장음표시 사용
81쪽
Non cumulabimus ea, quae hic dicuntur a viris doctissimis. In hisce duobus cardinibus vertitur tota dissicultas: I. Ut conciliari possint Graeci Interpretes cum Amoso. II. Ut Stephanus aut Lucas cum Graecis Interpretibus. I. Hebr. ζVI chjun cum Graecis Interpretibus sit Poti*αν, ego in vocabulo non Giganteum quid observaverim, sed debile aliquid potius & infirmum. Nemo non novit, quid sit &ri An debilis scit. & debit tar; atque illuc forsan P cῖάν referenda potius quam ad Gigantem. Idemque hic factum ab Inter pretibus autumarim , quod a Judaeis in nomine Melaebius excogita tum sciI. esse nomen in opprobrium. Visis iv in nuda & nativi significatione sua, firmum , Mecte, stabile denotat, ita ut a nonnullis isto in loco vertatur Basis. No men Idolo, quod mendacium, qVod Vanitas, quod nihil est, inconagruentissimum. Quod sorian Graeci Interpretes non serentes, inissensum plane contrarium & re ipsa quidem dignissimum transtulerunt pιυς αν lum debilitas, infirmitas. Si P ιφἀν non sit Coptice S
II. Ut autem transierit in νε αφαν, varia sunt conis eiurae, nec inanes. Syrus & Arabs IM & i m retinent, quae auribus Orientalibus sensu, quem nos concipimuS, sonant aptissi-md. Et quid si Lucas vel Stephanus , ut auribus Graecis idem se naret , quantum fieri posset, per P εμφἀν proferrent,ubi includeretur
sonus, vocis Pausος, quae vagum denotat & vacillantem.
Esto igitur Moloch Sol , & Remphan vel αθμη Saturnus: de in troductione Molechi in Israelem legimus, de tabun non nisi apud
Amosum δε hic de Remphan. - Cum illud cogito 3 Reg. Ia, 3o. Ibat omnis Iosulus ad adoran dum vitulam in Dan; & observo, quod Dan Vocata fuerit Panias; s
spicari incipio e in peia*ἀν & Pεα ἀν cognationem aliqvam habere cum isto nomine: Et nominari Dan magis quam Bethel, quia Idololatria aut vitulus istius loci erat diuturnior quam Bethelis.
82쪽
mp.VII. HORAE ΗgBRAICAE. ' ΠI. Nihil usitatius in Scholis & pulpitis Iudaeorum, praelectori aut concionatori, quam variare & invertere textum Scripturae , ut ad proposit im & sensum suum accommodet & adaptet ; Sexcenties occurrit apud Talmudicos &Midrastas haec dictio: P -- pn ' N me aut iliud vocabulum nesic legas, sed cσμ. Ubi propriam & genui. nam lectionem relinquentes, Iectionem aliquam fingunt, quae quadret cum materia, quam tradant. Non quod germanam & rece piam lectionem repudiarent, aut Vilifacerent, sed ut ingeniose lex tum allegatum modularentur ad suum institutum. Novi hoc vulgo factum in vocabulis, in quibus retentae quidem sunt eaedem literae, sed diversificatio fit per variatas vocales. Ast indicat hoc interim , nec alienum iis Hille, nec pro crimine li bitum, sed cum applausu potius exceptum, vocabula eontextus Hebraici alienare a nativa lectione, ut aliquid elicerent quod revera verum, aut saltem facundum & ingeniosum. Et si Stephanus more Scholarum haec Amosi allegans pU I, magisterialiter ut illi ,. dixistet ρο- pn Ne legas petitan, sed facilime ab auditoribus
fuerat absorptum, & ex communi usu gentis, S praecipuo quod ve. Mom esset quod dixit. Nam II. ConsuIamus alium locum eiusdem Prophetae.
r Pu in 'um,int ubi Targ.&Syr. Transferent eos ultra montes Armeniae. Graec. Eις oes P ομμαν, in montem Romis
R. Sol. in locum t Jonathan laetumietat, Uno Id i n, in v n In 'u in intra montes Hormane, isti sunt montes teneo
Ber h. b. sol.3y. 6. Alexander Macedo P . , a 'in t xp Iris ad Regem Caetra pos montes tenebrarum, E c. Adjiciamus & illud ex Hieros. Sanhedr. sol. D. I. Intres captis tales migravit Mael. N az t ' Ω, Una erat ad intra fluvium Sobation, UBI, 'nN Altera erat ad Daphnen Antiochie. Et altera ubi nubes descendit in eos, s cooperuu eos. Vid. & Bemidbar. rabba, sol. 168. I.
83쪽
Cognatam phrasiologiam & non multum absimilem historiam habes in
S moth rabba, sol. 3s6. 2. Cum populus absente Mose urgeret Aaronem ad consandos Deos, qui eos ducerent, resiuit iis Hur, σdivit iis: 'WAp Conc si cervicum, nonne meminUtis, granam miranda pro vobis fecit Deus P Extemplo insurrexerunt in eum, atqνe in
VERS. n. Ε δια τα γὼ ς άγγέλων. I. Vocabulum Aγγέλων ego hoc in loco non reddiderIm H
braice per N, quod faciunt Syrus & Arabs, sed per Em, prout m, ata est Αγγελγ μαλησ3M. Nugantur Judaei & fingunt, Israelitas istos, qui praesentes astiterunt monti Sinai, atque audierunt Legem inde a Deo pronuntiatam , evasuros sicut Angelos: nunquam generaturos filios, nec unquam morituros, sed futuros similes Angelis, nisi intervenisset inse-lix& fatale illud crimen per vitulum aureum. Verba eorum produximus ex Avodab rarah. sol. s. I. ad, Io, 33. Si Eic διαταγες Αγγέλ- passivam hanc constructionem adiamitteret, lit dissonerentur h/mines in idem praedicamentum aut flatum eum Angelis, crederem beatissimum martyrem propriam ipsorum o- Dinionem iis refricare,& nervositis e νον ιυ eorum redarguere ex ipsa eorum concessione. Ac si dixisset:Accepit is Legem, quae vobismetipsis fatentibus, homines disposuit in statum Angelicum, at non observastis tamen. II. Si vero non toleraverit Phrasiologia hanc interpretationem, ambiguum est, quonam sensu sumenda sit vox Aγγέλων, &anis .ic λα-γάe idem sit cum o ιοὶ διαταγ- , vel δια σιαταγης. Concordat illud Gal 3, 19. Δια-γεἰς δι Αγγέλων, atque utrobique per Αγέλουο durius est intelligere Angelos vel Spiritus illos ccesestes proprie sumptos; nam quid illis cum dispositione Legis pAderant ovidem illi ad montem Sisin, cum Lex daretur, attestantibus variis Scripturae locis; verum aderant tantum, nam nihil aliud ab iis actum .. Diu ligeo by Coos le
84쪽
CAp.VII. HORAE HEBRA IcAE. actum aut praestitum. Ita ut ipsa res cogat, & hic & illic per Angelos intelligere verbi divini nuntios, Prophetas & Ministros. Et retineat particula ἐις vim sitam propriam, ut sensus huc assurgat: Accepistis Legem afldissutationem mi unctorum; id est, ut proponeretur & publicaretur per Ministros, Prophetas, aliosque, idque secum dum optionem votumque vestrum Exod. ΣΟ, I9. Devt. 3, 2S. R I 8, II. 26. 8e tamen non observastis. optastis Prophetas atque habuistis, quem tamen ex Prophetis non estis persecuti λ
VERS. 36. Τον κοντο ανθρωπου ει δεξιωνεςωπιτύεῶ. Seipsum Christus frequentissima vocat Filium hominis, at rarius eum comperis ita nuncupatum ab aliis. Stephanus autem in his verbis allegat illud, Danieli, cap. 7,I3. Vidi quendam similem Filio h
minis, venientem in nubibus caris, atque atra entem ad Antiquum dierum,s coram eo appropinqvare secreunt illum.
Vix tale quid expectarim a Judaeo, quale dicitur in istum l cum a /R. Saadiah : Similis Alio hominis e dipnx ri 'U nr His es Messi, Iustitiano a. in nonne scribitur de Messita, Pauper, es eqvia
ranssuper asinum Z Veniet enim in humilitare. - Atque appropInqvare eum fecerunt ad Antiquum depram. Hoc est quodsicribitur : Dixit Do minus Domino meo,sede a dextra mea.
Extravagantius longe Magistri in Sanhiar. sol. 98 I. - rav v Si digni erunt Ipraelitae tum venit in nub/bus raris. D non digni, thmpauper ineqν rans asino.
Eloquitur Protomartyr, se iam videre illud Danielia in Iesu adimpletum , cui aliqualiter parallelum est illud Maiae cap. 6, LVERS. 38. Κή βαλ σεξωψ ἡλιως ελιθοῖολουν.
1. Hieros Sunhedr. BI. U. I. Bab. Sanhedri fol. 42, 2. 2 pdn ticus Lapidissionis erat extra Synednum , sicut disitur: Educ blasphemantem extra castra, LeVit. ,Iq.
85쪽
g Iu AerA Apos Toto Ruu CAP.UII. vivae pr esentiae: Mons Templi, castra Lev iturum. Hierosoly maci, castra Israelis. Atque in quovis Synedrio, in quavis ci Uitate, erat Iocus lapidationis extra civitatem, sit cui Hierosolymis.
Jam vero cur dicatur, quod locus lapidationis erat extra Θns d ium,de rursus, quod erat extra terna c.1stra, ratio redditur a Gema.
diatur Sune trium& sedeat extra trina castra, faciunt locum lapid tionis etIam distantem a Synedrio, partim ne videatur Synedrium interfecisse hominem, partim ut ob distantiam loci intercedat aliqua mora&spatium temporis, antequam lapidandus ad locum perveniat , si forsan obtulerit aliquis testimonium aliquod, quod pro eo fa ciat. Nam in talis rei expectationem
dum in ostio Θniarii in manu habens Sudarium. p 'Σ 'N in qu ' P atque equus tantae distavitae , ut intra consterium tantum foret. Si quis igitur dixerit: Habeo quod testor pro damnato , astitat sesudarium, re currit eqnes z revocat euntes. Imo si ipse dicat: Habeo quo pro mei o apologizem, reducunt eum, etiam quaιι r quisqvμωυe Si modo sit aliqni ponderis in verbis suis. Vereor ne inon ita te
cum sit actum, O innocentim me Stephane. III. Si non emergat aliquod testimonium , quod pro eo faciat, pergunt ad lapidationcm, repraecos cedu eum clamans, N. filius' M odit lapidandus, qria tale crimen commisit, σ N. π N. sunt reses in eum, si qris pro eo potes testari,prodeat'testetur. IV. Cum jam decem tantum cubitis distat a loco lapidationis,
hoνtantur eum, ut confiteatur, nam si mos est ita interfectorum consterio omnis enim confitens habet tortionem im mund uturo ζ Sicut com perimus de Achans, &c. V. ChmIam intra quatuor cubitos a loco lapidationis prepensumes, detrahunt vestes ejus, atque eum denudant. VI. Locus lapidationis erat duplici hominis flatura allui. Unus tostium projicit eum in lumbos suos: Si inpectussium se volare, revoluunt in lumbos. Si sic moriatur, bene. Si non, testis alter tollit lispidem, atqGe cordi ejuι ιmponit. Si ιta moriatur, bene. Sinon, lapidatur per omnem Israelem.
VII. Omnes, qvi lapidantur, etiamsistenduntur, &c. Haec Dihili su by Corale
86쪽
CAp. Π. HORAE HεηRAlcx. 79 Haec ideo copiosius exscripsimus, ut conferat lector pra sentem actionem cum hac norma, & more usitato. . .
inatri primo possiet, ob quodnam crimen damnatus ille ad moditem γ Dices, propter blasphemiam; Nam audivimus, inquiunt , eum dicentem verba blasphema in Mosen & Deum. At non damnatus est quis ut blasphemans c*ὶ nisi ob abusum nominis tetra- grammati ,&c. Hinc est, qVod qVamvi S sirpiuscule accusarentia, Salvatorem ut blasphemantem, hoc tamen reatu non damnatur, sed quod mur I m r' ut praestigio estu ,σdecepit re ad apostasiam duxit Isra elem, Sanhedr. fol. Ag. i. Atque inter lapidationis reos numerantur duri maufvadens, atque adaposasiam ducens, repraestigator. Ibid. sol 33. r. Quaeri etiam potest,an formali aliqua sententia Synedrii damnatus sit beatissimus hic martyr an tumultuaria turbae Violentia abre- plus & trucidatus: quod videtur.
VER s. 68.- νανίου. Vid. Philem. vers. 9. τοιοῦτο- -- Παυλ πεσβυνζ. &computa, an νεανίας meram adolescentiam denotet, an non etiam
et vel ino nihil Talmudicis frequentius.
gulaim aureum pro lapidatu σ ustulatis. Et DiuiliZed by Corale
87쪽
IM AcrA Α, os Toto Ru MCAp. VIII. Et ratio, quare illi non sepeliendi cum patribus, haec redditur,p'nox t v xum P Q p PNU Uria nonsepeliuntsontes cum insom ibi. Quod & deducunt ex historia ista de vulgari homine jacto in , sepulchrum Elisaei, qui ibi non mansit, sed resurrexit. Ibid. fol. F. a. Opu, qvo qPM DFιdatur, lignum ιn qvo sus M tur , gladius quo decollatur, e udaraum quo franguiatur, simulcum eo vel prope cum sepelitur. Stephano defuncto melius cessisse, Verba, quae tractamus, satis evincunt. At vero an illud ex indulgentia Synedrii erga damnatum; an quod damnatus non fuerit a SynedrioΘ judicent alii.
tum in Ontdrio non plangebant,sed lugebant, id est, intus & in cord tantum. 2,2- la' N PN U Nam luctus non es nisiiu co de. Et vulgo est inter Iudaeos conceptum, quod quo sordidius est quis a Synedrio damnatus, sepultus, & minus defletus, eo magis ei cesserit in reinissionem peccatorum. Unde Gloss. in loc. Non plangunt eum, ut ista vilfactio cedat ei in expiationem. Nobilem&Christianam audaciam horum piorum, qui sepeIiunt Stephanum, merito applaudunt omnes. Merito & exploduntis ipsi, qui sepeliunt, ridiculum istum conceptum de explatione per talem vili factionem, norunt enim satis, expiationem peccatorum Stephani fluere ex sente nobiliori.
peracta historia Stephani, qui primus nominatur inter septem, agitur iam res Philippi, qui secundus.
An adSebasten iam se contulerit, an ad Sichemum, aut ad tertiam aliquam civitatem aliam Samaritidis, non injusta est quaestio. Quod dicitur commate huius capitis r . Audientes Apostoli, quod Samaria recepi et verbum Dei, de peculiari aliqua eivitate congruentius intelligi videtur, quam de tota religione Samaritica. Quaenam autem ista civitas,qVae ut Metropolis gentis ἐμφατιμως vocatur Samaria raeba quidem erat ipsissima ista civitas, quae olim Samaria. Rebam. Dipiti sed by COOste
88쪽
Num haec ergo Cipitas Samaria, ubi iam Philippus, quia ea civitas Samariaest Si observetur, ut civitas Sichem cor fuerit di sedes regionis Samaritanae, utque mons Geriaim fuerit quasi Ecclesia Cathedralis sectae Samariticae, huc forsan oculos direxeris aptius, cum de Civisate Samaria fit mentio, quam quovis alio. UERS. s. Σιμων τῆ πιχλει μαγίων.
Si hoc in Sichemo Inquiens, quid actum est de fide Sichemitarum, quam ibi plantaverat ipse Christusλ n. . Responderi posset sed tenaces in re tam obscura esse non possumus quod elapsi iam suerant aliquot anni ab illo tempore, quo Christus versatus est in ista urbe. Et cum nihil mira Iosum ille il- Iic ediderat, faciliorem illuc ingressum nancisci potuit Simon persua
Sed esto vel Sebaste, vel quaevis alia civitas Samaritidis, scena hujus historiae, pro quonam venditavit se Simon, cum diceret se μι-
I. An pro Messia Z Obtinet vulgo, Simonem suisse genere Samaritanum : An vero Messas oriturus ex Samaritanis Θ Non indigna est quaestio, an Samaritani, cum expectarent Munam, ut Iohania , 2y. expectare potuerint eum oriturum de sanguine Samaritico p Cum . nullum articulum fidei admitterent, qui non fundaretur in libris Mosis, num hunc inde elicere potuerunt, Mesitas oriturus es de tribu DdM Negabit sorsan Samarita, atque illud Genes 49, Io. sic elude ,, Non recedet quidem Sceptrum de Dia, nec legistitor ab inter pedes ejus, donec veniat Miloh ; at non hoc evincit, quod niloh de Iuda oriun
89쪽
famaritanum isthoc loci pro ' 'ta legere n ta Jod omisso, & pro Phan piata ab inter pedes ejus, textum istum legere Tria I pzz, Abin re vexilla ejus, di interpretem C, ab inter ordines, aut cohortes ejus.
Figmentum illud de Mei ben Ioseph, vel Messet; ben Ph=uim .
nam utrumque nomen sortitur utrum excogitatum originalite fuerit a Judaeis, an a Samaritanisὴ non facilξ excogitaveris. Mentionem ejus frequentem habent Judaici scriptores, at res ipsa ita pro Samaritanis facit, ut opinionem ab iis primum processisse crederes,nisi quod occisum tandem Messiam istum tradat, quod Samaritani do Messia suo vix cuderent: Et Judaei forsan cuderunt, ut loca de morte veri Messiae loquentis eluderent. II. Utcunque: Nequitiae sat superque erat in Simone, si venditaverit se pro Propheta, cum seipsum bene nosset intus & in cuti. Et si s. α μέγαν non altius exposueris, arrogantiae satis attribuerisnstuloni. Non depresserim sensum verborum istorum de Baptista, ἔς μέγας ανωπιον τύ Κυdis, Luc. I, I . at si primo gradu sic intelligas, Eriri Propheta coram Domino Christo, & nobilem veritatem secum seri, & planissimam congruentiam cum ossicio Johannis. E cum Stephanus Mosen pro Propheta eloquatur sub his terminis, Ηνδυιατός ων λογο)ς 'Π εργυς, Act. 7, 22. idem sorte sonuit η δωνααις τψ Θ εου η μεγάλη, de Simone, in ore & conceptu Samaritano
VERS. I3. Οθ Σιμων vi αυτος μι υm, Jec. Id est, credidit Iesem mirarent- esse verum Messiam: S sic capax redditus cstBaptismi ut versu huius capitis 37. N baptigatus est in nomyne 'essu, vers. i6. Et iam quid tibi videtur de teipso O Simon.si te pro Messia adhuc proposueras λ Audesne etiam posthaec te venditare pro Filio Dei ρ Illud quod vulgo obtinet, & quod pro reliquis elo
ουδαίοις ελεγεν ἐαυάν-τον υον, blasphemiam hominis non eloquitur soli in, sed & infimiam, quod inter Judaeos venditare se voluerit pro Filio Dei, cum illi Filium Dei ullum agnoscere nolle
90쪽
CAp. VIII. HORAE HEBRA IC E. 83V E R S. I . Amς λαιν νυς αυτους Πέτρον λ rω ἰω, dcc. . Apposite hic Epiphanius, ubi ante, Haeres. N. 6 ituM rὼν hisι τύ δὶ αὐτης Me, πνευμα αγον. Apostolorum proprium erat, perimpositioneiata manuum largiri Spiritum Sanctum, in donis scilicet suis extraordinariis Linguarum S. Prophetiae: nam Spiritum sanctificationis impertie
Petrus & Johannes praeter nobilem gradum, quem tenuerunt inter Apostolos, futuri etiam erant Apostoli circumcisionis in regionibus exteris. In vivis iam erat Jacobus, Johannis frater, qui cum his duobus constituebat nobilem illum triumviratum secretioris Christi sa miliaritatis & crederes illum etiam mittendum cum his, nisi quod hi sufficerent & suturo eorum muneri hoc sit quasi prooemium, agere cum circumcisis exteris. Manus suas imponunt quibusdam, quos ministros ordinandos indigitaverat iis Spiritus Sanctus; & per impositionem manuum Iargiuntur iis dona linguarum N prophetiae evidenter conspicua, sicut
Promotio ad Presbyteratum apud Judaeos erat per triumviratum ; At multo valuit magis hic duumviratus, qui ad ministerium promovere non solum potuit, sed & ministris promotis largiri aptitudinem & habilitatem ad munus praestandum. VER s. I'. Δ ora καuῶ τίω ἐξουσίαν τριάτην, &c. Falletis plurimum, o sceleste, si concipis dona Spiriritus Sancti coemenda atque acquirenda auro aut argento, & falleris insuper Ionge magis, si concipis donum donandi ista dona sic acquirendum. Donare ista dona Apostoli potuerunt, at non potuerunt donare alteri, ut ille donaret. Potuit Paulus per impositionem manuum largiri Timotheo dona linguarum & Prophetiae, at non potuit largiri illi, ut ille largiretur alteri. Apostolorum solorum erat, largiri
ista dona,& post eorum obitum evanuit illa potestas& privilegium. . L a Facile