장음표시 사용
271쪽
nihilominus loci, contra quem Tillius nis genus, fluminibus, quamvis rapidi satum ceperat, naturam & situm exa- sinis, modo ne altitudinis nimiae sint, cte speculatus, adeo tibi opportunum insternendis accommodum. Tigna ct hosti incommodum reperit: Ut, in- enim ejus fibulis disclusis, &sublicis spectante ipso, Licum tramittere, &, certa ratione inter se re in his, partim . nulla concaedium aut munitionum ra- concilientur, partim distinentur : Ut, tione habita, stativis his eum pellere, & obsecundando undarum rapacitati, animum induxerit. Depressa enim & obnitendo, quo major vis aquae secrat, quam Tillius insederat, ripa , a incitat, hoc aranis illigata teneantur. Regis econtra parte haud paulo et Huic ponti construendo no quae te tior : Ita ut haec in illam despiceret,& tium Nonaruri, Aprilis sequebatur,
ὰ sublimi eidem velut dominaretur. impensa; posvidio in eo pari diligen-Licus etiam, flexo ad Regem, & refle- tia consudatum, nec altera nox au laxo mox cursu, in arcum sinuatus, e lo- borem intermissa: Donec ipsis Nonisco, quo Tillius tendebat,velut penin- Aprilis ultratam ripam contingeret. sulam eiscere visus. Idq; ut, primo in Mox tercentum Finnones transire tuitu, ob circumfluum maxima castro- jussi, semiliamitam, ponti protegendo, rum parte flumen, pro munimento subitaria opera emoliebantur. Bava- forsan habitum, ita postmodum, no- rus sane miles e thoro, ad silvae ingres-cumento fuisse, apparuit: Quod Til. sum excitato, contraria verberationelii castra, ripa cujus Rex potens, ab instituta,quatere pontem non destitit, omni sere latere circumdata, libratis & ter in eundem dedit impetum: Sed, e superiori loco tormentorum ac lon- cum Finnonum virtute, tum vel maxi-giorum tuborum ictibus eo magis ex- me assidua tormentorum & si opera- ponerentur. Rex ergo, tertio Nona- riorum undiq; ex opposita ripa de plurum Aprilis, tres ingentes tormento- entium, grandine, ingenti cum stragerum suggestus, binos ab utroq; latere, rejectus.& tertium in medio exstrui, aggerem, Ponte hunc in modum absoluto, Bavarus post quem sciopetarii laterent,raptim & aditu in ulteriorem ripam reserato, Licit an cxcitaro, connecti imperabat. Regeq; tormentorum fulminibus acer. Ria sumestibus his ad septuaginta rime instante, quibus Exercitus Boa-ςς duo omnis generis tormenta imposita, rus non frontem & latera infestabatur iisq; in silvam, qua Tillianus Exercitus modo, sed miles nullibi non, concise abscondiderat, coecis, sed creberri- dentium arborum mole, & hinc indem is ictibus decussatim fulminatum: volitantium Dagminum verbere, mi-Denium 4 , quod Tillio salutare visum, serrime amictabatur regio deniq;
in perniciem vertisse, eventu consti- equitatu vadum, lVod repererat,transiit. Arbores enim, quae coma sua eunte, & turmas nonnullas adversae occoecare hostem , & militem velut partis,ad velitationem progredi ausas, umbraculo, ne ad ictus pateret, con- in castra retrudente; Bavariae Dux velare debuerant, globorum grandio- stationem hanc non satis fidam amplorum vi discerptae ac assulatim commi- iis, nec, diutius illic commorari, con- nutae, ramiq; a stipite revulsi adeo to- sultum duxit: Metu,ne hostis circumta insensare castra coeperunt: Ut nuti cingere ipsum, & in ipsis castris oppu- tibi tutus consistendi relinqueretur lo- gnare intenderet. Praemissis itaq; 'ecus. Tantus&terribilis adeo, praeter speri impedimentis, noctu cum milite tormentorum boatum in silva auditus raptim, nec sine confusone, Neobu stagor, quasi lignatores quamplurimi, gum ac Ingolstadium se recepit. lignatum missi, arboribus accidendis In calore hoc rerum Aldringerus, Tillii operam darent. Interim sub tormen- generalis vigiliarum Praefectus,glande mors. torum &sclopetamorum regiorum, ri- plumbea caput haud perfunctorie P ncubantium, patrocinio,& conti- perstrictus ; post diuturnam demum nua densi fumi, qui pice aliisve fumeis curationem ad cicatricem vulnus pe materiis de industria accensis excita- duxit. Imprimis autem senex ille batur, nube,Licus ponte jungi coeptus; multorum annorum Imperator Til-
arietibus immissis: Quod machinatio- lius, in dextro crure supra genu globo
272쪽
irilibri percussus, de lethali vulnere
st cius, lectica aegre tolli, atq: e loco castroru asportari potuit: Adeo enim vires defecerant hominem , ut aliqVO-ties subsistendum esset, de uater vias animam exhalaturus videretur. V1xit tamd adhuc aliquot dierum spatio, Insolita lium relatus: Ubi,postqvatuor o sum i magmina cruri cXenata,
cum doloribus & summo cruciatu colluctantem diu,sed victam tandem animam indignabundus ei Iudit. Ultima ejus verba fuisse seruntur: Raru
versendum hac emm deperdita, Caesa rem δε Corona O sceptro se icti turum. Post haec bis adhue Ratu bonae nomen inclamantem, sato suo fun
. Hic senem ac celeberrimum Imperatorem , Johannem TZerclaum ,
Comite Tillium,exitus habuit Qui, a teneres annis aspera bellorum studia
amplexus, non citato saltu, sed pede-tcntilia, per omnes militarium muniorum gradus, ad summum tandem δε- ni in S imperium subvectus, a Primus militiae rudimentis, cro Dominum suum fidelem apertum ui se, cr-ga hostem indefessum ac interritum praebuit: Obmfractum animi robur, diutinam bellicarum rerum experientiam, ingenii acumen, insignem prudentiam , & strenuε iactorum magni tudinem , praecipuis aevi nostri Diaeibus accenseri promeritus. Sub vitae tamen epilogum, paulo ante Lipsiensem aciem, crudele & atrox Magde-buro excidium, fumus e ruderibus Urbis hujus exundans, laudem cius haud mediocriter ot Tuscasse videtur. Post quod insandum lacinus perpetratum se licitas ejus ad casum , qui ad Lipsam eum mox obruit, inclinare, coepit , nec, ab eo tempore, ulli L adminiculis instaurari, aut in pris linam sublimitate erigi iterum potuit. Flo rentibus ejus rebus, de tribus gloriatum , accepimus : Ne vino nimio indulsisse unquam , nec Veneri ulti, nec, iamdiu ummam imperii tenueris , jusa acie vi Iura. Et sane de prioribus
duobus controversiarum illi non movebimus: Neq, hominem, siqvide in era astavit, ac rara ejusmodi avis, seu miraculum poti la, interimi tares Viro; exstitit, sua sibi laude pravabi mus. Confitemur ad haec ingenue: Ultimam quoq, gloriam tumulo ili
turum; si fata anno maturius mortalitate hac exemi sent. Verum enim
vero DEO Opt. Max. visum luit, humana: fragilitatis luculentum in coexhibere nobis i pecimen, & lauru ,
ipsius capite direpta, gloriosa Regis
Sueciae cingere tum 'Ora: Adeo ut Esummo felicitatis culmine subito ad Lipitam in praeceps actus,postmod in soli unam, occipitio semel obverso,
respieientem vix unquam vadurit . Haec tamen i crum meramorpholi. coleviorem maculam de uncti non uiaspergit: Quod meoparabili tantum. modo Heriai, cui parcni Christianus Orbis multis retro seculis non po sedit, nee ulli alteri, de victoria concesserit. Vettit GUSTAVI quoq; nostri Magni victorix, quas si ni & inclyto liuic Imperatori cXtorsit, eo nugis sui piciendae veniunt: majorem hic praeteritis belli , per tot arduasi liciter ad exitum perductas expeditiones , & fixa multis in locis tro-pliaea, laudem ac glariam sibi com-
P raverat. Sed redeamus in orbitam. De Rex tam
rum manus ad imprestionein in hosti- hlia castra faciedam, destiarata sana crat,
Duce Nicolao Brahaeo , Comite a Visngsburg, praetoriae Legionis Tribuno: Cui, quemadmodum Rheni reserandi fortuna obtigerat, id quoq; honoris , ut, Lico tramisso, Bavariam primus irrumperet, a Rege tributum. Postquam vero , ultimo iduum Aprilis,illucescente die, Bavari exercitum, relictis stativis, se recepisse apparuit,
equitatui, vadum transeunti, maximam partem hostium vestigia persequi imperabat Rex : Qvoru aliquam- multi tardiores in fuga trucidati; adeo ut clades, Duci Bavariae liaci actione illata , ad mille capitum aestimata suerit. Non pauci capti , ω in derelictis Castris ar
morum , spoliorumq; nonnihil repertum. Peditatus quoq; regius,& leviora tormenta eodem adhuc die pontem substratum traduch ,:
273쪽
ut temporarium, nec durabile poderosioribus tormetis aliquot equi opus, e vestigio interscissus . tum turmis,ec delectas clopctariorum Raini Urbs, a B avaricis metu manu a Rege relictus, eodem Pu se deserta, adventantibus Rcgiis portas xerat, dc, Oberhusii pago insesso, adfatim aperiebat: Ubi quatuor tor- Vertacchae fluvium capta haud promentis, dc pulveris nitrati, commea' cul Urbe flatione, se communiebat.
non mediocri copia potiti. Interim , quibus Wolis an is ς', Potis, Licum illic propE Jungens, re- Gulielmus, Comes Palatinus Rhem,s 'si parari statim jussus, &, ei prae muni- dum ad Rhenum ipsemet abest,
cndo, novum propugnaculum ad Li- bernacula principatu Neoburgi conici oram exstructum. Ita inveni. n miserat, misso ad Regem Legato, tandem claves , quibus aditum pan- Tillianiptae sidii receptionem excusa- dentibus, Bavaria Regios laro ad- tum,&Neutralitatem,immunitatem limittebat ostio. ab hostilitatibus qua ii tum ierant .
Magno Hinc , quod Regii palantes, ru- QVsui Rex duriter initio acce-
cum m- pto vel ut aggere, qui cursum eorum ptum,increpavit: Quod Neobure cn- ς' rum hactenus rei renarat, Bavariam longe se, , contra datam a Principe suo side, ἔς ς late vi excursibus sub inundarent, in- liberum hosti conccssissent iter, tor-gen, inter indigenas, formido de ter- menta subministrauessent, praesidiuortaror subortus: sta ut promiscue cum ejus adnitituent, do, ubicunq; tulit mobilibus, quar in pretio maxime ha- set occasio, re ae Opera eidem suis-bcbant , in munitiora partim loca , sent adminiculati : c contrario Regis profugerent, partim in vicinas Pro- literis & postulatis aures octaudentes, vincias exulatum abirent. Q rara tubicinem, qui iraec serebat , longio- ipsemet Dux thesauru in suum,& qvic riim tuborum bombis exceptum, reqvid pretiosioris supellectilis per an- pulissent. Demiim tamen a Rege ,
gustiam temporis e Sportare dabatur, per Augustina, Comitem Palatinum Salisburgum transferri curarat . Rheni, SullZba censem, ut additi e- iennae autem Aula Caesaris Ba- rentiam inuigilavimus responsui iavari hoc infortunio haud perinde - Legatus tulit. Misso in regia castrasci, sed in tacito secum sinu gaude- coui meatu, promtitudinis suae aliqVod re visa : od atra haec, &procel- eti ini Regi exhiberent prius speci-la ac tempestate gravida nubes , quae men: Ita postmod ini rationem cO
transire non poterat, quin calamita- runa, quantum mer etiar, habisurum.
tem ingente daret, in vicinum potius, Dum autem Legatus apud Regem treobire quam ipsum Caesarem, eiusve Regna sit agit, navarus miles, desperata Ne-ς ac diciones incubuisset,& hic, si non oburgi, si Rex arma illuc verteret , omnino desaeviret, cousq; certe oc- desentione, Ingol stadium se recepe- cupata teneretur 3 qVoad Fridian- rat: Urbe deserta,& sex levioribus diae Dux , viribus confirmatior, &stitu firmior, ingruenti valeret oc
currere malo. Reet obsidione Au
machinis cum aliquo instrumento secum abductis , nec non abrupto uno pontis, quo Danubius sternitur, jugo. ina de re certior factus Rex recie- Rex
h uti ReX cum eXercitu, trans Licum, subTribunum , quingentis militibus
cingi .. Augustam Vindelicorum Versus mo- stripatum,adjunxit; in mandatis dans: vens, de in Thir hau bii monasterio, Ut, Urbe insessa, ponto quoq; Ocyxis vicoq; ei subjecto pernoct ans, postri- repararet Quod ille, simul ac eo ve- die recta e regione Augustae , ab nat , in effectum conruiir,qua par erat, altera Lici parte , in pago, cui a flu- promtitu line ac fide . mine Licusii nomen, castra metaba- Augustae autem Vindelicorum retur. Cu iis antecursores Fridber- giis panibus init adae, Rex,quod pon , gae, incolis deditionem & claves spon- quo Licus Liculii trainsitur,u Praesecto te offerentibus, mox intromissi Urbis exuitiis reperiretur, duplicinii Cis Licum Leon hardus Torsio- vium, supra&intra Jrbem,loco inste nis, res tormentaria: Praefectus, cum nere aggre5lusi tormenta quoq, sutae stibus
274쪽
ilibus commodo loco exstructis,dispo ne hiat: Ad terrendum tamen magi quam laedendum. Nec enam vel unicum illorum displosum: Bavaricis interim pulveri lui plaureo neqvaqvam parcentibus , sed assidue in Regios, qvanivis exigua e oriandemjamara , t ulminantibus. De Au . Regi enim ostentare magis arma, dedi quam inferre animus erat nitidam lition lut hanc pariter ac potente, nec non Pro testatutum Religioni maxima sui par- te deditam ,Urbem lenitate servare , quam vi deformare aut pessum duo. Contentus itaq; liis tentametis, & vclut praeludiis obsidionis, loco ferri ve bis eam oppugnare costituit diteris ;, per tubicinem transmissis, significandum dii vit. Eam de Augustantis avre- Lar eo Via iter fovisse opinionem: La-Him ibi bel7 cis ab enturos,aut potius, ad arserendum siem p nam Libertate, eram ad utabiam Regi con Ociaturos. Postino m et ero non me admiratione
comperisse: tavam inversam ab hac et Aa mi ; a missis in Urbem Rotis
st causae es ,ut pro merito eos tractet: Fa pari raserendo, ct hostilitat pre- fando hostia, at ru. Herum innatam suam Hementiais praeponderare his injuriis, neegratiae adhuc um i iis praeclusas fores: Modo, adversamorum praes dis Urbe exariti, ab hostitibus amnis emea Retem imposterum sibi remperarent
Ad haee a Curatoribus, Conssilibus, & Senatu Civitatis ros ponsurret . Cum dolore i adisse; quod, prae tatim recipiodo, Rege laedere uoluisse et L eantur DEum autem testem invoca Rex ad responsum hoc scripto regerebat. Gratissimum sibi e et ni reriat od forentem statam uum anci, hi
Porum a eae committor tarma ad Cersus ipsum stringere detrectiarent . Ex abundanti aurem a monitos vel :
onerarent se confestini hostici praes imi sod mia introrsum potenti ai civ
um communioni tumultuanu, dedit onemve urgenti, simul Regiis, Gextro1 skm admota , in an ibias res Zere neu- iis opar esset . Has Regis literas civibus, qui Protestantium doctrinam magno numero sectabantur, communicare, mili coni munem deliberationem deducere ,
Magistratui urbico visum. Qua habita, ii scin Prorestantes, unanima omnium sententia, supplici scripto Regem adierunt testi hicantes. Prae tam u sit , adgra is simum Caesaris man tum , ipsis rerum laenaris, . Magistratu admisiam, omnem mi Itiae summam ac bHgi nervor Praefecto in mavum cι gnatos. Cum ergὸ, praesidio se Merare , in Magistratus oti te a ciusn us de Praefecto autem verendum , ne, honorificis de Diomsct duces us legibus d ne aris, extrema opperiatur: Iu i standem, tot maxima Civitatis pars, O ridem mnoxia , potis mam recinuram infortunis molem. Suppliciter ita' Regem orare, ne inpaciscendo disci mse praeberet. Vυ , Praefecto h ris
carum condicionum arx umentis Adit onem per unt vitas impendenti ruinae eriperetur.
Praeter ista Campiductor Hornius Praefecti animum literis tentare jus sus. Qui, blande instruans,metiorare: Nihil hostile in Rciem molitos, me scripsit' quam ut pretio
arma a Gersus exm induere, uπquam
bi vexisse in mentem modcunque
ri debita, exigente luisse istium: Et si idem Rexpraeverti set, non magu Hirsituros. Praesidiam impositum semmi egentia militare a picur: Ne raese -i Daces, tolerabilibus condicio-mbas obiam , addectionem cohorta
1 mum hoc Romani Imperii inition , Urbem veris Augustam, praesennfericulo exponere, ercum EB Iam conservare sos et , non ne conmentiae morsu, d testando poseos modo, rei uti potius ire pertinacia sua vel, , crederet. Maxime , munitione Urbis ad
Civium pleraeque, ob Religionis inve sitatem , male - fidis Prae ii , quod maximam parrem e procinciali milite eo laret , qualitatibus Regi
275쪽
' Den' spe onmi tacti a Ture Baet - Johanne Holiatiae Ducibus, Christo riae, g, propriarum uindicionum Iu- phoro Marchione Badens,aliis quamendarum, qυam alieni conse mandi jam plurimis Comitibus, Baronibus, bellifaragar,sraeci a. α oderyd, defensio- cis magni nominis Ductoribuς, Lega-nem n hilominus of mare, Iruscaneus, tisve, nec non re isti tuto noviter Pro-c, ipsim et Praefecto, militis praesitatario testantium Religionis Senatu, & mul- Iericulosin admorim conatus foret : tis hominum, qui undiq; consuebant, Hinc paratum seri mori ad mitiora ani- chiliadibus, Augustinae confessionis mam resectat, apud Regem de tolerabia exercitium denuo introducturus. Ubiti us de Bis is legibus interrerire: Nec post habitam elegantis siniam modula- Eserare in Rex harum gratiam tionem muscam, & decantatum, graconi missime ipse actarus. tiarum actionis ergo, cente timum ter- Augusta Non suce Sili caruere ingenii hae lium Psalmum, proto systa Regis,
i gi ςdi machinae Praefectus etenim pronis au M ribus deditionem admittens, 5cabitum
mox liberum pactias, quarto Iduum A prilis, circa vesperam,impedimentis& armis salvis, incensis fomitibus, globulis ori inditis, signisq; ac vexillis explicatis, Urbem reliquit: Ingolita di iam ex pacto deductus. Et ita insignis haee Romani imperii Civitas exiguo temporis spatio, non armis, sed argumentis, non pilo, sed stylo oppugnata& expugnata in Regis fidem concessit. alog ra- Postridie pontificia: Religioniim iiii et deditum Magistratum, de certos exi rotes antium Civium numero dele-D. Jacobus Fabricius, concionem habuit: Electo E duodecimo Psalmo, ad
praesentem temporum condicionem accommodo, hoc textu. Ob inopum
miseriam, O mirus pauperum exsurgam, d ii Domiscis . Auxilio iis ero, ut identer deceatur. Q em textum admiserandum Civitatis oppressae, qualis paulo ante suerat, statum, dc nunc secutam metamorphosii applicans, Summatum, intimatum, qui aderant, animos ita pupugit: Ut compluribus prae gaudio, cujus magnitudinem cordis latebrae non satis capiebant, lacrymae in genas largiter exundarent. Fi-
proteliantium Uivium numero Vele- o o
ctos, Licusium Rex evocabat: De Re- nita concione hymnus Divi A mbrosi publica imposterum administranda se- insonuit,& sacrosancto huic actui con-orsim cum iis acturus. Quo tractatu aliquot insumti dies, dein inq; eo res resit: Ut, non secus ac Protestantibus antea acciderat, pontificio Ma fratu sedibus moto, alterius Religionis postliminio restituerentur pristinae dignitati ilationaria is Civitatis c
hore, & alii Reipublicae ministri pontificii exauctorati, loco, quo Protestantes expulerant, iterum cederent. armamentarii vero, nos comisi, aliorum Regalium,cumprimis istatus quoq; ecclesiastici, quem Pontificii, Protestantibus ereptum, ad se penitus traduxerant, cura Regis arbitrio relicta:
A quo idoneae & puriorem doctrinam professae personae administrationi
Regem, His peractis Rex, ultimo Calen-
p M ' darii Maii, ovans Urbem introiit: tium L Maximo protestantium civium gaudio bi jubilo exceptus. Nec equo descen-
pili retii. dens, aut alia moratus, ad Divae Annaei ut ia recta contendit: Praesentibus Friderico Bohemiae Rege, Augusto Comite Palatino Rheni, Gulielmo Saxoniae,accentu musico, ut initium sectum erat, ita colophon quoq; impositus. Pari solennitate in aliis templis indictiva haec solennia celebrata: Nec remissiori illie Zelo & devotione incolae, Protestantium Religionis, sacris inter esse conspecti Propitiato in hune modum telio. va, Rex ad forum vinarium in Maro Qqvardi Fusseri palatium equo vectus,
totam civium univcrsitatem, in atrio illic ante aedes congregatam,in iidem, git juramento, ab iiς exacto, accepit.
Quam postmodum, rei ituta inpii itinam Libertatem Civitate, de de privi- legiis, ejus, stitutis, immunitatibusqu-ribus, sariis, tectis conservandis, cautione a Rege accepta, ipsi pariter syngrapha Regi tradita, ex intervat lo con-iirmarunt. A praestitoiuramento mox Pran sum est, mensiis 4; sublatis Rex Curiam& armamentarium visitatum iit: Nec diutius in Urbe commonatus, sub veteram, ad hospitium eastrense, quod
276쪽
Quod vero, Senatu nondum redintegrato, sedes nonnullae, de alia quaedam Civitatis munia. Administratoribus destituta, vacarent, intermi
sis paucis diebus, Regis mandatu habita veteri more electio: Nec suetus modo Senatorum numerus suppletus, sed& sis, inferioribus ministerii ,pro
Regi ipsi met exitium haud pro- Rex ipse cul aberat. Dum enim, loci situm pro i more eXploraturus, propius Urbi sue '
cedit, candore asturconis, quo veli batur, hostium oculos emimi sperarii sente, tormentarius ex Urbe, librato ui eum tanta certitudine ima, tormentum exoneravit: Ut equum ad suras
ut necessitas de utilitas postulabant, ' Regiis discerperet, ὀ: Rex, sanguine Provisui Gaudium autem felici huius Civitatis occupatione exortum, non intra Urbis moenia se continuit, sed per Omnem Germaniam, qua Protestantium dochrina florebat, effudit, singulis, universis in votivas preces erumpentibus ; vel eo nomine: Quod loco hule, unde consessio, quam suam agnoscular, nomen tralui, pristina conscientiae libertate, de suae sibi consessionis exercitio iterum frui daretur. Inter alios,
Saxoniae Elector, insignitὰ Regi gratulatus, ad contestandum animi affectum, solennem, per territorii sui fines,
Rex in- s. Augusta Vindelicorum
hosti erepta, eo ecillini abat Rex: Ut la Bauaria ad Danubium simul firmum fgeret pedem, simul Ducem, qui In solitidium cum Exercitu se receperat, propriis sinibus, & citeriori Danubii
ora omnino excluderet. Hinc, Ratis- bonam in potestatem redigere, In l- stadii vero pontem ac transitum, ne usui ulli deinceps foret, munimentis
quibusdam obstruere, mens erat .
Penulaimo ergo Calendarum Maji, motis Lleusio castris, Richachum, deinde recta In istadium versiis itum. Acerrime Verumenimvero Ingol stadii h ho- llis, iacis pontem valide se muniisse,idae eice in opponia Danubii ripa, sub Urbe atq; tormentorum jactu cum Exercitu consedisse, repertus: Acerrimeq;,ubi
ad manus ventum, res gesta. Duodecimo sane Calendarum M i expugna
pulvereq; conspersus, in terram prO- volveretur. Ingens terror, quo lapsus Regis comitum animos perculerat, in
genti mox gaudio pensatus: Dum Regem, sub equi mortui cadavere aegrὰ se extricantem, in pedes surgere incolumem conspicantur. Qvs neutiquam animo alteratum, aut commotior, nisi quod DEO Opt. Max. ob protectionem clementissme & evidenter exhibitam, animitus gratiis ageret, aliis eqVo ascenso, viam, quam institerat,
perrexit A sturconi, sub R ege occiso, Bavaros pellem postmodium detraxisse, inq; basilicam Ingo ista dii, memoriae causa, sulpendisse, sunt qui referant.
Quas reliqui ara, siquidem sanctita- Marsim
rium eorum non dedecere videntur, Z misi nec nos admodum invidemiis: Cum au t P
Regi periculosa haec alea, lati, faven tibus, haud mal E cesserit. Quae utinam ς- Christophoro Marchioni Badensi non tristiora se ostendissent Verum is paulo post, certiori ictu percussus, de dimidio capite mutilatus, exanimis illico concidit. Cuius obitus Regi, ob assiduum de fidele obsequium, exiguo
Iicet tempore, quamdiu arma ejus Scpersonam fuerat sectatus, praestitum, non mediocri dolori suit. Rex, post exant latum periculum Regii da in castra regressus, Principes, Summa- hoe casites, ac primarios belli Duces, qui asta- ad suos bant, verbis, in audientium animis mc nos culeos relinquentibus, compellasse tu V 'sertur. Repentis tu, inquiens, ex hac ' vita Marchionis Euden is discessus, cu- tum a Regiis munimentum quoddam jus, ut ingentium virtutum Principis ponti prae acens; hostiumq; ad trecen- morae, maeroris ae tac tu meritὼ imple. tori pars concis, pars capti. Non tamen par fortuna conatui eorum respondebat, in majus propugnaculum, proximE pontem situm,impressionem tentantium: Repulsi enim cum clade, Ductorum nonnullos, id milites ali quammultos desiderarunt.
mur, o fumans globus, qui non ita p,
dem prope me arcissit, adeo ut calem W-πὸ per ingeret, post alia alii: an multa vulnera, q- ab ho stibus excepta o in
277쪽
gregariorum, hamanis ejusmodi casibus propria securitate paria, prannicum
arguunt obnoxi m. Haec etenim ve' Austriacae stirpis dominatum retu δε- rotis ma lex Hi, Mori te oportet ho- rem, is universalem, aer minutilem,mo,quisqvis es: Hoc Naturae debitum i sedam Pacem reducerem, vicinis, Re- o nec tuu re genus immunem me , figionuve, nec non si vinis partim n praestabit, nec regia d nitas ,sceptrum cessitudine mihi , citis, GemnaviaeED- aut corona, nec arma, nec multiplicei mribus, Principibus, ordinium impri- laureae o triumphi. Superes igitur, sinam Religionis ac sorus libertatemur Ieh ae Otr. Max. providenti is armata manu assertis. arbitrio me ob ventissime sub nitram Hic murmur 1 circumstantibus Levi, utut me e mundana ha cenaevo- ortum, sitim regiae oraritanis inter re placitum fuerit, sis mae tamen, rumpebat. Universis, ungulis lacry- quam propugno, causae patrocinium mi- mabundis , de ad supplices preces nime gentium, ut certo certius con do, transeuntibus. Ne imposterum peri- defersum ibit. Haud ir eris dif-- culosis ejusmodi casibus caput Objcle, sui citare alium , ct prudentia, ani- ctaret Rex, sed parceret vitae ac in-Mi robore, felicitate instruere: i, columitati suae , si non sui ipsius, cer A GUno Ecclesi suae resarciendo μο- te tot millium animarum causa: Q a- citus, helyum hoc optaro exitu compo- rum sinus ab e usi duce pendula, litonat, hispuriorem Evangelii do mi i , humanicus quies pasto, eadem ruinaeams professes, omnimodae securitati, pariter obrueretur. Ipsos quidem in nee minus Germaniam promae restruat nullo Regi defore, verum, non secus, Libertati. Haud me latet, projeros ac morigera membra decet, ibia Ob- meos ad haec inlue tempora successus se ii gloria, eum ejus, ut summi Camulius mihi ei are in vidos: oi no- picis, imperio decertaturos.
m. n meum fuge ant, o potissima fa- Marchionis Badentis exuvii sub Seniori
tum , florem, ignitatem ν siluendi, a miliai valedixit: Quae hinc Augu- cincti Ox me geri. Sed Eum ct constentiam stam deductae , & ulterius ad moni-
meam testes, ante omnia invoco i tum mentum, iis condendis destinatum , Principes etiam, quos, autea exvira, avectae. Senior autem Marc hio, de-
nulta necepta compensitione, in sedes stincti Parens, de tristi hoc easu cer- proprio reposui ; aeru/ tum in V ry - tior factus , erga eos, qui solandi causiam, ex quo mentes summas in bel- sa accurrebant, magnanimum admotam hoc profudi; denique Credi ores dum se exhibere visus: Inter alia. meos, Francofurti is alibi habentes δε- ad hanc formam disserens. E micilium, apud quos ma imo aeri uomo are qui em in sanie nem, is innatam me immers: Num privatam xtilitarem metura Interim tamen reco magis, qGam eorum, gis Religionis ac dari ; non defuncti modo Patrem esse, foedo um vinculo mihi junguntur, δε- qui lugere naturali essem Abeat, sed Iutem ae incolumitarem hesio hoc inten- stianum, rin, di inaram Me- aerim Consiliorum meorum is at iis- rarum monitu, luctui imponere modum
hane : Eundem ab alis . Achcem
in mare filiumIuum: si pro dimini
nominis gloria, tis Christianus, of O rem his is obversa, tit renuus mi τoccubuerit. Ictorum mortem deplorandam, is lare nus tactus p ro erumdam : mi vitam, Citioiram ct j δε- num ratio, quam hamnus in Di, im- rosterum cum Deo , quamlu Gram , viresve suffecerit, in inturus sum ι magnus laborum is aerumnarum in Mus,
quem hucusque succoravi, o deinceps juceolgare, necessum habebo , multiplicia disrimina, quae nec refugi unquam,
nec in futurum refugere, animas eri, in x iis te hunIur: Regnum meum, rum carno volutati, turpiter tranae s-
id in hoc mundo mihi carum, sent, aut turpi Hausula, eum aeternae non ana causa dere svisse , fPam ut, Diui , ct nominis Dis Oge , termina-
278쪽
cuiqvam rei, tu Qv d ergo hoe rerum status es
mu M H τώ, ad c se auia tentandae cum effectu Rat bonae de i d amittenda, cogitarit: collaret, HOrnius, coepto itiuere ab- . c. rtate se ita bata conscientia ex - sistenς, ad ReSem, quae per explora- praecept s uum, suorumg, tores compererat , rutulit: A Ovo,
rem tormenti globam, τυι Regem tui se junxit. se contigerit, cauis esse, curro erioris citius obliviscatur. Et eum 16. Paulo ante Bavaricam.
non modo Protes lanesiam ona tium salutem, quae in hoc cardine versabatur,
liqvot militum millibus, qua Danu-
b. biu, Licili ir, ablegarat, iniungens; Ra- tis nae statu accurate explorato, oc- .hle. cupandae Urbis occationem sedulo aucuparetur,nec oblata manibus elabi sineret. Hie, decimo Calendarum Maii, Neostadium pervenien , incolarum relatu comperit: Bavariae Ducem eodem die, circa decimam antemeridianam, in adversa ripa ad Merchingae pagum lustrato Exercitu, Hon hemum iter habuisse. Ulterii qad animum eidem revocare, sed Se de restituendis silio ecclesiasticis, qui biis transactione Lubecensi exciderat, bonis, si de Regis interponerejussus est. Ulut autem eis au caruerit con- Legato silium : Rex tamen Daniae occasio ruri a Renem, duos E Regni senatoribu , Ti. P 'ix gonem T litium,&Cliri lianum Tho proposit mae, ad Sueciae Regem ablegandi, in ' - pui se visus. Qui in caltris In-B len sibus eundem a secuti. ora coeperat, Rarisbo' missis, qVae aulico more & stolo ii pilam ire, porro initi eret; an aliud Magnates decet, verborum stilentii quippiam machinaretur Explorato- bus formulis , mentem Domini sui res eapropter turmatim hinc inde aperiebant sequentem in modum
acta, Ratisbonam recta maturare gra- rim Mansurσrotectionem tutelam dum, reserebant. Diversus eqvatum Hor ovem laborvete impiirs inces in
globus diverso quoq; itinere Ratisi, δε ub hoc integrum jo nam versus speculatilinire iussas, ipsis P ct uitiis. Ab his T. D
pcnE Urbis portis successerat: Duo- gno au Heronibus ms cam robus, quorum alter eqvius Ordinis caesareae ac pontificia mi iurae robore eo Teutornei, qui Ra sbonae sedem ha- luctatum: Tanaem , ab ontaribus deseribet, iam ulus, coenobii, di multae horae rum, in uectabiti neces Iare, o eorum itinere Urbe distari iis, scriba alter qui finderis me non usonu mxu D rerat, deprehensis, & secum abductis. do in berant, ris Iron , οὐ aram tili Horum consessione constitit: Anti- Taras tractation m a se Ii adae tim
tum finem , certa transa tionum ille peditum, & quadringentorum impo qui tum qui surrim insciis civibus ii n- concepta mi Cui is anulari illata emate Urbem ire
279쪽
Taris abrumpere , decorum fore 1.
quam vero ob has rationes ad e serus Caesarem , nee separaIim , nec con-
untihm amna induere ipsi seceat, is eo tamen Regem S riae securum esse Iubere : In majori apti se aestimio haberico/mune Protestantium cauom , quam' ses, cum apud praefors seculum , tum futuram Eo steritatem, id tibilem hamenomini suo inurere maculam, o Regii
S eiae , laudabilem adeo iurentionen animo foventis , curitatem, conser alioneos, ullatenus vel icare aut inte
Iurbare velit. Huic Regem Sseriae, ori He Eleeiores Principes, Ordines Imperii, oraim hoc bello intersit, certo ac ruto posse confidere: Euh hin s em a Rege sho mises , ut ovectae Aegi sinceram, decrero iam , O nul redipetiti mobilem tu ita mentem conrebla Teniar. setis vero , unci irem Oincertam helti aleam, pro pera, quis us Protesian es impraesentiarnm gauarunt ,hιcces m , Regius Setec progressis ligentes, mutata forinna, in feris Deriim o Deus tamen a retere clementissim/ dignaretur risera ersitata a refer i posui, rvo caseu Gniversis Protesianetibus, exi:iabilia ruina impenaeat , eapropter, a Rege a te riae εxrvirere , ipsis tina in unctum: m eidem haud ingratum fore: in maniae , in miniti mo , a qΓα,parili ses Eacis reducendae curam os-ripere Θ tamen in re nultam alium scopum propo, tum his eat i qua Regis Si riae, Cr omnium, quoram inter i , Piotestantium attis timem ac
Regis te- Ad hanc Legatorum Dan icorum P0dirum propolitionem Rex Sueciae scripto
respondit. AEquidem bifuisse futurum acceptius : v.m s Rex Da niae, cujus j smet is filiorum maxime intersit, ad debeltandum, quod eum Caesare ieriatur, hiatam, non tars, acal protesates Imperii El ur 'rincipes , Ordines, consoriare voluisset viari, certe aliquid conferre Iub dii is auxiliorum. Muia vero Lu-becensibus Iastu adeo stricie hinc ab-wrceatur, relini re tuo id loco , ct in terim de quam per Legatos interposuerit, manere contentum: Viras, πρυ aPabora urum , ut amicitiam is pro peragum animum parili erga Regem Da
cran conciliandum interm rionem V a- tu limam I bi accidere , nec qiai quum magis esse is et
voru : ciba m ut Media bio , dae at aeqoae Pari in tau an idonea reperiantur. Ibod iad per o- miliam, eo trocli larem Faci ixeiandae reddi: Asia suscepetum onus nimiopere solum degravet, is periculumst ne, omnibu, pene cervicem subtrahentibuι, moles umete hanc defugientibus provinciam, ipse, ferendo Iaudem impar , succumhat. Pro in enti Dei I. I x. agnoscere benescio. G od tantopere armis stiis bene diserit, v ais e f Mae diminutione, o fortuna
rum jactura, imo cum eoru idem a
vis in aurem dormire possit. Icerum-emm r. , emadmodum intentionem suam nunquam priori commodi modulo ac pede fuerit dimensus, sed adcommune Protestantium homum semper re pectum hab erit: ira in honum uno revore continuata consiliis O machi,amenta , ad prolesantium oppressionem
interitumTe coi ineantia, accuriare ex
curiat ac secum penseret, non pos se nou Inica es; itidam omnemfuturam Eacem,nis priusqυam concluderetur, uni versalis atroe unanima ister Protes antes mi oram, armorums .miretur societas. Quippe , qui jam adverse s iu parilitate in unum coaluerint,soluta perolendidu Pacio nomen, urete obtentum, ii ac compage, disjuncitis, viribusve distra res debitiore captata seu arrepta unde unde ansi, mgulos sensim ab hoste oppugnatum, o demum unisertos, dum singuo pug nant, 'si negotio G tam iri. vae immaturae,ct nul satis firmofundamno nixae,
Pacis futura sit sequela, ct recidis
priori morbo longe periculosior morbus. Hadid faci igitur in Paras tradu; tone de censurrum , priusquam fundamentum ejusmodi Num sit,ct Her,haec in effetitam deducatur: consilia con- bis, arma armis, in corporealisvo fimmato , hosti usve se usis opponant r.
via si, idcirco, Daniae mei laborem conciliandae ct sabiliendae Pacu tuse
280쪽
raripere, an mo sedear, o imum tutu - Nihilominus confidenter recipi euti ,
a videns, ut Prore fiantes prius ad pab se e smoi corpus formandum, O con ilias renite undata amplectendum,
rr Pente , ad sui defensionem continuo flent in procincta. Hoc enim negotio Prius conferio , minime gentium Regem Soeeue ambigere : Dianiae Retis entercedendi conatus, uberior senectus, securitate uis sis , singulta piari. la-ιutus sit, cessurus a. in si nem ejus in laudem ac gloriam , nal seculorum decumsibus intermorituram.
Calpe. Praeter Daniae Regis Legatos, v v ria Regis quoque Galliae minaster, regiis
Ducem Bavariae Regis voluntari se accommodaturum, traditae , quas ad Ducem serret , condiciones scripto comprehensae, sequentis argumenti. Dux Busariae Exercitum, paucis exceptis copiis, dimitteret ri, baros Regis hostibus opem minim/ femretri Moneum H de re praesaret cautionem, O r isqvid Regu amicis ac foed raris ereptum merat, resilueret. Sed trustranei fuere hi articuli: Tantum enim abest ut Bavarus aures praebuerit, ut potius ad maturandam cum Duce Fridiandiae coni uia fionem Omnes cogitationes contulerit. Cui
negotiis procurandis in aula Ducis eo promtius assequendae, rebus Inges- 'Bo ariae residens de Sancto Stepha- stadii ordinatis, praesidio ii sui si eientino appellabatur Regem Sueciae inti iuri, castris ad Insolstadium visitatum ve- re l. nit: Tanquam Domini sui Foederato
ium. reverentiam exhibiturus. Rerum ve
ro circumstantias ponderantibus , a Bavariae Duce ad hoc impulsum, verisimile sit. Is etenim satis perspexe- relicto, quo haereditariis Caesaris dicionibus propior esset, Ra tribonam inde movebat.
i . Civitas isthaec non ita ravaris
pridem strata mate Eddoli ju oetu, . iuccesserat. Credula enim nimis ,&rat, et ii munitiora loca conservaret, a Duce, Ordinibusq; Bavariae pro-is .in omnem tamen provinciam, reserato vincialibus persuasa, quingentorum rediri semel aditu, Regiorum direptioni ac praesidium admiserat, hac tamen te licentiae longὰ late in patere ge, ut Clerus, in Urbe degens, su- propter averruncandae , suis praesen- itentandi militis Onus pariter eum citi sinae pelli , Gallum ad iter hoc in- vibus sustineret: Qui etiam, priusquam intra moenia reciperetur, Sacramento Civitatis adactus. Vix autem, osti duo elapso, decimus quintum C duxisse , non injuria creditur; spem
certam fovens, non tam amicE cum
Rege transgendi namq; serio id
haud & ex animo egisse, eventus dolendarum Maii illuxerat terris, ,
culta quam eludendi primum Regio' do, valido equitum agmine Ur de
rum impetum, & lucrandi spatii imali quod temporiis, quo sperata a Caesare auxilia adventarent. Nec suspicaria ratione abhorret, interutrumq; Regem dissidii quaesiisse somitem: Sicubi sorte svecus tractatum, Gallici ministri interventu, resumere, & hostilitatibus abstinere, simpliciter renueret. Hinc Neutralitatis mentio 1 Gallo iterum injecta, dataq; Occasone negotium ampliter retractatum ;nec non Bavariae Dux liberioribuς aliquantium, & durioribus verbis excusatus. Qribus, ut ab homine nullis 6-duciarii literis aut mandatis instructo,& majori, quam tenerae Magnatum aures ierunt, libertate uso, Prola- ne remora O ccta , irrumpuntatis, Rex paulo commotior, nimiama Agmine reliquo , quod longius paulingvae , in quam proruperat, temeri- lo aberat, vestigia sociorum strenuetatem repressisse, pariter scribitur. secuto, & Urbis ita omnino potiunt e
composio proximante, & portis cir Ca quintam matutinam solito citi sapertis,integra recepti militis cohors, armorum tractandorum praetextu , unam portarum ex improviso occupat, civicas excubias minaciis, curio praesentissima vi conjunctis, stitione deturbat, tImpaniq; pulsu ad arma , ad arma conclamat. Quo signo audito, binae equitum alae, in subsessa ad impetum dandum proxime latentes, incen sis calcaribus equis, advolan ,& quod Civis, incidendo funi, cataractae retinaculo, sicubi opus foret destinatus , a quodam militum Ductore facere id absterreretur, Urbem, si-