장음표시 사용
241쪽
Sic prout in initio oeconomiae Mosaicae honorem Sabbati vindicavit Deus nece colligentis ligna, & honorem cultus in tabernaculo, nece VadabιZc Abiιu, & honorem nominis sui, lapidatione blasphemantis: sic paria monumenta vindictae suae crexit in initio ceconomiae Evangelicae in tremendo exitio Anama & Sapphreae, pro injuria& contumelia Spiritui Sancto illata et in traditione quorumdam in , manus Satanae , pro contemptu & inimicitia contra Evangelium: in hoc Judicio, pro abusu Eucharistiae; in nece quorundam per pestein, ob Nicolaitimum, Apoc. II, 23. & VERS. 33. AKλμους Non quod procamia ista Judaizantium toleret, δέ Gentilitiam partem Ecclesiae expectare praecipiat, dum Iudaica pars ita cane ἔsed damnatis antea totaliter procoeniis istis Paschativis, etiam partium studium vult tolli, &uissimul& concorditer omnes ad Eucharistiam accedant, non divisum, di per partes, & contentiones.
Ircumvagabantur Judaei quam plurimi, Magi, exorcistae, praestigiatores, qui se Spiritu sancto donatos iactarent, plu-
rima docerent & miracula ederent, & tamen Jesum Dominum nostrum dicerent Anathema. At certi estote vos, inquit Apostolus, hosce homines, non loqui, non agere, non agi Spiritu Dei: Nam nemo Spiritu Dei is rens dicit Iesum Anathema. Ex aItera etiam parte negavit tota quidem gens Iudaica Spiritum sanctum Gentilibus t Spiritu anctus, inquiunt, n habitat super quemqPam extra terram Israeliticam. Vid. R. Sol. in Ion. i. Hinc illud, A I. io, S. Fide
242쪽
Fideles, qui erant ex circumcisione, obstupuerunt, quod etiam Gentiles effusum esset donum Spiritus sancti. At, inquit Apostolus, cum Gentiles fateantur Jesum esse Dominum, hoc non faciunt nisi per Spiritum sanctum. Et sic inseruit ille Christianos, ne decipiantur spiritibus dolosis & magicis Iuda o-rum: atque os pariter obturat Judaeorum, ne donari Spiritum sanctum negent Gentilibus Christianis.
VER s. 8. Λογγ Γοφίας , dcc. Cum Apostolus hoc ipso in capite ter dona Spiritus enumera , non frustra forsan suerit, ea parallela sistere, eo ipso ordine, quo ille
Non adeo curios erimus, ut omnia ex parallelo posita ipsissima eadem esse statuamus. cum ordinem ipse Patilus suum inverterit di χαρίσμα in v ώμάτων & δ-ά34εων pes 9. & 28.3o. Non tamen am
243쪽
CAp .XII. Iu Epis T. PRIOR. AD COR. eo negligentes esse pollumus, quin ordinem ejus aliquantum observemus, ut aliquid inde expiscari possimus. Λόγν Γοφί' ergo attribuimus t quia illi totum mIsterium, profundissimae sapientiae Dei de Christo, & salute humana ,
divina claritudine patefecerunt. De qua re Apostolus noster frequentissime. Λόμον γνωστως attribuimuS Προφε πιις, cognitionem scilicet
At quomodo applicamus 'd ν διοασκα λ 'Per mci, hoc in loco non intelligendam esse Fidem iustificantem,conceditur, ut opinor, ab omnibus, idque merito, cum Apostolus hic agat solum de donis Spiritus extraordinariis. Nec possum ego quidem eam intelligere de Fide miraculorum: Non de fide edendi miracula, quia speciatim & seorsim numerantur λ-αριως & χα- νισμαι- ἰαματων. Nec de fide credendi miraculis, quia de modis& personis hic est sermo active Evangelium propagantibus, non passive illud recipientibus. Per Fidem ergo ego intelligerem Dduciam, id est sanctam audaciam , confidentiam, & magnanimitatem, qua armati erant sanctissimi isti praecones Evangelii, ita ut a nulla re, a nulla persona potuerint terrerit vid. o. φ, i 3. praesertim Vero vers. 29. 3i. Et hoc sensu optime attribui potest mnc me. Διδασκάλοις. Δωυάαμc Sc χα ισαα- ἔαααό-ν, facillime & distinguuntutis
di intelliguntur. Ea iterum ita distincta habes, Marc. 6, 3. & i6,
Κ, Λ: illi erant, ut est probabile, qui comitati sunt Apostolos, atque baptigarunt ab iis conversos, atque huc illuc sunt ab iis missi ad loca,ad quae ipsi accedere, aliis rebus occupati nequiv runt. Ut Marcin, Timothems, Titus,oec. Talmudici Lenitas aliquando vocant α comλη νεις ἱερεων. Προφητεια &Αwmλφνεις ex parallelo sistuntur iuxta ordinem Apostoli, atque optime quidem conveniunt, si Prophetiam proconcionando sumas: quod fit frequentissime. etiam & Διακρίστις mνευ --ν stant parallelae: &unam eandemque rem eas denotare, vix dubito. At κυβερ mihi hoc in loco non Gubernatιonis sonat, aut facultatem regendi; sed altam o profundam solertiam sonat r quo sensu occurrit apud LXX.
244쪽
interpretes semel iterumque , & respondet voci Hebraeae
Διειρως -υμάτων erat diiudicatio inter spiritus magicos de diabolicos, eorumque operationes, & inter operationes N eIoquia Spiritus sancti. Nam plurimi tunc temporis pseudoprophetae proindierant in mundum r. Joh. , r. idque κατ o/γει, ω Σατανῶ πόση δυναμA S emtauo ιe-τέρα σι ψευδοις, ita ut facile non seret, sere dixeram, impossibile foret, inter eorum miranda distingvere, &vera miracula Spiritus sancti. At misertus suorum clementissimus
Deus, inter alia dona Spiritus sancti, in aedificationem eccIesiae effusa, hoc etiam quibusdam est largitus, ut diiudicare possent de spiritibus propheticis, verine illi ac divini, an falsi & diabolici p Pro fundam hanc solertiam sub hac voce κυθε σωι indigitari suadet non parum ordo Apostoli, vocis significatio, & res ipsa. Nam cum inter omnia donaSpiritus vix suerit ullum vel utilius vel magis necessarium, quam haec diiudicatio spirituum, vix illum omissurum arbitror in enumeratioe sua secunda: At ubi mentionem eis comperies, si non in ista voce P
245쪽
sermonem vel colloquiuiri Daemonum , Palmarum cae Angelo sem ; quin illud didicerat. Gloss. Sermonem Disonum, ut eos exorciret, G Angelorum,ut eos adjuret. Loquitur Apostolus pro conceptu gentis. I
praestarent, unusque homo roraesaret, iucuntκr unum. Arach : Gant duo globuli ex aere, atque hunc in iliam contude
lam vero κύμβαλον αλαλάζων erat, cum contunderentur duo hi globuli absqueullo Musicae vel modo vel tono, sed sono inculto, Incondito atque ululante, Marc. 3, 38. Ελάιονὼς ', ἀλαλά- Observare licet, in his instantiis, quae comparantur cum charitate', & pro nihilo sunt, si charitas absit, quod Apostolus ea memo- .ret, quae nobilissimae aestimationis erant apud gentem Judaicam, ut etiam pretiosissima, quae ab iis nominari possent, cum hoc preciosio. ri conterrentur, & prae eo vilescerent. I. Λαλων γλώμας τ άνθρώπα ν; iis Interpretibus, est loqui Iingvisseptuaginta gentium, aut saltem loqui lingvis gentium multa- . rum. Sic in laudem Mardochei reserunt, quod lingvas calleret se ptuaginta gentium,& a patribus Sy drii requirunt, ut sint plurima-
246쪽
rum lin arum periti, ne S edrium Wicquam σε diat per interpretem.
chananem ben Zaceat celebrant, in exemplo auegato. . . dii. -
III. μυώρμα -- , Scc. Sic illi de eodem loco citato rioctoginta discipuli erant Hillili Seriori. Trigista qui digni erant, si per vos habitaret Spiritvisan 6 sicut super Mosen. Triginta dunt,pro qνμμι Sol eursum isteret, ut Iosiae. Viginti eram mediani. .Maximin Gmnium Ionathan ben ἰIarret, minimus Rabban ben Zaccai. . Illi non omia sit quin calleret Scripturam, Mishnam, Gemaram, Idistisenor Legis σScribarum, traditiones, silustratisines, Comarationes, aeqvalitates, G
IV. oen μιηι νειν. Hic phrasiologia, Impostalli erepraestare denotarunt, ut observavimus ad Matre. M, M.' pM Bara bathr.
I. Non est, qui cum ratione inscias iverit, totam, hanc Ecclesiam Corinthiacam, unam eandemque lingvam callitisse, Corinthiacam vel Graecam. Ut de agi hic ab Apostolo deministris istius Ecclesiae, de non de advenis. Jam vero incredibila videtur, ministrum aliquem istius Ecclesiae, Arabica, AEnptiaca, menica, alia quaris lingua ignota publice inEcclesia uti velle,e qua ne minimus quidem fructus vel Ecclesiae accrescere potuit, vel ipsi ministro. Nam quamvis errores suos, eosque norruves, haberent hi ministri, libenter tamen eos stultitiae merae non incusaremus, acii lingua ignota loquentes ob nullam rationem; nec ostentationis est Ioquentes tantum ob vanam gloriam. Et quamvis non negemus,
247쪽
CAp.XIV. Iu Epas T. PRIOR. AD COR. populo manifestarentur in honorem largientis,at vix credimus,quod maniter & in nullum commodum. II. Dicit Apostolus vers. Ο λαλων γλωμ'βεαυτον θικοδομῶ : quod qui facere potuit, ex istis linguis, cum potuerit ipsissima eadem remacule protulisse, atque eundem sibi messuisse aedificationi, fructum λIII. Tolerat Apostolus lingvam ignotam, si adesset interpres:
At vix credo tolerare eum, ut quis garriret Sothin, Parthies, Ara- sicὸ,se. cum ipse potuerit eadem Corinthiace protulisse, & absque mole stia Ecclesiae de interpretis. Opinamur ergo, nec sine ratione, lingvam istam ignotam,qua si sunt isti, vel abusi potius, in Ecclesia fuisse lingva, rom,quae jam olim a communi & vernaculo usu desueverat, at iam donante Spiritu sancto reddita est ministris Ecclesiae, idque necessario atque in commodum Ecclesiae. Non quaerimus, quot lingvis ignotis loqui potuerint, sed quot in Ecclesia fuerint loquuti, di credimus quod
Quam necessaria suerit lingva ista ministris, non est qui dubitet. Et hinc est, quod Apostolus permittit loqui lingua hac ut opi-
namus ignota, si afforet interpres, quia non caruit tu utilitate. intilitas inde emersit tum Ioquenti, dum linguam iam calleret&profundius intelligeret originalem; tum etiam audientibus, dum vere redderentur ea, quae mystica ista di sacrosanista lingva in se conti
Fundamenta iam iaciebantur Ecclesiarum,& religionis in E clesiis, de non minima pars pensi ministerialis tunc temporis erat, Doctrinam Evangelicam, &personam Nactiones& passiones Christi astruere e veteri Testamento: iam vero textus originalis erat vulgo ignotus, versio LXX. interpretum erat in locis infinitis mendosa, Targum in Prophetas Vagum & Judalaam, Targum in Legem adhuc omnino nullum, ita ut impossibiIe seret , mentem Dei in Textu sacro pandere, absque dono immediato Spiritus' 'peritiam & lingvae& sensus perfectam plenamque impertiente r ut inde iacerentur fiandamenta fidei ex Scripturis, & propagaretur verus Scripturarum sensus absque vel errore, vel humano commento. Dicit Apostolus: Oret ut interpretetur, vers. I3. Et interpretatio numeratur inter dona Spiritus extraordinaria. Jam vero suppona
248쪽
ponatur eum Latiis, arabice, Persicὸ loquutum: vel ipse intellexit ea, . . quae loquutus est, vel non: si non, tum quam longe ille ab aediscan. do seipsum λ de tamen dicit Apostolus, ο λαλῶν γλαί η ἐαυτον δε- κοδο a M. Si intellexit, tum quam sacile ei erat ea reddere Corinthi-acps Sunt plurimi iam studio docti, qui possunt lingvas istas in C
rinthiacam vel Graecam tranSserre absque extraordinario isto dono interpretationis immediatu effuso a Spiritu sancto. At supponatur illud, quod nos supponimus, loquutum eum lingvi Hurais, Textum sacrum lingva originali vel legisse, vel citasse, di phrasiologiis Prophetarum vel concionatum fuisse vel precatum; ad interpretationem satis non erat, nuda verba nudis verbis reddere, sed sensum S medullam lingvat Propheticae intelligere, & verbis aptis, vivacibus , & secundum mentem Dei selectis, mysteria eorum plane di plene enucleare: quod divina arte faciunt Evangelista & Apostoli in scriptis suis.
Audi judicium Judaeorum de iusta interpretatione Textus sacri In Rab. M ushin. sol. 9,I. Agitur de modo desponsandi steminam. Inter alia haec occurrunt: M p har nTradunt Rabbim : Si dicat, Destonsator tu mihi, si ego legero e Si tres versiculos legerit in Θnagoga , ecce ea destonsatur. R. Judah dicit: Non, donec legatininterpretetur. n nar An interpretari licet ex
age, qui interpretatur versum secundum formam suam, ecce en mendax. Si quid ei addas , ecce es conviti tres bla hemin. avo amergo Taetum p Vel qualis adhibenda interpretatio λ Targa no-
GIOC. Wrata p EA EMTinn Ava interpretatur versum s cundum formam suam, id est, feckndum sinum bteralem. Exempli gratia- n Mn N, Exod. 23, a. qui interpretatur ' indn N, - Non tes aberis contra isdicium, mendux HI: Nam Pracipit, is producatur iudicium in lucem. Sic autem interpretetur: Non cohibebis te a docendo empiam a te quaerentem in Iudicio. Sic Ieddit Ontil. Si quid addat ei Si dicat, avia datur licentia aliquid addendi, ego addam ubicumque libuerit: age vilipendit Deum, es νerba ejus -- mutat. Nam On eos ubicum, addidit, non addidit de sensu suo.Nam
249쪽
IN is T. PRIOR. AD COR. CAP. XIV. Tisquin istud datum est in monte Sinai ; σ cum ejus obliti forent, et eis isti ille , se restituit. Et Rab. Chananeel verba ista, taetrii interpretatur versum secundum formam fiam, explicat per hoc exemplum: N ut 'I' N PN Exod. a , Io. Di sic redd/deris r IN
Ea videruvi Deum praelis, mendax ea: nam nemo Deum via
derit , cs vivet. Et rige ei addet, qui redi cris N N, Nn Nn,NI Et viderunt Angelum Dei. Nam gloriam Dei tribuit Angelo. At sic interpretetur Nn, NI N p IV O viderunt bonam Dei Urielis. Sic Onhel. iterum. Tam grande opus reputant, interpretari textum sacrum; &haec, quae dicta sunt, lucem forsan aliquam praebebunt circa donum interpretationis. Quamvis autem tam utilis necessariusque seret lingvae Hebraea usus apud hos ministros, erat tamen de abusus aliquis, quem castigat Apostolus: nempe quod ea uterentur non in aedificationem,&absisque interprete: & dum pressus porro rem intueor, suspicor eos in hac re Judaizaste: quod N in aliis rebus eos fecisse observavimus ante : atque usuin lingVae Hebraeae, quamvis vulgo ignotae, inEcclesia retinuisse, consuetudinem sequutos Synagogae. Ubi I. Non lecta est Scriptura nisi in textu Hebraeo: imo, ut nos
credimus, in Synagogis etiam istensarum: ut de ista re disputamus alibi. II. Orationes publicae in Synagogis fusae etiam sunt Hebrain,
una aut alia excepta, quae Chaldaice. Gloss. in Berachoth kl. I. Soliti sunt recitare orationem, cujuw,nitium V p, post concionem: Nam aderat ibi nustus, qui non inteli
xit lingnam inclum I Hanc ergo orationem composiverωπ hn p.r Cha daicis, ut omnes inteligerent: caeteras non intellexerunt.
IlI. Ιs, qui e cathedra docuit veI concionatus est, Hebraicὸ Ioquutus est, & per interpretem. Gloss. in Joma fol. ao, 2. Apitit interpres coram doctore, qui coπ- rionatus est. v ab Uri ri Et Do Hor insusurravit ei
in aurem Hebraice, at g. ille populo reddidIt vernaculo.
Et refertur ibi historia in Gemara Rabb, qui astitit interpres R. Phι te; cumque R. Philia diceret N p Can/t Gallus Rabh reddidit i p cum reddendum soret a p. Hinc
250쪽
mentio frequentissima in paginis Talmudicis de r izN
urba ,U & V ,2 'U interprete hujus σ ilhin doctoris. Dum haec cogito usitata in Synagogis Judaeorum, meminique magnam partem Ecclesiae Corinthiacae constitisse cx Juda is, non possum non suspicari , ministros eorum eadem lingua usos, pro veteri more. Hunc nempe legisse Scripturam ex textu Hebraeo, illum ora L se, vol concionatum este sit va Lebraea, pro consuetudine usitata in Synagogis. Quam rem quidem tolerat Apostolus, modo adsit interpres, uti etiam in Synagogis est factum, quia lingva ista mysteri-omm plena, per idoneum interpretem redditu,quam plurimum conferre potuit ad aedificationem Ecclesiae. Suspicor etiam, eos Judat Easse in confusa vocum suarum commixtione : quod videtur ab iis fictum, ex eo quod monet Apostolus, ut loquantur vicissim vers 17. & non mixtim: unde autem confusionem istam haurire potuerint, ex his judica.
Megili. sol. 13, 1. Tradunt Rabbini e In lege unut legit, es unus interpretatrer. Et ne unin legat, s duo InterFrctentur. Ast in Prophetis unuι legit, re duo interpretantur. At ne duo lcgant, o duo interpretentur. Atque in Hallei,min libro Epherae decem legere possunt, cs δε-
Gloss. Ne unus legat in lege, τ duo interpretentur : Multo minus duo legant. Ratioque ras, quia duae voces simul non audiuntur. At iis Prophetis unus legat, σ duo interpretentur, quia interpretatio erat foeminarum splebis gratia, quae non inte exerant lingrua inὶIam. δε-qpe necesse erat, ut auscultarent interpretationι legis, ut intelligerentpraecepta. At vero de interpretatione Prophctarum non erant adeo accurati.
ctrinam, & Relevationem: ut Uer. 26.
I. Propoetare stimitur pro allere, vel laudes Dei celebrare. i Sum. Io, S. Occurret tibi chorusProphetarum cum tympano, tibia & cithara, cta 'Man: ntan Et ipsi pro betabunt i, ubi Chalae r Uz-Et ipsi agent vel laudabunt. Et cap. Iy, χε. a=. , I .