장음표시 사용
61쪽
sa, . De Infinitis . Qii pio, testudere philosophi nihi plaeet,iuuenes
doceri prudentiam a senibus: opinio, te esse stu-- diosum, me non fallit. Impersonale autem vix in - que retinet constructionem sui verbi ut mihi graa tum est, a te seruiri Deo: scio, tua interesse, vel e re taedere: Tui patris interest, te posse studere, vel . tibi incipere placere sequi virtutem. At quoties . non pendet ab . altero verbo, habetque ante Ise. nominatiuum, ponitur pro praeterito ina perfecto .,indicativi οῦ ut ego docere; illi doceri, pro docebam, & docebantur; apud historicos praesertim δVt autem facile utamur infinitis, auferetur vuulga-- ris particula, che, a praecedentii verbo pendens, ct castis anterior sequentis verbi infiniti pone-- tur, ubi requitit infinitum ipsum siue personale,
Sin verbum praecedens fuerit unum ex his, dicor, credor, iudicor, putor, existimor, narror, memoror, seror, zrador, prodoti perhibeor, legor, fingor, deprehendor, iubeor, vetor, &similibus ;tunc talis casus regetur frequentius ab his in no- , minatiuo patienter ut, fidice , che tu hai impe
, dito ii mio dilegno, tu diceris impedivisse meum consilium, &ci licet etiani fieri possit per imper
- sonale, ut dicitur, te impedivisse meum consilium: Quod semper fiet, sequente infinito imper- . sonali: ut creditur, tua interesse studere. . a His addi potest verbum, Videor, per parerere: quod mea quidem sententia quatuor praecipue modis, construitur. Primo si sequente in sinito perionali Iadest in vulgari expresse particula, che, tonstriri ausi velut praedicta priori modo: ut, mi par, che
62쪽
' tu studii, Mihi videris studere. Seeundo, si adest occulte, sicut quando in vulgari immediatὰ iun-. gitur infinito; eadem res erit agens, & patiens evr, A te par fare ii debito tuo, tibi videris fungi ε officio tuor sed cum tertia persona, quod videtur Patiens, ponitur in nominativo, & additur dati- us, sibi, in utroque numero: Hadognun par dχsi ier savio, quisque sibi videtur esse sapiens.. Ter-.tio, si sequatur infinitum impersonale: ut mi par, che tu tipent ades tuo errore, dicemus, mihi ui- .deor videre, te paenitere tui erroris, vel mihi videris esse paenitens, is, quem paenitet,&- Quar-sito, quando significat idem, quod verbum, libero ponetur impersonaliter, ut mihi ita uisum infa-ίcere, id est libuit. Dicere autem eum Cicerode Tusc. v. Non dideturγad beate vivendum savis posse virtutem ,& similia, hodie videtur inusi
Infinitum uerbi similium eopulatiui post supradicta
uerba, & ea, quae immediate iunguntur infinito, eo putat duos nominatiuos r ut nos dicimur esse egeni, tu uideris uiuere contentus tua sortes r. s. appellari nobilis,&c. Iunguntur immediate infinito, uolo, nolo, malo, cupio, opto, desidero , habeo, spero, molior, nitor, conor, audeo, scio, Ttento, disco, doceo, propero, gaudeo, paro, stu- ideo, desisto, tesso, statuo, constituo, decerno, α- cetera; ut seruilia petionaliter posita. .: Ascum ijs, quae post te possunt habere accusativum dicitur, uolo, aut cupio esse bonus, uel me esse
Si aut eiu in uulgari immediate iungantur infinito
63쪽
ω. De Di ritu. alia uerba, ddentur in accusativo sere semper
haec pronomina, me, te, se, nos uos i& se, prout erit persona uerbi finittriit Penso d hauerinte , Puto, me intellexi sse, M. . Quoties autem infinitum personale constat duabus uocibus, prior concordat cum accusativo, uel nominatiuo interiore in genere, numero, & casu, quia est participium rut credo,nos rogatos essertudiceris ueturus esse huc: excipe suturum passuu ,
ubi adest iri, ut Iedhium iri; quia tunc est lupinum indeclinabile, sicut omnia impersonaliae ut scio,
- uos rogatum iri a multis. Quando non reperitur praeteritum persectum iu infinitis passivorum , exponetur per activum r: sed quando non inuenitur futurum infiniti, ut in . omnibus uerbis supino carentibus, & imperso-- nalibus adtiue uocis; circumscribitur addendo fore, aut futurum esse ante particulam, che, ipsa uero particula sit,ut, & uerbu retrahitur ad praeis Isens, uel imperfectum subiunctivi, prout uerbo uiciniori melius conueniet: id quod resoluendo ex uulgari facile cognoscet: ut, credo, che tu studiarai, credo, fore, ut studeas : credeua, che tu susse per studiare, credebam fore,ut studeres. Praeterea notanda sunt iecunda uulgaria trium temporum subiuneti uir nam posterius praeteriti im- perfecti, &quandoque etiam prius; exponitur rectius perfuturum infiniti, aut luppletur per λ- re, & imperfectum: ut penso, che tu mi fauori re-λ sti, o pensava, che mi fauorilli; puto, aut putaba, te mihi futurum esse, uel fore, ut mihi faueres.
Secundum plusquam persecti admittit mistione .
64쪽
ex futuro, &praeterito perfecto', hoc modo: Io. giudico, che mi ha resti fauorito;iudico, te mi- hi fauturum fuisse; uel iudico, futurum suisse, ut: mihi faueres. Secundum autem futuri exponetur per fore, & praeteritum perfectum: ut, so,chedo- . mane sarai tornato; scio fore, ut cras redi ueris.
Verba spero, confido, polliceor, assirmo,& similia, etiam in vulgari praesentis temporis plerunque . habent occultam quandam significationem futuri: ut spero di lodarti, id est, spero, che ti lode-i ro, spero me laudaturu esse te: se luando utri que habet accusativum, ut e uitetur amphibolo-- gia, resoluitur rectius in passivum rut spero te lau. datum iri a me,&c. licet non semper. Praeterea de hac uulgari particula, che, notabis has
I. Si ponatur post verba voluntatis, sacultatis, rogandi, persuadendi, admonendi, impersonalia aselluar vocis,potest fieri per infinitum,&Φpius per ut,& subiunctiuunu ut cupio,doceo, iubς oro . hortor, admoneo, mihi placet, gratu est, te stude . re.vel ut studeas: huiusmodi sunt. Volo,nolotinato, impero,dic',edico,cogo,faciotericio,suadeo, . moneo,impstilo, scribo, mando, praecipia, rogo.
a I. Post verba sensus potest fieri per infinitum
aliquando etiam per quod cum indicativo, aut subiunctivo. Cic.ad Att.lib. Io. ep.-Cum scri- , piisset,quod cuperet, me ad urbem venirer Idem Ossi. I.animaduerto,quod qui perduellis esset,&c.
iς non ab . ep.8.An mihi de te putas esse dicium, quod taurum ipse transilii L JEt aliquando
65쪽
c tacetur, quod ,Teriin And. credo, impetrabor, &alibi. Hane formam dicendi probaui exemplis,
quia negatura inultis.Verba sensus sunt. Video, 2 audio, sentio, credo; puto,arbitror,existimo, ani- maduerto,memini, di similia. I M. Similiter ubi, che, significat,perche;vt gaudeo, gratui ore maereo, doleo, me paenitet ; te amisisse tempus, vel qcod amisisti, aut ami setis tempus. IV. Post Verba curo,elaboro, ciscio, do operam, po
nitur,vi; nam dicimuS,cura, ut valeas, ct c.
V. Post Tilnera,caueo, vcreor,ueto, prohibeo, di iasii adeo, dehortor, repugno, obsto aduertor, dici. tui, ne di idem est dicere, cave, ut facias, caue facias,& caue,ne facias. at impedio, quo minus,&c. VI. post verbum,dubito, dc nomina nullus, & nemo, ponitur,quin, pro, ut non ,vel qui non: ut du-- bito, quin studeas: nemo est, quin sciat. VII. Post, tantus, talis, is ea id ,tot, tam, eiusmodi, - ita, adeo, sic; utimur,vir dicimus enim, adeo stu-
det,& est tam diligens,ut discat. VIII. Quando a nomine pendet, fit per qui quae quod, uel per participium, sicut patebit suo locor. vi Io, che studio, ego,qui studeo, vel ego studens.
quam, Petrus, ut infra dicetur. X. Post nomina temporis fit quo, qua, vel curvi ea i. nodie, quar dece lunt anni, cu,vel quando id fuit. XI. Post Ad verbia temporis fit,cum,uel quoniam rvt nunc, cum sumus otiosir & hodie,quoniam est dies festus.
XlI. Demum si inierrogative ponatur, fit per quid: ut che domandi Θ quid petisὸ &c. --δ
66쪽
Erundium est triplex, in di, do, dum e veri i tab omnibus verbis perlbnalibus , praeter passiua , & sormatur a praeterito imperfecto indicativi, mutata, b a, aut, bar, in ndi, ndo , ndum ; habetque significationem sui verbii sed ab activis, neutris transtituis,&cόmmunibus sub eadem voce significat adtionem.& passionem: vd legendi, di leggere, e di effer letto . arando, arando. essendo arato. Hortandum ad est ortarς &ad esser'esior tato . Ante se. nullum calum regit , , post se retinet constructionem sui uerbi, nisii pa Giiue capiatur: quia tunc ponitur absolute, uel resoluitur.
Gerundium in , di, est genitivi casus,& ante se iun-c gitur fere semper nomini substantivo, & aliquando etiam quibusdam adiecti uis,quae regunt genitivum: ut facultas dicendi, ars scribendi,cupidus discendi, &c.
Substantiva frequentiora sunt, causa, gratia, occaso, tempus, 1 locus, commoditas,facultas,potestas, ratio, copia, utilitas, venia, licentia, libertas, mos, consuetudo, desideritim, consi in Ilum, voIuntas,cupiditas,auiditas,libido, molestia,eura,miu, - labor, voluptas, dec. Item adiectiva sunt cupidus,auidus, studiosus, peritus, doctus, sciens,gnarus,eruditus, prudens,potens, certus, promptus, consuetus,&c. R cum his utimur infinito,ioco gerundis more graecorvi cupidus sciendi, vel stire.
Quando autem in vulgari adest, per, fit causa,
gratia distudio, uel consilio, quamuis pra ce-: dat alterum substanti uumr uilio studiato questa esstientia per uiuer felice, studui huic scientia: ς au- se uiuendi felixi ter, non intem felix, quia iisd-
67쪽
datur similis cisui , non potest fieri gerundium
nec supinum, nec impersonale passiuae vocis e sed: renc aut nomen vertitur in aduecbiilm,aut resol-- uitur petivi,&subiunctivunt inim- perfecto ut ego studeo, ut vivam laetus, studeba. t essem peritus,&c.sicut resoluxtur etiam quan- do passime capitur: ut Cic. hae sunt caulae diligen- di grauissima , idest, ut diligamur. Gerundium in , do, plerunque est ablativi casus e &ante se aut ponitur absolute, ut legendo dii cor aut cum prato sitionibus in, & aliquando, a, ab , de .item, cum,& pro; sed ablolutὰ . Et resoluitur per dum,donec,postquam, si,&c. ut dum lego, di- sco;& mens discendo alitur, memoria excolendo augetur, id est,du discitur, atq; si excolitur. Potest etiam esse dativi casus , & tunc regitur a uerbo, vel nominervi tu das operam dii cedo,& es aptus
Gerundium indum,iunmuri verbo substanti uo,est
casus nominatiui,& necessitatem, seu conuenien' tiam significat, ac resoluitur per necesse est, de bet,aut eonuenit : Ante se ponitur absolute, veIcum d stiuo: ut denique moriendum est,idςR, necesse est mori ; & tibi studendum erat philoso-
phiae, dest, studere debebas. Alias Ponitur in az. cusativo,& plerumque cum p polita one, ad , α Quandoque cum,ob, & propter, ac resoluitur per l,&subiunctivum:ut hic est paratus adscribe . dum,&ob iudicandum pecuniam accepit, 19eli,
ut scribat,& ut iudicaret e vel etiam cum mi eri&ante,sed rarius; & resoluitur per dum, donec, &antequam: ut inter cenandum, idest , dum Cena-
68쪽
tur,uel cenabatur; & ante domandum, id est, antequam dometur,&c. Cum his tamen verbis, loco, conduco, mando, curo, & similibus, ponitur sine praepostione; iit hoc faciendum curabo. Ide si iungatur infinito, esse, tacite, vel expresse; ut temporibus inseruiendum putaui,&e. Gerundiuum habens vulgaria,.casus, construetione anteriorem, & resolutionem sui gerund ij, varia-
tur per tres voces in utroque numero , & signifi- 'cat semper passa onem: Quare descendit tantum a verbis activis, neutris transitivis, & communibus; quae habent post se accusativum patientem, qui aptari debet cum gerundio in genere, numero, R eo casu, in quo antea positum suis et ipsum gerundium. Nullum enim dubium est , quin poLst fieri per gerundium, quicquid fit per gerundi-uum, licet non e contrario a verbis ad unicam si-
gnificationem determinatis: ut petenda est pax, ct petendum est pacem ; & dicitur lenitas anaan-σda est tibi vel a te, ex Cic. Item causa discendar rammaticae, & causa discendi grammaticam rΠudeo explicando Ciceroni, vel Ciceronem: uado ad audiendas, uel ad audiendum ieetiones: in suo cuique tribuendo, R in tribuendo cuique suum. Plerumque tamen longe elegantius erit gerundillum,praesertim si adsit praepositio, & malus
sonus absit mam euphoniae contrarium esset, cau 'ra legendorum multorum librorum e & idcirco antiqui nec generis, nec numeri ratione habita, casum tantu obseruabant ut Ter. in prol. Heaut.
faciunt copiam speetandi nouarum . Cum v crbo autem significante motum de Iocora.
69쪽
. iissime vinnur gerundio, aut supino : sed aut no- . mine, si reperitur, ut redeo a te ictione, nod ale-- gendo, neque leotu, aut resoluitur per uerbum , idest redeo, postquam legi, uel saltem fiat per ge-: rundiuum,ut Cic. non uideor a defendendis hominibus discedere, licet idem dicat, ipse a dicendo refugisti: Dicit etiam Cicero in pari. ad rena docendam,& pro M. Car. io, spoliandiae dignitati S gratia, facta concordantia cum catu ulteriori innui usinodi tantum uerbis,ubi patiens defuerit.
Supinum ita, una, significat adtionem, prae terquam a vcrbis palliuae tantum significationis, . t uligauisum, uapulatum,&c. Ante se iungitur ver-- bo signjficanti motum ad locum uel expresic, ut vado auditum ieetionem e vel tacitu , ut do nu- .iptum, &c. alias fieret per gerundium, ut manco. hic ad studendum, ad scribendum , &c. Post levero vult casus sui verbi. Et quando non inueni- ...tur, resolui cur per ut, & subiunctivum, vel fit perger Undium: ut vado, ut discam, vel ad cycndu . supinum iniit, significat passionem, & de ulu venit tantum a verbisipalliuis neutris transiti uis , &communibus: Ante se iungitur nomini adiectivo, vel his tribus substanti uis, opus, fas,& neias: Post se ponitur absolute : Et quando adest ablativus agens, resoluitur per ut, de subiunctivum e
70쪽
De Participiis. ut mirabile visu, nefas factu, id est, ut stideatur,& fiat; vel ad videndum, & faciendum per geruladium in passiva significatione .
Articipium est pars orationis declinabilis,
quae participat naturam nominis, ac ver
bi: tum quia recipit genera, & casus a n mine; tempora, &significationes a verbo; nutrierum, & figuram ab utroque: Tum quia ante se construitur, ut nomen adiectivum adhaeres substantivo praecedenti, & post se hahet omnem constratistionem sui verbi: tum etiam quia continet in se relatiuum, quandoque etiam antec
des, ille illa illud, & verbum: ut legentes discumbis id est , illi, qui legunt, discunt. A participando igitur dictum est participium, quasi parti captu.
Participia sunt quatuor, unum in, ns , ut amans, &legens: alterum in , rus ut leoturus . Tertium intus, vel sus, vel xus; ut amatus,visus, nexus. Quar tum in dus; ut amandus. In, ns, sormatur ab omnibus uerbis,praeter passiua, mutata bam, aut bar, praeteriti imperfecti indicativi in, ns; ut amabam, sequebar; amans,& Ω-qucias: quod si careant tali syllaba,carebunt etiahoc participio, ut sum, odi, &c. Ab activis, neu tris transiti uis, & communibus semper significat actionemrab alijs retinet significationem sui ver bi; ut gaudens, vapulans, passiuam tantum. Et ' est temporis praesciuis, aut praeteriti in pectem, E a cum