, ur. Vixdum Rex Demminum appu- bisve De lerat, cum inumbrante vespera, par-m m QP te, qua Panis Urbem praeterlapsus de

IVL ' fluit tumuli a terra congesti, & collo-

μ' cata ad verberationem instituendam tormenta: Accessus ovoque tanta sed litate promoti, ut eadem adhuc nocte obsessorum munitiones subierint. Postera, sed dubia adhuc luce, Teutfelius, Tribunus, semisunulam quandam subitaneo impetu aggressus, levi negotio occupavit, in ea nidulatus, gnaviterque se muniens,regesta Urbem.ve sus humo. Et quanquam obsessi,. ad Regios vi inde iterum dejiciendos, Urbe erumperent, frustraneus tamen hic conatus & tinfelix fuit: Quippe cum, non sine clade repulsi, Regiis inse, quentibus, traversarium in si per aggerem , defensioni suae percommo-

. dum, quem raptim extulerant, dese-zrere cogerentur.

. Ab altero latare,ad arcem impetum praecipud vertere, Cniphulici mandatum fuerat: Cujus conatui fri-Sus nondum Omnino resolui qm impense favebat ; dum paludes, adhuc-

dum e gelaras, non attenris pontibus, quos Caesariani interseiderant, pedibus transire liceret.Mox reparatis quoque istis, traducta tormenta non nulla, & in arcem directa. Obscuro autem coeptae lucis, post paucos tor- Uentorum ictus, subcenturio cum quaternis sciopetariorum contuberniis,

rei periculum & aggressionem sacere jussus. Quos irruentes Caesariani vix

conspexerant, cum, Omnis propugnationis obliti, arcem, igne suppolito,

pro derelicto habuere: Intra vetustam, quam diximus , turrim, & circumjectum castellum mature receptum quaerentes. Sed &castello, ut exigua, in quadrum exstructa, nec ullis eminentibus A latus subeuntis hostis serientibus pugnaculis praedit munitione facile pulsi, intra angustae turris terminos cocrcebantur. Ubi, ut ipsi ab impressione 'Regiorum, ita Regii, qui sub murum proxime successerant, ab ipsorum injuria non minus tuti: Nisi quod lapidum linu impeterentur.

Quia vero turrim Uerire tormon IS,

- GERMANICI

ob crassitiem tenacitatemq; . veteris structurae, operosum nimis, nec condi

gnum pretium videbatur, ideo Rex, compendiosiori via rem .atare,sui, substis a fundamenta cuniculum eset: Obsessos, si defensionem obstinarent pulvere subjecto una cum turrὶ in altum evibraturus. Id quod simul ut his innotuit, Regis arsitrio se pomiserunt: Septem Holckia ae legionis si, gnis traditis Quae mox, ut victoriae in dicia, anteUrbem in tormenxorum suggesto

tympani aerei murmure, ac tubarum clangore comitante, statuta, & frequentibus tormentorum tonitrubus

in laetitiae lignum detonatum: Moviso,etiam qui in Urbe praesidium agitabant, animos remittentes, de deuitione agere cceperunt i Decimos exto

Calendarum Martii, signis explicatis, impedimentisq; & armis salvis, nec non honorifico quarum machinarum additamento, Urbe excedere permis,si. Scripto tamen Savellius recepit; contra Regem, adPomeranis is Meta uos confinia vira trium mensitim cur riculum, arma.haud latur .: Qua dcre caeteri quoq; , cum sup toris, tum iniimae notae Ductores, tot iux praeit dii nomine, fidem interpositum ibant Ita locus vix ultra tridui se Regis arma remoratus est, quo tres, ad mini inum, integras septimanas distineri posse, scite x Tillius crediderat: Cujus culpam omnem Savellio Duci imputans, ab exercitu remotum, Viennam

ablegavit; in gula Caesaris rei gestae

rationem. Ndditurum.. Urbem ut hanc belli arcem elegerat his in oris Savellius, & commeatu, armisq, ac omni belli instrumento. lide communierat: Q ae in Regis manus de enere universa ι & frumenti quidem cori ad quingentos, pulveris nitrati quadraginta supra qua ingentos centenarii, triginta sex grandiora tormenta, tum aliarum rerum, bellicis necessitatibus ins vientium, copia haud temnenda. 'Proditor de transfuga Quintius de Ponte, qui Regis vitae, ut diximus, insidiatus ad hostes, re detecta, transerat,& Ducis Savellii legioni, ut Lega

114쪽

VOLUMEN PRIMUM. D

inini paulo ante obsidium commorabatur, parumq; aberat, quin, indagi- ne cinctus, Regiorum casses incidisset: Sed Regis intentum paulo ante odoratus, quam aditus Urbis circumcirca insiderentur, ancipiti discrimini se subduxerat. Cujus tamen residua tinpedimenta, utut a Regiis agnita, non secus ac reliquorum militiae Ductorum, intacta dimissa. . latchinu Dum Rex ad seniminum haeret, st. S Johannes Molthius, equitum Magister, e Mega poli oriundus, explora. tum, quid hostis moliretur, cum trigin- uti iura sex equitibus missus, rusticis alibpotestate SVammultis, ut ad conterraneum, cu-

redigitur. pide se agglomerantibus, Ia chimon, muris portisve satis munitum, & Pani, qua in amplas paludes diffunditur,adjacens oppidum, astu tentare, animum

sorte inducit : Frequentibusq; igni-

bus circumcirca, maxime in angusto, quo id per paludes aditur,aggere excitatis, ac iuniculis ardentibus ad arbores hinc inde appensis, validas militum cohortes ementitus, primulo diluculo, priusquam nox omnino in diem iret, Regis nomine, quem cum toto exercitu prae manu esse simulabat, deditionem imperat. Praesidio autem caesareo, quod binis draconum cohortibus constabat, animos ad haec dimit tenti, remisso statim tubicine significat. A Rege, ad recipiendum eos in deditionem, ablegatum: Deponerent . itaq;, ni vitae periculum adire vellent, arma, Sc ex Urbe sine mora prodirent. Parent illi, terrore correpti, multiq; a paucis Regiorum, sed inermes ab armatis, circumfusi, captiq; ad Regem deducuntur : Nec minori facilitate, quam loco sibi concredito exierant, in Regis stipendia mox transiere . tanneritu Capto a Rege Demmino, nullum si Ph β' in citeriori Pomerama caesarei domi- id am vestigium supererat: Gryphis- viaidiam si exciperes, ubi Franciscus Ludovicus Perusius rerum potiebatur. Huic autem Bannerius,cui Rex Demmini, & ad citerioris Pomeraniae

sines militiae summam commiserat,deditionem persuadere tentavit; ad animum revocans. Non mori omnia uArerioris commeatus inferori media in

rcis. Jedo spem subsidiorum, occlusis

t 'Fe aditibus, omnino praereptam : Ado ead deditionem loci, quem jam necessaria quae e vitae tolerandae sensim a cerent, non vi ct armis, sed

brevi temporis mora compassium iri. Mature ergd morem ingruenti necessit

rigereret, O honestas deditionis leges ne re puere sed ultro oblat, ambuibus potius ulnis amplecteretur: mas,rm ad incisas rearepassus rusi pol odum esset ambiturus. Ad haee sub finem literarum a cruritibus populationibus Oincendiis, quibus Caesariani in popul res grassari soliti, gravibus hominem

verbis dehortabatur. Aoqvas literas Perusiae respon- Perusus dens, invictissima potentia Caeliariu ab ut

isset eversus, omnesve motuό hostiser, quot os hactenus in Urexerant, po- . stenti manu fugasset, contudisset, naicitus exstirpasset, magnifice depraedicata , spem omnem in hac cottacare ostendit. Non minus praesidiario suo militis dere; qzem at copiosum, in ira Iumve haberet : Sed multo magis causae bonitati , pro qua asserenda ad extremum usque haluum pugnare, certum iasiis do latum. Ne e u iam subesse causam, cur is sub tu δε itaret, aut anxius ad forvi. Si tamen a Rege iablegandi

quempiam suorum a supremum caesareae militiae Imperatorem, Irimum, copia

daretur, tropis ortasse is express sad posulata re ponsurum De incendiis is destationibus non quidem penitus negare ; sed necessitate, is bel ratione, s quid horum factum, fas excusare : Micq id etiaM in popul

res inde damni redundaris, Caesarem solitastia Clementia abunde compes .

Nec Perusius, ab hoc tempo- ima re, gnaviter Urbem munire destitit - m M Novis subinde, atq; adeo concinnis eam cingens operibus; ut, vel Rege ipso teste, similia horum Caesariani

in tota Pomerania nulli bi exstrux rint. Cum verci pecunia numera. in in auro, argentove signato ad usum minime suppeteret , defectum hunc . ingeniose suppletum

ibat, stamicam monetam cudi faciens

115쪽

MO BELLI SVECO GERMANICI

. impresso lemmate: NECESSITAS arumpartium Tribunus hostilis prae-GR T IIS L DENSIS. S sidii Praefectum compulit ad obstriniis quoq; penuriae, per falariae arae gendam fidem ; de restituendo a Duct

scaturiginem, quae vetustate adobru- risiu,imperiosuos vectuse Udhomita, &uiuneglecta jacuerat, iterutria superes reperiretur. apertam, curiosa us industria reme In has pactus leges, ultimo tanadium quaesitum : Ut non milites mo- dem Nonarum Martii, circa septimam do, sed & cives condimenti hujus in oatutinam, caesareus miles, armis dotis habuerint. Tandom penum, & bito modo instructus, funiculis incen quicqvid commeatus,pecorisve in Ur- sis, signis vexillisi explicatis, & prae-he supererat, sobriZ contenteq; di- ter impedimenta, quibus avehendis Densando, & superfluam ac inutilem quadraginta illi currus praebiti, duas

turbam emittendo, ad diuturnum o campestres machinas seclum trahens,

sdium singulari diligentia se praepa- Urbe excessita Quinquaginta quaturavit. Id his mediis consecutus hono- or tormentis, quadringentis pulveris ris : Ut Gryphis aldiae inter omnia nitrati centenariis, centui septuagin Pomeraniae loca, adversus Regem, ta septem pilis granatensibus, ingem pro Caesare, ultimum defensae ac com tiq; majorum globorum, & minorum servatae lauream referret. glandium , aliorumque bellicorum in- ra - orumentorum copia post se relicta

coiberia 4. dira araecKranae te' Exeuntes, ad sesquimille capita, sub Regiis de pionis ProTribunus, Franciscus de tribusequitum alis, es novem peditum dix Mors, qui Colbergam pro Caesare ob- cohortibus distributa, Sperre eriotinebat, postquam quinq; mensium Tribuno cum ducentis triginta equi o dium sustinuerat, gliscente sensim bus in hosticuna salvos deducente, ubi commeatus, rerumq; necessariarum finibus suis propinqui extra periculum angustia, liberationis autem spe pen, jam forent, indeductores hos suos artus evanescente, septimo Calenda- ma versuros, minitabundi jactare cc σum Martii, cum Tribuno Boetio, de perant : Quapropter ad Schiselbededitione agere coeperat. Et lic num subsistere aliqvgntisper justi, initio res lentius processura videreturi mox tamen, simul ut Rex detentos Caesariani post obsides utrinq; datos, comperit, ejusdemmandatu, ne sini- trium septimanarum dilationem, an- strae famigerationi locus daretur, ad tequam Urbe egrederentur,postulan- suos dimisit. Interim nihilominus ad tibiis: Mox tamen, condicione isthac quadringentos, maximam partem pe- a Regiis rejecta, seustra se esse sentien- dites, mora fastidium ciente, in regiates, postridie tubicinem, ad resumen- stipendia transierant

dum tractatum, denuo missero. Qui Triduo post Colbergam deditam

resumtus, tertio Calendarum Martii, naves nonnullae, commeatu omnis ge- felicem exitum, usitatis communi mi- neris resertae, & Rostochio, Wism

Iitiae more legibus, sertiebatur. H- riaque subsidio missae, ad maritimam ter alia speciatim insuper conventum: Colbergae stationem appellere visae: De eo estri vexilis, quod CaesarianiRO Quae tamen, quia ad tres tormento-i giis antehac ereptum iverant, reddendo, rum ictus, quibus vicinam jam Urbem is prohibenda imposterum a Ciribus salutabant, duobus tantum, Suecio omni praediarum; violent exactionis li- more, respondebatur, post festum, centia necnon resarciendo damno si od quod unt, se venisse conspicientes,. dis conventionis initae utatum foret . in altum, unde venerant, velis expa Ecclesiastici quoq; judicii, seu Consi- sis retro discesserunt. Naves istae, storii ut vocamuc a Duce Pomeraniae ja indudum instructae, in mari aliquam. Praeses, D.Joachunus Nassin, mobilia diu cum contrariis ventis colluctatae sua, interq; haec, libros & acta, quae fuerant: Quae etsi temporius venire

haud deperdi, cum Ducis, tum pro- potuissent, scopum tamen suum obis vinciae totius intererat, hinc inde dis- tenturas, & penetraturas ad Urbem, tracta conquerebatur : Ducis ergo & vix nobis verisimile fit. Rex etenim,

Ordinum provincialium nonitu, re- quem nihil horum latebat,pro Thalassiarcham,

116쪽

siarcham, Ericum Johannis Ullsparria Septimo. Duribus O militibus, nisium, & Boetium Tribunum, illum quis Iraesentibus, nilpraebetur, alimoniae caudem, collocatis in Colbergensi ostio Ia, eorum, qui, praeter cohortes vu- duabus triremibus, hunc munitione, ias, cohortiums ductores, toti legioni quae prope ostii ingressum sita erat,in- praesu, aut inserviunt, Ducum mini-staurata, & valido praesitato munita, Drorumve nomina, ante si rationem in- machinationibus hostilibus obviare stitutam, iri aeribitoriis ne attenduntor ;jusserat: Ita subsidiorum mari inferen- Nec,nisin loco, ubi ho pitatur, isqvam dorum opportunitate obsessos abun quid capito 1, n extorseris,ceu indebitum Mi interclusum iri ratus , nec opus, resiluito. OOravo. Pu Sucum, mia quod consilii Boetius dederat pase tuum, fixarum, peregre euntibus, agritum, molibus injectis obstructum, -- coiae vectura , equos, alimenta βιθω-nino corrumpi. . nistrare, abra praesenti aere tenentor:

Lem a Quo autem provincia in hac re, MoiRegis, aut premi Missorum Ducio

Rege mi'rum metamorphos spem conciveret commearu munitas. Nono. Inter mia

i - ' ' leges, quibus tam milites, quam inco- diribitoria ia aut agros magator: Vis Iae, durante hoc bello, viverent, ho- fecerit, ei manus injicere, O, instituentspitiis militaribus praescripsit , sequen- examinis, ac is uendae, si id δεδερυμ tis tenoris. Primo. DEO dicatas aedes, rit,paenae, ad vicinum Regu praesidium scholas, xenodochia,ecclesiasicaae perso- deducere, incolis O nulgi non fas e D.

nas ne creis temerato, aut quoquo modo, Decimo. Rex, aut si mus belli seu hospitiis mil=taribus, seu exactione Dux commeatu munierit, benescio con- cujuscunque generis to nec cui cesso ne abutuntor: Modsi raptu ρε θυam,sacris operanti, impedimento aut rum, aut utensilium impingant, incolis, i. Ieandalo eno: Sub vitae ct capitis par o comprehensos dicto modo adpoenam tra- Secundo. Militum per ho pitia in Um dere, non missis Eceto. Si tamen literaehibus distributio Magistratu, relinqvia alicujus momenti apiad eos reperiantur,tor, nec tertius illi se immisceto: Duces has ad locum porro desinatum ude , -- autem es milites, ultra modum a Rege colae, nulta interposita mora, properan- prae tutum, nil ab ho pitibus exigunto, ro. Undecimo. Meti commeatu ejusmo--tsumunto. Tertio. Hospites, sive in i munitiuersariunt,omenta, utirao- Urbibus, stve in pagis, Ducibus aut mi- cum proximum, ubi vectura mutanda, titibus, servitiorum quae vocant nom, ne trahunto: Si per illicitum usum depem, nil, praeter ratum, Bina, camil-, reant,Dominu pretium refundere certi. acetum, sialpraebento: Inferioris autem Id quod ni iter, quando integrae legio- notae vaces ales strigiles, Decani, nes aut cohortes transeum, obtineto.

Amisen hospitum igneae lumine contenti Duodecimo. Principis ac Nobilium ar-- πιο , ct negotia siua experiunto. ces, domusve, nisi quas praesidio teneri Quarto. Honorarii, nultissipendus at Minta causa interfuerit, ab hospitiorum diciti, q-s Ducibus ministerii gratia militarium onere immunes sunto. De-

comitarissent, umbrae, civibus ne oneri cimolertio. Frincipis Commissarios ae

sunto, hedit rum,apud vos commoran- Mimiseros, tum Nobiles, Consules, Mamr,sumtu sustentavior. Quinto. Nemo risorus Urbium, denique cives, ct alios Ducum, praeter id,in quo degit, subsidia- provinciae incolaου, ne quiis, manus i Ariumsibi hospitium asserito : Nec quis- ciendo, detinendo, aut alio νο- modo,q m, sub praetextu tuendorum rurico- injuria a cito. Decimoquarto. Nec Iarum, iis invitis, agros milite aut literis peregre negotiorum causa pro miscentes rutelaribus, pro tabitu, onerato , nec,ob remorator quisqvam aut inendito, ulu

rutelam praestitam, remunerationis quid is exaritio gravato: Agricolas quoque, exigito. Sexto. Vis militum in agros, operi rustico incumbentes, protegito po- arcendae militari injuriae, distribuuntur, this, i quam aliquod iis impedimentum nonsecus uralis ni praestitutos hospi- creato. Decimoquinto. In praesidiis,

numicitaribus cancestas se continento. Hribitoriisve,nec milites,nec Duces sub Eortis

117쪽

am BELLI SVE co GERMANICI

portis,avt ὰpersmis tramseuntibus reu- eondicio εc natura non postulabat, sed bum aut a mercibus vectigal exigunto, in Magi Jratus, cui jure ea debentur, praejudicium. Decimosexto. EMI ί ponum aut cohortium d crastim, litis , i in hospitia re alma remi, abi cotis alimentorum nomine quicquam po-,ulare, minime liceto: V m potius m ratores hi a Ducibus sievere plectant'. Decimoseptimo. Tandem, si id a versis lues istas, aut alias concra milirarem disciplinam peccatum a gregariis flagitabat, intactu in eo relictus: Quo, nimirum, modo Comites, a Rege ii stilitatibus & armorum injuria exemti, vicissim cavere animum induxissent sidem neutrarum putium jus a se inviolate servatum, nec Pocquam e prinvinciis suis periculorum aut damn*rum Regi, nusve statui illatum iri. Ad haec cassiureum rescriptum non , nisi

Arnoldini 1 Clainein, bellici Secretarii, subscriptione firmatum conspici, fuerit, Ducer pro his injure reis deme, Quo in fragili fundamento ne ipsit quia ct incolis damnum, Alvodpas, res-- dem Comites, nedum Rex, solidae ali-

cire tenenior.

Hae salubri legum militarium sanctione, & regi militi, ut, si non su-

Perflua, necessaria tamen alimenta

caperet, & incolis, ne penitus eviseerpti pessum irent, prospectum: Nec

muriis tanti moderatione amor & aD sectus hominum, quo venientem Re-. gem amplexi fuerant,in animis eorundem intemeratus permansit.

denuo,so belli oneribus ac incommodis, neutra

rum litate concessa.se eximi a Rege peti oli res rit, & qribus legibus Rex preci ejussiae Comi fuerit absensuri supra annotatum. Re- te neutra, sponὶ autem Regis accepto, & hic, lira ni-εc, hu)us exemplo inductiis, Orientalis Frisiae Comes non destiterant, Electorum quoq; intercessione ad ea rem usi ; donec a Caesare adipisceren- quid fiduciae collocare poterant; LM . qbricam enim eiusmodi rescriptorum iidem esse , nec magni pendi, Strales undae, aliorumve in Imperio Romano exempla Regem edocuera it. Deniq; C aquis declaratio non absoluta , sed ad Regis cautionem restricta esse: Quam hie, ut laesus & ad arma provo catus,'ultro aut prior offerre, habita dignitatis suae ratione, prohibebatur. His & aliis de causis tracta in Re non

isthunc ad umbilicum haud perducere, visum Regi: Donec, cum a Caesare ii tum iasis Comitibus,de Neutralitatio a tim arto, tem conservando, i Iussi clemur carueretur. Spes tamen certa his m

cta: Mora praeseriptam ingrederentur viam, Cae aris militem, semes proximetu ab hum, non amplius admittendo, tristitis o cosedus, φ' cura, tandem cen ferentur nomine, oblatu, nuta in rescriptum, de milite ex utroque , futuo uis, durante bello, pecuniaria sta-

nitaru abducendo, is aerionibus suis sidia sub ulti praetextu hosti pendendo,

turr

hospitiorum , comtributionis, aliorum cautionemve idonea de his omnibus A militarium onerum incommodis neut

quam imposterum gravandu: Modo prius Caesari ederent impetratam parirer a Rege cautionem , de vacua locorum, quibus Caesareus miles excessurus erat , posses ne haud iterum occupanda. Missi itaq; sub mensis Martii ingressum, eodem simul temporis momento , ad Regem ab utroq; Comitegi praefando; Regem qυo a Comitatus ciones ipsorum omni MEorum molestia exemturum, eos nommescripto camvere paratum.

eo latius Q expandentibus Regis Sueciae armis non habere Caesar, post ex auctoratum Fridiandium, sibi videba-

Legati, ab Oldenbursio, quem dixi- tur, quem promtius opponeret, ac se mus, Frenckin iis, ab Orientalis Fri- nem Tillium; exerciti multorum belsae, Dido Cniphusius, Dodonis, qui sub Rege generalis visiliarum Praefecti munus sustinebat, stater Neutralitatis telae,ab altero inceptae,utriusque nomine resumendae M pertexendae: Verum, simul ac ad rem ventum, sussicienti mandato destitui reperti. Praecipuus enim nodus, quem resolvi rei loru eventibus experientia Duce,nullisq, fere adversae fortunae ictibus con cum hactenus felicitate: Qea omnem penE Germaniam, dum bella ex bellis oriuntur, non interrupta victorii serie adobruerat. Dignus ex eo aestimatus: Cui, amoto rerum summi Fridiandi caesareae militiae gubernacula, prout in

118쪽

VOLUMEN PRIMUM. . . Im

Pontieeiorum is eratorum exerci cujanadudum ea. tenuerat, traderentur.

illiv. . Post C. artrensem autem rece dro . pium , Uannibal a Schalimburg , ge--i D m neralis rei tormentariae Praefectus , concreditas ibi militi, nuserum & cal L mitosum 'statum d senem hunc Tillium quero undu . detulerat: Discrimen animo praecipiens, quod Fran- cofurto & Lan libergae haud obsture immineret , ni pluribus & recentibus

piis, commeatu , pulvere nitratu, aliis necessariis,laboranti utriq,ocytis

succurreretur.

inapropter Tillius, cum Vrio sit um re, quam quos hucusque debellaverat, di forsan initio sibi fuerat imaginatu, hoste rem fore conspicatus, omni milite , qui per Sueviam, Franconiam,

Vestphaliam, dc alias Imperii provincias lon , lateq; dii persus hospitabatur, DG excito, & in taxonia inferiorem c venire juSso, ipsemet,sub finem Januarii mentis, Francosurtu, quatuor comitatus legionibus, venit, Urbisq; , ut & Laiad, bcrgae situm collustrans, uri obivis, quae e re viderentur, mox .urdinatu iit. Instituta Avqq, ab eo exercitus, pςr Varios casus imminuti, lustrati &, quia ominissarius Ossa, hos ipso tempore, ingentem pecunia summam collybo traii scripserar, pcrdoluta stipendiorum parte, militi qua dantemis satisfactum. Homius . Rogita interea Campiductor Hor-

ab eo sibi niu , cum attributis sibi copiis, Regis r ju tu, Sol diui se locis circumieetis stativa habens ., fama de adventu Tillii sparsi, pridie Calendarum Februarii,

mediocrem manum , ductit equitum Migistria Platen, Land bergam versiis exploratum miserat. Quae milites

aliquammultos e L in is ergon si praesidio, in subjectis Urbi p. gis ac auro

palantes, Osfendens, trucidatis ultra

quinquaginta, Iriginta captivos nacta,& ex his cognitum est: Cromae, Glo- viaeq; ab lectos magno numero stlo- petarios, equis ferentariis impositu , dracooes tacto . Quod vero Cui rino simul certior redderetur Hornius, hosti, tramisso ad Landsbergam War- ta, in ipsum ire decretum, ne ancipiti aleae rei summam, inscio I ge com-: mitteret, pedi tytum cum tormentis ache dico instrumento mat e Pirit Zamretro pedem terre)u st; sibium Comatem Turnium soldini prae sidio relinqviens: Cum equitatu vero primum inter Piri tram & Sol dinum hospitatus, mox pabuli,quod illis in oris caesariano milite planissime ab natum erat, desectu versu tari ardiam reductum, in pagos, intra Plonam & Inamam nea sitos, distribuit, &, quantum pote, constipavit, in hostis actiones ac

motus toto animo intentus.

ini. tamen spe Drosperi successe Tlli sus hie loci Regiorum vigilantia eum hinermolutum, simul Regis progressibus, in ci-in Rςῖς teriori Pomerata in futis, retractus, consilium, quod animo sors anconc Perat, mutavi Francoriario, quinque edestribus Tribuni Fer montii co-omibus , iub quibus nul e ciuadrii senta circiter capita reccnsebasti srmato, cum copiis, quas ab Albi secum ad yxerat, omniqi ferό caesareo milite, in Stern bergensi, Cr nenii, nec non Zullichoen si agro hactenus divertςnte, ipsis Nonis Februasii r uo movenu & Bescoam . Fur sten al-diam, hine ad Bellinensem porro transitum, mox Navium Rupinumq; iter

intendens.

Qvo factum: ut Hornius quoq; ,

cum suoruni plerisq, ulteriori Poni rami a Rege evogatus, in citeriorem, vi adro tramisso, se contulerit. . Dum autem in itinere Tillius moram huic inde trahit, renunciat*m illi:

Rςgem post alia ioca, Deminini quom in ligni felicitate potitum. Q 9 sti

mulo incitatus, ne inter imperiit ascepti cunabula torporis aut sormidinis argueretur , recta in Regem ducere, de N Brandelaburgum, quod inter vias primum occurrebat, Ni adoriri constituit. Iner i NeoBraliden burgo Cnip- Et Nemhusus, cum propria, Scotica q; Mac-Branden- cai legione. Et huic quidem Rex, ut, buxa mloco, cui adversus potentem adeo ho PMῖ

stem defenden o par haud esset, deserto, in tutum se cum milite recim: ret, mandatum scripto transmiserat: 'Quod is terceptum oppidi eo mat in rias equitatu usque ivaque cingendi ansam dedit Caesarianis; ne boJus, quem inhiabant, faucibus eorum exsemeretur, solicitis. Equitatum Tillius ipsemet, Feldsbero pri arceo ,

119쪽

BELLI SVECO GERMANICI

quam Regiorum quinquagint

nebant, violenta impressione

gnata, & neci datis, quotquot inerant, quarto Nonarum Martii, cum unive

so exercitus robore secutus.

Re Cniphusus ob id animum despondere , sed sortiter de strenuE cum suis se gerere, de aliquot sustinere hostium ins situs: minimo, licet Tillius ad dedendum locum ter hortaresereret, & quia fortunae regiae his in oris summa Deminini atq; Anclamiae conservationi innitebatur, An clamia huic, ut miniis firmae, minus fidebat Rexb se caeli copiis suis conferens, Urbem adversiis hostilem vim promiscua civium, militumst, opera, raptim muniret ue Clempenoae, LandScronae ,

Spantcoae arcibus valido praesidio in. sessis : Lucrando, nimirium, tempori, tur, adhuc horae quadrantem antὰ, quo harum oppugnandarum mora limquam ultima sae vis, Lirim offerens stis interim aliquamdiu distineretur. vitam ac incolumitatem , spe tamen Ad Panis autem transitu arcendum regiorum subsidiorum aflres ad haee occludens, deditionem renuere, de extrema praestolari. Unde, septimo Iduum Martii, universilis aggressura hostem, genus navissi, struthionum ap- pellatione, Strales unda accersitum: Quod in flumine fungeretur calleslorum velut mobilium vicem. Nec com- tanto impetu, & animorum ardor moditas numinis abhorrebat, ins nisuscepta : Ut propugnatorum virtus per se profunditate , & palustri ripa supurata, oppidum captum, &, quic

vita in armis repertum, ad internecionem caesum fuerit. Inter alios Linsoae Dienhemio SubTribunis supremus hie dies illuxit. Ipse Cniphusius cum omni semilia , &' nonnullis militum Ductoribus in hostium manus vivus devenit: Gresarii autem, quibus parcitum, ultra sexaginta haud numerati.

Expugnationi Tillius ad quingentos

cincti: Ut ita ab hostili insultu ac vi naves satis essent tutae,&, sicubi tormentis forsan impeterentur, de io, in locum tran ferri possent. Ne porro ad Stolpam aut Gutrcoam hostis transitum moliretur, in ripa interiori valida utrobi vis castella excitata, imposito sufficienti militum praesidio. Tribsceis etiam, qua Trebela fluit, omnia ad ex cipiendum impetum provisa: Ne hac tormentorum ictus imperauerat: Neq; parte perrumpendi rima Pateret , exercitus eius cladis expers exstitit; QNd s, disse ultatibus , quae obsitae- compluribus Ductorum ac militum bantur, insuper habitis Tillius violendesideratis. tum Anclamiae obsit dium animo obsti- Durante obsidio, validum equia naret, Rex, castris ad Cabelam potitum tamen , Wingerscrio Tribuno iis, a tergo circumventum, subvectio- Duce , Rostochio movebat, Tillianis ne commeatus, & pabulandi iacultate

sejuncturum. Quod Rhingravius, de improviso prope Plaviam supere ruiens, Deil E dissipatum iit: Dueeipso Rostochium, unde venerat, egre iugi elapso. Baianerius quoq; Cronber-pio , Caesaris nibuno, haud procul NeoBrandenburgo collisus: Ubi pari pene clade,& aeqva fortuna discesIum. intercludere, feroci in q, novi hostis, fatigando potius , quam pugnando,

frangere decreverat.

Rebus ad citerioris Pomeraniae ri Sotae limitem ita ordinatis , ipsemet ver- m sis Viadrum regressus, &dnersa iterum parte hosti tumultum.exciturus, binos pontes navales,quorum alterum majusculum, alterum paulo minorem

Rex in . 6. NeoBrandenburgo labo- Sedim praeparari secerat,adverso Via- '' ranti Rex Soeiae succurrere in ani dro, Suetam deduci imperabat , Flu-hu rio . inum induxerat: Qtam in finem Pas- in ne his instrato, castrisq; ibidem po- ditiac Mnci exercitus convenirejussiis. Ubi sus: Quae scissa , & murulo terreo seu

vero, Tillianorum armorum violen- vatici, interjectis hinc inde Reductibbus, probὰ circummunita. Sub haec frequentibus incolarum Ejus ara quaerelis Regis aures pulsabantur, ob datum militum , gum primis equitum, licem singuli

tiam : Excusso disciplinae Deiro , in praedas, direptiones, dira quaeqi, quo is 'tiam suis praevertisse subsidiis, fama

tulit, mutato cursu, aliorsit directa velificatio. Relictus tamen ad cit

rioris Pomeraniae & Pani, silvii de- sensionem Horoius: Cui iniunctum. Fridiandiam de Treptoam Urbes d

120쪽

VOLUMEN PRIMUM

a longi ius, eo magis se essiqndentium, prosis retur respectu,nec mi ros inco

. mii ira nullo aut regiorum protectoriorum Scod QP tutelarium Uiplomatum, aut locorum divino cultui & juventutis educationi destinatorum habita reverentia; nihili. eorum non perpetrantium, quae MN, re duum, conserendis agris desium tum framentu extorquendo, ad δεο rationem adueres, O mortiferam denis inediam , Rebus ira attemperatis, ut appareret, n uem regium,non barbarum, in hoste tantopere hacten s fuerant sed risianum militem, nec Perampi reprehensa. Insigni ejusdem cord Messe sitar uimperat moderamen aerus .lio: Qui nefanda haec unius, alterius- animo pari. Sm vero ne nunc qiaram,ve nebulonis facinora toti exercitui id quod Tribunu tamen o altis milviae maculam aspergere haud leve silu- Ducibus m procliosore Ietitiai Moberrimo li, nec unquam satis latuito militaris disciplina inculet dirupto, propriam ipsius iar i & existimati nem, cum apud h. os, tum hostes, non parum sugillare noverat. Neq; latebant Regem pernitio iissimi, qui

ex enormis hujus licentiae semine succrescerent, frustus: Nam & terras

inliis habitatoribus desolari, & inco-arum animos alienari , & toti exercitui, dum paucorum ingluvies atq; insaturabile abdomen omnia ab init, necessaria vitae sustentacula subtrahi;&, quod caput rerum, iram divinam, Nemesinq,, scelerum ultricem, in Regem ac regii militis caput certo certius provocatum iri. Fama ad haec erat: A Ducibus foveri gregariorum petulantiam, complurem, excessus ab his ipsis committi: Et quidem sub . tutelae, eu protectionis colore ac praetexeu. QDd ergo Rex, justam si premi Numinis vindictam a se & exe

citu depre laturus, conscientiamq; coram DEO omni exoneraturus culpa, barbari ei huic nec vellet diutius connivcre nec posset, sed, quantum in

ipso erat, condignis, quibus alii a limilibus flagitiis deterrerentur, poenis persequi illam, statum, fixumq; animoliaberet,idco, misso ad lingulos quosq; equitum peditumve Tribunos edicto, fidei σίacramenti, qui si ob ing re cur, propri e famae, honoriae, ct existimationis, quae, hactenusfortiter ab iis issensu, iam non parum periclisarentur, commonefaciens, graviter illos adhortatus est , in cooperandum ipsi, is non tam pasti sione hujus ed ZIi,

am se ver exsecutione operam una .andum : Let o praedarum,direptionum, aliorum excessuam licentia cohibesa, mriles, eorum imperio sublectus, nece artis

inimentu contento viveret, regia pro-

m, itaria coercerenIur, si, ad amotiem

rum rationes, in i Eos eo nomine anim

advertent , necessitudinem seri , i

animo flare decretMsimum . Hic egis erga iustitiam ardor disciplinam militarem, )am tum laba- scentem, si non in pristinum statum Scsirmitudinem erexit, certe ad tempus suffulsit, ne statim in praeceps&pes

sum iret.

.. 7. Tinius verb Regis, ad ci- Tilliu ei

terioris Pomeraniae defensioneni pro i travida se cura accingeotis, con lilia de in- y00' 'tentionem odoratus, rationibus belli

supputatis, sacile in futurum prospis 'ciebat: NeoBrandelaburgi, utpote levidensi loco, adeo strenue & acriter exceptum plus negotii manere, sicubi alia m oris momenti praesidia aggrederetur. Metuebat insuper, nec injuria : Annonam,& multo citius pabulum, nun rosae, quam secum trali bat, hominum turbae, iumentorumq; multitudini, incommodo hoc anni tempore defore in vasto ac desolato solo. Quapropter ulterius progredi haud contuitum arbitratus, direpto NeoBrandelaburgo,& munitione Dus, quantulacunq; erat, ad terram deposita, Zechlinii primis castris, inde Rupinum retro se contulit. In reditu, pridie Iduuin Martii, Miroae arx,quam e Cniphiasi legione Centuri ocu nonnnullis militibus tuebatur, post tormentorum aliqvot actus in deditionem ab

eodem accepta.

Lubido quo i, Tillio pene incede- Nee Redibat,tentandi caura, navalest ad Sue oriri tam constratos pontes : Num inter- d

SEARCH

MENU NAVIGATION