장음표시 사용
81쪽
unus, sinistro alter in latere,& ipsi terra tantum, ruderibusque
referti , & absque operculis p eorum vero forma ad unum ra tum modo recipiendum defuncti Corpus erat disposita, non sculptura, aut alio quovis ornamento insignis; prope memorati cubiculi ostiolum extrorsum alterius ovalis Sarcophagi pars aderat sculptis exornata figuris; extra cubiculum vero & primum circa Sarcophagum marmorea plura sparsa erant fragmenta ., quae fortasse operculorum fuerant. Cum vero nondum, qua Parmie tam insigne Mausoleum huc fuisset invectum, appareret. idque cuique admirationi esset, Fossores ipsi non diu post ipsum ante Sarcophagum laborantes amplissimam scalam, seu descentum repererunt, quae in alteram contiguam Vineam aditum . & ingressum Praebuerat, ex quo postmodum jubente Eminentissimo Cardinali Guadagno vicario tres ipsi Sarcophagi fuerunt eXtracti, & ad ejusdem Eminentissimi Palatium deducti, penes quem
sacra haec remanserunt Monumenta.
Hisce omnibus mature perpensis praefati duo valde sacrorum hujusmodi Monumentorum periti viri in hanc ambo convenere sententiam. antiquam videlicet superiorem Ecclesiam, in Cellarium modo conversam, Basilicam a S. Damaso juxta Viam Ardeatinam excitatam extitisse , cubiculum vero sub ejusdem abside intra Coemeterium locum suisse, in quo S Ponti sex duobus in enunciatis Sarcophagis marmoreis Matris suae , Sororisque Irenis Corpora deposuit, iuxta quas & sibi sepulchrum delegit; cumque e vita migrasset ranius Ponti sex honoris caussa insigne illud Mausoleum eo invectum fuisse , in eoque ejus Corpus honorifice conditum , & ob id eam Coemeterii partem Damasi nomine distinctam: nec porro tanti Mausolei invectio per amplislimum , & tam patentem descensum ad persecutionum tempora referri potest , quibus defundiorum Corpora in ipsa Coemeteria clanculam deserre oportebat. Haec omnia valida satis alia firmantur coniectura. Eadem in linea Occidentem versus, ad passus paullo ultra ducentos in
diversa linea , alia antiqui Aedificii superest constructio, aliam supra
82쪽
supra Coemeterii partem, sed sere tota diruta,& hie Ioecabantiquissimo usque aevo, & praeter hominum memoriam a conterminis Uinitoribus appellatur L Marcus. Cumque hujusmodi I 'orum antiquisIimae denominationes a traditionibus prove-inientes ab antiquitatum Scrutatoribus maxime sint observandae, haud longe videntur a veritate fuisse supra memorati CC. UV., si eas parietinas, quae ad S. Marcum dicuntur, extitisse olim suspicantur Basilicam a S. Marco Papa constructam supra illius coemeterii partem, in qua B. Balbina fuit sepuIta, ac propterea Coemeterium Balbinae nuncupabatur,& quae postea ab ipso S Pontifice instaurata, ab ejus etiam nomine appellari coepit Gemeterium S. Marci, ubi & ejus Corpus fuit reconditum, ut habetur apud Anastasium: etiam semisus es in Gemeterio Balbinae Via Medeatina. In Vita vero Nicolai I. Ponti ficis intra Vias Ardeatinam, & Appiam locum hunc suisse de monstrat idem Anastasius his verbis: i Inter bare ad Gemeterium B. Marci Confiseris , atque Pontificis quod inter Appiam , Ardeatinamque Viam es cονn itur Sancto deductus est Spiritu; idque optime oculari inspectioni respondet, cum situs iste utramque inter
viam omnino sit medius. Id etiam, etsi non tam accurate, an Lmadvertit quoque Severanus his verbis E quantunque non vim omissi pia memoria di Usa missa, e Cimiterio, contuitoriὸ vicino alle Cataeombe nesia Via. ebe sta tra ι' Appia, e t Ardeatina si scor Onoalone ruine. ebe mirebbono egere di quem Gima, tiaeeb8 di solio υisono amplismi Cimiter3. Propter haec Sanctus ipse Damasus Tu mulum ejusdem B. Marci, utpote suae proximum Basilicae versibus hisce exornavit, quos resert Baronius I rmia fuit Marei quam novimus omnes Ore Dei ρ et qui temnere Mundum Oravit Populus quod disceret omnes, Grandis bonor vitae contemptus babenia Virtus tenuit penetralia eordis
83쪽
τὸ custos Cbristi perfectus Amicus ,
Et Damasius Tumulum eum reddit bonorem De Marcus Maret Vita fide numine consors, meritis.
Sed eo. unde paullo divertimus, ad Balilicam scilicet. Se Coemeterium S. Damasi redeamus In cubiculo igirur saepius memorato, in quo S. Pontifex, & Matrem, & Sororem deposuit. utrique elogia inscripsisse credendum est. De elogio Matris nulla superest memoria. Sororis vero a temporum injuria vindicatum habetur in collectione antiquarum inscriptionum, α resertur a Baronio m . prout sequitur:
me Tumulo farrata Deo nune membra quiescunt
De Soror est Damasi nomen si quaeris bene
moverat bare se ciristo eum vita maneret mrginis ut meritum Sanctus pudor ipse probaret Bis denas Oemes nee dum eompleverat aetas Eeretios mores vitae processerar aetas Propositum mentis Pietas veneranda Puellae Magnificos fructus dederat melioribus annis: . Te Germana Soror nostri nune testis amoris Cum fugeret Mundum dederat mibi pignus bonesummem sibi eum raperet melior tune regia Coeli Non timuit mortem Coelos quod libera adireti Sed doleo fateor eonfortia perdere vitae ne veniente Deo nostri reminiscere Virgo 'Ut tua per Dominum praestet mibi saeuia lumen.
Mausoleum vero, in quo probabiliter, ut antea explicavi mus. S. Damasi Corpus conditum fuisse putamus, nullo repe tum est elogio insignitum. Inscriptio vero ab ipso Damaso suo posita sepulchro legirur apud ipsum Baronium, ac in ejus operum collectione, estque huiusmodi: n) eradiens Pelagi fructus remmessit amaros Vivere qui praesar morientia semina Terrae
84쪽
Solvere qui potuit Laetamo sua vincula mortis Pos tenebras Fratrem post tertia lumina solis Ad Superos iterum Mariae donare sorori Post cineres Damasum faciet quia vivere credo.
Ex hoc epitaphio ea oritur difficultas, an scilicet haec Maria , quam Sororem appellat Damasus. eadem fuerit, quam in alio Irenem vocavit. iasius. ο) 2 Severanus aliam diversam fuisse putant. In re tam obscura nullum nobis superest documentum, cum potuisset etiam Irenes Mariae praenomine appellari; verum si alia fuit Damasi Soror Maria. id conjectura firmari posset ex eo. quod, ut supra notavimus, in memorato Cubiculo praeter duos Sarcophagos, alterius effracti fragmenta fuerint reperta.
Reliquum tandem est, ut extremo hujus Capitis loco requiramus quo titulo haec Damasi Basilica fuerit insignita. Diu in opinione perstitimus hane inclito S. Laurentio Martyri fuisse dicatam; sed cum nullibi mentio reperiatur alicujus Ecclesiae extra Urbem Via Ardeatina, seu Appia S. Laurentio dicatae, nec id ex textu Anastasii valeat deduci. a nostra sententia discedimus: ait enim Bibliothecarius: ρ) Hie fecit Basideas duas ,
ianam iuxta Tbeatrum Sancto Laurentio, ct aliam Via Ardeatina, ubi
requiescit in Cataeumbis. Nam si utramque eidem praestantissimo Martyri dicatam asserere voluisset. scripsisset potius di hic fecit duas Basilicas S Laurentio. unam iuxta Theatrum. & aliam Uia Ardeatina . Ea porro aetate passim construebantur Ecclesiae Christo. & Salvatori absque alio ritulo. Sic factum fuisse constat a S. Marco Papa, qui, teste Anastasio, duas Basilicas fecit, unam via Ardeatina.& aliam in Urbe Roma iuxta Pallicinas; quapropter haec quoque Basilica a S. Damasis in Via Ardeatina excitata, Salvatori etiam sortasse fuit inaugurata , prout probabiliter ex conjecturis licet arguere.
85쪽
De aliis Ecclesiis De eonditis , sive instauiratis a S. Damas.
P Raeter Basilicas duas . alteram gloriosissimo S. Martyri
Laurentio ad Theatrum Pompeii, alteram Via Ardeatina, alias Ecclesias tum in Urbe . tum extra Sanctissimus Pontifex Martyrum studiosissimus vel excitavit, vel exornavit . Ecclesiam utique S. Anastasiae Titularem pieturis a S. Damaso decoratam fuisse testantur Carmina olim descripta in antiquo Codice membranaceo Bibliothecae Palatinae. qui Romam postea translatus nunc in Vaticana asservatur. αa Grutero in volumen suarum antiquarum inscriptionum relaxa. quae, & habentur inter opera S. Damasi a Milesio Saraetanto r collecta, quibus hic praefixus est Titulus: In Sanctae Anastasiae
Antistra Damasus picturae ornarat bonore Tecta, quibus nune dant pulcbra metalla decus. Divite usatur metiosior aula nitore, os rerum effectus possis babere fides. Papae Hilari meritis olim devota Severi e non Cassiae mens dedit ista Deo.
Ex his versibus apparet. S. Damasum istius Baslicae parietes, sive Tribunam musivis picturis exornaste , quae temporum injuria haud supersunt. Temporibus autem Hilari Papae, qui sedit anno Christi si aliis ornamentis, vel instaurationi-hus decoratam fuisse a quadam pia muliere nomine Cassa carmina ipsa testantur. Absolvit item S. Damasus ut asserunt Baronius s ,&Ciac- conius Ecclesiam Sanctarum Virginum, & Martyrum Rufinae,& Secundae extra Urbem in loco nuncupato Disa Candida de-
86쪽
cimo ab Urbe Iapide; Nomine vero hoc . Iocus ille insignitus est ab illustri Martyrio Sanctorum Marcellini Presbyteri ac
petri Exorcistae , ac Sanetarum Sororum Virginum memoratarum. Siquidem antea Sylva Nigra appe Ilata. postmodum illustrata sanguine Martyrum, Sylva Candida denominari coepit a Fidelibus. Clanissimae namque hae duae Virgines a Sponsis, quorum connubia rejecerant, insimulatae, quod Christum colerent , ibidem . iubente Junio Donato Urbis Praesedio , necatae fuerunt anno salutis aso . Cumque projesta earum Corpora diu inhumata jacuissent, ipsae per Qmnum Plautillam loci Dominam admonuere, ut Christianam ample fleretur Religionem. M sua Corpora tumulo componeret. Plautilla igitur sacra ea Pignora religiose condidit, eisque Basilicam construxit, prout duriora illa insaevientium persecutionum tempora patiebantur. Restituta vero Ecclesiae pace magnificentius construi coepit.
eamque ab Ivisse traditur S. Damasus. Cultus autem harum Sanetarum Virginum nemorosa . in ea regione tantum augeri
coepit, ut thidem Romani Pontifices Sylvae Candidae , seu Sanctarum Rufinae . & Secundae Episcopatum constituerint, ejusque Praesulem t) inter septem Cardinales Episcopos secundo loco in Sacris sibi servire statuerint. Urbe tamen illa frequenti Barbarorum incursione incolis destituta , Corpora Sanitarum Rufinae . & Secundae ab Anastaso Papa IV. Romam
delata apud Baptisterium Lateranense anno ris . sub Ara ipsis dicata deposuit : cum paullo ante . nempe anno Christi ita o.
Callixtus Papa II Episcopalem Carhedram Sylvae Candidae Portuens conjunxisset.& unam ex duabus essecisset, & ita deinceps h piscopus Portuensis, & Sylvae Candidae . vel Sanctarum Rufinae . & Secundae indistinctae nuncupatus sit: Iocus autem in rusticam Casam evast, quae modo ad Archixenod chium S. Spiritus in Saxia de Urbe speetat. Alia nobis occurrit Basilica a S. Damaso extra Urbem con
87쪽
structa. Andreas su) Ferrarius Canonicus, atque Thesaurarius Cathedralis Ecclesiae Nolanae narrat: Damas im ipsum schinmate Ursicina exagitatum , atque calumniis impetitum vota nuncupasse Martyribus pro Ecclesiae unione; inter caeteros vero S. Felici Martyri Nolano. Cum autem in Concilio Romano quadraginta Episcoporum ejus Caussa agitata fuisse, ipseque , uti legitimus Pontifex , & innocens a structis sibi calumniis declaratus fuisset, id etiam ejusdem Martyris adscri-hens meratis, in gratiarum actionem haec carmina conscripsisse perhibetur , quae in collectione Christianorum Poetarum hahentur: Corpore, mente, animo, pariter quoque nomine Felix Sanctσrum numero Cistin saerate triumpbis , abi ad te Iollieite venientibus omnia praestas, , Me quemquam pateris tristem repedare viantem, Te duce servatus mortis quod vincula rupi, Hostibus extinctis. fuerunt qui falsa loquuti Versibus bis Damasus supplex tibi vota rependo.
Unde Pater Scribanius in suo Tractatu de Miraculis haec
omnia perpendens subdit: Et agninit Beneficia Damasus cum Divo Felice . ω quo potest verseu. memorem testatur animum.
In hujus sui grati animi testimonium resert laudatus Ferrarius, quod Nolam ipse Damasus sese contulit. S. Martyris Pugnora coram veneraturus. & ibi parvam Ecelesiam, quae intra majorem, inque ejus medullitio conspicitur, construxit, idest quadrilateram columnis suffiittam musvis exornatam . ubi Sepulchrum S. Felicis duabus innixum columnis, quarum uni insculptum legitur S. Felix , alteri S Faustillus. Quod vero S Damasus hanc construxerit, atque consecraverit S Felici Ecclesiam. clarum apparet testimonium in uno ex ejusdem parietibus, ubi legitur haec vetustissima inscriptio: . Septimo die sante mense Madii dedicatio erit buses Sanctae Basilia
caes u Ferrasius de Coemet. Nolano edit. Neapoli pag. 34.
88쪽
eae, quam B. Damasu PP. eo uxit, oe aedi avit in bonorem Dei, Beatissimi Felicis.
Hujus tamen itineris S. Damasi non superest notitia apud Ecclesiasticos Annales, nec constructionis illius Ecclesiae in honorem S. Felicis. Nos autem morem gerentes traditionibus, ac monumentis Ecclesiae Nolanae , fidem habendam duximus praefato Auctori, & Canonico Thesaurario ejusdem Cathedralis.
S. Damasius plurimorum SS. Martyrum Monumenta Carminibus elegante me exornavit.
Ex his, quae Capitibus superioribus tradidimus in aliquot
Sanctorum Martyrum memoriam,& his, quae in Praesenti sunt explicanda studium pietatis eximium S. Damas refulget. Primo igitur loco ejus Carmina asseramus, quihus Tumulos illustravit Sanctorum Martyrum Marcellini, MPetri de quibus paullo ante sermonem habuimus, ubi de buva Candida ) Martyrium namque passi sunt, ct in ipso loco anno Christi so a. in Diocletiani persecutione; post vero horum Martyrum triumphum, ut in actis eorumdem legitur, cuiadam Matronae Lucillae una cum S. Tiburtio Martyre apparuerunt , jussitque S. Tiburtius , illorum Corpora e Sylva Nigra asportata. iuxta ipsum in parte inseriore Gemeterii inter duas lauros Via Lauicana in crypta sepeliri. Ideoque in Martyrologio Romano legitur : I Horum Corpora in eopta
Dina x Tiburtium sepulta sunt , eorumque Sepulebrum S. Damasus Papa mersibus exornavit: sunt autem hujusmodi: Marcelline tuos pariter Petre nosce triumpias Percussor retulit Damas mibi eum puer essem, I mee
89쪽
mee tibi earnificem ratidum mandata dedisse, Sentibus in mediis vestra, uν tune colla secaret, Nee Tumulum vestrum quisquam eognoscere posser. Hos alaeres vestris manibus mundage sun libra, Candidulo Oeculte posequam Deusis in antro , Postea eommonitam vestra pietate Lucillam, Hie placuisse magis sanctissma eondere membra. .
Praeter allata S. Damas, quamplurima reperiuntur carmina ab eodem Sancto egregie conscripta, quae omnia recensere hic ommittimus; pluribus enim in locis typis excusa conspici
untur. In libro siquidem de Romanis Pontificibus a Anastasi Bibliothecarii legitur, S. Damasum quaesisse Corpora Sancto
rum Martyrum, atque multa invenisse, nec non Concilia Martyrum, quae Concilia, ut superius est expositum, sunt sepulchra eorumdem Martyrum, scilicet Coemeteria, quae elegantibus versibus exornavit, ac memorias horum Sanctorum illustravit. De memoriis Sanctorum Martyrum in Suburbiis haec inquit Baronius: U Miant ejusdem S. Damasi versus, quibus abas
exornavit Sanctorum Marurum Ecclesias furore barbarico dissipatas, quas ipse restituit, videlicet. De n. Martyribus Vitale, Martiale, θ' Alexandro.
Dum o peritura Getae posuisent eastra sub Urbem
Miserunt Sanctis Bella nefanda prius. Isaque sacrilego verterunt eoiae sepulcbra Martyribus quondam rite sacrata piis. quos monstrante Deo Damasus sibi Papa probatos
Uixo monuit carmine iure eoli. Sed periit titulus , confracto marmore, Sanctus, Me tamen bis iterum posse latere fuit. Diruta Vigiliar nam mox baee Papa gemiscens Hostibus expulsis omne novavit opus.
Milesius Saraetanius non esse hoc Carmen S. Damasi asserit,
90쪽
etsi Cardinalis Baronius S. Damaso tribuat; at inter ejusdem Sanfli carmina ponit, quia de illius versibus alloquitur, & a Uigilio Papa existimat esse exaratum. De alio S. Alexandro Episcopo, & Martyre distincto ab illo in praefato Carmine laudato haec habet Martyrologium Romanum: 'mae Via Claudia vicesimo ab Urbe miliario passo S. Alexandri Episcopi , qui sub
Antonino Imperatore pro Fide Cbristi, vincula , fuses , equuleum , lampades ardentes , ungularum laniationem , bestias, ac fornacis flammas superans, tandem gladio eaesus, vitam adeptus est gloriosam . Ejus Corpus postea B. Damasus Papa in Urbem transtulit sexto Kal. Decembris, quo die Fesisitatem illius celebrandam instituit . Constanter asserit Baronius d), hunc omnino esse diversum ab Alexandro Papar cujus autem fuerit Civitatis Episcopus nondum ait invenisse ;& in veteri Martyrologio apud Adonem o haec reperimus:
R. Alexandri Episcopi, eu Martyris pas II. GL Octobris a Papa Da . mafo n. Kal. Deeembris translati, quando festivitatem ei dieavit; &Petrus de Natalibus de eodem S. Alexandro sequentia scri-hit: Sanflas autem Maror Via Claudia vicesimo ab Urbe milliario ductus es oee., sed postmodum Papa Damasus crviam fabricavis , ω ibiadem ipsum deposuit.
Aliud sequitur Carmen de Ecclesia sta in agro Romano a Gothis diruta tempore obsessae Urbis, quod tu Baronius refert.
His furor bsilis templum violavit iniquus ,
Cum premerent vallo moenia septa Getes. Nullius Me potuit teme aria dextera gentis ,
mee modo permissa es, quod peritura fuit. Nil gravat Me tumulo Sanctorum pessimus iastis,
Matreum potius reperit alma Fides. In melius siquidem reparato fulget honore Cum feelere bostili crevit amor tumulis Susipe nune gratus devotae munera mentis Diogenes Martyr cui dedit sa volens.