장음표시 사용
321쪽
O Irincipale a resariorum intentum reddidi e irritum: Salso propter honore ct dignatione regi in cis tractatum Ioue descendere. Maxime, odindubia o ducatu : Beneficia , quae ira Protestanses Iarga contuleris manu , ab iis, qCorum hoc hedio impraesentiarum intest, debita gratitudine rea e
eadem remunerodo , non magis obli
vione septilium iri ; quam ab Historriis is futura posterietate, grata. mente
recolendo, deprcssicandove. Herum-
enimvero Regi hane semper animo sodisse Λntentiam : In arduo is maximi momenti Paris negotio, praecipi Iantiam , ut exitiabilem psem, praec,pρὸ vitandam ; nec nisi magna pro' Odotia se circumspectione procedendum. In eadem aahae mente per 're , non obprivasos re piatas, ροθ'
se, si parti uiariis pro Hicere, in proclico ipsi fore, sed unu/ Protesantium in Romano Imperio causa: α rum Latas ct securitas nulta certo fhndamento nitatur, nec flidum Fid de
usquam uni uersalu inter eos certas legibus meatur societas, quae pacta pacri catoria , contra Domum Au friacamo Pontificios oriratos, eadem i=fringere forsin tentanus, armis as ereresar sit. Id Coro in hac rerum cor fu- one, qua Roma num Imperium iam laboret , haud ita facit actu et Heri ; nec
moicum requirere temporis istema tam . concentum enim generalem omnium Protesiantium indicendum ,
commauri eorum consilio ct s rogis Muci seragenda .i PriusqUiam autem id seret, inter Regem ct Hectorem de
certis articu u, qui subsicuturo com et niuiscindamenti instar sub emantur, Vactandum, triansigendumve , --- parati ad comismum accedant. AEDter Regem, Facis ineundae auctorem esse, aut florem, nec osse , nec zeL
ciat ; nego:io praecipitato , o Pace, ante initam ejusmodi societatem, quae consilia consilus, Cires viribus, mediam diis hostilibus opponat, conventa, recidi in morbo, o ultima primis lon periculos ra fore. Ita e hoc casu lu-um te, uri dissensum, Oeo ipso omnium malorum , Wae Protestantibus inis suboritura sinet, coram SEo , hominibusve a se amoliri causeam ac culpam. Regem optima haec intentione in m dium afferre : Ut communi Tot
sanitam bono, o Romani Imperii saluti consulatur. Nam si privato suo vel clamet commodo, tot, per i gratiam, Oolemtas in pora re habe re preet incias, devictorum Pontificiorum Doliae Ut , earum possessione
decedens , haud dio u ter sibi quietem
a Caesare emercari, Pace beltam mutare, o condiciones ejusdem pro uctoobtinere possit. Malis Cero, filo .ffecta di solicitudine, 'ium communem causim compl. I tur , ductam , continuare et ei maximo sit et iasio incommodo bestam ; quam cum pri ei rei detrimenio se exilio, pia coliari Pace ac go et fui. In Regem ita-qvefirmam hac parieta Iorco ociareti ucia , nec praeproperi se ratione tracitatam Pacis praecipuaret; mul'io minus, nisi praescio is conisntiente Rege, simmam iis imponeret mcnum: Oblatas a FRUIundio condiciones, intentionis e se sandae, audiundo Ldem ; nil tamen certi ct d niti x Dondendo, sed torum negotium ad ri orum foederatorum, Regiis, Principum
ordinum communi tunem rejiciendo. Ante omnia armorum curam ne depo
neres : Sed Exercitui nocis deleriti s
plendo is augendo strenue in Meret,
nec commodituum , quae, a pira te
summi Nininis faetore, in hostico adeptuν es et, possessione cederet M i. 'Aduersariam enim partem praecipu/satagare videri: Ut, tempus Irariurus cis Mortipraetextu lucr ti, Pro testantium animor, nondum satis comoros, disjungant, meritiri hac arte
arma manibus exto et eant, o, civersantibus ventis redia via cursum t
nere prohibiti, prolato parumper pede
trans Gam captantes auram, muta-
xu velificatione portum desinatum consenuantur. Si tamen Hectori, occuponem Paris metindae hac tire neutiquam inter mi tere , Hum set, renudare Regi ne gravetur animi sui
sensa: Quomod. in ancipiti hoc negotio judicet si Erocedendam , ne exei- dat
322쪽
Qt sabilis, fidae , .ct omnium votis
expetitae securitatu esset M. Sinetulatim autem ci. J An Elector univem lem inter partes utris Fe My ρυπ-
res Pacem, an particularem pro te tantummodo transactionem cum Cae
ii tinise filis Pax cordi , a rati ne Regi is Coronae Deciae, pro in furiss
bus mediu altarum in Imperio Or L num saluti ac commodo considendum, O cujus posta ara ejus ponderis existimet Elector; ut, idiua Caesare non admissis, Paris telam abrumpi, MAIumve continuari fas sit 8 . Denis ) quo vincias initae 'reis trans- tionem, ne adversariorum duo tu pave iterum fatiscat , eon dandam arbitretur ρ Regem certa niti in Eoctorem fiaticia: Separatim haud descensurum in Patis, seu universales, seu particulares traglutus , --rum omnia. unanimo Protestantium
Ordisum pera Itarum Gnsensu. Spem ad haec fovere indubium: Cum Et Eliarem, tum actos prole antes ordines , ubi ad uni Vales Paras tradutus res devenerit, eo curatius se δε- licitius ad Abitam ae si ieientem sat iactionem conseqυendam si gi ope
rum daturos; o persperitius Vsis sit ci.) Principes ac ordines bonis partim suu penitis me fuisse exutos
quae Rex, ab hoste recuperata , ore velut is i possideri: Partim ca. territorio omni occupato se valide imsesso, ita pres , ut praeter nudam Domini nomen et ix ic am iis man- rit relucuo; quorum diciones pariter , expulso h re, Rex in pote rem redegerit. α --ο 3 nonae fuisse, qui m apertam a restis Re-' gem, e 6e Coronam erumperent ho-
Iitatem: Tro hostibus idcirco fure, meriso habendi. Flectori θ idem Saxoniae , ct Gulieliso Has in L Agraeso, in nutu hosibus obnoxiis, ct pro se amma indutu, non habere Regem , quod imputet ; haud tameno ambiure : Von Eleector , I petiarum laetarum memoria, Regis δε-
siderio, ad eost τε tim justae otio factionis scopum, quantum pote, Adeliter cooperaturus ita Nam si
reliquos ordines quod concernat, pene omnes, ut gis, hosticia arma favore prosecuti, τιntra RQ m octimque tiandem praetextu milite, pecunia, re tormentaria ali ea eis
in Iruxerint, nee inde desit irant nisivi eo ut , Di ho m auxiliatur s MDDrs tractari posse. z em G,
provincias sine controversia o Ilias censeri, Regis ex pr esso hostibis snvido armorum robore extortas : Izet e
parta, armis moriares piis asserea e derr erit, sed potiris tit me Ariobocuos ponat, quae O anta acquis tu i us iura sint, nec non an am eridem praebeat, urimi sui mentem ibpromtius aperiendi: mousa Regem
praetro jαri suo insi ere, aut de eo
Vrmittere , e re communi arbitrerur'
Malis enim cum his, ρυorum bello praesenti inter i , tos rabiti is areiaco modo transiere, nimiosere se tu exhibere gravem: Modo, pro tu praestitis o citis , v n cum contumelia se dimissum , ast Ddibrio, gratitud nis loco, habitum iri, se
rus reddatur. Praeterea, quia necessitas summa fagiret, societatem, ut di tam , eis et sit fimae bo toto
eis me rura innitarur, inter uni versos Protestamus contrahi 1, uno ad clatum sed te, ct rerum adminiserandarum summae praesecto . Kegem ejus esse sererentiae; modum, quo hoc corpus foliis formetur, neFerrufacilem , is de eo consista sua expromere paratum, modo Hectori pri seoE eas eissertare , quo numero Regem hoc in articulo habendum putet pNum, ut Eaederatorum praeriptio, GAli O Paris a=bitrium coucr der e haud abnuat; orato mi um ah osito
323쪽
injuriarum, damno Minumtuum intu- majoru reperire menti: Et, . Amitu, satisfactione, sese in sua, argis ad pus insinuet huic labyrintho mens ani- suos se recipere permisso, arctius qτι mi, eo pluribus, viam mis emerge γπι-dem cum Regno ac Corona S ci ardus tercludentibus, irretiri di tartari s. mire,adminiseratione vero rerum omni- α adparticularia Regis postulata, ctum uni Maranatum Germanorum, avi praetensum jus, grato animo acce are, velut princeps ac caput faedem ad hoc quod Rex ipsum inis eximat. Rex Hectus fuerit, demandare, consultius, etiam in consummati me faedem actamoere Farriae malis arbitreturi promissionem manifeso praeferre, ad Hanc regii Legati propositionem, god Electori se ob rinxerit. vosmdum, qui Electori ab interioribus con- e vero cum uno, alterove protestansiliis erant , crebro sub deliberationis rivo Ordinum trans gerit, Cr ι' nam incudem revocant, rerum interim sta- pacta reciproce inter eos inita, nescium tus subito in tantum mutaverat: Ut Electorem, nec de eo an am certiorem
Legatus,certas a Rege suppetias Ele- Iactam seia tamen ut pius ct laudoctori antei pollicitus, nunc, mole to- bilis Rex picule contestatu sit, expetius belli ab hoc in illum aversa, eas- ditisnem hunc iam Ecclesiae pericluat dem pro Rege suo ab Electore postu- iis , ct oppressorum Oriautim liberan-laret. Nec seustra, ut memoravimus, domum, nec non profanae Libertatis, Im-
fuit: Quin spes etiam illi facta ; ne- periise m so statu conserva F, fusi
cessitate flagitante, Electorem cum pram: Proculdubio etiam eo confidere universo Exercitu & omnibus viribus uniGersim Orrines, s maeve velut mpraesto Regi sore . nisuros anchorae. Nec R gem praei a Rosponsum quoq; ab Electore, rire,s Mergum experiantur, quam tri-
penultimo Iduum Iulii, obtinuit, se- stes m cogitationes o med tamentas tu quenlcm in formam. De oblatis ultris dbia uri. Regem itaque hac inparte auxiliis Regi gratias ex animo habere ita nuEibi non segesturum; prout ubi Hectorem, eam promittudinem v - me O regium ejus nomen, famas . tu
scere , pro indubios ceri, nec iurati er- aequitas, amor etiam, amicitia, sifectus,
ctus, ct cura haud prole artae ibus Prorsantibus addictussi, ta- Agno : ατο animo ut Rex constanter gitent: Et eo 'so metuo magis OH
Iersi raret , maximopere rogare . gaturum Imperitorines ad mutis amo.
Pro tempore autem, quod, ho cursum ras gratituat si debitae re o mema iis, quam quo instituis evidebatur, se- tum. Adversariam vero Pontificio- AEnte, ct tota mole in Regem ingruente, rum factionem, Osricto ense, manu ratio belli in nite mutasset, paris δε- armata ereptas iis,provincia quod conlitate usurum,o,dummodo reli us - cernis, belgi qui jura et g. nota: Nec saris miles, e Lusatia discedens, dirim tamen mimis Regem, pro eximia, risnes ibas imminentium periculorum me- pol vi, prudentia rem antias omnes tu a vantulum exsolveret, ipsummer circum pecte pensi habiturum , ct id cum uni Gerso Exercitu venturum p- o Te imprimus quod media, no extre-
pG:as: Interim praemittere copi non- ma Pacem operentur. Hectorem,mniatas in anteces' tim, reciprocae fideit' ridente effinmodi tractatu, eo consultases; quae gradum jam moerint, sem se semper direxisse, o in eam isse. itinere snt. Eacificatorio tractatu disse sententiam; ubi de Tara agitur, nunquam Mn intendisse piam, tutam, condiciones possibi es ac tolera os pro-o uniser alem Pacem: Certam de ponendum: Ut, Pacem revera cordire lucis Protesiantibus, periculorum ct esse, nemo nonsentiat. Namsi impos utriusque fortis complicibus, o re M bicitatem, aut nimium H cultasem -- duriam ; Pacem iis qzoque, ut C L Col xu , efectu plenim 'e destitui. sianos se aequos rerum arsuros decet, Regem itaqo his etiam desideria sua ex cordi fre, Facis hoc opusommo nisu bono se aequo moderaturum Me --
promoturos, nec quicquam, quo fusti m nru tamen honestatiae aequitati consim minar I, injecturos remorae. Reliquos taneum, imo omnino necessarium censere proρositionis regiae articulos, qvo accu- Electorem: Huc a Protesantibus coω-
ratius cogitasionum libelia examinerita filia dirigi , ni Regi,quantum ovum,
324쪽
factus ossibile,re ipsas Vat. ae dissidentiae emina funditus exsistenviter q qis Regis intemtioni coopera- tur, amica compositiostis .ia, ex bono isturum: Quatenus conscientiae , hono- aequo , decidendam. De tertio articuris, o dignitatis ratio permis rast. lo haud commori Hesperialiter sermo De regula, ad quam tractatus Pacis nem feri , priusrvam Eacis opus jam amus Iandus, arduae rem quaestionu vi- sub incude ferveat: Ubi isse Ordi- .deri: α- omnium Protesiantium in num, quid Pacis condicionibus inseri is Imperio Ordinum fata tem uniter m , lis,o quibus rationibus desideria ejus πι vulatim concernat. Non situ He- tantur, an medium ad resurus sit: Ubi Luri constare, quae ordinum quemque tamen, ut jam ante monuerit Elector; cessita pectarim urgeat; Arioris ac- inter publica nisere primata magna curata morbi cognitione destituto nec de dexteritate discernendum: Maxino ea 'remediis exact. disserere licere. Min- prizatis qUorumcunque necessitatibus, imo haud injuria metum esse ; s Elector Iustista decenti aeruilibritate administra- cogitatione uas hoc in articulo patefa- ia, abunde succurri eat. et articiat, alios orianos aegr/ laturos, nec nisi quoque articuli momento eousI dum maria Cariorum sinistra iudicia i ρο- adtractatum deveniatur, quam optime periendum. Acius haud in occulto ha- rejici: Godnam, nimirum, humanaleri, quae in conventu, Franco furti ce- rationis is prudentiae acumine excogita. obnato, protesantium Imperii Ord, ripossit securitatis o firmandae Pacis num a Ponti iis postulata fuerino: vinculum 8 Num communiter usitato vias, aluere his nonnulia e re EG a critescendum , an ulterius quidpo - clesiae ct publieae istis videatur, de eo laniaum y Et quo modo ac moderamine in loco futuri congressus melius con L in scruposa hac vi rocedendism 8 Lo- tum iri. minorem nupero Rerata Le- ctorem qzidem in ea manere opinione :gato , Comiti Solmensi, mentem ama Non in ipso satim tractatus limine no- hac de repartim explicassee, o, noeria via iacienda d fidenti emina, aut alds, es collimandum, arbitrari : Ut δε- ver parti praebendam armorum resta hiis , q- circa intriginum Pacis rei, nendorum ansem: Id qsod manis δgiosae exorta, enodatis, ctore Ponti hoc casu fieret. Si enim v pars in ar-riorum , in bona recclesiastica, a Frote' mis perseveres, nec alterum 4 UIusantibus antehac occupata atque pos- rum, adeoά continuo armis 'optositum fa, praetense , solenni renunciatione iri arma: God ut noxium , ct no A. imperpetuum sublato, Augustanae Con- rum dis diorum incentisum t , ita Or- fessionis exercitium etiam m Pontificio- dinibus Imperii, jam antea immani m . rum territorio, simpetratu id pos b, tu exhausis, praegrave fore. mi o- is , liberum relinquatur, eam pro- titis, um hactenuου reducendae Pacis aefes num a ciantur molestui grava- tranquillitatis nulta expeditior visa siminibus porro Imperii, quae in Politicis erit via; quamsi, a iis omnino depossenata, congrua adhibeatur medicina, tis, o foedere Pontificiorum dis Iuro, prosi de tamen instituto inter publica is fundamentalibus Imperii Legibus, aerimere prisata discrimine , iustitia, δε- oves ubriter placitis Constitutionibi, dicandifacultas instauretur: fun- tum Angulorum Circulorum totis,
damentales ante omnia Imperii Leges, atque exsecutionis quam vocant θ ordγ- aliae saluberrimae Constitutiones, ac natione contentus quisque viveret: Ita antiqva Germanorum , exteris indige- i operum quoque perniciosis quo m-nim hactenus deca ntata, Libertu, re- cura machinationibus gloriose, sese. sorescant ; uni malis amni a o pG- lici buccessu obviam itum iri, seadem ieritorum obliίio sanciatur ; omni s Imperii norma examussim ob e=vetur, ae singulis protestantibus Imperii Or- senascens malamin herba supprimatur. dinibus, priuina dignitas , fura ineuda, Nec oblivione tramittendum, qίod an- diciones, nec nonshbditis eorundem,ct tehac necessarium , ut quam maxim/ unicuique honor, exi mauo, fortunae , habitum: Ne tim militum delectus in bona, orta, tecta conserventur. Ne Imperio habeantur, aut haberi permit-Falatinam pridem caulam sentisprae- tantur , nisi praevio omnium ordinum,
O tereundam , sed, quis omnia istorum scitu, consilio, assensi. Et soae aliis
325쪽
prudentes ejus notae considerationes : vale ei dicto, in Franconiam prope
affaturus trauectatus is deliberario, Dbi ad articulum de firmanda Paci securitate ventum fuerit, uuro nisup- pessitaturi. Denique, uisimo , con Litim ct e re Protesantium omnino arbitrari Mee rorem: Ut parria ersae de Taris tratura abs e ulteriori mora a sensi Protestantes, locum eidem ac tempus praesituant, O G Mediatori-
ι quid animi ipsissit, primo quo o- tempore declarent Uectoris Quanquam vero Saxoniae Elector Bran len- Regis sententiae , de universali Proburgici detestantium conjunctione, certaq; dc Regi m- inter eos militia ordinanda, asta iudieium Pul ri , in animum neutiquam induxe adis es u rit, Brandenburgicus.tamen calculo . vice supplevita tiata Candem suo per omnia approbatum
ibat: Simul ac, quid Augustus, Comes Palatinus Rheni, Saxoni proposuisset, compertu haberet, misso Gerh do Romiliano a Kalckhun , Leucht- mari cognomine, Resi, inter alia, si-ravit: Unde ad Regem tot Exerciti bus, qui eodem pariter tendebant . comitantibus, pergentem, de legati onis rationem redditurum, fata x in
hemi in itinere, immatura morte occupando, pra verrerunt. Princeps suit, non tam corpore, quam excelsa animi indole insigitis: Q sem, ut
magnae molis capacem , prae aliis Geomaniae Magnatibus suspexerat Rem& maximi momenti negotiis admovere destinarat; adeoq; inopinato ere pium eo magis luxit. Losmerus tamen , quem Rex Augusto a con filiis adjunxerat, ad eum reversus, legatisonis acta referendo , Parres ejus trac
Foederatorum protestantium auxi lia , ex Omnibus pene Germaniae at gulis Moenum versus, Julio mense, confluxerant: Quorum adventit,cumgnificans. Insigni inici Glitia, quod hostilium excursorum longe lateq; dividerit: tantissimos ac saluberrimosa vagantium turmis, crebris velitatio- Regis monitus ad Saxoniae LMurem, nibus certari coeptum .
tum de Pacis tractaru inse, praevioά Quinto IduumJulii primo dilucu- otesantium conventu τransae Ii- lo Caesariani nonnulli, mitti equiti- Rς one cum ipsemet Rege ineunda, tum de bus pedites, ex eorum, qui Forehemi ''''
fetdere inter Protesantes mutuo, nec non servabant, numero, Comitis Castellensis arcem, ubi frumenti & aliarum annonariarum specierum insignem -- ano, cet-Pram, nec non pretiosae aliquid supel-tamina
cum exteris quos Regibus, Priscipibus,
rissata militia, pulchre congruere cum menIesua; quam consanter haesemis foverit , ,Torgae pronuper eidem Saxonis uribus repraesentatam,ob ocuus posuerit. Nec Regis intentioni d fore, sed o virili sua parte coopera, lectilis asservari norant, de improviso irrumpentes, diripuerunt, comminutisq; assulatim, quae ferri injuriam admitterent, miserandum in modum deformarunt. Ita ut damnum datum ripawarum. Interim iterum, iterum . ad ducenta florenorum millia aestim rogare Regem di, ut, Hamprimam de Io- ω o die certo seu ipsi Pacis cum adversa parte conciliandae tractatui oeupr Oo Protestantium conventui, pronisendis sa ueretur, mature de eo fieret certior: ατὸ or me, rebtis domi oria- naris , tempori adesse, or promovendo arduo huic maximi, momenti negotio, cui haud libenter birabere se viasset, adjutabilem , seu manuum , seu mentis potius opera admoliri, potis esset. Augustus Sed Lectori haec dijudicanda re- Paulino linquimus. Augustus interim, Comes V a d Palatinus Rheni, quia ab Electore Sa-λφῖν - xoniae nil quicquam speciali oris responsi praeterea impetrari poterat, tum fuerit. Sed hi quidem a Regiis trino illo venientibus, pulsi loco,
parsq; praedae iis extorta. Successit mox, abeuntibus Regiis,& arcem praesidio vacuam relίnquentibus, alia satis valida hostium manus: Nec diu tamen ibi nidulari potuit. Quatuor
enim draconum cohortes, a Christi mo, Comite Palatino Rheni, eodem ablegatae, nido eos exturbabant: Ad centum quinquaginta vita, & t monta, quorum vitae parcitum, liber tale mulctatis. Haud dispar Caesarianorum, qui Mare heinershemi diverterant, fatum. Nam & horum inopinato invadendo
326쪽
rum consilium Regii, Icitetingae com- venerat, in unum congregatus , lustra morantes, feliciter satis ceperant .: tione prius habita, &quindenis pect- Ira ut, viginti quinq; caesis, partem tum, novenis equitum missibi recen- eorum captos, una cum equitum ve- sis, pontem , quo Moenus iungitur, 'Nillo secum abducerent. Arriserat transmisit, Winshemumq; iter intentamen Caesarianis adeo loci genius et ditia. Ut,post Regiorum discessum eundem Hie loci, post Exercitus adven- Iohatini, repeterent, & numeriosiore manu in- tum, praeter Augustum, romitem Pa- partu &siderent. Sed dum nihil minus,quam latinum Rheni, ut supra attigimus qui i
hostium irruptionem timent, & inta Johannes Spari ius, Regni Sueciae Seia Jψ
utramque dormiunt aurem, a Guliel- nator, nec non Moguntinae dioeces emo Hassiae Laiadgravio, qui cum quin- os Praefectus, fato suo funct us. Pa- gentis equitibus in eos moverat, subi- riter qum Carolus Hornius Regis adio oppressi, securitatis nimiae poenas Strais indentes Legatus, de citerioris dedere: Centum circiter obtrunca- Pomeraniae Gubernator, quem Rex
iis, ad trecentos una cum duobus eqvi
tum vexillis hostium potiti. In terim alius hostium globus Bamberga, quo loco stativa habebat,
S uisurtum versus excurrens, nocte, inde ad se exciverat, gravi morbo implicatus, pedem illic figere cogeba- . tur: Ubi, praevalente morbo, uia e- cimo Calendarum septembris, extremum diem clausit. Cujus utriusq; ae decimum quintum Calendarum exuviae in Sueciam inde postmodum Augusti secuta, Hassurii oppidum translatae ,& patrii soli, ut genuinae paucis Regiorum draconum, qui matris, sinui illatae. isthic commorabantur, nulla facta ja- Triplex V in hemo Regii , por- ...ctura, SWinsertum se recipientibus 9 ro tendentibus,aperiebatur via: Rege stri, pio- occuparat. Qui tamen, Regiis valis ipso praemonstrante, & literis quasi moti, Dorio agmine ingruentibus, imminenti praeeunte; nec mimis tamen, quani lia. mmo suo malo praevertendum rati,non hoc mo- rum inire mallent, libero ipsorum re--4 Nox
do oppidum, sed ipsam quoq, Bam- linquente arbitrio. Certi ci id enim
bergam, prius e pilatam, desertum iis praescribere haud consultu ni duxe μ'S' R ibant: Forchen tutum quaerentes re- rat: Quod ciucunastas iarum in horasceptum. - variantium, ignarus iasilia eorum Decimo tertio Calendarum AO aeqvὰ interturbare intempestivo fota gusti, regius Tribunus, Torsio Stal- san imperio, ac adoptatum eventum nantschii , ad explorandum praeja- dirigere posset. Id tantum admonu centium camporum aeqvor ΚitZino it: Caverent, ne iniquo loco depre cum quatuor Fintionum alis missus, hensis manuum aperto marte conse Caesarianorum turmas nonnullas,cur- rendarum necessitatem imponeretrusu tacentum, frumento onustos, hostis; sed, opportunum semper ita in castra deducentes, ad Ussentiemum livis locum deligentes , Reductibus sorte fortuna incidebat. Qua occa- confestim, quantum opus foret, cun- sone infestis, nulla mora interposita, dein circumsepirent, & ex una munianimis, armisq, concursum: Sed Cae- tione castrorum in aliam transeundo, sarianorum sortuna mox inferior ex- continuo velut vallo clausi progredestitit. Hi itaq; receptus locum ci rentur. Trium autem quas diximus
cumspicere: Quem Us enhemi arx viarum prior Neostadium ad PF.stum praebere quidem visa; sed infidum. ducebat, & per Auracensis convallis Regii enim, fugientium vestigitis pres- tractum, Emskircam, inde Auracum
o insistentes, eodem impetu irrum- Ducis, tum, quae Bruccae est, amnium pere, M trecentos hostium, concidἡ- confluentiam usq;: Ita, ut Auraci fiure partim, partim vivos capere: Fru- entum dextrum viantium latus conti- , mento, quod diximus, Ictigingam nuo praeniuniret, castraque Eruccae de- secum avecto. inum locarentur. Haec quidem via
Penultimo dc ultimo Iduum Au- Regi tutissima omnium visa: Q ippθ, susti , universus Exercitus, qui, Regi simul ac Bruccam attigissent, confun- iuppetiatum iturus, ad Moenuni con- ctionem cum Rege ab hoste prae im di ri, ima
327쪽
ri,impossibile fore. Altera vix Onoli Z-bacuim,Rotam, hine deniq; ad Regem erat: Sed, quod Lichtenavum ab hoste possideretur, te OnoltZbacu quoq; valido praesidio ab eo insessum iri metus esset, dissicultatibus suis haud carens adeoq; vix tentanda. Ultima earum, quam utraq; priorum incommodiorem Rex judicabat: Si Regii, recta ad hostem euntes, castra, hoitilibus
Hostis autem seu intra stativa &vallum se contineret, seu proximantibus occurrere animum induceret, in utrumq; eventum instructa jam reperiebatur consilii machina. Primo casu de conjunctione nullus ultra serupulus. Posterioria Moeno venientes Regii, loci opportunitate tecti, uni cum saltem sustentarent diem: Regienim, hoste movente, una movere,icr-poq; abeuntis inhaerere, decretun .Qjod si hostis retro in ipsum seontem
verteret, aut, idoneo statu capto, impetum ejus eludendo, conjunctioni aperturum viam; aut aciei etiam de conflictus facturum initium. Verum- enimvero exactissime tune si is observanda temporis& occationis momenta : Ut, simul ac Regem hosti misceri inaudirent, simul ipsi a baltero latere
eundem adorirour. Re tamen cum Rege prius con 'inicata: Aut, si hostium vagabundorum discursus, ac intuta viarum id prohiberent , arrectis ad binos tormentorum displosus, quibus Rex, Suecico more, signum pugnae es set daturus, auribus. Sed cura haec, pro tempore si pervacua suerat: Hoste in castris ad Regiorum motionem immoto. Qui, priorem viam ingressi,ipsis Idibus Augusti Neostadium ad n ilum. inde pomro Bruccam, uni eo milliari Noriberga distantem, contendebant: Regi postmodum, ne minimo quidem obstaculo
Postquam conjunctio regiarum virium hac ratione ex voto processerat, Noribergae, & regiis in castris pratiae ob id DEO Opt. Max: solenniter actae, atq; pro felici imposterum sue-cestu institutae supplicationes. Rex vero, qui Civitatem immensae hominum, quorumve multitudini diu alen dae haudqvaqvam parem esse noverat,
eo summa ope incumbendum sescensuit: Ut hostis E castrorum munitionisbus in apertum campum, se aciem aequo marte depugnandam, pellice
Modico itaq; temporis spatio mi- Rexin h. liti ad quietem dato, duodecimo Ca- i in re talendarum Septembris, e castris in pla- vadit. nitiem prae iacentem progressus, Exemcitu in aciem directo, pugnandi copiam hosti fecit: Sed hie valli sui munis mentis delirescebat , vix paucis alia
quot levioris armaturae turmis ad velitandum emissis. Et ne hae quidem o stinatis ad certamen .esse animis: Regiis paulo vicinius Sc acrius ingruenti- ibus, cito in castra pedem rctrahere .
Inter seriae isthaec pugnae praelu- tibi Bi
dia, Johannes Baianerius asci ope tamonerius graadvbrsae partis, lusin vicina silvula oc- vitet vulse cultὰ iubsederat, brachium laesus est,n t xu .stobulusq; intra o sa fixus remansit, adeo cum assii 3ens: Ut, ancipiti vitae conservandae ipe, graviter decumbe. ret; lentoq; in id languore contracto, Regis ac Patriae rebus, militarive sunctioni miles alioqui, Sc animo, Sc manu
strenuus, longulὶ satis superesse non
Nocte, quae hunc diem sequeba-Rexostratur, suggestibus aliquot e regione ca- hostibastrorum hostilium, in altiusculo, unde binea despectus, loco exstructis, Re ψi PUS postridiὰ octodecim, partim dimidiatis, partim dodrantalibus, machinis acerrime in eadem detonuit. Numerati hac vice ad septingentos ictus: bus papiliones, magalia militum, currus, impedimenta, & quicquid globorum circumvolitantium violentiae a se objiceret, prosterni ae pessum dari eminus conspectum. Miles autem hostilis pars vallo, quo cincta castra, ad ejusdem desensionem, de repellendam Regiorum si quam sortὰ tentarent
impressionem, proxime successerat, eoq; tectus latebat: Pars, equitatus maximῆ, in remotiorem silvam, ve
sus locum, qui, atroci aggressura paulo post secuta. multorum sanguine i
rubuit, retractus, vim tormentorum
ei iugit, mimis it ob id detrimenti sensisse, compertus est.
Animadverso autem, frustra illic de hoste munitionum suarum statu q
328쪽
Qui im- tormentis deiiciendo laborari, nec im Osu cum huiue castrorum hostilium, quem
Regnesus interfluens alveo suo velut naturali fossato, praecingebat, Dppugnationi satis commodum : Rex diuturniorem hic moram trahere haud
coni ultum ducens, alia rem aggredi via instituit. Decimo itaq; Calendarum Septembris, Exercitu Furiae, qua paulo antὰ hostem ejecerat, Regne sum traducto, castra hostilibus castris prope ac intra tubi longioris jactum conferre decrevit: Ex ipsa propinquitate commodum hosti confundendo momentum aucupaturus. Accidit autem, eodem tempore ab exploratoribus referri : In receptu hostem jam esse s nec, nisi paucas Legiones, qui sociorum terga tuta pruestarent, in castris residuas. Qv' relatu indi chus Rex, militem eo propitis hostili vallo admovere perrexit. Ierum- enimvero exploratores, hostium, non castris excedentium, sed hospitiorum
metaturam tantum perinutantium,
specie salsos, falsa quoq; retulisse, rei pa compertum. Subierant nihil minus Regii quam proximὰ hac ratione hostilia castra, & acerrimis in praelium ruebant animis: Unde, nono Calendarum Septembris, ingens, atrox, sanguinolentum certamen coortum , cui simile quippiam & comparandum, vix praesentium viderat ullus, aut san. do audierat. Tantus non tam grandiorum tormentorum quae rarius hie insonuere) quam longiorum tuborum fragor prope versantium aures perculit , ut rumpi coelum, moveri terra, omnia elementa misceri viderentur: Displolibus non aliquo intervallo interruptis, sed continuo velut tonitru,& tenore uno reboantibus. Et sane vehementiam conflictus arguit, quod
a Regiorum parte solum ad ducenties pene mille glandes plumbeas in hostem promissas, e rei tormentariae r tionario constiterit. Supercilium montis densa, sed perpetuis ignibus interstincta, pulverulenti fumi nube,& vapore nebuloso obtegebatur et Adeo, ut arborum & montis ipsius conspectus procul contuentibus eriperetur. Primum impetum albaeLe-sionis Tribunus, Gulielmus Burtius, dedit. Burtio autem in crure supra genu praeproperZ vulnerato Ericus Hancius Tribunus successit, cum aliis expertae fortitudinis Ducibus rQuos inter Leontiandus quoq; TO stonis, qui rei tormentariae, id temporis, Praefectus, Campiductoris titulo nunc, non tam honore, quam factis inclytus, claret, numeratus. In
hos equitatus hostilis e castris repent Ese effudit, A perturbatos non levitet pinixit. Inter alios dictus blandius, gravi Vulnere, ex quo postmodum obiit, saucius, & Leon hardus Tom stonis, hostium potiti. Nec Regiorum tamen ardor hoc infausto fortunae initiamento refrixit, sed, hoste mox in castra represso, majori vi recruduit impetus : In tantum, ut acer
rimus hic conflictus in quo regii peditatus,in planitie castris hostilibus
iubie utina cum equitatu tendentis, selopetarii, secundum Legionum ordinem, labore vulneribusque conte-
invicem sibi succedebant) ab octava matutina ad serum usq; diei, & ita
per decem pene horas integras, uno protelo, nulla intermissa quiete, continuaret.
Fervente hac parte quam maxime praelio, Rex ad Regneti flumen in
silvula septingentis sciopetariis stotionem asi ignarat: Et hi in planitie, inter dictam silvulam atq; hostilia castra cum hostibus velitari coeperant. Eodem loci Rostentus Tribunus cum propria equitum ala Regis Jussu, excubabat , Ciu de ipsi, ne, aliis satagentibus, nudus esset spectator, c pido hostilium stlopetariorum invadendorum incessit : Sed repressa mox, ima in crure accepto, quapropter ordines linquere,& ad vulnus obialigandum secedere coactus est. Eques autem, Duce destitutus, ubi Caesarianorum manus ingruere conspecta, animis ordinibusq; vacillantibus,campo toto cedebat: Ni Rex, id conspicatus, Torsionem Stalhantschium cum ala Finnonici generis, iis misi set suppetias. Stalhantschius enim hostem, turbatis instantem, ad0rtus, magna violentia retussit: vicissim in fugam conjectum, ad usq; castrorum munitiones, admissis equis persecutus. Re Erum
329쪽
Erumpere iterum in hunc integer hostilium vexillorum quaternio ; viribusq; ad manus conserendas impari vicem redder . Nec subtraxit se
hoc rerum statu sociorum & conte raneorum necessitati,quae ductu Henrici Nodingit in procinctu prope ab- stabat, Fin nonum turma: Sed subsidio opportune accurrens, sodalium fugam stitit, & animum recolligendi, frontem i, , flexis habenis, hosti obvertendi spatium dedit; una cum iis
in attonitum insigni alacritate invecta, ita ut terga vertere, & trepido gradu raptim castra repetere compelleretur. Fugantium haec utriusque partis, & alternis vicibus fugientium reciprocatioJacobum Fuggerum, Comitem, aliquammultas validissimas turmas secum trahentem, castris hostilibus excivit: Qui, simul ut planitiem subjectam impleret, tempestatis, Obvia quaeq; obruentis, instar, non hos & illos campos exturbasse contentus, ad ipsam usque silvulam, ,
Regiis . sclopetariis insessam , fatali A libi 'infelici hostium persequendorum ardore efferebatur. Namq;
hi arboreti, spissitudine protecti, &impressionis hostilis securi, propius subeuntem essu lis simo glandium
plumbearum grandine exceperunt: Quo, inter alios, ipsemet Comes lethaliter vulneratus, vivus adhuc spiransque in Regiorum manus de
1'ecerat quidem Rex hosti impetuosa hac aggressura terrorem non mediocrem i adeo ut impedimenta convasata castris emittere jam inciperet : Editiorem quoq; montis Candam partem occuparat propEurgstallum, seu antiqvam arcem, eamq; ad posterae usq; lucis ortum asserebat , unde hostem monte, quem insederat, & ita castris ipsis ejiciendi spes aliqua erat. Sed quod locus admodum arduus foret, quo tormenta evehere vix cin viribus naturae aut Regiorum, maximὰ intra tubi longioris jactum praeter hostium inmitiones ; interim pluviosa nox solum lubricum, & firmando ad novam impressonem pedi incommodum redadidisset: Rex praerogativa ab hoste parta decedere maluit, quam in i
Certam' eminus allucentem secundi eventus spem certum suorum ult
ritis impendere sanguinem. Maxi-mE , quia intentum suum, castra hostilibus castris conserendi, jam obtinuerat. Postridid itaque bono cum modo redimit suos: Haud procul,sub majoris teli jactum, castra ab hoste metatus, subitario a vallo statim in
. Regiorum bis mille hoc certa-Hine cecidisse feruntur: Interque hos insignis notae Duces, Boetius generalis vigiliarum Praesectus, Burtius Tribunus, qui ex vulnere accepto deces sit, Scepterus, & Maccajus, ille Gulielmi, Ducis Saxoniae, hic Hassiae Laiadgravit cognominis, uterque sub propria peditum Legione
proTribunus, & alii: Quorum nomen , una cum exuviis terra mater sinu suo involvit. Vulnerati: Rostentus, e itum Tribunus, Erpacchius, Castellensis, Eberstentus, junior Turrius , Comites; nec non complures, praeter hos, tam Ductores , quam milites gregarii. Et hi postremi quidem omnes, tum si qui istorum quoque sumtibus ad vulnera
curanda destituerentur, in nos co-
mia Noribergae recepti, gratuitaq; chirurgorum, Civitatis impensa ad hoc destinatorum, opera, pristinae valetudini restituti. Capti, ut aiatdmemoravimus, a Regiorum parto, summus rei tormentariae Praefectus, LeonhardusTorsionis, &Ericus Hamdius, peditum Tribunus : Qui posterior, ingravescente, quod acceperat , vulnere, Insolstadii ex inte vallo supremum diem egit. Nec Caesariani clade immunes iactare se poterant: QNrum e numero praeter gregarios mille , & uod excedit, aliosve i inferiorum rdinum Ductores, desideratus J cobus Fuggerus ; vivus quidem ashuc delapsus in Regiorum potestatem, sed mortifero vulnere convectus: Ex quo, pauculis cum Rege ipso-met commutatis verbis, mox exspiravit. Eundem ad manes comitatus est
Maria de Carassa, adversae partis Tribunus natione Italus, juvenis antiquae
330쪽
prosapiae de magnae nobilitatis. Ex dum, ut capitalis ejusmodi confuso, intervallo quoq; sequebatur, Johaim nis, licentiae, enormium criminum ho- nes Babiista Chiesa, peditum Tribu- stis, excanduit, Principes m, Comites,nus, crus plumbea glande percussus: Barones, alios, Exexcitui, id tomyomo ex vulnere Saltaburgi, curationis ris, generali cum imperio moderantes, ergo illo avectus, in vivis postmodum quorum dissimulatione fieri conjecta- esse desiit. bat, ad se accersitos, acerrima oratio-Fridiandiae Duci equum, quem ne perstrinxit , exprobrans iisdem: insidebat, selopeii imi transverbera- tavia, militari itientiae conmendo, Otum perhibent: Eademq; Berii hardi, ireptiones,infandra hae lagitia impu-
Saxoniae Ducis, fortuna fuit. Re- vita transmittendo,noninmmi modo Nu-gem ipsum propius adhuc discrimi- minis iram ct justam titionem, sed honum alea contigit: Cui globus, ocre- minum qTH indignationem, odium m ad dextri pedis pollicem stringe iis, provocarent; si dem se charitatem Pa partem soleae revulserat. triae, ut communi omnium Parenti, δε- Postridiὰ , exorta luce, emissis bitam, tem rarent se arma, pro δε- utrinq; equitum, peditumque nonnul- fem onesociorum atque e Mem Religiolis, assidue velitatum est variante mc consortium βιcepta, in eoruis urit vices fortuna, pauci hinc inde capti, rent peraeiciem. Complurium virtus,spauci interemti. Memoratu tamen expertae inlitum, 'Duom ve, quos e Re-
. dignum vix accidit quicquam : Nisi, gno suo adduxeriis secum, facturam hoe quod parum aberat, quin Fridiandius besisse fecisse: Imo regium Dum saniosemet Regiorum casses incideret. minem is vitam pro ipsis, eorum Li. Certe e nobili ejus famulitio unus, qui sertate, temporal, is aeterna simul salu- c. ris exeuntem comitatus fuerat, ab re devovi se, nuEus non periculis obse iisdem deprehensus, retulit : Domi- c se intrepidum. Nee pecuniariis Conum suum, in proximo arbusto delite- ronaesnae medius percisse , imposis is scentem, Regiorum advolantium ma- hoc beltam aliquot mugies Ioachimiconus vix celeri evitasse receptu. rum milli π: tat calculis, ob oculos
Rexinpri Seqvotibus diebus, usq; ad Re- rosinu, o ido qυmvis docere queat. xς g s discessiim nil cum hoste negotii su- Iam 'ro eo rem rediisse, ut j orti, bs i. ir,'Vod Historiae inseri mereret: Cum causa pessime audiat: I os nomini suo
i,tamitii primoribus autem militiae Ducibus ac o militiae maculam hanc inurere, ut sita Em P sectis acerrima verbis - Velitatio*pa sim occinatur auribus suis; μω, discipli. Regi intercessit. Miles enim regius, qui amicus noster HI, plus damni nobis nam, in hoc rerum statu, quo annona admo- infert, pluae molestiarumfacessit, acias vehitur. dum in arctum coierat, excusso mili- met hostes no ibi. Obsecraretius o re taris disciplinae iugo, in omnem licem secrare, per DEI, omnium miserantis, tiam effusus, miseros provinciales spo- misericordiam : Redirent in sese,serum liando, depraedando, & nefaria quaeque tarmtor cordium suorum ac consciem perpetrando, agere, ferre, ainigere, tiarum adyta, consulerent non animo
hostilem in modum: Nullo inter hor rum Aluti tantum, sed famae θυρου stium & amicorum subditos discrimi- is existimationi Iuae, Spartami commisne facto. Nec labes haec intra obscu- sam eas de, ac integritare 'ornarent, ra gregariorum nomina consistere, sed quὸ se toti orbi ratio eorum, dg iplos inscere Ductores: In tantum,ut rerent, constaret, o tandem, in Eltima vicini ruris incolae, qui cum armento sic decretoria die, coriam βιmmo omni & reculis suis Noribergam, in suburbia um mortalium Hice , severo re hortosve Urbi subjectos, ab hoste se minum Vindice, intrepido vultu ad Teceperant,illic inter medias excubia- rationes redisendas en parere posis rum regiarum stationes haud amplius
tuti estent, sed a praedabundo milite His & similibus, altes penetranti
diriperentur. bus, dictis circumstantes adeo percul-
Excessibus istis ad Regis aures a si, velut obriguere: Ut no veri ilum