장음표시 사용
301쪽
Cayero, Mod turmae ad invadendum liostem, praeliandumq; parati starent, occasione uti, septem Hispanorum equitum, nec non quinq; lieriburgicae Legionis alis assumtis, Rhingravium in inferioris Ulmae vico, rusticorum indicina,opprimere, animum induxit. Reliquo equitatui, pedetentim & lento adu subsequi, imperans: Ut eo tutius destinata perageret, &, necessitate torsan exigente, faciliorem haberet
Ita ad inseriorem usq; Ulmamrrogressus, Rhingravium it; in statu, quem diximus, olf nucia ,sclopetariis, qui in vico commorabantur, insuperliabitis & praeteritas, illum & quinq; justurmas, nam res ouum Legionis civersa via a se dimiserat pavore simulato refugos, acriter persequi insti. tit. Nec fugere hic de iiit, donec Hispanum, praecepta animo viatoria, ferociter vestigia prementem, illiceret innassam totius regii equitatus: Cujus Prospectum i uberculii quoddam montis, pone quem tendebat, abstulerat. Simul autem Hispanus montem conscendit, limul praecipitis eum consilii, sed serius, paenituit. Namq; non Rhingravius conversis modo equis, scd Stalhantichius quoq; cum quaternis lis, & a ii confestim magno in illum zrdore invecti: Quatuor cantummodo siclope tulis dispiolis, in es usissimam mox se dantem fugam. Qui in subsidium& tutioris receptus cauia ex intervallo subsequi jussi erant, commilitum infaustam sortem conspicati, ne illorum quidem, nedum hostium adventum protinus, antequam fugientes integris missecrentur, terga vertero: Ut ita a secundis bis ordinibus, priores laborantes parum senserint subsidiariae opis,&,occasione praesentis factionis universus Hispanorum equitatus, aut potissima certe ejus pars,in consu-sionem de formidinem non mediocrem conjectus fuerit. Regii tanta animorum contentione, hos sum, pavore consternatorum,
inhaerebant terso: Ut bis deni in in
tegram centuriam impingentes nonnullos eorum caeciderint, alios ceperint, residuos in ipsam ductoriam hostium aciem incitato cursu compulerint , nemine nato homine resulere auso. Quatuor equitum Magistri, de diversa alia ignobiliorum Ducum nomina, desiderati: Generalis Commissarii optio, Antonius Aleure, una cum duobus alarum Ductoribus,3c compluribus gregariis, captus; ejusdem Commissarii caballus,quo ea ipsa die vectus fuerat, & sex equestria vexilla,nec non unum, cui vexilla assigi solent, hastile, in Regiorum potestatem devener . Cautius haec clades,insperato superveniens, imposterim mercari, nec rihoslε fistuoso supercilio prae se tune in destiuis. re, Hi panum docuit. Arcu igitur, nem acci- strictEqt: servatis ordinibus iter tuum pium continuabat, non lacessendo Regios: Quin satis potius, superq; contenturi
si nemo lacesseret. Bochen hemum autem & neo Leining im venienti Philippus de Silva, cum nonnullo milite, quem ex Franckendalae, Hedelbergae& Philippo burgi praesidiis contraxe rat , se junxit. Quibus copiis auctiis Spiram Nemetum, liberam Imperii Cibvitatem, quam W olflgangus Everh diis ab Hornech, Tribunus, Legione nuper conscripta obtinebat, magna celeritate adoriri; deditionem, nomi ne Caesaris, decimo tertio Calendorum M i, imperata, repulsam passus, ad vim illico converti iuggestibus atq; accessibus Urbis moenia proxime subire; & postridi E injiciendis artiseiotis
ignibus, murisve Patiendis tanto incumbere profectu : Ut ad veterem Spiram initio pene superiores evadere visus, mox tamen ab oppidanis, animorum vigore & impetu armorum instaurato, repelleretur. Ad Divi Marci quoq; portam , duabus dimidiatis machini , & totidem e Philippobur
adductis tormentis, in vicino, Urbici; damnifico admodum, sacello dispoutis, muro aperiendo operam dare: sed& hoc loco, utut Urbs immunita satis, strenuρ obviam iri. A civit, s tamen ac incolis magis, quam mulleis Hor- necci militibus: Ut enim hi ad militaria munia obeunda segniores, ita illi, ad defendendum se, suos ii haud impigri, duplicibus bombardis, tubisq; lon-pioribus E turrium minis indesin liter in obsessores fulminare, ita ut horum non pauci, hic, sicut alibi, terram in ribundi oscularentur.
Et certaminis sane haec serra ad decis
302쪽
decimum uri, Calendarum isthac ra- dorum : Sub cujus adventum vicenistione reciprocari; quando Horneccus peditum, denis eo vitum millibus im-Τribunus ipsemet, praesente Senatus petum in Regios se daturum, omnia burbici primoribus, transigendi cum nachemis amissa facile recuperaturum, hoste mentionem injecit: Quo infracti minitabundus jactabat. Jam quoq; aastatim Magistratus animi,civibust, ab Treviros Cordua appulerat: Verum armis & defensione ut abstinerent, in- sinistra de foederatorum Belgii Ordisjunctum. Pachiis itaq; cum Hoste Hor- num,grande quid agitantium,molitioneccus pro se tantum, & milite suo: nibus concepta, suspicio iter ejus su se Civitatis & civium conservandorum flammare visa. Quae occulte primum cura Magistrates Urbis relicta. Qui, gliscens, mox, Principe Araulionum post ejus discessum, minime auditus, cum instructissimis copiis in campum sed in militari Hispanorum Senatu de- prodeunte, aperte erumpens, non EX- liberatum : Diripiendane Urbs, an, ercitum modo apud Treviros, referre loco direptionis, certa pecuniae sum- gradum,coegit,ied alterius quoq;,Spima mulctanda foretὶ Nec defuere, qui rae desidentis, in Belgium revocandi omnimodam Urbis ruinam urgerent. fecit necessitudineo . Duodecimo Tandem in sententiarum divortio mia ergo Calendarum Junii, duobus pedis
tior nihilominus sententia vicit ; ec, pro redimenda direptionis vexatione octogies mille Ioachimicos exigere tum millibus, & 'vinquaginta equitibus, Franckenda se praesidio reli iis, castra E stativis mota, & ad milliare iplacuit. Non minus tamen eques, in Spira sub dio pernoctatum : Ante di suburbiis hospitium nactus, cum pul- cessum tamen, quod Civitas, ptaed visculo eadem everrita Peditatu, in tione jam antea ad incitas pene recla- Urbem introducto, haud moderatius cta, praefinitae octogies,aut centies po- se gerente,sed quascunq; speciali pro- tius vicies mille Ioachimicorum quo- tectione non munitas aedes, aut vi ir' usq; Hispani summam pro lubitu aurumpere, aut furtim irrepere dabatur, xerant mulctae persolvendae haud es quarum numeratae ultra quadringen- set, nonnulli e Consulum & Senato laso expilante. Insigniores militiae rum numero ire custodiam dati,vaduque
Duces, hospitem quisq; suum pleriq; loco pro reliquis abducti.
autem Camerae imperialis, protestan- Regni Sueciae Cancellarius, limpegit ecistium Religioni dedita,erant membrab stium motu, & praeparatione, motum y m 'ςst 'grandi prius aere mulctatum, ad ulti- antegressa, tempori cognitis, sed am-2 δ 3ς ς nium, hoc non obstante,depraedaban- bigens, utrumne de reditu serio cogi. e 'μ' tur: Reclusis armariis,quicquid genio tarent, an praetextu hoc ad secretius arrideret, secum asportantes. Nihil intentum convelandum tarsan uteret alieni occultare, sed, si quid ab extra- tur, in omnem eventum consilia sor neis depositum fuerat, praestituta con- marat, & copiis, quae Manliuini hactetravenientibus bonorum diripiendo- nus servabant, injunxerat. Moventerum poena, indicare oportuit: Quae hoste, simul ipsi moventes, ad Wor- omnia,nullo Dominorum attento dis- matiam tramitterent Rhenum; hic lo
crimine, ut spolia ab hoste jure belli ci excubantibus se juncturae, si hostis parta, miles sibi addixit. Quamplu- versiis Mosellam pergeret, &, junctis
rima autem e vicino terrarum tractu viribus, ad ipsum, hostem in receptu huc, velut in tutum receptaculumi, persequi certum, iturae: Sin in IV o congesta reperiebantur : Unde fa- matiam arma verteret hostis, raptimctum, ut praeda, quam in pecunia nu- Oppe emum digrederentur , ipsi merata & rebus pretiosis Hispanus igitur tutum porro ad se receptum eo- avido ore hic degluttit, vigesiescente- rum curae foro.
nis millibuo, & quod excedit, aestimata Simul ac autem hostem, Spira fueritia. deserta, ad Mosellam iter flectere, fallis ani Ad spiram Hispanus integrum ma increbuit, Exercitu in unum con- Moseliam mensem, nulla alia re memorabili, aut ducto, Regni Cancellarius, Moguntiae aut tentata, substitit spe plu- praesidio relinquens Comitis Solinen- Πῖ μ' itum subsidiorum a Cordua adducen- us Legionem integram, dc quinq; de
303쪽
Comitis Hanoviensis cohortes, tum duc clitos E rubra, & nonnullos alios,e diversis abiectos, scio petarios, additosiibTribuni Relingeri quaternione equestri, quorum omnium numerus ad mille octingenta capita ascendebat,
reliquas copias dimidio a Moguntia milliariin planitie lustratum iit,de duo. decimo Calendarum iunii Aligheanum perrexit. Ubi Ebersteinius Comes cum propria Legione, octo Tritibuni Vitriumli,nec non duabus Urbis Francolarianae cohortibus, Hubaldus Tribunus cum sua phalange, quae duodecim cohortes numerabat, & quatuor Tribuni Schoelitakii signis,omnes Pedites, porro equites Stallianis chii Tribuni quaternio,& tres Comitis Ho. heialoen iis alae, qui ad Nicrum parthia, partim Wormatiae hucusq; haeserant, agmini se iunxere : Totusq; E ercitus septem peditum phalanges, &sexaginta quinq; equitum alas,quarum illae octiescirciter aut novies mitte, hae super quater mille quingentos pugnatores complcctebantur,recensuit , res vero tormentaria duabus dimidiatis, qVatuor quartariis quae duodecim pondo ferrum vomunt & novem legionariis machinis absolvebatur. Hoc
ipse die hostis, Altahemum praetergresius, Gethemi,ad alterum inde milliare , pernoctare compertus. Qua ex itineris flexura & ratione cum jucii-catu facile veniret, scrio, nec aliud, nisi Mosellae transitum quaerere, Regni Cancellarius, suffragante Christiano, Comite Palatino Rheni, vestigiis
recipientis se,donec pedem figere cogeretur, inhaerere decrevit Missus ergo, vix paululum albe scenic coelo, Rhinfravius cum sua Legione, nec non aliis duodecim equitum turmis, in antecessum, hosti indagando, &, quantum pote, distinendo: Dium solidum Exercitus robur Rirchemum pedetentim subsequeretur. vix in Gethemi conspectum venerat, quando hostem in prato tendentem, ac impedimentis Wintvieilierum praemittendis occupatum, offendit.
Quorsum Regni quoq; Cancellarius &Comes Palatinus Rheni, curriculo de eo certiores facti, cum pedite, tormen iis, ac residuis equitibus, gradum citatim direxere quidem: Iniquitas tamen viarum, rapidiorem tormentorum dii ctum remorantium, obstaculo fuit, cur aliquanto serius appellerent ; impedimentis hostilibus jam praemissis, dc Exercitu ipso, qui instructa hactentis
acie steterat, abitionem parant . Habuerat hostis castra in convexo spatiosae vallis,& aliam angustiorem vallem inibal: Regii autem desuperveniebant hosti, per montem assitum& imminentem ; qui ob id valli subjectae dominari videbatur. Ut ita hosti tes ordines, quotquot nondum e conspectu recesserant, despectantium
oculis penitus subjecti, hostilium virium magnitudinem retegerent: Nec
longius hosti a monte iter, quam globi
e legionario tormento projectu. liqvitatus ejusdem quadraginta alis constans, ad bis mille,aut certe haud multo plus aestimabatur : E peditum iiii mero Italorum quaedam,&Hermanni, Comitis Bergen sis Legio,nec non aliae nonnullae copiae, impedimenta, tutelae majorisque securitatis ergo, secutae, causae crant; quo minus accurata horum ratio iniri posset. Inter haec Regii pedestrem in supercilio montis ac em dirigentes, certamini proludere tormentis : Rhingravio cum partis equitatus a monte in hostem decurrere jusso. Et hostis quidem tantus quan tus in itinere iam esse, non nisi quinq, equitum vexillis, quae frontem Regiis obtenderent, restantibus: Qvjbus tamen alia quinq; mox accessere, & ita decas hostilium vexillorum in unum corpus constipata. Illis Rhingravius, cum tribus Legionis suae alis,quas plures turmatim sequebantur, non majori ferocia, ac felicitate incumbens, in es- fusam omnes fugam conjectos, tribus etiam vexillis ademtis, usque ad silvam,& in medios ipsorum scio petarios prae cipites egit. Dum itaq; hostis, non modo suorum fuga, sed continua etiam
legionariarum machinarum procella, quam inter grandiora quoq; tormenta ex intervallo detonabant, perculsus,
peditatum sestino gradu per silvam,
qua via erat, rapit,eqvite autem Pedis tatus terga, quantum trepidatio admitteret, suffulcit, Regii, qua eques, qua pedes, per angustum, quod binos
montes interjacet, vallis convexum,in
Hispanicum equitatum movebant:
304쪽
sed hic, omni certaminis cogitatione deposita, incensis calcaribus equis, ipse quoq; ad silvam properans, ab e fusissimo cursu haud destitit: donec viam attingeret, denssis ac coecis hinc inde virgultis obsitam. H os Regii Evestigio secuti, parum admodum re- morae injicientibus selopeia iis, quos hostis ad distinendum eos, & transitu abercendum, in postremis reliquerat: Exigua quippe mole e subsessa sua propulit, & sie iter ab omni discrimine repurgatum. Verumcnimvero caliis, quem tumultuaria sestinatione Hispani inierant, arctus adeo repertus: Ut non expenia, sed ductoria tantum acie incedere, nec ordines, nisi illatim& longo serie, traduci possent. Ita per dimidium milliare hostis calci insistentes, & pugnae nece itatem resu- sienti imponere avidi,redepti tandem iunt ipso silvae meditullio, in exi sua planitie inter te entem : Ubi illico velitari cum eo regii sciopetarii coeperunt ; id laborantes: Ut circuito per
silvarum ambages transitum a Donte inte cluderent. Quod Rhingravius, qui primam equitum aciem di ctabat, conspicatus, praemetuensq; , ne hostilis eques , prope abitans, sqlopetariorum ac peditum , silvam raptim transeuntium, latus invaderet, in hostem, universo equitum suorum robore, acie instructa, & seonte
obversa, ad dimicationem in procinctu itantem, quatuor Legionis propriae alis provectus est paulo praecipitantius ; Priusquam ullae aliae
Regiorum turmae caperenr statum, aut aciem dirigerent: Nam, ut ut primum hostium globum, quem incurrebat, impelleret, mox tamen, Philippo de Silva, &Luca Cayero, cum maxima equitatus Hispanici parte ingruentibus, molli sustinendae impar, terga Vertere cogebatur. Cujus sugientis vestigiis Hispani, animadverso, nullos adhuc pene Regios equites, silvam emensos, statum adhucdum cepisse, per intervallum aliquod institere .
Tantum; exinde pavor, nec non, ex parte, confusio noviter conscriptos &mus eos delectus, utpote bellicorum casuum insolentes, invasit: Ut Signi-
fere Hornecta Legione, signo projecto, & alterius Signiferi opeso Dii ctorem germanice speciali vocabulo appellamus) signum secum asportans, in foedissimam abriperentur fugam . Reliquus.tamen Regiorum equitatus, acie celeriter instructa se objiciens, impetum hostis mox re-ressum iit ; Rhingraviusq; cum suis,oste tergis sugientium depulso, animos recollegit, se vires : Confusio quoq; , inter pedites suborta, paulo momento sed vit ; ordinibus ubivis instauratis. Q se tamen Ob solem, dum haec sunt, occasum noctis tenebrae ingruebant, eatenus hosti remora
isthaec usui fuit: Quod vespera hactentari in eum nil posse . Dictus autem Signifer, & optio seu Ductor, postridie , laqueo ex obvia arbore penduli, ignavae ac d generis fu- .gae poenas, aliis in exemplum, lue
Noctem integram, dum lucesceret, regius Exercitus in loco, quem vesperi ceperat, quietus se continu
it : Quod viarum ratio, maxime in obseuro ac infido saltu, ipsis ignara,& qvo in statu hostis staret, minus notum foret . Is vero, eadem adhuc die, silvam emensus, fluento propEWintoeilierum, Falchen lenianae viduae dotalitium, superato, pontem post se interseiderat.
Luce suborta, Resii quoq; iter
proseavi, at l, hostem, quod castra ejus dimidio tantium milliari inde abessent, cito assequi : Exercitu ad dimicandum instructo in acie stantem, & impedimenta, qua Lauterec- cum itur, praemittentem. Statimque ad fluenti transitum conseri cum eo coeptae manus; Regiis sciopetarios adversae partis, qui illic servabant, propellere, & pontem reparare con-
nitentibus : Qui tormentorum tan dem adductorum impetu, campo exturbati cesserunt. Antequam autem transitu omnino potirentur Regii, horae aliquot elapsae; nec hostis, magna sestinantia impedimenta praemissa subsequi, cessaverat: Aliquot centenis curribus ac carris, ne
iter remorarentur, igne prius injecto exustis. Ponte vero reficiendo
magna diei pars absumta, & hostis Oo interea
305쪽
interea sesquimilliaris viam anticipa- Rhingravius bis duodenis equitum rat: Uno profectionis protelo subse- alis, & Tribunus Canos kius, octin-quentem noctem Lautereccum versus gentis sciopetariis, stipati , diversam pergens. viam, sed eadem intentione, tenue-PomidiE, qui septimus Calenda- re; quibus injunctum: PraeverterentrumJunii, Regii vestigia ejus denuo hosti, nec quicquam relinquerent in
legere, & antecursores sane equites ad tentatum , quod in ejus detrimentum Lautereccum adhuc haerentem, offen- cedere videretur. Ab his utrinq; cere: Sed quod locus, ob extuberan- magnus hostilium equitum, peditum-tium montium & vallium subsidentium ve numerus, quos partim singulos, inaequalitatem, silvarumq;, quibus ob-' exigua partim manu palantes, in pa- situs, aspredinem, equestri certamini gis, aut inter viam offendebant, con- minus aptus foret, peditatus autem cisiis. Hostis autem tertio Calenda- cum tormentis adeo citato, prout opus rumJunii, tumultuariε, nec justi instar erat, gradu subsequi non valens, sub Exercitus, certo ordine iter facientis, noctem demum adventaret, hostis eo- sed sparsim, & pcne cohortatim tur-dem adhuc vespere, cum omnibus co- matimve Augustae Trevirorum appu-piis, priusquam regius proximaret Ex- lit: Copiis in hoc receptu ad tertias,
crcitus, ponte ad Lautereccum tra- & ultra imminutis.
misso, & Urbe statim deserta, imminenti se eripuit periculo. Magna ite- 27. in superiori R henimini, ut ad viam expeditior esset, cur- ctu, cum Argentorato, libera Imperii du, eum ruum, carrorum ti multitudine, quo- Civitate, & opibus & munitionibus Rege con rum numerus ad aliquot centenata, valida, hactenus aliquamdiu de scede- suminat.bseedit, dimidio a L uterecco milliari re contrahendo actum fuerat. in unum locum convecta, & Voracibus Argentoratenses etenim, utut,
1 ammis absumta: Ita ut impedimen- simul ac Suecta Rex pedem in Gertorum pene semisse in hoc itinere se- mania poneret, propendere in ejus mei mulctasse, judicatus sit. partes reperirentur , Regiorum co- Regii igitur animadvertentes, ab natibus applaudentes, & in geno e hoste, aleam certaminis praecipiti gra' optima quaeque de se polliciti: Celtis dii subterfugiente, manuum conseren' tamen legibus Regi fidem suam, prodarum occasionem frustra queri , nec ut ab aliis Imperii ordinibus factum, injuria solliciti, ne Cordua E Treviris nondum obstrinxerant . Videban- recenti milite suis subsidio advolans, tur autem consiliorum suorum & in- praeceptam animo victoriam redderet tentionis summam superstruxisse Li- dubiosam; tum, quae ob oculos Versa' psensis decreti fundamento : Quod, bantur, aspreta locorum, tormentis ad nudam & simplicem defensionem pene invia, considerantes , deniqi collineans, amicum quidem Sueciae I appenhemii molitionibus,quae Por- Regem agnoverat , sed amicitiae ju- sum crupturae essent, nondum satis re intra benevoli assectus accommuni- constabat, diffisi, nec a Rheni ac Min cationis terminos cohibito.
ni ripa longius digredi idcirco ausi, Hinc demum , ultimo Iduum
cum Exercitu CreutZnacum retroce- M i, Johannes Nicodemi, Secret clere, & illic loci pedem figere, con- rius, Regis mandatu, rem ad colo- fultius arbitrabantur. Missus tamen phonem deductum, illuc venit, &, Stalhantschius,Tribunus, cum novem audientia postridie impetrata, man- equitum turmis,ad persequendum ho- datorum suorum summam exposuit: nem, &, provincialium adminiculo, Novam tractatus telam exorsus. moratorum aliorumve, qVi ad latus va- Nec a Rege illis ad animum regabundi excNTerent, terga caeden- vocari intermissumes . Necessarium dum : Cui equestris alae e Legione maximopere esse: Ut, de ruo in gen Rhingraviana Legatus, viarum his oris re antehac stibi essem fer seni, nut apprime gnarus, comes 3dditus. Po- in effecti m conferrent, nec nudae is
stridie, qui quintus Calendarum inii, imaginariae defensioni, ulterius in Ve
306쪽
Wra ,sed , res a corporis protest mrium membra, ob constiliorum, quis hae unus fovissenr, generosit rem toto orbe celebrata, aliis laborant ius re ipsa adminicularentur. Alio-
i accidere posse . Ut, dam singuli pugnant , u res vincantur. D emi descreto Regem non omitatibus,nem vitai alii mo urum controversam: Nee
Demendum utad; ut laudabile isse, is
remporisuo accommodatum. Praesen rem vero rerum satum praefinitora r ruirere consilia, o incarius remedium: Non hostis modo causa, qui nudium non
lapiam in Milo hoc jam moveat, longe validisre , ac antea,o viribusDis parem armaturam e lagitet; sed i tu met quoque Regis intuitu. ACando enim Disserese decretum scisceretur , Pontiscios foederatos nondum exstitisse Trotestantium ex prosesso hoses, aut
rem ad id, in quo nunc vermetur, exin mitatum redactam. Regem quoque eciae tunc temporis ad mare baliLeum , ct Iimbum celut Germaniae haesis se: iam vero in umbilicis o vi cera perlipenetrasse ; neque nuda os
luci communicatione contentum amplias posse vivere Id de Protestantium ami citia ali nid ex actitu cautum biveL
i m. ipsorum Protestantiumron miniss interesse, ut norint: vidis Rege, in meditullio eorum cum valido Exercitu versante, sti polgiceri debeant. Ulterius, Libsensi decreto maximam socioru partem ponte sua remisesse nuntium 1, vix, ab exiguo retris tempore aliquas nomini veresse reliquias. Huic ieta diutias haudqva am -- Morandum, sed, fugitante rerum flatu, O communis causae necessitate, quae in prospero regiorum armorum successu principaliter conquies at, serialia mojungendum arma, at e sub iugius moderami supremo quod ipsemetElector Saxoniae transdiderit, ad eundem βο-pum pro virili cooperandum. Nec al, and hoc im jacturos Argentoratenses, a plerique protestantes faederat APrimcipes, Ordines, Civitates, in i Urictor Saxoniae, cum Rege unuw7UM e
pro se particulatim, legibus statui suo
accommodiis, in faedus descendendo, fricerint
Haec & similia ex parte Regis in
medium allata. Et quanquam initio vacillarent animi, Hispanorum , M sellaru transeuntium,impressione,priamisq; eorum satis prosperis in occupanda Spira successibus concussi, tum Regis absentis praesidio destituti, quod tamen Regis vicem, hostis intentiorie infracta & retuso impetu, strenue suppleret Regni Cancellarius, tandem ex voto Regis res cecidit, isdusq; mrtis legibus, quas ipse met Rex postmodum rati haberet, ichium est: Citarate Reguprotectionem subeunte, summamά militiae clavum,pro sua parte, eidem demandante, & una spondent Urbem, Regis ct communi Protestantium bono servatum ros nultam csm hoste habituros tractatus commercium, sedesdem quae Re .gi, cum generatim, tum insperae, praestare receperant, denegaturos , prae dium, q*antum pore, continuasis aueta
ros delem N, propriu impensis su stem raturos, ct avricans necessitaae r Wirere, nec non Civitatis V pus solis ac securitas admittere videretur, Rigi, pro ejus arbitris,sub dio inde quid n. io iuros, novos detiritibus com in m decedentiam supplet aros lacunas Regi,
ejusve militi, tutum ac liberuo receptum, in territorium, munimenta, ter
rara, ct fuminum clausis , nre nonitum per eadem reduum s haud gravatim praebituros; ita tamen, ut, si Rex Urbem, cujus transitus minim/ necessariin, transea dam judicaret, id vu-lu Legionibus, aut turmatim, cohortamn fieret in .per omnia irimo claustra, quotiescunque Rex postularet, in manus illius consignaturos, praesidi mmanda , ac fideli cu odia asservanda ue
mim), extremae nec statu casu, re
sum militem in ipsam a usuros Umem; Regi quo e militis in Urbe conscribendi, ac commeatus bellicorixmet necessariorum pecunia comparandorum
facultatem fore, is, si idem copia eo
rundem privatis non oppeteret, e pab oco penu seu armamentario mutuo Eudaturos Argentoratenses Consummato, statim foedere, certam tremoras
scio torum, quales fomitum candenti um admotu displodumtar, numerum gratuito subminis Meturos; denis , adeontinuandam belum, costaturos quo mensibus certam ct definitam pecuniae summam. Rex vice vera, de civitate Oo a ab ad-
307쪽
ab aulaersariorum michinispotenti m nu a erenda, o regio patrocinio ot genda duribus, immo talibus, privile-λ . His ejus sarris , tentis conservandis, ac
num satum reponerentur, neutiquam ineund , fidem dedit. Quibus, lacianiae instar, assuta clausula: Regem amde damnis, quae perpessi hactenus fui jent Arontoratenses, quam impensis, quaae mis erins,resarciendissoluitum, in horum nomine, si idem caduca ho- tam bona, m vicino tractus P a reperirentur in eo adici, olim forsan δε- . . cerneretur, Civitatis Irae aliis memorem fore . Re hac ratione transacta, dictus Iohannes Nicodemi, abitum parans,
quod Caesarianos omnes motus suos accurate observare nosset,per montis,
qven nibus Germanicὰ appellamus, ardua in Wirtenbergensem agru tendere, prudenti dissimulatione praesetulit: Hac igitur, ut opinio erat, redituro a sexcentis adversae partis sci petariis, & quingentis equitibus, ad Oberkircham coeuntibus, structae insidiae. Ille vero, quingentis Argentoratensium sicloperariis, de una equitum ala, quos Civitas securitatis causa abeunti adjunxerat, tum quater denis
circiter equitibus,nec non centum peditibus,Regis auspicio,Cronecci sub- Tribuni conquisitione io per conscriptis, comitatus,diversam, ac innuerat, viam ingrediebatur : Et per medium Marchionatum Badensem, Rhenum, juxta, descendens, Lichtenavumq; , Stolliosum, Badenam ipsam inoffenso pede praetervectus, non, ni si prope Etlingam demum, Badenae ac Ettingae Praefectos, ad descendentis famam e
citatos, cum quinq; equitum turmis, una draconum cohorte,& quadringentis sciopetariis, infestos sensit. Milite tamen, qui ipsum comitabatur, ad ce tamen imperterrito animo se accingente, vana haec sine idoneis viribus . li ostium ira, & frustraneus conatus erat. Argentoratenses, quos diximus selopetarii, eo in tutum deducto, per Virten bergensem agrum domum reversi. Equitum vero alam, cujus me minimus,l Civitate Regis militiae transcriptam, ad Resem porro una euntem,Domino suo idem Nicodemi, Ci-
vitatis nomine, ut primum datae fidei pignus, ab hac offerre rogatus.
Iesum evagata sumus,in viam regiam, d latinatum ipsum, quo totius belli summa Verte- superiorebatur, cardinem regredi, operae pret, transitium fuerit. Videbantur autem illic circumstantiae mutatae aliquid, sub hoc tempus, rebus inserre alterationis: Certa inter Bavariae & Fridiandiae Duces, post tractatum habitum, inita pactione, faba i , in R egem Sueciae cu-sa , ut capitalem principemq; Cae saris ac Caesarianorum hostem. Hoc enim oppresso, id quod, viribus e)us per universum Imperium lono, late i dispersis, juncta Exercituum mole, haud adeo arduum fore sibi persuaserant) Saxoniae Electorem, & reliquos Protestantes Electores, Principeriose diues facilὰ subjugum, quod excusserant, denuo redactum iri, arbitrabantur. Cui scopo assequendo Dux B variae, relicto Ingolifadii ac Ratisbo- nae,praecipuis ad Danubium locis,id neo praesidio, cum Exercitu, de compacto, in superiorem Palatinatum, Ambergam, & hinc Weidam movit-:
Esrae Bohemorum propinquans , quo Fridiandius potissimum militiar suis
SullZbacum, unico tantum mil- Cui sultiliari Amberga dis situm, non semel Bavaro milite tentatum er t: Sed, in- ζ' β' 'colia gnavitor sed endentibus, irrito ψ - - semper conatu. Donec,septimo Iduum Julii. valid manus, ductu Johannis Everhardi, Baronis a Schonburg, Urbem ferociteraggressa, ferocius inst
xet, tanta li contentione rem ageret;
Ut Principis Consiliarii ac ministri, publicae rei moderandae relicti, praecluso subsidiis Noriberga venientibus aditu, civibua autem, qui penuria mitis tum militaria munia obibant, virium armorum qi vigore defectis, dc stationes deserentibus, deditionem pacisci adigerentur. Quoi tamen convenit: Ut ne ultra duas peditum cohortes in Urbe diverterent, inter quos militaris disciplina stricte servaretur,nec eorum sustentatio ulli civibus oneri esset, sed annonae inopia e vicinis locis suppleretur ; Principis Consi ruriis ministrisve, pro lubitu, aut in Urbe ulterius
308쪽
commorari liceret, aut aliorsum cum Rex eo legarat: Comitem huic ad-- suis concedere , arx Principis a belli jungens, Augusti, Comitis Palatini,au- injuria immunis existeret; es hospitio- lae Magistrum , qui, locorum & viarum rum distributio in Cancellariae princi- gnarus, ad expeditionem isthanc op
palis, Senatusque ac Civitatis reman ram suam ultro osserebat. Nec sanεret arbitrio. adversum vota res cecidit. Bavarus
me hae Haec bene & cum cura provisse,sed
tamen set punica fide servata. Peditum en Invaxata septingenti & quadringenti equites Urbem illico ingressi ; Consiliariorum& primorum cirium aedes, nec non arx, inque ea Principis eqvile, ac eqvaria camera, tum cella, penusve direpta , quicqvid commeatus reperiebatur, maximam partem Ambergam avemini, reliquo accuratia descriptor Ad haec ingens pecuniae summa Civitati vi
Rex Nori. Sueciae Rex, Bavariae Duce in su--gam periorem Palatinatum transire com-m νς - perto, Augustam, Rainum, ac Dona-- Wcrdam, Urbes, sussicienti milite fi mans, &Johannem Banncrium ad Dona erdam,Beria hardum vero Saxoniae Ducem in superiori sue via, quemq; eorum cum nonnullis copiis, relin- ens, Exercitum reliquiuii Noriber pam Ocyus traduxit: Misso inter vias Rhenum versus Campiductore Hor-. nio, ut militarium rerum summae illic
praeesset, & Augusto, Comite Palatino Rheni ad El ectorem Saxoniae abi
, Pato, cum magni momenti mandatis ;xacis praecipue cum Fridiandiae Ducetractatum, de quo ubivis locorum percrebuerat, concernentibus. Hunc enim fervere admodum,crebrosq; se mones eapropter hinc inde comine
re, quin & caesareae aulae potissimam in eo spem stare, Regi a fide dignis r
ritas, . se to autem IduumJunii ream,riore a quae milliari Noribero distat,perven- uti tum tum , Ubi miles 1 labore viae inte citu sub primulum lucis ortum Nori-bergae moenia praeterducto, Laussi, duobus b Urbe milliaribus pernocta tum iit. Unde Hersbruccum porro,& ulterius in Palatinatum superiorem
sultibus Eodem mane sullgbaci ab hostea Regii recuperandi consilio inito,' summum P d , quendam vigiliarum equestrium Prae-. Qitu fectum,cum aliquod equitum centuriis, enim centurio,qui Urbi praeerat, praeter integram draconum cohortem, equitumve alam, ultra centum Clope-tarios praesidio secum habens, adventantibus Resiis initio quidem defensionem meditati, &, civibus exarmatis, e moeniti turriumve pinnis in propius subeuntis crebris fulminibus debacchari; arce quoq; principali, velut tuto receptus loco, in subsidium, sicubi ultima necessitas ingrueret, electa: Regiis tamen deditionem imperantibus, praefracta mente exuia, leniori- . bus consiliis praebere aures, de q; Urbe tradenda certo modo, ut, nempe,
impedimentis salvis dimitteretur, pacisci. Qui tamen, Urbe cum praesidio Lrges de erien , parum viae processerat, quan sed' eo a Regiis ob datam servatam Neis senburgentibus, nuperii, ipsis Suit durituri bacensibus, fidem, par pari referentibus, circumfusus, ipsemet quidem, subprimum tumultum,globo trajectus cecidit : Miles vero, qua eques, qua pedes, hoc conspicatus, vitae gratiam tibi fieri petiit; nuncio Bavaricae militiae promtE remisso, in Regis stipendia
19. Regi in hoc itinere pro Σπ
positum; Ducem Bavariae anteverte re, conjunctionem cum Fridiandiae Duce, quam ambiebat, praepedire, facultate oblata, priusquam perficere tur, opprimere hominem: Ea de causa, non secus ac Bavarus, Weidam deflexerat. Sed Bavariae Dux magnis passibus& cito gradu procedens, anteceperat unius diei iter . Etiam inter
vias insignis a Fridiandio subsidii, nimirum, triginta sex turmarum equestri. 'um, e Croatarum genere, & duarum pedestrium Legionum, acςessione auctior factus. Regi vero duo adhuc flumina, & aspretum sesquimii liaris io gitudine , densis silvis norridum, ana tequam V eidam perveniret, superanda restabant, hosti peropportuna :Cui, siquidem post numina, aut ad ipsam
309쪽
ipsam Urbem pedem figere in men- Rege nostro severit opinionem , &tem veniret, bellum ducere aliquam- quo in aestimio Rex apud hunc fuerit, diu in proclivi, nec quicquam interim vel exinde claret: Quod , cum alias impedimento erat , quo mimis novis nulli Legatorum ad audientiam, niti in dies copiis augeretur, aut universe strata prius muneribus, pateat via, hic sim etiam ad se Fridiandici Exercitus tamen, absq, ejusmodi delinimento , robur attraheret. Quocirca,his per- non admissus tantum, sed lautius inpensis, consilium Rex mutans, viam, super supra morem cohonestatus su va venerat, relegit: Decimo sexto rit. Nec silentio praetereundum: Calendarum Julii He bruccum te- Cum inter felicissimos Regis ad Rhe- versus. num Danubiumque progressus, Caesaris Sultabacensi autem Urbi, ut quae ad aulam Turcicam residens minister, tanti momenti haud videretur, praesi- Rudolphus Smidius, scripto huic sitidium, nuperrime impositum, iterum expressia tradito, magno Vestrio,Me- exemtum: UndePrincipis quoq; Con- ch et Bassae , dissicientiae quid iiij sliarii, ministri , & primores civium, cere, Regemque Succiae dc ejus legatio- hostilis oppressionis sermidine, cum nem rapere niteretur in suspicionem omni familia, laribus desertis,Norlaedi intentionis sinistrae , magnum Veii Sam secontulerunt. rium Legato scriptum hoc renidenti Repis ad He brucco Boncidat , nobilis vultu communicasse ; addito. Silv Iurcatu Hungarus, a Ragotrio, Transilvaniae de meae relatu Caesariani ministri roseamptr. Q Principe ad Regem missus, cum re- haleret, Letatum haud gratum futu g sponso ad eundem remissus. rum Boisitem, nec admodum lauta a s...isi. Reli Aenim Bethlehemi Gaboris ceptum iri adsentitia: Aulam ro Tum vi alia. Viduae, Regmae SVeCUrum sorori,cum cicam politicarum versutiarum haud Ra letio&provincialibus Transit - adeo rudem, ut ignoret; antum Melitae ordinibus sim uitatum quid inter- narratum ejus notae veniat adhibenda. . cedebat: Quod ut certa ratione com- Porro Ramtrius haud abhorre poneret, & amni huic suae consilio re omnino a R egisdesiderio: Ut aleam adesset. Rex Paulum Strasburgerum, tamen aperi Ejaceret, induci nondum a consiliis aulicis secretioribus , in posse. Et hac occasione Boncidat, Transilvania, & ad Turcici quoque Im- cum literis, ad Regem venerat, causasperatoris aulam seu Ottomannicam, continentibus: Cur palam hostem se ut vocant, portam,unde Transilvania profiteri, & arma in Caesarem sumere ccii Felidum dependet, ablepara . adhuc ambigeret Princepsὶ Quarum cui simul in uncium. In Turci ci qui- cardo in hoc praecipuE verti visus. dem Imperatoris, ut potentissimi Eu- Negotiam tantopere arduum ac maxim ropaeorum Principum Principis, nec momenti, quod suae suorumve saluti vicini modo Domui Austriacae , sed summam concernat, maturo judicio, nee .perpetuo quoque aemuli Monarchae, per Mnctoria consedera ita traritandum, aula, in larare: Quo inter Primores O, priusquam ancipiti adeo se implicet animorum illic inclinarent motus , & ducrimini, securum de hoc eum reddemquodnam de praesenti Regis expedi, dum: Ita comma fore periculo, ut tione ferretur judicium ὶ Tum apud ne tora moles Hierusri separa sus Turcas, martiam ac bellis deditam na- nenda veniat , armorumve impetum ctionem, gloriosum & condignum sa- mi tim derivatum ira, ut ne omnino i ois conciliare nomini regio respectu. Iac redundet, vertim, ubi oneri expa Apud Rasot Zium vero, discrimine, te altiqua successerit, potu Ma tamen quod cervicibus ejus , non secus ac beia, intemperio, di nio is occupato
aliorum in Germania Protestantium a alibi hoste, a copii uis, ad id de ratis,
. Caesare immineret, ob oculos polito, invertatur. Periculum facere jussus est: Num con- Hujus scrupuli eximendi sequet ira Caesarem posset instigari ad arma, tem sere in sensum respondebatur. pro tuitione Religiosae ac profanae Li- MEatenis Regem dubitare; quin Ra-bertatis capessenda go ius, accuratiusserpres eorum, r
310쪽
Iudicaturussit: Regem, quod ab ipso δ distinendum, Decurrendum denis, si
rerum Darum c modosiagitet, ,-- opus es et, oper bessi rationem liceret , dudum dare essectum; nec desiderii aut: laboranti, promtum para umi fine. risui meliori uxqvam rationest ri Hoc responso a Rege dimitteb potuisse copotem. Germanicum .edum tur Boncidat: Qui, ut obiter hoc ad asserendae ori vindicat- a Caesari amis damus, transfugio postmodium infi- illatas injurias, Religioni ac Libertati, miam sibi apud suos,veniam apud hos omo auctore, si scepisse Regemia: stes peperit. Nec interim tractatio- Nec privatorum commodorum pe ad id nis isthaec tela usq; ad si oest,si simi R e Meclum, nec discriminum inde horrore gis obitum, & longo tempore post', absterritum. Nobiliorem Germaniis utut in manus resumta , detexi potuit, partem Regi Cinculo, partim δειbjectio- sed ignis, inexstinctus tamen ac sensimnis , partim foederis addictum: α - gliscens, sub cinere usq; delitescebat:
ingentas, O qvod excedat, equitum a Donec nuper erumperet. Q ou suo al- , nec non centum ac qUini pedi, olim loco G tempore cognoscere ib. rum G ones ejus au picis militar , cebit. tini et ergama in se traxisse ho ni poten- . , .
tiae molem : mi*Odhotis poluat, hie JO. Ueci mo tertio Calenda- detineri is occupari. Evinimo, cum rumJulii hostis, cum Croatarum ple--.d arma jum sua in ipsam Austriae vici- risq; , quorum quadraginta sex veril - Herebrueniam, facili transtu, Rogotio quid la numerata, propE Hersbruccum . eum pau-
metuendum foret , Gus conservationi Regiorum statum, vires, dc consilia lux consulturus, extenderit, haud auspica- exploratum veniens, excubiarum staritis un im tiberius e iEi obtigisse OG tionem, sex modo equitum alis conca onis momentum: Certiori secundo i stantem, incidit: QI, utut numerorino succea suum ste ulcisiendi injuriaae; valde dispares, impressione acerrimό auxilio Reipublicae praesuo immoriali- facta, volaticum hunc equitatum facitatemfamae sibi comparant 1, juratost te dispellebant. Verum, dum servi-6us publice is privatim hosus atteren- dius, quam consultius, fugientes inse-
is, adoptatam Merim ,πsecuritatem. quuntur, laxatis inter insequendii or-Fraesertim cum a Regis parte haudqva- dinibus,a multitudineCroatarum qua am metuendum ipsisti: Britam taxia dispersi erant, facilitate iterum coeun- rerum commotione exortum, tam facili iiii,oppressi,ad ducentos ceciderunt: negotio sedatum iri 1, Pacems non com- Reliqui, Ducibus plerisq; amissis, fu-prehensis, quipro re communisteterint, ga hinc inde, qua quisque poterat, di- coalitura. Ragomio non minias apertu lapsit. Captivos nonnullos, quibus documetisperspectum,ac Regi, causam vitae gratiam fecerant, Croatae, quod propriae lutu hic agi. Nec aula caesar initio certaminis aliquid stragis e -- in vigum latummodo habere ejus no- sent passi, ςontra datam fidem ex in--sed fortunis quoquejamdiu exitium tervallo postmodum trucidarunt , : to destinasse irrevocabili, per Moιra Humanitate , qua inter primum cae- in umenta sorti me huic rei incubo dium aestum gloriose suerant usi, cru re, totam j consiliorum contra ipsum ma- deli illaudatae iracundiae exemplo de-chmam hac ratione in uxisse; ut nisi, turpantes. quo animo cauisam communem amplem Esuperioribus liquet, quantope- Rex Ninpraes erat,eodem pro viriliret a una rὸ pro Electore Saxoniae soliditum se riheygη cum Rege protegendam suscipiat, alia Sueciae Rex praebuerat: Ne Frid n- '- V via praesentissimum haudqvaqvam vi- dius, versi huc totius belli mole, op 'Pμ' iraturus sis infortunium. Mature eL pressum, pessum daret. Unde per rur cum immortali Nominis sui gloria Solinensem Comitem , suppetiarum rem aggressus, in hostem moveret, ae spem illi secerat indubiam, &, datis
Regem incumbentis molis parte exone- literis, insinuarat . Cum denum pedi-- e, animum in laceret. Regem vice tum, & sex equitum millium Exerci- versa, ad consilia inruicem communicam tu recta Noribergam , inde in Misit, dum, fuvandum, quacuta ratione pos- am, siquidem opus foret, moturum isti, hostia vires, consuave, ne nocea i , eoq; documento affectum, quo Ele-