장음표시 사용
51쪽
σι 1μ Ac TA A FOSTOLORuri Ap.VI. fusirit in familia patris, ita ut lingva Graeca et vernacula in civitate nativitatis. ' Ast ut de specialiori tituli proprietate inquiramus,proponatur haec quaestio: Ad quosnam peculiariter scripta est epistolayauli ad Hebraeos'
Dixerim ego, ad Palaestinaeos. Nam Hebraeorum nomen iure maximo ad eos pertinere, haec duo, aut fall0r, clarum faciunt. I. od aequius illi nuncuparentur Hebraei, quibus sola lingva H braea erat vernacula, quales erant Palaestinaei, quam illi quibus indisserenter Hebraea S: Graeca. II. Mesopotamianis quidem sola Η braea erat vernacula ,& meritio ista ratione sunt illi in genere inter Hebraeos censendi, at vocabantur illi vulgo π , a Capιιιιιοι, ideo quod habitarent in loco captivitatis etiam adhuc, & non ad propriam terram redierant. At Palaestinaei, qui co remearant, proprie dici potuerunt Hebrai, ideo quod a transfluvium transierant,& secum
portarant lingvam transfluvianam. Et quod ad rem praesentem attinet, circa obmurmurationem
scilicet, Hellenistarum contra Hebraeos de inaequali distributioneis communis eleemosynae, quaeri potest, An quivis fundos & patrimonia sua vendiderint adhuc praeter Palaestinos P Nam praetermisso hoc, quod per distantiam locorum vix adhuc liceret, illud de Barnaba, quod fundum suum vendiderit in Cypro, videtur tale quid innu re, & quod extraordinarium illud esset,& non adhuc factum alibi. Sed de Hellenistis potissimum est investigatio nostra, non de Hebrarinis,&quod de utrisque diximus, candido lectoris judicio candido
VE RS. 3. Ανhας-υμ- ρου νους I. Tralatum erat ossicium Diaconatus cui cura pauperum demandata in Ecclesiam Evangelicam ex Iudaica. Erant enim in unaquaque Synagoga ΣTPΣ ΠΩ /a tres Diaconi, quibus incubuit 'ista cura: de quibus diximus ad Matth. 4, 23. alibique. II. De numero septenario curiose non inquirimus. EL flagitavit multitudo pauperum & amplitudo Ecclesiae, ut augeretur iam numerus Diaconorum supra illum in singulari Synagoga: a quare septem eligendi, dicat cui est audacia : Ego ex numero &cbaractere virorum, meminerim tantum Nyn ra)U S
52쪽
CA p. VI. HORAE Hyan Arcae . si piem ho=.os viros civitatis, de qVibus frequens memoria apud magistros, & coniectarim, clectos fuiste eos septem ex numero centum
istorum & viginti cap. r, I , & per eos solos ruisse electos, & non per
tutum numerum Ecclesiae. VERS. s. ΚM. Κικολαον --λυτον Ανπιοχέα. .
I. Ex hoc, quod vocetur solus ille Proselytus, liquet reliquos suisse Iudaeos, utcunque Graecis nominibus insignitos. Nec Hellenistas tamen inde ego eos dixerim, quin Hebraeos potius, qui Graece quidem scirent atque inde curatis de Hellenistis commist, & quibus lingua vernacula esset Hebraea. Nam vix conceperim, Stephanum causam suam coram Synedrio, & tota turbaGraece egisse,quam vis sorsan Graecd satis sciret. II. Sectam Nicolairarum Impurissimam, ab hoc Nicolao nomen ,& scedam suam doctrinam traxisse, tam constans est vetustatis opinio, frena'. lib. i. cap. 27. Epiphan. lib. i. haeres. s. &c. ut de hac redissidere, videatur toti antiquitati contraire; at si liceret Iibere de ea dissentire, suspicarer ego in honorem hujus nostri) nomen deductum a Necola, comedamin: sic animantibus se mutuo istis helluis ad comedenda Idolothyta. Prout illi Esa. χχ,I3.
Legimus de hoc aut illo Rabbino constituente PN 2 DiaconotIn hac aut illa Synfioga, meros Peab, sol. ar, i. sed de imposition
manuum in hac actione, silentium; nec mirum, cum in promotione Presbyterorum adhiberentur vulgo verba tantum, & non hic ritus; quod observamus ad cap. 13. Apostoli hoc in loco alibique veterem morem retinent Alibi multoties, ut donarent
Spiritum Sanctum, cum institutione ad ministerium; hic ut instituant ad Diaconatum, absque donatione Spiritas Sancti: nam eius donis dotati sunt hi septem, ante, vers. 3.
53쪽
Id est,striorum manumigyrumScriptoritas Iudaicis in latio quod I. Intelligendum est, de servis ex gente Judaica: Nam hoe iis pro Canone, Maimon. Λνaium, cap 9. 'rRI 'Pu N, 'ides
Non licet cuiqvam manumittere servum Canaanaum, vel Ethnicum.
Etsi is manumittat, transgreditur legem 3 iam, mna et , tam In perpetuum eospro fervispossidebitu, Levit. 23, 46. 22νod siqvu manumittat, manumissus in. Disputatur de hac re in Sotah, L 3, I. Et R. Ismaeldicit, eri r Iam hoc est licentia tantum concessa retinendi, si vis, servum Canaanaeum in perpetuum. At R. Mibah dicit , in I mari praeceptum constringens, ut teneatur quilibet, cui est servus Canaanaeus, eum detinere semper inservit te sua & nunquam dimittere. Si daretur illud, quod vuIt R. Ismael, pro libitu nempe potuisse herum servum suum Ethnicum manumittere, vix tamen opineris suisse Synagogam talium, ita manumit- ,
II. Illi ergo ira vel servi manumissi, de quibus seementissime Talmudici. erant Iudaei quidam, qui vel venditi fuerant in servitutem a Synectio propter furtum, vel qui se vendiderant in servitutem ob paupertatem, & jam libertatem suam fuerant reaindepti. Exod. 1ia 'ax ' PV l .pn v flvando coemeris servum
Hebraeum. R. Sol. in Io c. abando coemeris eum a manu Synedrii, quisend deruut eum propter furtum suum e aut qui vendidit segsum ex incessitase a
In horum servitute erant hae disserentiae. M ushin, sol. 34, 2. Traditior syvi vendit seipsum enditur in sex annos, vel plures quam sex. alvi venditur a Ssnedrio, venditurgantum in sex. υι vendit sestsum, non perforatur per aurem subula ut Exod. xi, νι venditur a Synedrio, perforatur. αυν vendit sei um . non parant ei viaticum. Rendlo a Synedrio parant. Vendenti se, non potin herus dare ancillum Canaanaam. Rendito a Synedris potest.
54쪽
III. Ut hi in libertatem redempti tuerint, vel dato precio vel per Iubilaeum, vel per annum septimum, aut aliquibus aliis de causis ab heris manum iis, idque data schedula scripta manumissionis, fuse agitMajino n. in tra I. AOaem. & Talmudici loco citato alibique. Parum dubito, Λιῖερτινους hoc in loco elle tales, & historiographum nostrum per hoc vocabulum reddere vocabulum Uz quo nihil notius ingente & nihil frequentius in scriptisJudaeorum. Et tum vides, qualis faex hi fuerint, N. quam pediculosa, ut ita dicam, turba, qui insurrexerint in beatissimum protomartyrem; olim fures aut mendici, dein servi, & jam quid nisi nebulones Θ
Quaenam fuerit Cirene, unde Cyrenaei dicti, satis indicat hic noster cap. 1 per vicinitatemLibyae. Quam an interpretes intelligant, quando reddunt Vir per Cy renen, ipsos consule Ut Vaeg. & MS. AIe-xand. in a Reg. i6, 9. Vulg.& Targ. AmOS I, . An C renaei, de quibus hic Lucas alibique, ab urbe Cyrene, an a regione Griniaca denominationem suam sumpserint non tanti est
ut disputemus. Urbem describit Strab. Iib i . Regionem Plin. lib. s. cap. s. At de Iudaeis ibi habitantibus silet uterque. Sat superque
tamen eloquitur Dion. Cafs in vita Traiani: Eν τί- οι C Κυρηνόω sουδαῖοι, &c.
Interim Daces, qνι circum Orenen habitabant, Andrea qυodam duce, Romanos pariter atqye Graecos concidunt, Pescunturii eorum earnibus, edunt 1. viscera, tum oblinuntur eorum fretume, ly pellibus induuntur. Multis a vertice serris discurre medios, multos objecere bestiis, muti os etiam certare inter se coegerunt, ιta ut interierint hominum adducen vigimi millia.
Immensus & immanis Judaeorum numerus ad talem stragem perpetrandum, similemque perpetraruntJuini in AEgypto & Cypro, & mirari licet, unde tam infanda eorum multitudo in istis regionibus congesta. Sed illud non est praesentis disquisitionis. Disquirendum potius , Paenam lingva Judaeorum Curenensium vernacula' Dixerim ego Graeca, nam erat icta lingua Cyrenes, cum ipsa urbs condita
55쪽
ue 3 IN ACTA APOSTOLO Ruri CAp. 1. fuerit a Graecis, de tota regio fuerit sub imperio Ptolomorum , asserente utrumque Strabone, loco ante citato. Inter Hellenistas ergo eos ego numera erim, quibus lingva Hebraea erat aliena & peregrina ; nisii qvbd versans haec Synagoga interHierosolymitanos lingvam istam forsan edidicerat. De Synagoga Alexandrinorum in Hierosolymis mentio Inm ros. Megidah, sol. 73, . atque inde in Iuchasin, sel. 26, 4. HAsoria de R. Eliezer ben rado , quod accepit , v ner:
Synagogam Alexandrinorum, qua eratHierosolymis , rta niux conpertit eam in usu suos. Ad verbum fecit in eci omnia negotia
sua. Iuchas rozn ' P. Disputatur in meros loco citato, an liceat alienare Synagogam ab usu sacro,in communem p & distinguitur inter dici Onagogam honunis uniuι, σ- zn re nΘnagogam publicam. Et cum prioris permittatur aliqva alienatio, posterioris autem non, objicitur haec historia contra posteriorem,&haec adduntur, I LV - ' in N v απ' ud N Auxandrini 'uxerunt sam Ssnagogam de proprio. inae&attestantur historiographo huic sacro nostro , loqventi de Sy nagoga Alexandrianoγum in Hierosolymis, & arguunt, de variis Synagogis hἱc agi, ut una fuerit Libertinorum, alia Cyrenensium,&c. quod magis credibile, si fidem mereatur illud, quod ibidem resertur, fuisse nempe 48o Ssinagogas in Hierosolyma.
Ex hac Synagoga, ut videtur, erat Paulus, at de schola Gamalielis: Nam iuvenes Iudaici ex regionibus longinquis ad Hierosolymam educationis ergo missi, in hanc aut illam Synagogam distributi, magistrum sibi elegerunt hunc aut illum pro suo placito.
In Academia Graeca educatus tu erat Paulus ab ipsa pueritia, Tarsensi scit. nam Tarsum rite & Academiam, & Graecam vocaveris, fide Strabonis, qui sic de ea Geograph. lib. I . Tatriς κάσμια εώ των μι ' Τροπαλεαου
56쪽
πλανηθέντων HI siet αν iῆς. Tarsus ondita es ab Aetiois cum Triptolemo vagantibur in investigatione Ius .ae& paulo post: Tomυ in θ τοῖς Θοαδε σπουδη - Φιλοπ pisis, Sec. Tantum autem Tarsensibus erat studiim Philosophiae reliquaeque totius Encyclopaedia, ut superaverint AtLenas, Alexandriam , ni quis alius locus nomianari potes, ubi Schola o Dratribae Philosophorum, ae humanarum artium
Hinc minus mirum , si Paulus literatura Graeca floreret, Poeta sique istius generis in sermonibus suis allegaret, a teneris etiam ungviculis in tali Academia, ut videtur, educatus. VERS. II. ει προσωπιν Αγγέλου. Attestatur innocentiae viri sancti ipse Deus miracuisse; atque eum non iniurium erga Mosen suisse ostendit, cum faciem instar 'ciei Moli coruscantem ei praebet; vultumque Angelicum instar Gabrielis, nam verba Gabrielis tantum enuntiaverat, si dixerit: Iesia
Eresb. r.rbb.t, sol. 32. 3. Abrahamus es similis amico regis, ενἐi υidit regem incedentem in porticubus tenebricosis, rigumina- 'uit ei persenestram. 'vod cum videret Rex, δxit ei vonL am illuminasti mihι per fenestram, s illumina nubi coram mei- o. Sic dixit Sanctus benedictus Abrahamo e Ilaoniam tu illaminasti mihi ἰ- Σπῖ ex Mesopotamiames, sconsortibus ejus, veni π illumina mihi in terra se elic tanti est, ut scrutinio immoremur, quare vocet Mesopotamiam meam 8 ut &,quid sibi velit nrran conserter vel fictae ejusflHoc tamen non possumus non observare, occurrere hoc adjunctum
semel iterumqVeu;ae sol. ε 3. i. O semen abrahami amici mei, ab extremis terrari a Pre.
57쪽
IN ACTA A pos TOLORUM CAp.VII. pri hemti te , TQ C zzzz a Mesopotamia scit. σfociis uis. Et tol. 66 r. Asiam inteη vos timet Dominum Z Hic est Abγ- hamis: qνι ambucat in tenebris. q. d. et Q ET L det qui venit ex Mesopotamici Ur consortibvssuis, non novιt quo, sicut homo habVaus iis tenebris. Scribitur quidem, Q ΣΞΣNC ac si esset Ab Uisama, sed corrigo authoritate Aruch, atque ipse sensus quidem corrigit. Glolla hic nihil, nisi hoc puerile: Inveni interpretationem Mesopo-t amiae , quod F u. sit nomen urbis in Aram Naharaim. Distinguitur quidem a Geographis, inter Mesepotamiam &Pabylonιam , vel Chaldaeam, ut Ptol. tab. Asiae quarta : li Basi υλω, ἰατρεουδεται , un ἄρκτων Mε πι- αια, &c ut alios omittamus. At dici potest etiam Babylonia esse in Mesopotamia, partim quod est et inter duos fluvios Euphratem & Tigrimi praesertim vero secundum idioma Scripturarum, quod esset trai olavium. Ovod notatum a Vulg. interprete observare licet in Josu. Σ , 3. ubi pro quod est in Hebr.-tuli Abrahamum patrem vestrum 'PUD atrans υιum, habet ille, Tuti ergo patrem vestrum Abrahamum de Mesopotamiae sinibus. Joseph. Antiq. lib. I. cap. 8. de Abrahamo atque eius migrati
Chaldaeos vocatos cum aliis Mesopotamianos. Nec immerito, cum dicat Eratosthenes, apud Strab. tib 3.
Et sorsan sic distingvit Rabbinus citatus, ut Mesopotamia,qVam a Deo vocatam fingit ' 'U -.im, sit Charranitica, ubi cultus Dei in familia Nachoris, & quae fuit natale solum& nutrix undecim Patriarcharum. Et Sociae vel confortes ejus sunt Ba byloninis
N Chaldaea. QV enirn alia significatione vox r 'ran hic sit
58쪽
Chaldaea, antequam migraret in Charranem. cum Teraclio patri eius res ascribatur potius a Mose cap. II. loquitur cum vulgari & communi opinione suorum. Qui non solum concedunt, Abramum verum Deum agnovisse & coluisse, dum Terachus idola coleret; sed Terachum este tam acrem Idololatram, ut Abramum traderet Nimrod. in clibanum igneum proiiciendum. Historiam habes in Aresh.rab ba, sol. a a. a. ridiculam satis. VER s. 3. gξελθε - ψ γη ς σου η, κὐ συγγενείας σου. Haec ergo non confuderim cum istisGen. i1 .nam haec dicta esse
in Chaldaea , Stephanus & res ipsa loquuntur ; ista in Charris. Hic nulla mentio discessionis a domo patris, sicut illic facta. Nec discesist ille a domo patris , cum migraret ab Ur Chaldaeorum, nam patrem cum tota familia secum tulit ; sed discessit, cum migraret a harris relinquens post se patrem sepultum, di Nachorem fratrem cum sa-
Hinc dissicultas & controversia; quam habe verbis Rab. Sol. in
Genes. XI. Et mo tu est Terachus in Charrane I Annis sit. plus quam sex agi ita post exitum Abrahami ex Charrane, σ appulsum ejus in terram Ca-
a austιδε. Nam strabitur : Abρ Rhamus erat septuaginta quinque annorum , cum exiret Charrane, tis Terathin erat annorum septuagintatis, cim Oseretur Abrahamus. Ecce Trochus erat annorum centum qu
draginta qui 'que , cism discederet Abrahamtu ex Charrane, o pererant de ejus annis adhuc qpamplurim. Supererant quidem secundum hos calculos, sexaginta.
I. In toto isto capite non fit mentio mortis, cuiusquam ibi nominati, ante & praeter Ierachum. Ubi obiter notanda audacia Graec. interpretum qui de unoquoque addiderunt contra propositum Mosis, & contra animum Apostoli, Hebr. 7, 2. Jam ergo quare omisso hoc in omnibus, qui in isto catalogo antecesserunt, adderetur solum de Teracto, quod mortuus est in Charrane, nisi ut ostenderetur, non discessisse inde Abrahamum nisi post ejus mortem pH a Subo -
59쪽
D. IN Ac TA APOSTOLORuM . Ccreti foret: Ne doceat quisquam filium Itium t ari Graece. Si haec, quae dicta sunt, non possum non haec observare: aαo inalem obicem sibi posuerunt contra lectionem Novi stamenti, cum Graecam linguam sic abdicarent: cui Deus iam plus honoris tribuerat, quam eorum Aramaeae, quam tamen ab eo honoratam volunt inLege,Prophetis & Hagiographis. - et, S. Quod vix admittere voIuerint etiam illis,qui non nisiGrmce callerent, lectionem legis & Prophetarum in Synagogis in lingva Graeca, cum ea nec adeo grata suis esset,&Seniorum scitati Can nes vel requirerent interpretem in lectione Bibliorum in Synagogis, vel saltem permitterent.
γ) Quam probabile sit, istos Iudaeos, qui inter gentes habLtantes non nisi Graece scirent, ex ipsissima ista re aliquantum vilitisse apud reliquam gentem, quae linguae Hebraeae communem usum retinuit, atque in aliqua inferiori aestimatione fuisse habitos. 1. Si engo tali affectu erga Sapientiam Graecam, quali quae erga lingvam Graecam 8 Detur, bono, nam & quam plurimi e grandioribus Rabbinis erant Graece docti: At quid de Judaeis istis iudicandum,qui non callerent nisi lingvam Graecam p Num non illi in inferiori, imo infima Judaeorum classe recensiti, qui mere peregrini erant atque alieni a propria Iudaeorum lingua, HebraeaΘTales illi quorum mentio
Caesarea Minni est scena historiae, cuius urbis Rabbini frequentissimae celeberrimaeque memoria sunt in utroque Ialmude: cum autem ea seret una de civitatibus Decapolitanis, quae omnes erant ditionis Ethnicae aut Graecanicae, videtur, in ea fuisse Iudaeos aliquos, qui non nisi Graece scirent, & non Hebraice. Aliter phvlacteria sua, abs iv e dubio,lingvlHe braea recitassent potius, quamvis non possent lingva sancta.
III. Erant plurimi Judaei in variis regionibus,& verisimile est, quod iis utraque lingua suerit vernacula, Hebraea di Graeca. Hebraea
60쪽
brata inter suos; Graeca inter Graecos. Hebrata in familiis N Synagogis Judaeorum, Graeca inter concives Ethnicos. Talis erat Pamius Tarsensis, de civitate Graeca, & tamen Hebraeur rige ex Hebrari
Phil. r, s. Et tales suisse videntur Cypriotae & Cyrenaei illi, quorum mentio cap. Ii,ao. qui in Cypro Phoenice, atque ipsa etiam Antiochia, v rbum Dei annuntiaruntJudaeis Hebraizantibus utcunque forte Graece etiam loquentibus o& tandem in Antiochia, Hellenistis, i. e. Judaeis.Graece solum scientibus, &quibus lingva Hebraea penitiis aliena. Nam sicHellenistas a Iudaeis distinxerim potius isto Ioco, quam eos, ut non Iudaeos, Judaeis opposuerim. Et liceat mihi bona cum verua de Hestenistis N Hebraeis sic iudicare r. Ut sint Hellenistae, Judaei inter Gentes habitantes, & non callentes omnino lingvam Hebraeam . . Cum Apostolus in divisione isti , iουδαοι, - quam adhibet semel iterumque, per intelligat omnes gentes praeter Iudaicam, loquitur maxime ad captum vulgi, cui ob nupera, &Circumiacentia imperia Graecorum, maxime nota di familiaris erat ista locutio pro Ethnicis. Et forsan non adeo tutum erat, Romanos in ista Antithesi tunc temporis adduxisse. An licet HessinistiG eadem latitudine sumere ex altera parte, ut applicetur phrasis non ad Iudaeos sesum, qui Graece tantum callerent, sed ad Iudaeos omnes, qui non Hebraicit λ Negabit hoc forsan stricta significatio vocabuli; at non multum absurdi sequetur reconcessa, si Parthos, Medos, Elamitas, reliquosque in regionibus istis orientalibus excipias, qui non Graecae aut Macedonicae captivitatis aut transmigrationis erant, sed BabyIonicae vel Persicae. Nam ipsis. lima vox migenisae, praesertim ut opponitur Hebraeis, videtur talo quid redolere. Nempe urembris sint illi, qui erant de captivitate&ldispersione trans fluvium, de Hesiemsa illi,qui post reditum ex ista captivitate, aliam transmigrationem aut dispersionem sunt passi per 'Graecos in reg ones Graicorum, vel occidentales, N lingvas regionum istarum solum calluerunt, deperdita iis lingva olim vernacula sua Hebraea vel Chaldaica. 1 od ad Hebraeos attinet, omnes in genere ita dici Iaptu isse, quibus lingva Hebraea esset vernacula , vix quispiam, ut prato, inficiabitur. Nec quanam alia ratione seHebraeum vocet PauluSTarsensis, excogitare possum, qVam quod lingva Flebrata vernacula ei