장음표시 사용
41쪽
aerant, stes et cessationis. Er m Maiamnuι fati is fas: sin minus periculam s. ne opseri inmmliens moria ιnν omnιme mero sines; o ne, as superjfum euada ι an quartanas aes anI. οὐ qna tano in 'd opes. Quae similiter ab Hippocrate, δe Aristotele ut credere par est, desumens, coniunxit etiam Avicen .lib. i .Fen secunda cae .ccistat autem legendum esse in initio problematis, a Bo, id est veris, minime autem, α ρος, id est acris ut in impressis A: Aldinis &Basiliens bus legitur, idque tum ex locis Hippocratis adductis, tum ex versone Getae, tum etiam ex iis Aristotelis verbis, quae paullo post sequuntur. Mista; ιαι δει ta . ηειωηίρω πιν g. η ΟΠ με Λου o uti υδαrω GH ,ου. An quo ι Maa medioemper aha-ιem meo A. Caussam reddit eorum morborum, qui praedicta constitutione ingruunt, ea autem est maxima aestatis caliditas, haec enim ad tempora praedicta sequens, morbos gignere apta est, ob rationes superius problemate Octauo adductas, illosque signit omnino, nisi interueniens impedimentum aliquod prohibeat: hic autem est aquarum mediocrium dcscensus circa canis exortum. illius enim benescio refrigerata esseruescenti humiditate,
quae vcre collecta erat, respirat veluti ab onere quodam natura, Ac sanus conseruatur homo ; Oneris cnim proprie leuationem quandam indacat MDpα verbum , quo utitur Aristoteles, desumptum a bobus vi Hesychius auctor est cum ablato ipsis iugo a labore respurant. si vero prohibens illa occaso minimὲ aduenerit, morbi sequuntur constitutionis proprii, iique tum reliquo aestatis tempore, tum proximo autumno. Et primum quidem aegrotant pueri ob corum temperationem, quae calida,humida est Hesique maxime chullitioni apta : esseritescunt ipsi igitur vel cinenter, quoniam non refrigcrantur, idque protinus, nempe in aestate ipsa; quod si ob virium fortasse robur resistant nonnulli, saltem proximo autumno quantum humoris minime quiescit, sed ebullit, tantum morbos pro
paulld ante in praedicta eonstitutione sequi morbos, eosque rum cxtrema aestate, tum autumno: illi vero quoniam diuersi sunt ; qui prius, quive posterius contingant modo declarat. Prius igitur illos eontingere dicit, qui in superioribus corporis partibus gigni com euerunt, hoc est in partibus spiritui attrahendo dicatis, cuiusmodi furit de pulmo, & aspera arteria, adeoque mortiferi maxime sunt hi morbi, protinusque homines necare solent; quoniam vero de excrementis, aut superquitatibus, siue de iis, quae secernuntur Acsupersunt ab humoribus dum illi esseruescunt morbi procreantur,iaeo ait Aristoteles, quod excretiones, aut supersultates illae, nis protinus interimant. hoc est morbi ex ipsis geniti nis interimant protinus, descendunt illae crudae in ventres in serrores, & genus ii Cundum morborum gignunt; cur vero oriantur antea inorbi, qui in superi bos corporis partibus contingunt, quam illi postremi, causam assert Aristoteles, eamque cile ait caliditatem ab aere prouenientem ; illa enim essicit ut excrementa, seu supcrquitates, quae morborum causae dichae sunt, prius consistant superius,hoc est in partibus supra diaphrasema sitis quae spiritui dicatae sunt; aer enim, qui inspirando attrahitor cum calidus sit, calefacit primum & maxime partes illas, totaque caliditatis in natura est, ut semper sup riora petat: fiunt igitur cffetuescctis primum in partibus superiotibus,3 sic inibi primum ex superfluitatibus ab esseruescentiis contingentibus morbi procreamur; cadumque ratio est,quare in aestate morbosa quae nimirum talis contingit morito illius constitutionis, quae descripta est superius problemate octavo, primum lippitudines excitentur, deinde autem sebres, quod affrmauit etiam Galenus quia scilicet in his locis congregentiar antea supe fluitates: Theodori tamen Latina verba, quae ad hunc oldinem pertinent, lippaludines praegressis febrisu eqvi, dubia videntur, nec facile intelligas; utras febres an lippitudines praecedere, an sequi velit: quod si praecedere sebres intellexit, lagi se suspican tum m ρετυμ rem' a, quae lectio, AI Theodori interpretatio tolerari, & defendi posset nisi aduersantum haberet problematis octaui sententiam: quadraret enim huic loco, seu rationi hoc loco adductae, gigni prius febres in mortifera aestate quam lippitudines, quoniam lippitudo, quanquam oculorum morbus est, qui collocati sunt in superioribus corporis partibus, quia tamen febres haud oriuntur nis calefacto corge, calest aurum maxime primum cor ex inspiratione aeris calidi, ideo consonum erat febres antecc dere, lippitudines sequit sed quoniam diserte Aristoteles problemate octauo contrarium asserit, eumquc lo mdum hoc morbosam aestatem nominat, certo innuit, ideo repudianda est Carae lectio. AIδrgumentum a nobis allatum quod laesh dissolui potest, flocci sanε faciendum. αἱ re δι- όα. I τι μη et aere πλωεια mo me,. in sipra nam a sei e pia stimoν externi nequissem. Aliud morborum genus persequitur in praedicta constitutionc eueniensi sunt
42쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. 19
autem dysenteriae,& quartanae; si cnim superflxiitates illae in superioribus partibus collectae . non tatim interimant,desccndunt cruda , id est , natura minimc cui ' in ventres inserio res , intestinaque onerando, 6c Ob ipsorum Ctiam prauam qualitatem laedendo, dysenteriam procreant; quod si illorum liumoru copia ingens sit, eaque tota per intestina cxcerni haud possit, cessiat quidcm cum maximo Vitae agrorum periculo dysenteria, iis autem qui striiantur gignitur quartana kbrss. Locus autem hic in omnibus codicibus Graecis inmAldiniς, tum Basiliensibus deprauatus est, integrum tamen habuisse videtur, S Theodo rus , de intcrpres antiquus, cum enim in Graco coniungantur sententiae, merito particulae, quae superioris dicti rationc reddere Videtur, disiungit cas tamen Ga a, cum antiquus interpres merito alius particulae, , post α positae, quae decst in imprcssis quos citaui sed re ponitur a Iustiniano; εί ad subsequent cm lcntcntiam hae e reserunt utrique, ut haec sit Aristotclis sententia. Si igitur in superioribus partibus collocis supersultates haud statim interimant , dcscendunt crudae in venucs inscristas, id autem cst dysenteria; qilia velo ob copiam excerni haud potin aliquando totum humidum, contingit cessare dvsenteriam sed iis, qui seruantiir, iubres quartana; oriuntur i Et nos locum ita restitutum excudendum curauimus. χ οῖ - -- Uz--ς UMMAE PMd enim crassi humoris siser ulsabiles iisque. Caussam quartanarum reddit in iis, qui sic assiciuntur, nam illius hum ris crudi pars ea, qua subsidct inserius , crailior nimirum, S magis terrena, illa simillima est, & maximo robore corpori adhaeret cuiuismodi natura cst etiam nigra tralis. Illa igitur eum ob sui firmitatem minime in dysenteria cxcrcta suerit, materia est quartanae, quoties tu ea praeternaturalis calor accendatur.
Cur si aestas, aut autumnus imbres austrosque habuerunt, hyems grauis consequi sol cate an quod hyems corpora prae humida excipit, mutatio etiam ingens occurrit. Non enim paulatim,sed repente ex calore immodico ad frigoris acerbitatem venitur, quando autumnus quoque tepidus cxtitit. Itaque qui denso corpore sunt, hos morbi extorqueant acuti necesse est: his enim humida excrementa supra potius colliguntur, cum partes superiores humoribus huiuscemodi opportunas, inferiores inhabiles illi habeant. Ideoque qui tali textura corporis sunt, non multa excrementa sibi admittunt. Cum igitur qui locis superioribus corporis humor excreuerit, infrigescere incipit, fit ut praedicta vitia oriantur , quemadmodum vinolentis prope accidit cum algent. At quibus laxius corpus est, iis febribus orsis euenit, ut quae summa de cruditate febres constiterint, transeant in ardores, quoniam his magis totu corpus ab humoribus occupatur, quam densa illis mole constantibus, exque vi frigoris coacto eorum corpore humores incalescentes fel bres accendunt : supcrans enim calor totius corporis febris est: dc si idem nimio intendatur humore,ardor essici potest.
l Aliam aggreditur temporum constitutionem, in qua tum aestas, tum autumnus pluuiosi & humidi sunt; ad quae quam ob rem consequatur morbosa hyems quaerit hoc loco. i
43쪽
3 Duo autem pro caussa affert, humiditatem temporum praeteritorum, de frigiditatem ad uenientis; praeteritorum humiditas expresse dicitur in problemare, tagiditas autem tanta quam hyemi propria intelligitur, quae tamen in hac constitutione vel eo magis ad laeden dum apta est. quod repente, non autem sensim, S paullatim aggressa corpora est; unde
mutationem magnam secutam fuisse est necesse: at mutationem omnem magnam, no
xiam esse corporibus, pluribus locis supcrius apparuit, repentinam autem λisse eam mutatationem quae ad frigus facta es , inde contigit, quod autumnus calidus extitit,hoc autem vel ponitur ab Aristotele, vel compraehenditur in verbis superius adductis pαμ-ι- ι ille vero, anno & constitutione salubri, solet esse medius inter aestatis caliditatem
55 hyemis frigiditatem, quo absque ea laesione, de qua modo mentio fit, & quae in praedicta constitutione incidit, ex viro tempore in aliud corpora migrare possint. G το κ Ψονα-
τι τυρου αλ ωου uando aulamnias quoque tepidus σιιιιι. Ex hoc probatur muratione mi
ni me filisse factam sensim,& ideo magnam extitisse, quoniam etiam autumnus calidus ex titit, hae re similis aestati: vnde ex aestatis caliditate ad liremis rigorem absque medio tran situs factus est p. - ο α , m οἰμοῖς den. Daque qώi denso con lpore sunt hos morsi extorqueanι acuis necesse ei. Caussas explicat superius allatas. Quoniam luero hyems corpora humida excipie do, frigore suo illis nocumento est:frigus autem pro- lut corpora affecta sunt, sc morbos procreat, ideo duplex corporum genus quod ii frigore lj varie afficiliat in medium affert:est enim genus unum quod crassovi compacto habitu,sue fi densis meatibus constat; est alteriim huic contrarium,quod tenui, & raro. Illud autem ob lsoliditatem, S densitatem suam, exigua per totum corpus spatia obtinet, ubi excrementa lcolligantur ; quare in eo haec minime congregantur, nisi in partibus illis, quas valde latas, l& capaces natura efformauit; cuiusmodi superiores partes sunt,supra diaphragma, aut me diastinum stae quas ad respirationis usus destinauit natura; hoc igitur corporum genus in lpraedicta conliitutione acutos morbos incurrit, eos nimirum qui subiis hominem de me ldio tollunt, cuiusmodi sunt apoplexi SI asthma, cum respirationis usus sine quo homo ui uere non potest impediatur, aut tollatur: per acutos enim morbos tales hic intelligi etiam lex superiori problemate satis constat; vel etiam ex Hippocrate intelligere possumus pleu.ritides, 3c peripneumonias, quas in hac constitutione hiliosis hominibus seri dieit in libro de acre, aquis & locis; nam circa pubnonem, & spirituales partes morbi illi acuti sunt: il ilud tamen offendit, quod biliosis pleuritides, peripneumonias fieri dicit Hippocrates, lmorbos hosce acutos illis Aristoteles, qui densa corporis textura sunt: at hiliosi non densa,
sed rara constant textura. Sed exponamus Aristotelis sensat refrigerato igitur excremen it seu humiditate in cerebro vel pectore per hyemem collecta, destitutaque co calore,quo lantea fouebatur; praedictae acuta aegritudities incidunt, non secus ac iis, qui vino perculsit sunt, ac rigent, iis enim qui vino se ingurgitauerunt, maxima vaporum copia ad partes superiores ascendit, qui vapores dum calore continentur,regunt illi sese nec prolabentes bo manem perimunt: lore autem destituti, SI a frigore concrcti, de densati collabuntur, ta cationemque, de medio sublata respiratione, inducunt i qua res similiter iis aecidit in praedicta constitutione, qui cum densa textura sint; plures humiditates in partibus supe rioribus collectas i me habent. Haec igitur patitur hoc corporum genus. Alterum autem quod tenues, siue raros meatus per univcrsum corpus obtiner, in febres incidit, easque a dentes, ob maximam copiam cruditatuminiue humiditatum, quas praecedentibus temporibus collectas dixit: sebres autem contingunt, minime vero acuti illi morbi statim ne cantes, quoniam eae humiditates ob laxitatem motuum, de viarum, disperiae sunt in venis per uniuersum corpus, minime vero in capaci aliquo spatio supra diaphragma suspensae, unde subita mors impendet, quod gens a carne constantibus euenit. Quoniam igitur obi emis frigus corpora, seu carnes constringuntiar, calesunt illae humidatares cum non amplius ventilentur, sed ebulliant, sicque febris accenditur, quae nihil aliud est quam per uni uersum corpus excedens caliditas sed quoniam redundans ea humiditas plurima est ade que ingens copia materiei adest, atque etiam acris, quippe biliosa, aut salsa ut medici do i cent, quae exuri possit; fit in corpore ardor magnus,& validus qui cautos,sue febris ardens appellatur. Causonem enim, seu ardentem febrem caliditatis vehementia per totum cor pus dissuti praestare, dicit Galenus quarto prognosticorum textu primo, sicuti eandem se brem tum ex bili tum ex salsa pituita ortum habere idem restis est: Hippocrates eum hancea n lcm constitutionem describeret libro quem indicaui, in eaque similiter febres ardet res seri diceret, illis addidit eas fieri,qui quadrages mum annum excessis ent,quibus verbis illud intelligi puto, quod hie dicit Aristoteles . qui rara sunt corporis textura illis enim
44쪽
COMMENT. IN I. . SECT. PROBLEM.
t quod quidem ad ςtatis rationem attinet meatuum raritudo .s ,- - . ais . IΛfriores inhalitis iis habeant. Esse alios, de diuersos a superioribus, hoc est minime haberet spatia vacua. o οῦν eo ς πυκνοι m. tiugae qui ιM textura eorγνὼ sani. Haee non est conclu-l sio neque conclusionem innuit hoc loco Irarticula λ,sed illationem potius quandam quain corollath loco assere, non secus ac si particula, δι usus esset.
Cur annus pestilens tunc invadit, cum Sol multum vaporis de terra excitat 3 An tunc annus humidus, pluuiusque significetur, necesse est, terramque madescere necessarium. Fit igitur, quasi locis palustribus, grauibusque proinde inhabitetur, & corpora quoque imittis tunc excrementis redundare necessarium est, ita ut aegrotandi materiam habeant in aestate.
Intet summe pestilentia signa, illud quod hoc loco ab Aristotele ponitur, oblematiam saepenumero est; exoriente nempe Sole, una cum eo multum vaporem de terra ascendere; huius autem illam esse ratione ait Aristotcles,qudd annus humidus & pluuiosus exinde signiscetur,hic autem maxime aptus est putredint,a qua pestiletia oritur,quemadmodum contingit in locis palustribus in quibus pestilens semper habitatio est.Corpora igitur illine excrementa multa colligunt; quae inaest,te praecipue, eo enim anni tempore praecipue ingruit pestilentia,ut auctor etiam est Atticenna interia illius pestiferi morbi sunt. obse uatum etiam hoc signum legimus ab eodem Auleenna libro quarto Fen prima tractat quarto cap. tertio his verbis Et similuer quando viseris aerem adurari in δe mno matias taedias, o clamMasar aer die aliquo, ese an ν SoIA--, ese eoin Halin die alia, dr orisviris melamimiasnelaia, vae est τι palati, tune ita ea satare ruentia Meides.
Cur grauis tunc adeat annus, cum copia est pusillarum ranarum, quae rubetarum faciem repraesentant 3 An res unaquae 3; loco suae naturae Idoneo abundare solita est. Itaque eiusmodi animantium genus cum natura humidum sit, humidum pluuiumq; annum ob eam ipsam caussam indicat. Anni eiusmodi vero graues procul dubio sunt. Quibus enim corpora facta per- humida fuerint, multis idcirco excrementis premuntur, quae cauta sunt,ut morbi proueniant.
Aliud pestilentiae signum recentet, prouentum paruarum ranarum rubetis similium ratio autem eadenhest, quae in superiori problemate, quod annus pluuiosus, dc humidus, atque adeo putredinosus significetur; nam cum unaquaeque res in regione illa Vigeat, &copiose proueniat, quae naturae suae accommodata est , animalia autem illa humida sint, ideo ab anni liumiditate multiplicantur: at anni humidi morbos asserunt, quoniam in Corporibus excrementa multa colliguntur, quae morborum caussa sunt. Signum autem l hoc adducitur similiter ab Avicenna libro quarto Fen prima tractatu quarto capite.tertioliis verbis. Signa autem quaesum secunia miram securasu eas a ,sinu verbi graιμ υς vide πω - multipheari. st viaeas reptilia gener via ex pusne me iam multiplicari. Quibus deindc alia signa addit, quae hic recensere non est necesse. Sane cum vox in , aut φρ - , crassas ranas significet, ut auctor est Hesychnis, per φρ ωομαμ nillil aliud quam rubetis
45쪽
similium, aut rubetas imitantium, aut rubetarum faciem repra entantium t Vertit Gara,
intelligere possumus, quae scilicet paruae sunt ut dichium est, sed facie similes crassis, quae uino, aut φροοι dicuntur , de quibus, earumque veneno Nicander in Alexipharmacis ad finem, de Plinius libro trigesimo secundo capite quinto.
Cur austri sicci, & nihil humentes sebres creare soleant 3 An quia calorem, huinoremque excitant alienum. Sunt enim suapte natura humidi, calidique : qua quidem re febris committitur, quippe quae non nisi per excessum ambarum qualitatum illarum oriri sol cat: Cum igitur imbre austri va
cant , corpora nostra ita assiciantur necesse est: at cuin statibus imber adest nos aqua refrigerat. Austros tamen, quos mare miserit prodesse stirpibus certum est. Refrigerati nanque beneficio maris, deueniunt contra aeruginem, quae humore, caloreque alieno consistit.
De austris, qui absque pluuia spirant, quos austros siccos appellat, quaerit hoc loco quare febres adducant; causam autem in illorum naturam rejicit ; nam cum natura calidi, Sthumidi sint, cum nempe ad Oos peruenerint i nam in loco ubi oriuntur, qui cancri circi lus est, sicci potius sunt 1 sed cum ad nos perueniunt absque pluuias, ita enim sicci intelli- guntur, quoniam tales sunt, gignunt humiditatem, &caliditatem alienam: hae autem lmalitates sebribus maxime idoneae sunt; subris enim ex huius utriusque exsuperantia id est humiditate, Ae caliditate aliena constat: quod Aristotelis dichium minimh opinandum est aduersati opinioni Galeni, febrem calidam & sceam affectionem esse affirmantist Ari stoteles enim hic potius febrium materiam, quam formam eonsiderat, earumque maxime, quae putridae sunt: Galenus autem sormam potius, quae caliditate, Ae siccitate constat. Cum igitur sicci, & absque pluuiis flant, huiusmodi dispostionem, quae febribuq accommodata est , in nobis creant, cum v d pluuiis sociati, tunc ex pluuiis restigeratio nascitur, lcmperaturque calor, qui altera ex caussis est febrem patientibus: nec dicendum est ab humiditate, quae tunc praeterea aduenit, eos multo magis idoneos reddi ad febres pariendas, nam mavis esse auxilium, quod a frigiditate nascitur, quae cum humiditate est iuncta, quam noxam ex humiditate aucta, ex obseruatione a qua oritur problema, discere facith possumus. Eangem omnino sententiam,atque ipsa pene verba habet Theophrastus libro de ventis in hune modum Latine. Rursis Mirrisus, cν abriae pluma exii eniti f. bres facianι; ham Asarem enim eatirim extraneam in eo ora nonnalia indaeant, qua casai, o ha-midi nasura sani: Me MI sectis fir rosa, qainefebris ex harum ambaram 3aal ιasum exessu fit, quando aatem cum pluuia prant, agaa restigeras sabuum. Oi 3 - Θαῖά ia , τοι μισερ m. Mures ramen,quos mare miseris. Ob eandem rationem, qua austros pluuiis coniunctos minime sebriculosos esse dixit, eadem eos plantis non solum non nocere, sed prodesse potius affirmat όdque beneficio frigiditatis, quam secum ex mari asserunt, refrigerati enim austri a maia, siue a vaporibus, qui de mari excuntes cum ipss commiscentur,ad plantas accedunt, eisque qualitatem suam imprimunt; cum vero plantarum virium potis simum rubigo sit, quae ab humiditate, & caliditate extranea similiter ortum ducit, ut habemus ab eo iam Aristotele sectione vigesima sexta problemate decimo nono, & a The phrasto libro quarto de caussis plantarum capite decimo quinto, qui dicit esse rua- ε δε πυι- ,οῦ, hoc est ρώιredanem qaandam assuensis hamoris, maximeque infestare seu mentaeea , 3e legumina in locis e s Θοαοῦ ς, id est , eo asi bus, o rasiluo traeia. ut vertit Plinius, iure merito refrigerans qualitas summo illis boncscio erit; qua de re plura ab eodem Aristotele habemus problemate quod modo indicaui sectione vigesima sexta atque etiam de rubigine erudite a Plinio libro decimo octauo capite vigesimo octavo.
46쪽
Cur corpora humana se tardiora, debilioraque sentiant; cdm Austri as.ssanti An quia multum ex paullo tunc redundat humoris, quem deliquescere tepor Coegit, exque leui affatu grauis humor citatur: adde quod vires nostiae conditae in articulis sunt, qui austrinis laxari statibus consueuerunt.
Constat id ex eorum crepitu, quae pridem conglutinata, tunc remittuntur, ac resoluuntur. Tenax etenim humor, qui articuhs inditus est, ut concretus
nos moueri non patitur, sic nimis hut etaetiis intendi minime sinit.
Effectum austri , de quo in pti sentia loquitur Aristoteles, propostum etiam habemus
ab Hippocrate tertio aphorismorum quinto,quo loco hanc habemus sententiam, Auari iurum hebetanus, ea mus, capaι aaantes, pigra, iussis ras. Quae etiam, ut pleraque alia ex eisdem aphorismis, iterantur in libro de humoribus eisdem omnino verbis,de a Cornelio Celso proponuntur libro secundo capite primo ria, nares hebesar, sensus tarsas. capitis dolores moues, alaamplast. ιviam ea pias eo ι hebes, hamidam, unguidam. Porro debilitatis,& grauitatis huius, quae ex Austrorum flatu in corpore nostro percipitur, caussas duas affert Aristoteles, quarum prima haec est nam cum ipsi calidi sint, Olliquant humiditatem nostram, disperguntque eam per uniue um corpus, unde ex pauca redditur multa ; de adi nocendum magis acommodata: quippe leuis antea spiritus qui in nobis erat, per Anstrii flatum, & colliquationem grauis fit humiditas; classescit enim spiritus omnis qui in nobis est ex Austri flatu, humotesque augescunt, fle dissoluti magis quam antea diffunduntur: Theodorus autem, qui ea -- ώ -βαρυ, vertit, exadi lem afflata Mais h mor rualm i non de spiritibus corporis ,- p., accipere videtur, sed de ipso Austri flatu qui lichi lenis grauem citat humorem atque uterque quidem sensus in idem reciditi sed verba, quem nos indicauimus, proximius exprimere videntur; a neutro tamen horum diffident, quae de eodem austri flatu ab Hippocrate dicuntur in libro de sacro morbo his
aerem Iasim saperare non pοι est, quι pravi dosus es, o ea alias, sed temporio pro esse ipsum d Ussiis. Thetophrastus in libro de venti cum eundem Austri effectum proponeret,eadem
smiliter ratione, atque iisdem verbis usus videtur, quδd ex pauco seret multus humor ex leui spiritu grauis humidatas; sunt tame verba illa adeo corrupta ut non fuerint ad hune locum adducenda, Ze nisi ex hoc problemate aliqua corrigantur, nec sensum habeant. in δε η δ α ιε κιώλ mois ι- ρις εου. Adde quia Ures nos a coniuta an an,eullis sunt. Altera ratio, facultas, quae membra nostra regit ac mouet, in articulis tanquam in instrumento posita est; illi autem a re humida cinusmodi austrini satus sunt, laxantur, Melanguescunt, iure igitur pigra, grauia, εe debilia inde redduntur membra: ratio satis plana estinon tamen ita plana,quae sequitur ab exemplo confirmatior . iam . 9 οἰ ψ φοι τω, κε
in uis. Conam vi ex raram erepsis, quae pridem congliatinata Iaue remittantuν, ae resta tam
Theodorus de suo addidit postrema hae tanι remulantur, ae restatimari Non est autem ita planum quomodo illa, quae glutine iuncta, Ac compacta sunt, ob humiditatem relaxata crepitum edant; videantur enim potius illa crepitum edere propter sccitatem, arefacto euim bsumpto humido,quod in glutine est conglutinata dissiliunt, & crepitum edunt Theophrastus cum idem tractaret argumentum loco quem modδ attulimus, & eandem similiter de aniculis proponeret rationem, hoc glutinatarum rerum exemplum minimEattulit; attulit paulld post, cum aliis quibusdam sententiis interpositis, non solum humiditatem, 3e dissolutionem verum etiam densitatem, de consistentiam attulisset in medium his verbis.In f advis. ahis dias eodem modo res habet, omnia enim ad hamiduviem .est deolationem. ΔΗ salem.ae eonsectemiam,o quae.riae alia ex virque senesam referentur. In mammaras etiam sim steν. scuti is claraa qua rumpuntur, is erepitas eorum, qua salinaιasam,
47쪽
o aha qaacunque eonisngunt hameariis, o dissolam. Non videatur igitur ita planum ruptio- lnes, quae chordis,& crepitus,qui glutinatis contingunt; in hac Theoplirasti dictione re lti ad humiditatem, Si dissolutionem,cum densitatem δε consistentiam,quae sicca ratem denotant, una cum illis proposita sint; faciunt tamen ut ad illud existimandum adducar, quae literantur ista. Auacunque conisngunt hamectatis, o Assimia. id est iis, quae humectantur, de dissoluuntur: haec enim omnino eam vim habere puto, ut quae proxime antea dicta sunt, de chordarum ruptione, de glutinatorum crepitu ad ea referri debeant, si ii hoc loco ad eandem humectatione refertur ab Aristotele crepitus, qui dum glutinata dissiliunt exauditur. Hunc igitur non minus a seeitate, quam ab humiditate oriri non erit dissicile ui 3 re, si ea occurrent quae de coluiiasonis ortu a Galeno dicta sunt: cum Hippocratis aph rismum trigesimum nonum sexti libri exponeret, quo docebat nos antiquissimus medicinae magister, conuulsionem fieri vel ex repletione, vel inanitione: sunt autem haec Caleni
exsiccauis. Conaulpo Wiιών non absque ratione a contrariis Ν eausis. Igitur nec etiam absque ratione erit si crepitus glutinatorum dissilientiuin a contrariis etiam fiat eaussis, AI ab luunt ditate quod hoc loco dicitur ab Aristotelei non enim intelligit crepitus auditi ex ipsis a ticulis sed signum proponit ex humiditate seri laxationem 3c dissolutionem nimiriam ra.
caussae non pertinet ad ea, qua postremδ dicta sunt, sed ad totam rationem , quae secundo loco ex articulis proponituri docet enim exquisitius, quomodo illi ex Austri flatu debilitentur, considerato viscido eo humore qui natura atticulis inditus est: nam cum illum ex Austrinis flatthos pati, & alterari centingat praeter id quod eius natura sere; atque adeo ex ea dimouerit infirmati similiter articulos, &. eorundem motum necessc est sciendum igitur ex libris meteorum, in articulis, qui nihil aliud sunt quam structurae aut composti nes ossium ad inuicem, quae scuti varium motum habent; & vatio modo sunt; ita diuerasa sortiuntur nomina, alia enim synarthiosis dicitur, cuius rursus species tres, de quibus, Galenus;&atij anathomici. Inlii sce igitur articulis naturam humorem quendam indidisse, cuius usus plurimus est, illud autem melius Galeni verbis, quam meis exprimam , ille igitur libro decimo tertio de usu partium capite Oetauo de eo ita scribit. Αι etiam hamor visosis hale tanisa es ιιreumfasius,quomodo is lanica θ--tis cost ganti. est anicatis omnitas, o
-δα aevisesse. quo nihil ista patiantur, o moae rin celaentis. Eadem pene habet iterum G lenus commentario tertio in librum Hippocratis de articulis ita scribens. Cinar in assemvreturus MnMum est innesiam minosam, hoe est gliat nosum, o qua/ituita plenum, ut vertebrae
guascea sunt. M samore γιγe ideireo Di loris ad insitata. o iamenta τιώntur, 3 a mangam qua viam Mitifimiai mutosis humor in amnitas aνιictilis os eanuem eatissam maen Iar. Hunc igiatur humorem qualem oporteat in articulis existere, & conseruari ad commodum anim lium motum, docet hic Aristotelest nimirum nec concretus nimium, nec nimium humidus,aut dissiuens fuerit,sed modatationem quandam consistentiae habeat,& symmetriam:
ita enim appellauit eam Theophrastus libello de ventis quem adduximus; ubi postquam
hanc eandem Aristotelis rationem de humore concreto,& fluido, lichi mutila &Mde corrupta sententia attulisseti symmetriam addidit requiri , ut robur εἴ contentio partibus in istere posset. Igitur lentus hie humor si nimium concretus si, prohibet nos In Veri, non enim libera, & expedita partium dimotioi si aurem nimiiim ssuens, non permittet intendi hoc est laxitas nimia consequetur, cui se edit esse diri s militer ac in conuulsione: flatus autem Austrini, ob humiditatem nimiam hanc in articulis laxitatem procreanti vi sciditatemque illam de eonuenienti natura deturbant,ut iure dissi has in motu cotingat. Postremam hanc partem quae ad eo enti Mem pertinet nos ita exposuimus qui legerimus quemadmodum legit Theodorus sitim vi a superiori dependeat, ac interpres antiquus videtur legisse m--. , qui vertit, Lis auari sensus autem e si contrarius videatur,m deratione quadam adhibitu in idem reciditi nimirum ut ex lectione Theodori plus ' aequo
48쪽
aequo dctuens visciditas impedit contentionem motui necessariam, ita ex tac antiqui interpretis , contentionem nimiam essicit, quae fle ipsa motui impedimento est, symmetria enim est quam requirimus.
Cur per aestatem magis aduersa valetudine laboretur, per hyemem vero magis qui laborant emoriantur Θ An quia calor, qui per hyemem intus propter corporum densitatem coercetur , parum adiuuat, nec labor operum qui amplius per id tempus suscipitur excrementa humorum potest concoquere, ideo validam esse mali originem necesse est: quod cum ita si, perniciosum morbum urgere ratio est. Contra in aestate quoniam corpus uniuersum rarum, refrigeratum, resolutum, atque laborum impatiens est, idcirco morbos plures quidem oriri necessarium videtur, videlicet ob lassitudinem, cruditatemque ciborum: noui etenim fructus tunc adsunt: non tamen ita validos esse naturae ratio patitur, quam ob rem facultas hisce suo currendi datur facilius.
Estiuos morbos h'emalibus comparat, siue illorum multitudinem , siue periculum spectemus quod ex eis impendet. Proponit igitur cur a state plures, sed periculosae minus hyeme contra pauciores, sed magis periculosae ac lethales incidant aegritudines i hoc enim est quod Aristoteles ait, aestate plures aegrotare, hyeme plures mori. Probat autem vitam- lque partem eadem ratione, sed primum priorem tractat. Ait igitur, plures qui hyeme aegrotant interire, quoniam morbi, qui hyeme contingunt vehementiores, Ac potenti res sunt 3e ideo magis mortiferi . qui vero a state debiliores. Vehementiores autem esse hybetnos hinc probat, quoniam caussas salubres, quae ab eisdem nos defendere solent ipsi vincere, Si superare potuerunt, hyeme enim ob corporum densitatem, quae a frigore fit,
calor naturalis in partibus internis colligitur, interius autem collectus potentior existit; calor autem hic naturalis cum & sanitatem, & vitam regat, excrementaque morbos procreantia concoquat i eo tempore ut haec melius praviet consentaneum est, quo validior
existi huiusmodi autem h3eme est: Si vero eo tempore id minime contingat, aegrotentq; homines, caussas morbum facientes necesse est validissimas fuisse, quibus a calore adeo potenti minime resisti potuerit, de ideo mortiferas induci aegritudines. Additur huic ratationi , quod per hyemem homines laborant magis, id est exercent sese , aestate enim ob corporum imbecillitatem omittitur exercitatio, quae obiri non potest ; at labor maxime iuuat concoctionem, unde dicebat Hippocrates secundo libro aphorismorum, ribum tibis praecedat ; Si igitur eo tempore, quo optima seri deberet concoctio, ea minime st, sed ob excrementorum copiam morbi incidunt, hos sanh a validissimo principio, & caussa oriri dicendum est a unde meri id contingit, ut cum eos corpora haud ferre possint, succumbant. Nititur autem tota haec ratio ea Hippocratis sententia secundi libri aphorismorum,
quae ita ab ipso scripta est. In missis minasperustansar, quorum natara, avit aerari, ari sonse-iuiunt, avit anni tempori magis e grais morias, quam ubi nasis ictorum coriou. ω 3 τώ θεροι Contra in a te. Tractar alteram partem. In aestite, inquit, contrarie omnino se res habet, nam cum corpus rarum, Sc laxum sit, minimE cohibetur intus calor, sed foras erumpit, refrigeratumque adeo remanet corpus ,& cum exercitationes eo tempore intermittantur,
quas serre homines haud possitnt,non adeo perfectam fieri coctionein est necesse. Facilius igitur possunt excrementa colligi, de facilius morbos procreare. Nil mirum igitur s plures contingunt m ini, euin eis resistentes, eosque prohibentes caussae pauciores sint,contrariae vero multae; lassitudines enim ob excremcnta illa plurima contingunt, quae mor borum nuntiae sunt, cruditatesque plurimae similiter gignuntur ob nouos fructus, qui eo
49쪽
tempore comeguntur,sunt tamen debiliores quam hyemales, quippe a debilioribus caussi,
qui potuerint gigni, unde & ipsis facilius lacturri potest
Cur post utrumlibet solstitium per centum dierum spatium mori maxi me accidat 3 An quod eatinus utraque vehementia caloris, de frigoris se di latat , quae morbos, pernici cmque afferre infirmis potest.
Totum illud temporis spatium quod a solis viralibet conuersone, nimirum de aestiua, quae solstitium dicitur, fit hyemali,quae bruma appellatur, per Centum proximos dies subia sequitur, aegrotis maxime perniciosum esse ait Aristoteles; solstitium autem si ex minthsententia Sole existente in octiva parte cancri, quod eiusdem tempor3bus ante diem octa uum Calendas Iulia contingebat, nempe ad diem vigesimum quartum Iunii, ut ipse test tor libro Aecimo Oitauo capite vigesimo quinto,& vigesimo octauo; bruma autem Sole ines aua parte Capricorni ; scuti idem asstinat: quod eisdem similiter temporibus ontinia lgebat ante diem octauum Calendas Ianuarii, nempe ad diem vigesimum quintum De- licembris. Cum vero ab illo tempore ad nostiam aetatem , ambo variata essent, sicuti de ll xquinoctia, perqtie plures dies anticiparent ob rationes, quas non est necesse luc recei lsere, ita ut solstitium undecima dic Iunij, bruma autem undecima Deccmbris accideretia lante nonnullos annos, nimirum anno salutis humanae milles4mo quingentesimo octu gesmo secundo, a Grcgorio decimo tertio Pontifice Maximo anno restituto, de inque
diebus Octobii mensi ademptis, illud ad undecimum Calendas Iulii, hoc est ad vigesi
mum primum Iunii, hanc ad xij.Calend Ianuar. hoc cst xxj. Dcccmbris,iuxta aequinoctia, quae de ipsa vigesimum primum Martha& vigesimum primum Septembris accepere, redacta sunt. Aristoteles igitur de proposto temporis spatio,quod dictiam est inquirit atque ait, rationem quare illud maxime pcrniciosum aegrotis contingere soleat, hanc esse, quia in ipso maxima vigeat exsuperantia aut caloris, aut stigoris 1 clim enim Sol dum ad nos accedit calorem, dum recedit frigus inuehat, in aestiua autem conuersione ille nobis quam fieri possit proximior sis, hyemali autem suc bruma rc motior, ideo aut caloris, aut fi agoris contingit eo tompore exsupcrantia,ex caque corporibus debilioribus,cuiusmodi ae potantes sunt, interitus impendet. Dicuntur autem solstitia conuersones, quoniam cum sol ad puncta illa peruenit, subsistit iam nec progreditur ulterius, sed mutat,ac conuertit cursum suum vel ascendendo, vel descend ndo. Pol ro autem solet tum a solstitio calor, tum a bruma intendi frinis, quanquam de ab illo statim Sol remeare,oc dies contrahi incipiant ab hae autem idem redire ad nos, Se dies produci, quoniam in acrem ipsum per illos propositos dies caloris, aut frigoris maior subinde si impressio, A incorpora nostra eodem modo, vi maior etiam subinde fiat tum caloris tum frigoris sensus,donec illo dierum prae terito spatio, aer ob aliam Solis reuersonem, alium ctiam accipiat statum. Hippocrates libro de aere aquis. de locis, periculos ssima esse dixit ambo solstitia,maximeque aestuitim, caussam vero nullam attulit, nec post solstitium dics vllos ipse enumerauit. Quod vero Hippocrates dicit magis periculosum aestiuum quam hycinale, Aristoteles autem superiori problemate periculosiores morbos hyeme oriri proposuit, non est aduersa sententia, Δ facilis est responso. Hippocrates enim promptius, de facilius nos labi in morbos,atque id circo plures numero eos esse opinatur: Aristotcles id non negat, sed hucine qui oriuntur, qui non multi sani, qui tamen oriuntur eos ad mortem trahere dicit. Astate igitui plura pericula in morbos incidendi, hyeme plus periculi ex morbis decedendi. At quod modo proponit Aristoteles, post aestiuum solstitium per dies centum maximC mortem continget te, quomodo accipiendum 3 an non illi dies aestio i dixerim, si conferantur solstitia teli l quis anni temporibus, illa esse omnium maxime pcriculosa, aestiuum quidem potissmum
ob rationem frequentiae morborum, tum etiam ratione multitudinis corum,qui ex iisdem moriuntur . ubi enim fiequentes motbi, frequentes ctiam intcritus: nec id negat Aristo teles, qui consurri vult parem aestiuorum morborum nomerum, cum para numero hyemalium, magisque lethales hos esse, quod ea paritate polita plurcs cx his, quam ex illis mo
50쪽
l riantur si aut inuicem alterum altera comparentur solstitia, hyeme plures intercunt, state plures aegrotant, quod dixit praecedenti problemate; Multos tamen utroque proposito spatio emori, id vero hinc minime prohibetur,quod dicit in praesentia, unde A ibit usus est patricula μαψον, hic autem iam, quanquam haud ignoro carundem particu latum usum sepe etiam confundi, nec ita praecise accipi.
Cur vcr, atque autumnus morbis infestent 3 An quia mutationes graues Omnes occurrunt : sed autumnus vere grauior est, quia corpore calido refrigescente, quam frigido incalescente potius aegrotamus. Vt igitur veret frigidum recalescit, sic autumno calidum refrigescit.: Vet obnoxium esse plurimis morbi; a firmauit etiam Hippocrates libro tertio aphoris i morum aphorisino vige1imo, & Galenus similiter, qui dilucide sententiam illam ua commentariis explanavit,& pluribus docuit quomodo illud verum sit, quod ab Hippocratet dicitur, si luberrimum esse ver, es simul morbis multis ab eodem noxium scri; autumnos etiam plurimos gigni ex eodem Hippocrate patet in aphorismo vigesimo secundo, in quot dum autumnales morbos recenset, inter eos multos aestiuos reponit; multosque pretereat illiu ς tempori; proprios e nomerat. Aristoteles autem hoc loco multitudinis huius causi iam an mittationcm r icit, mutatio enim ut etiam supersiis problemate tertio dissiim est, i morbos gignere consueuit, sed cum uterque tum autumnus, tum ver morbos sint, magis tamen morbosus est autumnus, quoniam in eo mutatio sit ex caliditate ad frigiditatem, aer enim calidus aestatis eo tempore refrigescit, vere autem ex frigiditate ad caliditatem quoniam incalescit aer hyemalis, morbi autem magis contingunt ex refrigerato calido, quam frigido calefacto, ut enim naturae nothiae calor amicus est,sic inimicum frigus, eamque maxime labefactare solet.
Cur per hyemem minus quide quam per aestatem; sed perniciosius aegro
tetur: An quoniam in aestate morbi vel parua de causa existunt, quod in hyeme minime accidit ita: sumus enim tunc & ad concoquendum, & ad bene valendum aptiores. Itaque ratione maiora,perniciosioraque mala sunt, quae maiori de caussa prouenerint. Quod idem in athletis, & omnino in iis, qui secunda valetudine esse solent, licet perspicere. Aut enim nullo morbo prc-muntur, aut pressi celeriter e vita decedunt, quippe qui nisii magna cum caussa aegrescere nequeunt. Problematis huius sententia eadcm est quae& problematis vigesimi quinti, nimirum aegrotarc nos aestate quidem magis, sed periculose minus, eademque similiter ratio, quae ibi, affertur lilc , . quod nimirum aestate occasiones, aut caussae morimm adducentes plures quidem sint, sed quas minus posse appareat; hyeme autem e convcrso pauciores, sed pDOse magis,hincque magis labefactari naturam quae cum caussis adeo potentibus minime re sistere possitsuccumbit; in peiniciemq; adeo vita tralutim addutur tamen illa quae proble mate vigesimo quinto omissa sunt ad idem confirmandum, praeter rationem silpcrius ad-dLicham,CXcmpla athlctarum,& omnino eorum, qui salubri fruuntur valetudine i athletas