장음표시 사용
41쪽
nuere aliquid videtur de distantia coemiterit; quam in civitatibus Leviticis sic habes descriptam.
Maimon. Schemitrah veiobel, cap. Ι3. Suburbana praedia civit, tum definiuntur in lege, nempe ut sint δοOo cub iis a muro ab tinoqνοι elatere exterius. Sicut aecisur : A muro GPItatu exterius millem cubui. At alibi δcιt: Iransurabitu .ab extra cιPitatem , ab anguis Orientisti humille cubitos. Misi i primi sunt suburbana cινιι alis. D bis milli isti, quos mensinant pos stiburbana, suut in agros σ vineas. Dassignant
unicuiqve cipitati Camuersum extra hos lisrtes , nam nonsepeliunt momtuos intra limites civitatis.
Cc iterium ultra milliare & dimidium ab urbe Levitica: an , ita de urbibus non Leviticis λ Absque dubio est, distitisse sepulatireta aliquanto spatio ab omnibus, sed quaeri potest, an eodem e quod non est praesentis disquisitionis. Mi εἰδυι- τὸ γεγονος.
Hinc forsan colligere licet, quare adhibeatur vox Συώπιλυ. Si enim ad destincti domum aut hospitium se contMIerant illi, qui eum extuIerunt e conclavi, ubi cecidit mortuus, petituri inde involucra sepulchralia, de re, quae eVenerat, ignorare non potuit ejus uxor; At Συνεπιλαν αυτον, collegerunt & colligarunt eum, sicut erat, in vestimentis ejus, &sic elatum tumularunt. VERS. I3. Tων λοιπων ουδέε ἐτόλμα κο α PMQvinam autem hi λοι- Illi certe, qui erant de numero τῶν ixo. exceptis duodecim, de quo numero fuisse Ananiam ipsum suspi. camur, atque eius fato territos reliquos eiusdem classis, reverentia Apostolorum, non ausos se cum iis conjungere ut aequales. V ER s. i . Dα ἐρχομώου Πλη μιὰ ἐπιαιάση
Et quare umbra Petri potius quam reliquorum Apostoloninae qCum & illi aequalem cum eo sortientur authoritatem, di potestatem
42쪽
HORAE HERRA ICAE. . miraculorum Θ veri. Iχ I. Supponendum, non clatos suille in lectis suis aegrotos in plateas, nisi jam Viso Petro , aut cerre in to quod ille , transiturus. II. Quaeri possit, an hi, qVi aegros suos extulerunt,quemquam ex duodecim noverint praeter PetrumZ Illum loquentem audierant, actitantem viderant, cum reliqui silerent. Et hoc , quod agunt hi credentes, non tum arguunt praeeminentiam Petri prae reliquis Apostolis, sed quod ille hisce hominibus tuerit magis notus.
V E RS. m. Τα ρη κατα - μῆς ταυτG. Non opus est, ut dissicultatem cuiqvam haec verba pariant, si observet illa in veri. II. ηὐ- αιρεσac των Σαδδουκαiωρ. Nam τοὶ ρημα- ψ--υτης, sent verba, quae astruant hanc vitam resurrectionem scit . quam Sadducaei negant. De resurrectione enim Iesu erat controversia. VESS. 3 . ωμαλιηλ ζομοδιδάσκαλγ.
. Atabban Gamaliel primus, distinctive& vulgariter vocatus Ipm Rabban Gamalielsenex. Erat ille Praeses synedrii post patrem suum Rabban Simeonem filium Hillelis Praecepto Pauli, & receptor Traditionum tricesimus quintus. Atque ob hoc nominari non immerito posset Nuιολλεια ideo quod custos, traductor Cabalae acceptae e Sinai esset, nisi quod de Rabbini inferioris ordinis eodem titulo gauderent. Obiit annis i 8. ante excidium urbis, atque Cathedram ejus capessivit R. Simeon filius ejus, qui periit cum urbe. Dum pro Mostolis aliqualiter apologiZat, crederes favere eum Christianismo. Verum obiit ille Pharisaeus : atque illo, si quidem non praecipiente, at saltem qpplaudente& approbante prodiit oratio ista, quae vocata est ita 'a at o contra h.er ircos, Authore Samuele Parro. Et quosnam per moticos intelligant,nor
dissicile est intelligere. Consilium ergo, quod hic proponit, videtur idem fuisse, quod practicatum est inter Sadducaeos& Pharisaeos, Rcta una interitum alterius optante & expectante.
43쪽
ΙΜ ΑCTA A pos TOLORUM CAP.RVER . 36. τάτων των ἡμερῶν ἁνι 1 SLδαe De Theuda quodam impostore Pse b. Antiq. lib. Io, cap. 2. Cuis ius character quidem optime cum hoc nostro convenit, sed tempora non conveniunt. Theudam enim suum introducit Iosephus, Φάλιψ iουδαιας ἐπιτυπθειντ γ, cum annum quintum, aut sextum, aut circiter ageret Claudius in imperio. Suum autem introducit Gamaliel ante tempora Iudae Galilaei. . . Qui advocatos pro Josepho agunt, Theudam alium ab eius Theu-d i imaginantur, & imaginantur sollim, nam nullum nominanti rici duos nominaverim, quorum neutrum tamen suspicor vel cum The
dis Gamalielis convenire, vel aliquid lucis circa chronographiam ost-phi contribuere. I. Est mentio de Theuda quodam Medico in Bab. Sanheri l. 9 .i. Disputatur ibi super iliaci non Indiana
quaestione, Ubinam fuerit Dant l, quando erectum & adoratum sui , simulachrum Nehuciadne etaris in valle Dura, ut de eo nulIum fieretexamen, nec quiquam occurreret ei periculi λ Et cum respondeatur inter alia, missum eum fuisse in AEgyptum petitum inde porcos ;obiiciunt: Pane vero Z Nam es haec Iraditio : πm n
II. Est 3e mentio de Theuda quodam Judaeo degente Roma,
Hieros. Jom Tobb. fol. cl. 3. & Moediaton, l. 81.4. & Rab. Re coth, fol. I'. r. Traditio. R. se dicιι, aman et: Thetidas homo Romae docuit homines Judaeos Romae, π erma' 'dn pd, pc P,2 N ut comederent haedos affatos totos nostibus Paschatum. Glosi . Asiatos cum talis, cruribus, &c. Miserunt ad eum sapientes minitantes ei excommunicationem, ideo
cra ab extrae id est Paschata Romae, quae non comedenda nisi Hierosolymis. Nam ut Gloss. νicunque videret haedos ita assatos, conciperet eos essesacratos ut haedos Paschales. Pronum mihi est, suspicari , Procoenium Corinthiorum tale quid extitisse, I.Cor. II, 2I.
Prialae jam, mobolem de hoc aut illo Theuda sermonemhabere pDipit Zoo by Coo le
44쪽
C p.VI. Ηο- ΗεBRAIcAE. - 47 here Non convenit quidem vel hic vel ille cum citaractere Theudmistius, de quo illic mentio. Ille Iosephi convenit multo magis: de concede tantum, Josephum hic errare in computatione temporum, di tollitur omnis dissicultas. Et non video quidem ego, qua ratione eam reverentiam & modestiam debeamus Josepho, ut tanto sudoro famae eius consulamus. Inveniendus est alter Theudas, vel mutanda est punctatio commatum, vel nescio quid aliud absurdi emplastHapplicandum, potius quam postulandus Iosephus salsi, cui tamentati in historia & in chronologia titubari & vagari non insuetum. Au .eumarim igitur ego, Theudam Iosephi esse Theudam Gamalielis, sed Iosephum circa tempora ejus erraue, & historiam veram decolorasse chronologia falsa. VER s. 37. fύδας Παλιλ D. Iosepho silδας Γαυλανίτυ, antiq. lib. I8, cap. I. ubi tamen in titulo & inscriptione capitis est, Πεν Ἀδα - Γαλιλ . inaenobis alibi excitarunt hanc quaestionem An aliqua pars Transiordaniae, non dicta etiam foret Galilaea p inam cramben hie non re
3 E Hebrais agamus primum. I. Vox ' Ix Hebrain significationem admisit stib Tem plo secundo, aliam ab ea, quam ante & sub Templo primo et 8 quippe quod in vet. Test. respiciat gentis originem & linguam, sub novo, gentis transmigrationem & linguam. Abramin primum vocatur ' Par Gen. I ,r3. Hebraeus Symmacho, Vulg. aliis. At Graecis interpp. Πιώ Dic Trans or,de qua re vid. Nobil. in loc. At non est cur moveat ista versio, cum planum sit, interpretes vocem,' u reddidiste secundum usum ejus communem sub Templo secun-
45쪽
tur lingv.i transfluviana. Dixerim ego potiuS, qvod non immerito
dici potuerit 'ν π Hebraeus, ideo quod lingvam Hebraeam proprio sensu dictam retineret etiam in Mesopotamia & Chaldaea. Nam si lingvam transfluvianam vel Chaldaicam , ut vernaculam sibi di familiae tuae.tulerit secum in Chanaanitida, vix excogitaveris, quonam modo lingva Hebraea proprie sic dicta, traducta fuerit ut vernacula Oosteris suis. Aliam rationem, quare dictus ille sit Hebraeus, loco illo Genes posuimus alibi, cui & adhuc adhaeremus. II. Post captivitatem Babylonicam facta est talis diversiti ca-tio , ut Ling a Hebraea, fuerit Lampa transsiaviaia vel Τestantur hoc satis vocabula Rethesda, Golgasha, Aheldama, Acc. ovae dicuntur Ε99M λιγPM, & tamen Chaldaica esse nemo non novit. Vetus & pura lingva Hebraea tunc temporis vocabatu 'NUN PU, Lingua Asnaca; & vel Chaldaica ' -π I VJ Dnooa Hebraea, ipsis interpretibus, 'a'obmqti . . . Arachin r Tetret cum pura i l EgwM,1.essit
Lingua sancta. III. Obiter non notare non possumus, quod clutingvatur a magistris inter ' Par Lingoam Hebraeam de Driacam, utraque
D sunt qui dicunt, vis iaca qνoque ad Scripturam. Distinctio haec inter Hebraeam vel transitu Uianam, & Driacam , quae quidem erant eaedem, eadem absque dubio est, quae inter
46쪽
'dns eum poth. s adhibendι vel lingva sincta via lingva Persica Gloss. Nam Graeca erat elegantior, quam Syriaca 3 cae Persica, quam
Vides primo, ut distingvatur inter lingvam SIriacam &Mama: -- ; & qta ratione,docet GloK. in locum his verbis:
Ecce dum notat lingvam Syriacam in terra Ipraelitica; atque Araia. maeam in Rablonia, ideo est, ut dicit R. Tam, qyra est aliqua inter eas variatio : Sicut fit iη aliqνa lingva vulgari, quam purius eloqνuntur in . regione una qνam i τ alia. Nam re elos verba istar 'un 'vGen. 3I, a. reddit, P I eism Labanus die isto .P-n me: Iam vero necesse s Hcere,qrod Labanus loquutus es pet. ' Nd linoa S rata, qυa rta dicta est a Sria. Syria autem erat Aram Naharaim re Aram Zobah, quas rid subegit.Et qνoniam Mest vicinior serra sera lurca, lingva ejus Aramaea non est adeo pura. ' 'S , Gloss. in Sotis, lat. 49.2. Lingua Θriaca in cognata lis a. A. ramaa. Et dico ego, quod hac est lingva Talmuris Hierosolymitan . qVides secundo, ut lingva Syriaca fuerit vernacula terrae Israeliisticae , atque Aratnaea , quae fere eadem, Babyloniae, potius quam Graeca vel Persica, quae elegantiores: imo quam Iingva sancta, quae nobi- Iior omnibus. Idque ratione de lingva sancta maxime perceptibili , nempe quod illa utrobique perierat a communi usu, & vulgo esset ignota: & de duobus reliquis, hac ratione, quam adducit GIossa,& quam habes in . . . Hieros Sotah, sol. 23. 3. & Beresb. Rabba, sol. 83. NI, 'Mn Mnd p I, Ne vilesiat lingoa Syriaca in oculis tuis. Seresb. Rabh. errore typographico pro 'on o Smriaca, habet 'Σ a Persca. 9 Nam ecce honorem trιbuit ei Deus in Lege, re Prophetis π Hagiographis. In Lege, nam dicitur, 'a' Gen. 31, 47. DI
Erat ergo lingva Syriaca vel Aramaea, sub Templo secundo, ea quae Hebraea audiit, id est Transuriana, unde & Hebraei, tunc temporis dicti, ob vulgarem usum istius linguae. Verum an Omnes, qui Dus G lin. Diot Iod by Cooste
47쪽
CAp.VI. ueo IN ΑcTA A pos Toto Ru Msingva i sta erat vernacula, dicti fuerint Hebraei, aliqeantum potest dubitarit & qua ratione,observabimus postea, cum pauca diximus de Hellenιμι. I: Hebraeos suisse, genere Judaeos, nemo negaverit I an Hellenisa etiam fuerint Iudaei, in dubium vocant. Be1a in loc. E με--, Lucas hoc loco vocat genere qνidem proin fanos ,sedin Judaeorum gentem per Orcumcisionem ad Itos, re Proselytos propterea vocatos . Falluntur eηι ρηιJudaeos inter atias gentes H-
θιrsos ditan E μηνι- dici. Opinioni huic suae favere opinatur illud, quod dicitur cap. imis m.Nemini loquentes Verbum Dei nisi solis Iudaeu. Erant autem ρυμ dum ex iis Capr/ι'Cyrenaei, qui ingressi Antiochram lordiebantur ad Helistim iis . Unde infert ille : Cum hoc loco ononi videantur Eληνι- Ρ- daeis, apparet, EAMις ωu AEnclgatione non tantium propinciales
mel prosel tos iudaeos, ides huc σ illuc die ersos, sedgssi etiam intelligi
ex Gentibus, qνι abbi vocantur a Luca c. Permittatur confundere Σεζοφιενους cum Prosebiis, quamvis inter eos fuerit aliqua disserentia, eaque conspicua; At non video,qua lege aut authoritate confundat Hellenisus & Proselytos & si sellantur, qvi Judaeos inter alias gentes dispersos putant gΜηνι- dici, lateor me libenter errare cum ita selsis. Nec tamen omnes Iudaeos inter Gentes sparsos dixerim Hesienistas, non sparsos inter Medos, Parthos, Persas, Arabas, S gentes istas Orientales. Nec, ut opinor, Voca rit ille Proselytos ex istis gentibus, Hesienisus, cum ipsissima vocis et m ologia Graecismum sonet. I. Habes cap. Σ, Io. Judaeos oe proselytos. Atque habes hoe in capite Hebraeos & Hellanistas.Verissime dixeris, vocem Proselyti distingvere plane a Iudaeis; at non aeqve dixeris, vocem Hesienistae disti guere etiam a Judaeis, cum distinguat,ut Vides, tantum ab Hebraeis.1 Vocat hic noster Nicolaum nes λυτον Are=sa εα , Verss Num eum etiam vocaveris μηνιών Αντιοχέα Θ gMηνα potius dixeris, cum ipsum eius nomen origine Graecum illum fuisse videtur i ndicare. s. Quod ad distinctionem Illam attinet c. ri, I9. 2O. nam
distinctionem ego potius dixerim quam Antithesin non concludit, Hellenistas non fuit Judaeos, sed discrimen solum stabilit inter Judaeos dignioris & purioris ordinis, & Judaeos qui non adeo digni & puri.
48쪽
C A P.VI. HORAE HERRA I cIe. ΠII. Sunt qui arbitrantur, idque vere, Hellenistas suisse Judaeos inter gentes sparsos: ast speciatim ita dictos, ideo quod uterentur Bibliis Graecis in Synagogis; quod an vere supponatur, ego quaero. De re tamen ista hic non disputabimus : Hoc autem tantum liceat observare: i. Quod Judaeis vilesceret lingva Graeca potius, quam place ret , Atque odio magis esset, quam pretio. In locis nuper citatis Bava ama, sel. 81, 2. Sotab, AI. 49. 3haec occurrunt,
In priori haec: Cum obsidione cingeret AristobuIus Asmonae,ias Hyrcanum fratrem, obveniretque aliquid infausti, per consilium cujusdam senis, qui peritus erat literatum Graecae, so tempore δ. xerunte Maledictio fit homo, qυι abi porcos . π maleditti sis homo, idocet silium suram sapientiam Gracam.
In posteriori haec: U'la Pan, BI In bello Titi detreνε--nt UI α IN ' --Ne doceat qui νam Aiam Dum GraeςλGIoss. in hunc Iocum historias confundit, & vult, betam Tisiidem velle cum bello Λristobuli & Hyrcani. At Gloss . in Iocum priorem recte dis linguit, & concedit tale decretum fuisse in diebus Asmonaeorum, at neglectui processu temporis habitum, renovatum fuisse in bello Titi Esto hoc vel illud, satis eloquitur, quonam aD sectu exceperint illi literaturam & linguam Grecam. Nam 3e haec
utrobique sequuntur: . Dιcιt Samuel nomine Rabb.in Simeonis ben Gamaliel: Mille pueri fuerunt in sicώois patris mei, qvorum qringenti dialiscerum legem, es quingemit sapientiam Graecamqnon insuperstes qui
piam ex istis posterioribuS praein mei um hic, resilium patruelis mei
. Reddidi in Schola, vel familia Patris mei, pro
pter ea, quae utrobique etiam seqvuntur: Permiserunt familiae Ris hin Gamalielis sapientiam Gruam, qυonram issi cognati erant sanguiani regio. Oriundi scilicet ex steminate Davidis : Isti familiae eam termiserunt ediscendam, quia taIem familiam ob honorem & noia ilitatem suam decuit omnimoda eruditione non carere. At non ita libere eam aliis permiserunt: & cum sermo est de sapientiaG - .ci, vix excluseris lingvam Graecam, praesertim cum in terminis deis Moi . G aeta
49쪽
IM Ac TA APOSTOLORuM CAP. . creti foret: Ne doceat quiseram filium Ibum Graece. Super haec, quae dicta sunt , non possum non haec observare: α. inalem obicem sibi posuerunt contra Iectionem Novi Testamenti, cum Graecam linguam sic abdicarent: cui Deus iam plus honoris tribuerat, qUam eorum Aramaeae, qVam tamen ab eo honoratam volunt inLege,Prophetis & Hagiographis. S. Quod vix admittere voluerint etiam illis,qui non nisiGraece callerent, lectionem Iegis Se prophetarum in Synagogis in lingva Graeca, clim ea nec adeo grata suis esset, & Sestiorum scita S Canones vel requirerent interpretem in lectione Bibliorum in Synagogis, vel saltem permitterent.
γ ) inam probabile sit, istos Iudaeos, qui inter gentes habi
tantes non nisi Graece scirent, ex ipsissima ista re aIiquantum vituisse apud reliquam gentem, quae linguae Hebraeae communem usum retinuit , atque in aliqua inferiori aestimatione fuisse habitos. a. Si ergo tali affectu erga Sapientiam Graecam, quali quae - erga lingvam Graecam 8 Detur, bono, nam & quam plurimi e gramdioribus Rabbinis erant Graece docti: At quid de Iudaeis istis iudicandum,qui non caIIerent nisi lingvam Graecam λ Num non illi in inseriori, imo infima Iudaeorum classe recensiti, qui mere peregrini erant atque alieni a propria Iudaeorum lingua, Hebraea Tales illi quorum mentio
meros Solis, sole ai, 2. R. Levi ben aiarhah adiit Caesaream,
atque audivit eos procris v vi P p recitantes phylacterra se
Caesarea Psilippi est scena historiae, cuius urbis Rabbini frequentissimae celeberrimaeque memoriae sunt in utroque Taim uder cum autem ea seret una de civitatibus Decapolitanis, quae omnes erant ditionis Ethnicae aut Graecanicae, videtur, in ea fuisse Iudaeos aliquos, qui non nisi Graece scirent, & non Hebraice. Aliter phvIacteria sua, absque dubio,lingvsHebraea recitassem potius, quamvis non possent lingva sancta. III. Erant plurimi Judaei in variis regionibus,&verisimile est, quod iis utraque lingua suerit vernacula, Hebraea di Graeca. Hebraea
50쪽
braea inter suos; Graeca inter Graecos. Hebraea in familiis di Synagogis Judaeorum, Graeca inter concives Ethnicos. Talis erat Paulus Tarsensis, de civitate Graeca, di tamen Hebraeur rige ex Hebraeis, Phil. Φ, s. Et tales fuisse videntur Cypriotae & Cyrenaei illi, quorum mentio cap. ii,ao. qui in Cypro Plicenice , atque ipsa etiam Antiochia, verbum Dei annuntiaruntJudaeis Hebraizantibus intcunque serto Graece etiam loquentibus & tandem in Antiochia, Hellenistis, i. e. Judaeis Graece solum scientibus, &quibus lingva Hebraea penitus aliena. Nam sicHellenistas a Iudaeis distinxerim potius isto loco, quam eos, ut non Iudaeos, Judaeis opposuerim. Et liceat mihi bona cum verea de Hellenistis& Hebraeis sic iudicareti. Ut sint Hellenistae, Judaei inter Gentes habitantes, & non scallentes omnino lingvam Hebraeam . .
Cum Apostolus in divisione isti, i9hωοι quam adhibet semel iterumque, per intelligat omneS gentes praeter Iudaicam, loquitur maxime ad captum vulgi, cui ob nupera, &circumiacentia imperia Graecorum, maxime nota 1 familiaris eratissa locutio pro Ethnicis. Et forsan non adeo tutum erat, Romanos in ista Antithesi tunc temporis adduxisse. An licet Hessim v eadem Iatitudine sumere ex altera parte, ut
applicetur phrasis non ad Iudaeos soIum, qui Graece tantum callerent, sed ad Iudaeos omnes, qui non Hebraicὰρ Negabit hoc forsan stricta significatio vocabuli; at non multum absurdi sequetur reconcessa, si Parthos, Medos, Elamitas, reliquosque in regionibus istis orientalibus excipias, qui non Graecae aut Macedonicae captivitatis aut transmigrationis erant, sed Babylonicae vel Persicae. Nam ipsis, lima vox migenisa, praesertim ut opponitur Hebraeis, videtur talo quid redolere. Nempe ut mbraei sint illi, qui erant de captivitatedddispersione trans fluvium, & Hellensae illi,qui post reditum ex ista captivitate, aliam transmigrationem aut dispersionem sunt passi per 'Graecos in reg ones Graecorum, vel occidentales, & lingvas regionum istarum solum calluerunt, deperdita iis lingva olim vernacula sua Hebraea vel Chaldaica. Σ) inod ad Hebraeos attinet, omnes in genere ita dici priu- iste, quibus lingva Hebraea esset vernacula , vix quispiam, ut philo, inficiabitur. Nec quanam alia ratione seHebraeum vocet Paulus Tam sensis, excogitare possum, quam quod lingva Flebraea vernacula ei