장음표시 사용
311쪽
ctorem. eiusve provincias ac subditor machinationum certis indiciis per complecterelut reapse demonstratid omnia particeps tactus, tempori ob rum' Ubi vero, in se fabam cudi,sub- viam ire decrevit , id tam intentionem sensit sepositi aliis succurrendi cogi- hostis, qvim, 1d ad illam retunde latione , propriae saluti prospicero tam cepisset consilii, Senatui No oportuit. Nec praesentius ullum ma- bergensii aperuit. Nempe, itatemto averruncando occurrebat reme- Aserum sibi cumprimis Osinaei e se , O dium: Quam, cum milite, qui ad ma- pro istisi alute pervigili excubare cu- .nu praesio ,sed universis caetariana & r a vi 4 ac vi mi Ua- pacifc Bavaricae militiae viribus apertomarte paratum. Hi animose ne, nou confligere impar,opportunum alicubi siem ' o G gua r irve cisio AE, statum inde Tad certamen, nec ad se opportuniora loca vallo induere: D- receptum cogi posset invitus, capes- tra roia, necessitare ex me, sere ocientiumq; impetu moraeli Versis bos uendi, O castra ioca
dendo, illic se continere , quousq; re- a facultau esset. arivae, discretae per omnem Germa- Iu quoci a Senatu civium com- iam, vires, in unum coeuntes, tota munitati, in unum convocatae, pr ' mole a tergo in hostem consurgerent. Potitum non modo non displicuit, Et sanE Moenum attingere per hostcm i ed, summo omnium plausu acceptu, satis licuerat: Ad quem majori, & confidentiam, qua in Regem 3am anta commoditate, & securitate castra lo- proni ferebantur,mirifice auctum ivit..catum iri, imo subsidia quoq; e diver- Rex igitur Urbem obequitans, &, e-sis Germaniae oris maturius conven- l ut militarium operum conficientissitura, videbantur. Sed praepondera- mus erat,solicitis oculis loci ingenium re his Urbis Noribergae respcchiis : lustrans, extra Urbis moenia,ubi quam Ovam, Regis defensione viduatam, commodi stimε videretur , aggeremniaximo impetu oppugnatum, & sor- ωssato praemunitum, & aliquammulsan, priusquam Rex, contractis suis- tis Reductibus munimentisque inte cientibus viribus suppetias veniret, stinctum, excitari ussit. Q emuli vivida hostis iracundia , praedandiq; tionum moles, civium communione
o ra -------: Hori aliovor ora Prarum millibus manum a
aestit flavantis vi, non cum minori re- liqvot operarummillibus manum a μ . 1 iei dispen- moliente, & ne nocte quidem xiiten
Noribergam ergo pedem figere, r lixtudinem, defendodoneam excre-' exacta pensitas, animuRex induxit. scere visa. Et tari an de Civitati s hujus co- Interim pius miles pedetentiorio clanculum ludebatur a Bavariae ac ad Urbem appellere, vallumq; ingre Fridiandiae Ducibus, id unice agentia sus, semifacta opera consummando , bus es ut, Rege falsis praetextibus inde novat aliciendo prioribus, pedem abducto, invadendae occasio patefie- adeo ζ mare: Ut Bavariae ac Fridian-ret: Hac in potestatela redacta, quic- dxae Duces, licet Exercitu, viribus 1 quid damni in Bavaria ac alibi hucusq; signi, & regio in omnibus pollentioris
Ezri: optanti eius ibui e rJ- paulo post ingruerint, praecia tamen
Arctum iri rati. Cui scopo assequen- secundorum
do, peritorum more pugilum, alio Regis adoriri haud fuerintMisi ostendentium ictus, alio inserentium, Dux enim utero, Juncto missiciae Ad phum, & OelinitZam versus ire robore per superiorem Palatinatumvrae se ferebant: Quo in locum Regis, sensim Fadum promoventes, mor hae arte Notibero divulsi, & Electo. bergae interim proximabant magis, ri, prout secum tanstituerat , subsidio magi, ': Dinschenretitum primo , in tetidentis, ipsi reflexo itinere succe- de Ceidam Ambergam, Sul tZbacum dentes, vinum suarum in perculsa & transeundo. Unde,s primo len patrocinio destituta Urbe , iacerent darum Julii , circa noctis meridiem,
oericulum aliquot militu millia, cum rei tormen-
Verumenimvero Rex odoratus tariae parte reliquum Excrcirum an- primum, quod res erat, mox hostilium tegredi; a, Neomarcum veneranz.
312쪽
Regii ad Circa idem tempus Tupadelius positum erat, Re R, rem, Joc
Npom. Tribunus, cum draconibus suis , & rum & munitionum opportunitatesba.4, quatuor equitum e sperreuterii Leo te um, impetu adoriri, inconsultum duis es' s One , eodem exploratum, ho- arbitrabatur, eminus circumsessum, situmque nonnullos, e quibus de statu annona de pabulatione intercludere, eorum & intentione certi quippiam sanguinei velut ac succo subtracto, cognosceretur, interceptum missus. diuturna emaciare mora: Quorsum fi-Huic Croata statim in manus venit , nitima loca, Forchemum, Nec mar- minimὰ, quod res erat, dissimulans . cum, S abaccum, valido hostili pr Nimirum, quatuor circiter pugnato- sidio insessa, apprime accommoda; &rum millia, cum rei tormentariae par- equitatus vel maxima , quo hostis su-ti: , ad Neomarcum jam stare. Sed perior, camporum aequor circumci potior coacta hac confessione visus ci aeuiduis discursibus infensare pote- voluntarius rustici, nescio cujus, rela- rat. Nec inlicias imus, Regios, tus ; hostium numerum bis mille capis cumprimis sub finem, aliqua pabulota haud superare , magna confidentia laborasse angustia; eaq; de causa equi- asseverantis: Qv sTupadelius aggre- tatus rem, cium ad Noribergam bel- .di, audacius paulo secum constituit. lum ducitur, aliquantuluma ediisse in Et panὰ arridere coeptis sortuna sub armina. Annonam tamen quod atti- impressonis exordium: Quatuor enim net, a Civitate illa, quamdiu eastra Croatarum turmae , caesis inde non opposita suere castris, abunde suile- paucis, primo coetu dissipatae Sed cha est: Ut ita hoc in passu spe sua e dum altius hostibus Regii se immer- ciderit hostis. gunt, a multitudine circumfusi,&,nu- Magistratus urbicus cives quom mero virtutem superante , tota fere suos, armis militarem in modum in- draconum Legio internecioni data: structos, sub viginti quatuor signa di-Q 'd supererat, cum Tribuno ca- gesserat: Quae, primis literarum eleptum, cumque his bina etiam equitum mentis insignita, singula unius literu- Sperreuterianorum vexilla in hostium lae characterem depictum praesere- manus dolapsa. Rex ad primum con- bant. His bis duodenn civium co-flictus rumorem, cuni potissima equi- hortibus, & domesticae Urbis Legio-tatus parte, Neomarcum vernis, sub. ni, tutiores atq; ab hoste aversae sta-sidio suis, properaverat: Verum inter tiones assignatae : Nec poenitendam vias, cladem in subs incubuisse, jam i, isti, vigilias dc alia militaria munia ob- facta, transacta omnia, comperiens, eundo, nec gravatim, quamdiu bel- in castra ad Noribergam reversus est. lum hic con ii steret, Regi exhibere 'Hostis ca- Pridie Calendarum Julii Bavariar comperti sunt operam. stra e re di Fridiandiae Duces, universo Exese Sed relictis capitalibus hostibus, si QRς citu Neomarcum contracto, ultra ter ad Noribergam desidentibus, mentis centum vexilla equitum, & ducentas di cursu paululum hinc evagabimur;
peditum cohortes recensuerunt Tor mentorum autem omnis generis octoginta numerata. His copiis subnixi, Regneso Stenti tramisso, ad semihorulae & quadrantis iter, in Noribergae conspectu, regiis castris castra contu-
visuri: Quid inquies Pappen hemius
rerum volatili suo Exercitu molitus Aemolitus sucrit.
tam simul & desertam Stadae Ita beni
lere , eminuto, Regneso incubanti, BrunsWicensem agrum remensus, in s; loco tendentes: Qui momento , ten- Hassiam, & eo locorum, Landgra-ausa. toriorum multitudine , in hibernam vio mistum moerorem iterum propiti velut canitiem exalbuit. Nec virium naturus , iter verterat. Cuius a.
tamens ducia artem habuere insuper, ventum simul ut Hassaci, qui Volc- sed hanc illis junxere: Pariter,ac Rex martiae & Mundae hospitabantur , fecerat, Vallo stativa sua E vestigio cir- praesentirent, recedentes itide, Cas-cumsepire exorsi. sellas se receperunt: Nec celeri ta- Hosti, ut conjectare licebat, prin men adeo gradu fieri id potuit quin
313쪽
impedimentorum nonnihil ab his, qui
Volcmarsa excesserant, in Pappen- hemianorum manus incideret. Pap-Menhemius autem loca deserta milite tuo denuo insidens ,&, qua alias, celeritate usus, quicquid novorum Ha
sincorum delemium Drcngel burgi , V it gentiussit, A llendor ili, Eschwesae reperiebatur, rapido superventu suo disturbatum iit., Witzenhusii tamen ab Hassiacis par pari relatiun: Ubi sex Pappenhemianorum equitum turmae repentina irruptione oppressae,ad ducentos tru-
idati , reliqui plerique cum Ducibus
suis capti, & opima praeda, tam aliarum rerum, quam quadringentorum imprimis, de quod excedebat, evorum ab hoste parta. Ex Hassia Pappenhemius in Isset dium agrum contendebat: Eo, una
cum Duderstadii Urbe in potestatem
redacto, adversus Thurinniam, nescio quas, machinas agitans. andicio est; quod Muthusianos de annona, in Exercitus usum praeparanda, clicet fiusta & repulsam passus interpellave- rit. Sed novi, cum ab Hassiacis, tum a Georgio , Duce Luneburgens, &Bauditio nidius causae suerunt; cur, mutato consilio, retro ad Visurgim
Ha si aci namq; Volcmarsiam in ipsius absentia, resumtis animis, oppugnatum terrant: QTam ut liberaret,vinquaginta quinq, equitum vexilla, i surgim ad Pollam raptim transducta, Groiisset dio Comite cum nonnullis copiis se jungente, eadem adhuc vespera Brahelam,& porro Volc- marsam properare jussit. Hi s I Continuito igitur totam noctem
ad Volc itinere, gradum pro more acceleran- Uri .m tes, rubescente aurora, ad Volcma
ab dς -lii eonspecti: Eodem pene momento; quo Hassiaci deditione Urbem rcceperant,&sub dio propEmoenia, ad quatuordecim equitum alas, tendebant. Hassiaci ergo, hostem prope abesse selitientes, impedimentorii quicquid raptim asportari poterat, in tutum amandare, ad silvam in clivo quodam ordines instruere adversum, & ingruentium primam impressionem ingenti animo sustinere': Mox tamen, multitudine obruti, Ga-
dendi viam circumspicere, sed sossoro, quod ex transverso silvam inters cabat, impediri, quo miniis maturo sibi considerent receptu. Hi ne si ctum, ut novem equestria vexilla ami si fuerint: Quorum tamen jacturam plus quam ducentorum circiter, inter quos duo equitum Magistri numerati, mors haud comitata. Decem alicujus notae Duces, uni cum sit ribuno See hirchio, deducentis quasi gregariis, vivi in hostium manus devene. runt. Reliquiae cladis C sellis r ceptum habuere : Quinq; tormentis,& mortario , quo ignes artificiales evomuntur, hosti relictis. Pappenhemius, facinore hoc pa- Papm trato, decimo tertio Calendarum si hemi inlit Warburgum venit: Ubi peditatus ut ' i' equestribus copiis se junxit, tramis ς
so i, Visurgi Calen bergam recta hine
Arcem isthinc Dux Luneburgei sis & Bauditius, admoto Exercitu, o sidio cinxerant , primasq; Comitis Gron fel dii, cum quatuor Legionis
bus subsidio venientis, conatus acria ter, nec sine Caesarianorum clade, represserant. Ubi parum abfuit, quin ad internecionem a Regiis caeder tur hostis: Ni pons interruptus adjumento huic fuisset, Regiorum i , calcibus se recipientis inhaerentium, et sisset impetum. Q ando vero de adventu Pappen hemii, validum Exercitum secum trahentis, cognitum est, obsidionem deserere, tutius arbitrati, relato gradu, ad Hildesium pedem Afixere cum Exercitu: Qui, lustratione circa hoc tempus habiti, octo pedi- tum. & quatuor equitum millibus recensebatur.
Papi enhemius econtra cum t tius Exercitus robore, quod duodecim millibus peditum, & equitatu Regiis par aestimatum, tertio Calendarum Julii, Calen berga movebat, moi
teque sancti Mauritii ad Hildesum superato, instructa ac distenta lato
acie vires suas ostentabat: Qqasi Regios, intra castrorum opportuna se continentes, praesentissima vi adorbri in animo haberet, prae se serens;& octo majoribus tormentis, 'Vae , in montis superciliu convecta, ad aedem sacram statuerat, Regios ter salutans.
314쪽
Sedpar pari datum hostilentum, &
acerbam potionem propinanti eiusdem generis poculo plenis faucibus
responsiim: Nec, manum conserore ambientibus Pappen hemianis, incer. Meen admodum iubterfugere Regii. Finno cumprimis eques, ut semper alias, ita hic intrepidus animo, manu strenuus, cum undenis equestribus vexillis fortiter confligero, &, uno eo rundem cum Magistro equitum caPto, hostium caedere ad ducentos. De
prospero ital suecessu desperans Pappenhemius, retro inde Roten-bergam, &, secundis castris, GronMxium disces sit: Missis Calen bergam ,
qui, praesidio exemto, munitiones am cis tumultuaria opera demolirentur.
Ultimo NonarumJulii Glenius Trib
Mus, duabus equitum centuriis,& centum quinqv ginta peditibus comit tus, ad Patiensceam transiens, eadem adhuc luce, Peinae arcis praesidiarios, ad centum quin qu ginta, Guelpher-hytum secum abduxit: Sedecim illic relictis machinis, sed pulvere tormentario, quantumcunq; asportare haud dabatur, in aqua projecto, corruptove. Quam arcem Luneburgensis Dux, a discessu Pappen hernii mox occupatam , praesdio firmatum sit. Quinto Nonarum Julii, qui alter ab illo dies, Glenius, pari modo quo Peina, Stcn-
bruccum, milite vacuefactum, Regiis, Pro arbitrio, sdendum reliquit.
His peractis Pappenhemius, ad visurgim iter relegens, Pollam petiite
Ubi Exercitus flumen iterum traductus. Hinc porro, silva occidentali superata, versusinferiorem Rheni tra. chum, & dioecesin Coloniensem, Tra
jecto Mosae, quod arctissima a liberis Belgii ordinibus obsidione premebatur, liberando, properatum.
titui Gal- postqVam Regni Succiae Cancellarius lis tradu Hispanorum Exercitum, ut retulimus, ad Mosellam, anquam parum gratus Comes, deduxerat, malacia pene erat: In Trevirens tamen Electoratu traditione Lapidis Hermonii, munitissimae arcis, quod Regi Galliae Elector , sub M i finem, in signi sesertia, praesidii& Praesecti ingratiis, in manus consi- .narat, novorum tumulauum jacta is-rippin
hemiI Rhenum versus abiturutar
mina. Clerus etensi in Trevitems, qui plus in Caesaris ac uis p anorum, ' va ni
Gai lorum paries inclinabat, aegre ad modum istudferre, eoo rem dedoce res ut non Augustae modo Trevirosunt
sed Confluentibus quoque Hiis and-
rum reciperet Rr praeli aeum,& ita Gab 'Io Hispaniisy lieno tantum intosa uo, collimitare in Neuter quidem a ortas inimicitias erga allacrum professu sed infidi tamen amici & vieini; maxime interearum societate constituti, quarum
possessionem sibi in solidum vindicare quisque mallet. Hinc continuis odii; iinter se colli liue tormetitis invicem cre bro salutareue &, ficubi alter aqterius manum incideret , crudeliter h9m-lem sis in modum tractari. nec Suecus , Campiductoris conue
Hornii ductu, Galli, qui hiis locis, pones η,
tempore, viribus Hispano inferi in ' πο) 'ςα erat, partibvsinterventu suo momeri- βνς η' tum adderet: Tertio Iduum Julii Mo-guntia producens Exercitum,&Con fluentes acri obsidione adortus. Nec
ob id tamen animo statim defici Hispanus, sedilrenue ab initio se gerere, ut militem decet: Viribus tamen Sueci praevalentibus , es propius, propium , ingruentibus, ulteriorem ob si dii laborem se haud durare p osse con spicatus, undecimo Calendarum Junii, deditionis mentionem injicere, M ante solem ad huc occasum certas ejusdem leges pacisci: Quarum vi, armis ac impedimentis salvis,militare in modum excedens, Irbem Suecotradidit. Deditio autem haec Montaburi, Et Galli, Engersi, Hameritenti, Lotinuenit, ' rto p
Lamecci, aliorum, minoris momenti, o o tra- locorum desertionem,uelut laciniam, secum traxit. Confluentes postmodum, brevi interjecto tempore, Gai lis& Electori Treviren si restitutae; im- pensas, obsidio instinatas, refundenti bus, & stipulato promittentibus: Ut bem l am illemne rem ranausia daretor Bosti occasio, custoduum in Uervatum ue Regin quog in Mosesia ac Rheno ex terro ora fruoiatili itin
re mi mactens, nserum transtrum prinbitum, hosti vero denegatum iri. Iisdem condicionibus superiori, e lia, etiam iBodobriga, aliis nonnullis dioeces eos
Treviren sis locis, Succi sponte sua
315쪽
Giassen Confluentibus Hispano extortis, seu per ambages, in Regis , Returum burgum, Horrius , munitionis haud conte- prae disium moi retur.
num3 tem, quo diverticulo ad transmitten- rem communis hostis, dum Regem et C. . P μμ dum Mosellam Hispani haud semel Sueciae praecipua Virium mole Oppri suionia fuerant usib aggressus, obsidione cin' mere parat, immaniter ac pacate sese serumctam tormetis quatere institit. Jamq;, gerebat. Nam &Fridiandius, pro- mediocri ruina in exterioribus muni- clamato Egrae Bohemorum publici- mentis horum vi edita, aliquam ad eam riis edicto, ne quis Electoris subditos invadendum stravisse sibi videbatur ullatemis laederet, aut temerarias illis viam, quando Hispanus centurio,loco inferret manus, sancire compertus rpraefectus, metu, ne, alea aggressurae Et Balthasar de Maradas , qui, absententata, ad incitas redigeretur, nulla te Fridiandio in Bohemia pro Caesare interposita mora, de deditione agere curabat, agrestium, Electoris fines incoepit; sexto Iduum Julii, his legibus cursionibus subinde incursantium,col. pactus: Ut ipse, praesidiumve , cui luviem , severo mandato, perniciem imperabat, hostile,salvis omnibus im- violatoribus interminatus, refrenatum pedimentis, arce excedere permitte- iit. Sed non aliorsum spectabat beniarentur. Sic locus, transitu Mosellae gna haec manus injectio, quam ut alis peropportunus, nec exigui ideo mo- quam onerarent Lamiam, & Electo. menti, in Regiorum potestatemvenit 3 rem, a Regis, aliorumve protestantia una cum annonae & bellicorum appa- una Electorum, Princ pum, ordinum ratuum copia insigni: Qxae accurata societate divulsum , poppysinis his inquisitione se contignatione habita, consopirent. illic inventa. inod ubi pro tempore in cassum Paula Κirchber Paulo antequam Graisenburgum cecidisse animadversum, mox bilis, p0stho paemun - dederetur, Rirchbergae Urbs, in qua quam intimis pectoris penetralibus x300ζ di Hispani subinde nidulari soliti, ne abdiderant, iterum, in nasum concisim posterum id amplissis contingeret, ta, efferbuit, & E Silesia in Lusatiam suis muris ac vallo ad terram depositis, se effudit: Per immissa aliquot milia munitione omni exuta ac renudata est. tum millia, Lubena, Sittoa, Gorlicio Electori Coloniens inter haec, occupatis, &circumjecto agro mise- Coloni. ob bellum indies latius serpens, & randum in modum populato. Ulut ςpsi Neu' vicina jam ambedens, timor non pro- vero electorales copiae Lubenae , Ob-x .i xβxi inarius incesserat: Ne contagione sessae ac tormentis concussae, vi denuo cita in fines etiam suos, seu irrcperet, seu po tirentur; hostium ad septingentis irrumperet malum. Simul ut enim illic trucidatis ac pessum datis : Cae- Lib. Confluentium deditio innotuit, non- sariani tamen mox, validb agmine re-
nulli ejusdem Consiliarii ad Regni versi, par pari retulere, & , Urbe itis
Sueciae Cancellarium comparuere : dem impetu expugnata, complures Beneficio Neutralitatis collato, ho- Saxonicorum conciderunt: Reliqui, stilia arma a Domini sui territorio de- quibus vitae gratia facta, sub Caesaria- precati . Quanquam vero Regni Can- norum signa distributi ; Urbs autem cellarius concludere quippiam certi direpta ac funditus desolata , . , in hoc negotio a bsq; speciali mandato Lusatia itaq; circa hoc tempus nollet, re omni ad Regem rejecta, Caesarianorum a1q; Saxonicorum pa- interventu tamen Baronis Charnas- laestra erat: In qua , varia quidem saei,Legati Gallici,in bimestres armo- . belli fortuna, sed, quocunq; res caderum inducias demum consensit; hac ret, certo incolarum exitio colluct annexa condicionum appendicula : bantur. i Elector , interea temporis, tr Iasus t
cionum securitatem Hstituerat; cum Re- rim,utriq i, & Regii, & Caesariani, fir- ige ipso centinuaret ; ho nultatenus mis munitionibus circumsepti, torvum N'DMy ferret opem; nec quicqVam, seu directo, contueri invicem ; nec horum, d .' '
316쪽
commeatu Regiis intercludendo, de plerisq;, quibus vitae gratia suerat A. atterendis inopia illorum viribus consito aut conatui satis respondere eventus: Annona haud adeo saeviente, ut regius Exercitus inde quicquam notabilis sentiret incommodi. Nam trumenti quidem penore in annum vertentem, & ulterius Noriberga satis instructa reperiri: Sed moliturae res in arctum redigi, & pro tanta hominum multitudine, quae praeter cives militem ;, huc, vel ut ad receptaculum, dum belli procella desaeviret,confugerat, farina ac panis aegre suppetere. Magistratui tamen urbano id praecipue curae esse; ne militis alacritas alimentorum desectu minueretur: Adeoq; huic, ante omnes, de quotidiano panis demenso providere. Apud Caesarianos similiter res annonaria in tolerabili consulere statu: Qvjppe quibus ex vicinis provinciis,
dioecesi Bambergensi, superiore Palatinam, Marchionatus Brandelaburgen sis, quem Onoligbacensem vocant, agro, imo ex ipsa Bavaria, & Caesaris Regnis ac dicionibus, tolerandae vitae necessaria subveherentur. Verum
enimvero pabulatio in arenoso hoe &sterili solo perexigua & disjecta esse: Adeoq; ob equorum, jumentorumve innumerum pene numerum, his, quae Prae manu erant, cito absumtis, brevi pabulatoribus utrinq; lono late 4; evagandi imponi neces litas. Hi ne factum ; ut, dum excursorum manus crebras tibi invicem insidias struunt, quod una pars magna cura conquisierat, altera non raro in castra reserret:
Secus aliquando insidias quoq; istas cecidisse meminimus, & ipsosmet insidiarum auctores tendiculis se illaque-asse, quas alteri posuerant. Velitatum porro nonnunquam varia,& nunc huc, nunc illuc inclinante, fortuna icertaminibus, licet minutis, haud incruentis tamen: Quibus veteranus aliquando, multarum acierum, miles ce cidir , qui . undabundum mare salvus evaserat, in contemtibilis rivi vortice submersus. Inter alia, tertio Nonarum Iulii, Regii,Croatis impacti, tres eorum alas illic circumventas obtrivere, penE inte-mi gras Vexillis eorum. & Ductorum
cta, Regi praesentatis. Croatae econtra, Noriber m&Altorisium inter, subsederant, regiis pabulatoribus tendet tes retia: Q, ae Professores S Sotilioli nonnulli sorte- , fortuna prope Vischbaccum incidebant. Nec sprevere illi, quam sors incruentam obtulerat, praedam; sed abductos, non nisi certo lytro exsoluto, liberos dimiserunt. SubTribunum Cratgens senium Neomarcum versus, Croatas, qui in hac ora, Regiis a tereo infesti, stabulabantur, oppressum, Rex cum nonnullis equitum alis ablegarat: . Vertim hi adventu hostium indicio bubulci retecto, tempori exitio se subduxerant. Ne ergo nihil omnino ageret, Cassellas, superioris Palatinatus coenobium , & Phairentiolium, arcem prope
sitam, perrexit, his si, vi expugnatis, integram Croatarum turmam, quae illic diverterat, ad internecionem pendcecidit: Reliquis hinc inde dispersis, tu ribuno hostii. in cum nonnullis aliis capto , & quam plurimis Regiorum , qui captivi illine detinebantur, libertati reui tutis. Duo quoq; societatis ut vocant)Jesii hic deprehensi: inserum alter Noribergam captivus viciit , alter, dum, Regiorum manus evadere satagens , praecipiti impetud fenestra fertur, gula scopulo, cui coenobium superi fructum, impacta,&Ob desulturam nimis arduam fracta, sibimet animam imprudens elisit.
Haec Croatarum clades, nonnullorum Regiorum, qui sultabacum, Meo locorum exploratum missi fuerant,
clade pensata. Nam illi ad Hambacchum, haud procul Amberga, in adversariae pari s insidias delapsi, initio quidem, utut numero hosti impares, arma sortiter strinxere; hostili insultu aliquoties repuls/ : Sed tandem undiq; circumfusi, de multitudine obruti,
ad octoginta morti occubuerunt: Paucis hostium iurori suo subtractis, qui
de internecina sociorum calamitate
Non infelici tamen certaminis eventu adeo instacti Regiorum animi;
ut,ancipitem excirrsuum aleam denuo tentare, dubitarent: Nec mora longa
317쪽
intercessi, quando centum Minqva-enta Croatas, qui Neomarci nospita antur, ad Roten bacchum & Feuchram obviam factos,adeo ferociter sali larunt , ut, quinquaginta eorum prostratis, reliquos caperent partim, par tini dispergerent. QVi, hostium manus elap si, lethiseram rusticorum e Periebantur saevitiam .: Ita ut oppido
pauci Neomarcum reverterentur.
Croatae post haec, ultionis cupis dine aestitantes, tramisso Regneso, re- Orum excubitorum stationem,uersus urtam Sc Stenium collocatam, sed negligentilis munia sua obeuntem, nec-opinato oppressere: Integrae pe-nE equestAs,e Tribuni Truch sessii Legione, alae, ipsiusq; equitum Magistri, Fuchsi, nobilis a Bimbach, occidione
sociorum manibu s parentante .
ginta circiter militum hinc inde lactura: Sed, ob castrorum hostilium propinquitatem, receptui signum a Regiis datum, &, ordinibus minime la tis, retrocessum. Post aliquot autem dierum spatium Rex, selectis aliquot equitum turmis comitatus, ipsemet eo se contulit: In validam hostium ni
num, qVam anteeursores maturὰ det xerant, magno statim ardore invectus
Nec fortuna spem ejus destituit: Hostibus, post acre certamen, & centum quinquaginta hominum stragem, cam
po depulsis. Jacturam hanc in pabulatores vindicabat hostis, haud procul Furta ejus
manus incidentes: Ducentis equis,nec non curribus onerariis aliquammultis
potitus ; & reliquos, effuse fugitantes, ad ipsa Regis pene castra usq,, infesto
Opima istius praedae illecebra inestaverat Croatas, ut eandom denuo fortunam periclitarentur: Captus e
go insidiis haud proclii Laui , in coecis silvarum, locus. Nec mora: AP-
Paruit mox equorum, curruumve non mediocris turba, Roten bacchum ver
sus pabulatum missa ; inter quos nonnulli ipsusniet Regis proprii numer bantur. His Croatae, e subsessa advolando, injiciente manum, retroacto gradu, qua Engeidatam via est, abire coeperunt: Seu prosperum initium
fortuna, arridere primum visa, obver so statim occipitio, dispari exitu so davit. Increbescente enim rei fama, illico quaquaversus, qui retrocedentes insectarentur, missi. Nec vestigia lim stium diu latebant Regios: Qui praedolores suos, admissis equis prosecuti, Massecuti, adeo duriter tracturunt l, ut centum, & quod excedit, terram osci larentur, revomentest, quam devoraverant, praedam, una cum praed
titiis equis suorum magnam partem Regiis relinquendo, per erigui temporis interus tum satisgrande se
Et ejusmodi quidem excursus ac
concursus plures accidisse comperti :Quos singulatim enarrare ut prolixum nimis, ita,quia aut simili,aut minus memorando in partem ullam exitu cor tuerunt, haud operae pretium foret. Inter haec tamen oblivione minia Lichte me praetermittenda Lichtenavi, arcis,
quae Noribergensium Civitatem Do 'ςdi x minam agnoscit, quinq; ab Urbe milliaribus, qua OnoltZbacum via est,cli stae, deditio ; curatore loci, nulla ii gente necessitate, facta. Haec etenim causae fuit, cur Caesaris Exercitus diutius ad Noribergam obstinare, M pede immoto, persistere potueri :Non ob commeatus illic reperti copiam; sed, quam subministravit, alimenta, pabulumq; E vicinis locis tuto & sine ambagibus convehendi,opportunia talem. Regis quoque consilia hoc casu aliquantum alterata. Qψippe, militiae suae robore e reliqua Germania appulso, validas huc copias ad hosti, latus collocare decreverat: Qvs Dumen latione & pabulatione ab hac p ar- . te prohibito castrorum movendorum
Dum ad Noribergam bellum consistit,Tup adelius Tribunus, quem pro pe Neomarcum captum diximus,post, liminio ab hoste revertebatur , pacis ficis.consiliis onustus: Neq; haec t men, Rege parum fidem adhibente, ita felicem Gitum sunt sortita,ac istud, quod in hostem, eo suggerente, Rex
Indicinam Regi secerat de Frid. Ni
landiae Ducis peno, quem ex superiori ' 'Palatinatu, dioecesi Alchfletens, Mesa risi .
contermino tractu Freistadii conge ' dii νεnia serat, pisui dant
318쪽
cerat, panis, farinae, salis,& aliorum, id plures alii infestis eorum pilis eecide- genus, copia instructissimo: Ita, ut ne rint. Rege autem nihilo remissiori ob mille quidem curruum vectura aspor- id animo cum stlopetariis suis ingrutari posset. Retulerat quoq;: Iam ali- ente, superati, silvulaesi, opportunita quot militum milliain procinctu stare, te,qua se texerant, expulsi sunt,& ma. ad annonarias has species in castra de- xima pars ferro absumti: ita ut Caesa-
ducendum. Rex ergo commeatus istὼ rianorum tam equitum, quam pedius corrumpendi consilium iniit: Nec tum, ad sexcentos occubue int. Nec
diu cunctandum ratus, quarto Calen- pauci qui in paludes ab hoste confiidarum Augusti, inclinante ad vespe- gerant, subside
ram die, eundem Tupadeliu,cum dra- persere. Sparrius ipsem i, dum in . . conibus suis, & nonnullis equitum tur- uliginoso ejusmodi loco latibulumniis, eo ablegatum iit. Qui, hoste do quaerit, a morione, individuo fortunae
mire in utramqi aurem reperto, duo utriusq comite, proditus, una cum crepitacula portae admovebat: Neu- TertZkii subTribuno, quatuor centu-tro, quod debuerat, operante. Tem rionibus, & aliis obscurioris nominis tium autem appensum effectu non ca- Ductoribus, nec non gregariis ultra ruit, sed impetu portam refregit: Eo- centum, vivus in Regiorum manus ve-dem momento, quo dracones, scalis nit: Fugientique equitatui tria insuper admotis, murum superaverant. Ita,u- Vexilla extorta. Rex in castra redi-
ruptione ab omni parte facta, icquid ens, pedites singulos, o i strenue na- Occurreret hostile, trucidatum ; oppi- Vatam operam, singulis Joachimicis, dum direptum; armentorum ad mille ordinum autem Ductores, pro cujusq; capita abacta si quid asportatu fa- statu& condicione, majuscula vel mi- I cile,militi in praedam cessit: Reliquus nuscula imagine sua, auro efiigiata, conditus illic penus Vulcano conse- equitum denique, qui vexilla hosti erecratus. Nulla Regiorum clade: Prae- pta obtulerant, unumquemq; cent terquam, quodJohannes Κevenhulle- nis Dachimicis muneravit. suppli-. rus, Baro, fratris subTribunus, a suis- cationes quoq; solennes, cum Norimet per nocturnarum tenebrarum ese bergae,intra Urbis moenia, tum in praerorem, globo trajectus, periit. jacentibus Urbem castris restis ob idera oeca Rex interim, de tuto suorum re- habitae.
oη R eeptu sol citus, ut terga eorum sufful
'ας ' ciret, cum quingentis siclopetariis, & 3I. la SVevia, circa hoc ' s
Lah. eqvit tu parte, castris, Burchiannum tempus Johannes Bannerius, & Aera ς 8 4 ηψspita, versiis,erierat: Ubi sorte fortuna eVe- hardus, Saxoniae Dux, novos, illie ex. I et Opio, nit; in Sparrium, generalem sub id- ortos,motus, in quos provinciales, se-sVevia Fructuati landio vigiliarum Praesectum, incide- ditionum flabro conciti, exaestuarant, aericolatire: ini octo alas Colloredicorum & pari violentia repressum ierant. De-Gonragianorum equitum vicena Cro- Iectus quoqi, in Wirtenbergensi agroatarum vexilla, & quingentos sciope' habiti, &, qui ad Ulmam hospitabatur,tarios secum trahens, regiis pabulat regius miles, sub Julii mensis ingres-ribus insidiabatur. Acre inter hos & sum , Wingario aggressurie impetu regios antecursores certamen primo capto, aliquot rebellium agricolarum coortum,sed Regis,cum reliva copia centurias, vita mulctarant. Eo com equestri praepropere subsidio suis ac operto,qui Ravensburgum obtinebant, currentis,adventu celeri fine termina- parem sortem veriti, nec Regiorum tum: Fridiandico equitatu terga sta- adventum praestolari ausi , ancipititim dante, &, laxatis ordinibus, hinc discrimini matura se subtraxere . fuga. inde dilapso. Pedites vero hostiles, Qvo occupato M angam porro a Requi opaca flvulae vicinae insederant, giis itum, nec ultra quatuordecim cis acerrimE restiterunt: Ita ut in primo ves illic reperti: Reliquis Bregentia- certaminis olore Risius Tribunus, cum praecipiti fuga dilapsis. . , c duoque nobiles ex aulicorum ministro- M Bavaria Cratrius, gen alis rei M. ira rum numero, Bojus altor, alter Crat- tormentariae apud hostem Praefectus, mile,prid. Mnstemus, proxime Regem, nec non quarto Nonarum Iesu, Fridber i op-- min. et Pidum,
319쪽
Piat in N pidum, exiguo milliari Augusta Vin- ςdigu, delicorum distans, incolarum, postre-
gios milites qui non tam praesidii,
i. quam protectionis causa, dc ita, ipsi Tummet incolarum bono,illic commo-- .. - Tabanturo mero consopitos, portas
ultro aperientium, proditione, occuparat; sed occupatum mox iterum deseruerat: Civium pleriso, quod, malae conscientiae stimulis agitati, debitam proditionis mercedem indubietanter se manere augurarentur, abe- untem secutis, & lares suos deserenetibus.
.. Et IrandD Prime Nonarum Julii Landueber-ν ι g gae quoq; Urbem vitentaverat CratZLetis, & civium itidem, c0ntra Regios intra moenium viscera insurgentium, adminiculo expugnarat: Tribuno tamen CochritZkio cujus dracones, pessimis modis hic mulctati, vita penE omnes luerunto cum ducentis circiter equitibus Augustam se reci
Leopolli- Duae insuper peditum Legiones,cus Fies de una equitum, Leopoliticus miles, sim dicto Craigio suppetias .Venientes, Fiessam adortae, violenta septem dor' mentorum verberatione integro triduo impetierant locum orssioq; su Tribuno, qui hic curabat, majoris globi impetu discerpto, pariter vi ce
duovei . Quinimo nec ad intercipiendam
hae ipsaminet Augustam sutelis ullis, aut
mectuntur clandestinis collusionum machinis ab , hoste parcitum : Quae tamen rete ad irritum cecidere. Prout, ultimo Iduum Iulii, foramen in muro reper- etiun, dc ad subdola haec consilia prae- paratus pons, latitudine terniis una euntibus transitum praebente : Idq; - . . Tolitarii loci recessia, tantae capacitatis; ut aliqvot armatorum millia illic, velut in subsessa, latere possent, do- . inec prosiliendi tempus foret.
Sed jacturam a Cratetio illatama consessim resarcierunt Resii. Et
exuritur. Fri ib gens uim sane perfidiam Io
hannes Baianerius inultam haud dimi-siit ; milite nonnullo, simul ut turpe ac inhonestum hoc eorum facinus ad aures pervenit, Augusta ablegator Qui muro Siportis, reliquiis licet civium,
ad extrema paratorum, in appropinquantes acriter detonantibus, succedens,.Oppidum vi expusnavit; & trucidatis, icunque virilis sexus obviam so . ferrent, imbelli autem Deminarum Mi puberum turba laribus exire jussa, sceleratorum hominum sedem flammis ultricibus absumsit. Landsbergae porro & Fiessae cuperatarum honor Bernhardo, Saxoniae Duci,obvenit. Lanus bergae enim vix, motis copiis, illum minitari auditum, quando senatus & Primores Ur bis, clavibusadversum latis, genua eius suppliciter advoluti, criminis suspicionem, qua nupera Urbis ab hoste facta occupatio cos asperserat, diluere conabantur. Id quod salutem iis tulit : Abstinuit enim, precibus emollitus Dux Bern hardus omnem militum injuriam a secus promeritis, Urbem baliquot peditum cohortibus, dc duabus equitum alis,praesidio pro tempore sat valido, firmatum iit. Non multo post, ultimo nempe Calendarum Augusti, duae Leopolaicae draconum cohortes, & equitum turma, Roshaubii ab eodem oppres sae : Nec modica strage edita, icquid hostile ferrum effugere poterat, dissipatum, a signis recessit. MOX, gradu Fiessam promoto, Urbem vi expugnabat. Trucidati praesidiariorum primo fervore ad frecentos: Capti, una cum signis suis, reliqui ad centum supra mille ; interque hos nonnulli magnae dignationis Ductores, nec non Comites ac Barones.
Quorum mille circiter regiae militiae nomina sua dederunt. Hoc infortunio totus penὰ Leopoldicus pedita, tus ad nihilum redactus, tantusq; hostibus terror injectus: Ut tres in montanis munitiones, versus Erenbergi a cem a trepidis, regio milite necdum viso, desererentur. Imo periculum erat i ne Eren bergo ipso, & claustris montium, quibus Tirotensis Comitatus obseratur, potiti Regii, Comitatum hunc armis irrumperent: Namq, omnia formidine istic & tumultu con
fundi, misceri ; ipsemetq; Leopol lus ArchiDux, pretiosissimis quibusq;
convasatis, fugam potius quam desei sionem meditari. Sed receptus Beri hardi Ducis, hoc ipso temporis momento pariter cum Bannerio in Franconiam avocati, non praesenti modo
320쪽
hostem metu exsolvit, verum etiam, itinere, appulerat. Deniqj Augii recuperata nuper loca in ejus manus stus, Comes Palatinus Rheni, in hac ἡ -cui recidiva relabi, fecit. rerum metarnorphosi, qua tota belli 0 lla Apud Hassiis parum, interea moles in Regem devolv.batur, im-- ω, --m m0r xii dignum gestum: pensa opera ab Electore Saxoniae isti quod Fuldensis di inces eos agri- petrarat : Ut aliquot equitum, podicolae, qui Laiadgravio tributarii li- tumve Legiones, sub Baronis Huis ctenus fuerant, utut ultra propriorum hirchii imperio, Regi sublidio mitte-
subditorum modum ab illo haud one- rentur. rati, quinimo mitius molliusve adhuc habiti, turbonum quorundam instiga tu , arma arripuere , Hassiacis dele Etibus hospitia ulterius praebere, &tributum pendere detrectantes. Sed praecocis ferociae cito eos poenituit. Landgravius enim hoc incitabulo proritatus, copias nonnullas confestim in rebelles mittebat: Qvx congressi cum his, ad quingentos conciaerunt , reliqri partim captis, partim hinc inde dilapiis. Quoci etiam , Pappen hemio, Trajecti ad Mosam obiicitone libbzmandi, longius digresso, tractus hie hostilibus armis immunis esset, Land-
avio, cum potiore militiae robore,
in Franconiam, Regi Sueciae suppetiatum, eo facilius ire licuit.
ti iuridi i mul ac ad Noribergam firmarat pe- conii in uem, missis quaquaversum, qua arma viret. ipsius in Imperio florebant, citatis nunciis, supremis militiae suae Moderatoribus edixerat: Dispersis viribus in unum coactis, quantumcunq; militum bellicae necessitati, aliis locis in cumbenti, re salva subtrahere liceret, in dioecesi Herbipotensi conprcsarent , Noribergae moenibus assidenti exinde suturi ad manum. Huic mandato Obs utus Regni Sueciae Cancellarius a Rheni ora cum aliquam-
multis equitum, pedictinuit Legionibus, Christiani, Comitis Palatini, ductu, Herbipolim se contulerat. Gulielmus quoq; saxoniae Dux, regias copias, quae per Thuringiam, Archi Episcopatum Magdeburgensem, &conterminas oras hospitatae hactenus erant, contractas adducens, S Nein-
surtumjam tenebat. Nec minus Johannes Bannerius, & Bern hardus saxoniae Dux a Danubio adventabant. . . Laiadgravius Hassiae similiter, ut diximus, & cum eo selectus, nec contemnendus militum numerus, flexo illuc Augustus hic , Comes Palati- Arnum,nus Rheni, ut supra attigimus, ine. unte mense Junio, ovando Regi de Pacis tractatu inter Electorem Saxoniae & Fridiandiae Ducem rela- mae pro tum erat,& hostis redivivo a praete positi, rita tabe Exercitu , viribusq, integratis , Electoris finibus imminore vi de batur, a Rege ad eundem ablegatus, ab initio id unice egerat; ex promta in Resis, vel integro Exercitu amictis nus rebus succurrere parati, operam offerendo: Ut ne Ele chor, formidine impulsus, praecipitem Paci animum adjiceret, & plus culum , 'vim par erat, aut . e rocommuni Protestantium , Caesari largiretur. Postulabat itaq; sol unimo sto Regis nomine : Sa tineret sau- Ialam , ct intra Asen onu Paneezos sub se ret Metior, tantum Regi indu gens te ors; quanto ad non tim inmodi iter, q uod cam ExerciIn comiteriendum erat, opus foret. VUod ad pacis negotium, Regem nihil umrvam hucusque metis his isse in vo tu, nihil majore iambitu quaesiisse :αυ- ut, Christiano orbe trant i lato, ct Imperio cumprimis Romano heri miserias exonerato, optata quiete
Persum intenderet, aut Pacem eo untem interpeltanes: iamdudum enim βυκω, o cossimisit,.consecutum. Classem , mari ballio compedes mi
nitantem ratum dedisse; sitiora o momt- a suspentis hospitibuι, ara hostibus,
perpurgasse, tot praepotentes Erincipes ac ordines pri se restitiasse Libertati, dignitative, o arma, bi se tutentur, a Cae are excussa, reddidisse in manus : Adeo. hoc ipso exciatas se velut murum; qcii es Rego, undique obeundo, trotegat, semieri m tiro ab hημ diuremiues . Ad h.ee prolapiam otestantiu rem instauriasse,