장음표시 사용
171쪽
Porro ut aliorum omnium ignitorum in alto diutius no ardentium, ita Cometae nostri quina materies habetur in Peripato. Quarum prima est exhalatio de terra sursum ascendens ad aerem supremum, ibi conceptura staminam,&exarsura in Cometen. Quae quidem exhalatio fumida est nondum ardens quidem, sed magna ex parte ad ardendum dispositas ut pote tum ex interioribus terrae cuniculis plurimo igne scatentibus emergens ; tum in terrae superficie natales habens ab igne radiorum Solarium circa tellurem aeris attritione genito, ut sese demonstrauimus olim .a e. i agentes ali e natura or e scientia luminis, &ibJ De lucidis inlklς sublimi ad quae loca meos remitto Lectores. Secunda vero materia Cometes est eadem exhalatio iam in aerem su- β. premum elata,& igne concepto flagrans in Cometς flani. ni. mam visibilem, ipsum q. Cometam constituens. Tertia Cometae materies est illi primae consimilis exhalatio de terra scandens ad Cometam velut alendum, ad instarq. fomitis 2 r . accendendi conseruandum. Quarta Cometae materies est, in quam attenuatam,& rarefactam vi combustionis Cometae , siue ardentis exhalationis in Cometa pars aeria conis uertitur,& abit ulterius, ob adeptum maiorem gradum leuitatis, in superiorem locum ignis leuissimi, qualis ipsam et
Ginta. est. Quinta demum &postrema Cometae materies est, inquam eiusdem Cometae substantia, siue fumosae exti alationis ardentis in Cometa, portio terrea magis conuertitur, di abit in atomorum cineres,grauitate sua deorsum iterum per aerem inferiorem regredientes in terra, unde illis primus fuit exortus. De quibus materiar singulis generibus in m. - habitudine ad Cometas, luculenter ea it Aristoteles. Pri-
172쪽
nem necessarium est Aeri,non simplicem, ut qui amputant , sed duplicem; hanc quidem magis is orosam; illam autem magis spirituosam: illam quidem, quae eius,quod in terra,ct super terram est,humidi. aporem: hunc autem,qua usius terrae existentis ficcae ,summam. Et harum o intuosam quidem sivereminere propter calidum. Ecce materiam priorem, quae praecedit originem Cometae; nam ut ex vaporibus in aere me dis regio- s. .His. nis stigore ibi vigente condensatis, impressiones aqueas ;ita vicissim ex semida exhalatione in aere supremo nasci meteora ignita, Cometasq. speciatim ab igne concepto , mox edocet Aristoteles, addens dJSub circulari latione est χι mete, calidum se siccum,quod dicimus Ignem annominatum enim est, 'O commune in omni fumos ii gregatione; attamen quia maxime natum est tale corpus exuri , sis necessarium est uti nomini bus Sub hac agiem n itura At r. Oportet autem inresserere veluti succensumsωit is hyc. Iuoi dixιmus Iguem, tenseu u esse circa Utimun ob.er e, que circa terram est , is mo cum motum sortiens exuratur saepe sicut fumus; ιst enim stamina opiritus sic MAEci ardor. Euum igitur maxime oportune se habet talis consisten ''' 'sia, quando a circulatione mota fuerit aliqualiter, exuritur. Ec- Marisia β-Ce materiam secundam, quae Cometam constituit exardes. Et inferius addit de eadem materia Philosophus Suno- struis,
nitur enim nobis,Mundi eius,qui circa terram,quantum sub cir- 9J i mere. culari est latione, esse primam panem exhalationem siccam se μ' ς' calidam . Ipsi autem se contenti seub ipsa Acris adhuc multum, si isulcircumducitur circa terram a latione se motu circulari: uum autemsertur, cy mouetur hoc modo, quacuoque contigerit bche temperata exissens, saepe unitur. Euapropter dicimus scri, ses amorum siderum discursus . tauum igitur in sale con 'θ densati3nem inciderit propter severiorum motum principium zz- uni u η,neque sic multum valde, ut cito, cir ad multum exurat neque sic ibal ,ut extinguatur cito,sed maius, ct ad multum et m. . simul autem ab inferius accidat ascendere bene temperata exha- ιδ malationem: hoc fistilla Comata: qualitercunq; exhalatum fueris G μιν/m.
173쪽
figuratum. Si enim omniquaq similiter, Cometes: si autem in longitudinem, vocitatur Barbara . Nimirum hisce M agister aperit Cometae generationem, allata non solum eius materia, quam ait esse multiplicem exhalationem sumosam in aere sublimi, eo de terra sublatam, & bene temperatam, quantum ad consistentiam, verum etiam causa Cometae procreatrice;quam ponit esse tum motum celestem,detrudentem portiones ignei elementi in substantiam exhalationis combustibilis bene temperatae: tum etiam lumen alicuius determinati sideris, reflexione radiorum suoru ignem producens,& exhalationem ipsam eandem bene tempera. tam accendens s quemadmodum in superioribus ostensum est; ae deniq; forma essentiali Comete, in ardore,flammeoque splendore constituta ; de qua similiter antea satis. At nunc speciatim de singulis hisce quinq; substantiis materialibus, ad Cometam varia ratione pertinentibus, agendum est distinctiore theoria . Verum enim vero ut congrue re ferre valeamus effectus omnes Cometarum ad huiusce
modi causas,antea quam ipsas afferamus, & effectibus ipsarum,earumdemq. significatis aptemus, operae pretium ducimus , immo necessarium plane, monere seruandum esse propositum ordinem in enumeratione materierum Coinmetae , semperq. ob oculos habendam cohaerentiam, siue dependentiam antea propositam, quam habent euentus ad Cometas suos, sit ne contingens, an necessaria, & qua
De materia primum e terris assendente seursum ad Cometam in sublimi constituendum; quorum es cIuum ipsa sit apud nos procreatrix: ct an aliquid indicet infriunt, . Cap. XVIII.
PRoculdubio sumida, proindeq. ealida & sicca exhala
tio de terrae globo consurgens, non uniusmodi, sed
174쪽
emina prorsus est,& gemmam pariter obtinet originem . Vna quid c m est orta de terrae partibus ad eius superficiem positis,calore Solis eas velut adurentis excussa ; quae quotidie sursum euehitur, maxime ubi Sol aestatem pariens, ra- dijs directis terram ferit, & reflexis circa illam aerem attritione conuertit in igneam naturam, quae terram adurens,
ex illa sumosas educit exhalationes. Ceterum haec exhalatio non evadit materia Cometarum in sublimi fulgentium,& ardentium , tum quia tanta non est , ut in altissimo loco mundi nostratis stellam Cometae magni, diuq. permanentis constituere valeat; breui namq. tempore Sol prsteriens
eandem terrae plagam exurere valci, inde l. paucam eNhalationem excutere: tum quia secus frequentissimi Cometae fierent ac solum omni ae stoe, autumnove , Sole quotannis ita tellurem incendente,sumosas q. exhalationes de summiscius partibus eliciente : tum quia minus hieme, quam aliis anni temporibus Cometae fierent; nam hieme Sol terra inn5 adurit adeo, ut inde multas proferat exhalationes; Co- meis tamen oriuntur magis hyeme, ac autumni fine, quam in alijs anni temporibus,ob rationes infra latius affer edas, hoc expeti mentum plane confirmantes. Verum alia exha Iatio secunda est, quae sursum in maiori copia scandit, orta
primum in terrae sinibus intimis, ubi perennis ignis ardet in materia iugi, qua sulfurea, qua bituminosa, passim evomens flammis, 3c fumi globos ingentes e iugis montium Et nae, Vesaeui, Hectae, Theonochemar,& alior ulla; copiosior est,&leuior, utpote magis igneae naturae particeps. Ex ista solum exhal atione, dum abundauerit in uberiore copia squod raro contingit in Cometas fieri docet Aristotelcs , ubi et ita fuerit ad aeris regionem supre inam, & ibi congruentem adepta densitatem in transitu perfrigj dum aerem mediae
regionis quod cli im raro euenit) in se principium igneum
exceperot, vel a caeli motu modicum ignis in eam violenter
175쪽
Nogenitum, ut antea probatum est. De cuius exhalatio- fm p xu. r. is ortu , sic apud Senecam, I J Addice nunc ignes, non tan- ' oram manufacros G ccrtos, sid opertos etiam quorum aliqui eru- ρι runt. Inaeumerabiles 1n abscondito flagrantis obsecuro semper. Inde igitur eruin pons cxhalatio fumida sursum , multitudine sua quandoque nimia terram motu concutiens, & vndas maris procellosas efficiens, aerisque ventos immanes excitans, indicium potest esse proxime futuri Cometae, sicuti causa est inundationum, terraemotuum, ventorumque vehementirim. Certe materies ist a, quae magnitudine suae molis terraemotum concitat, procellas in mari magnas, inundationes regionum in ventorum turbines ingentes,Cometam antecedetes, nihil aliud est,quam ingens praeter solitum exhalatio calida & sicca primam originem habens de terrae barathris violenter erumpens in aerem, facile valens in alto fulgidum ardorem concipere, tam a motu , quam ahin ine caeli , sicut explicatum est antea. Dum autem adduic intra terrae cauernas est, ignium subterraneorum vigcia ita , inde breuiter eruptura , si nimia fuerit, & longe maior quam quae loco suo natali contineri possit, scilicet subinde genita,& assidue consertiata; nec habuerit exitum satis patentem, & apertam viam sibi ad liberum egressum
in auras, tunc violentissime ne detur corporum penetratio,toti naturae semper inuisa,& ignota)sibi viam aperiens, terraemotus ciet, terram tremoribus agitans, concutiens, atque disti ingens, & in exitu suo ventorum tempestates immanes in aere promouens. Sin autem etiam in terraecauernis, sub mari iacentis, exhalatio coacerti ita superabundauerit, flammis interni, ac aeterni illius ignis assidue genita: in illis angus ijs tanta manere continerique minime valens absque penetratione corporum . Ad quam euitan- dana, nullum alium e X: si di modum ex incapacibus illis antrorum carceribus habens exhalatio fumida tam ingens, marinas aquas vi sursum extollit; & cum mari magno con
176쪽
tra nitente colluctans, ipsum v chementer agitat, & immanes in eo tempe lates excitat, vortices q. ciet, atq; semissi.
mas procellas, ductuumq. sonitus horrendos concitat ; &maria de propria sede pel Iens, in udationes terrarum promouet. Quoniam vero Cometae non omnes aequali quantitate fiunt,&aspiciuntur, sed a ij maiores, alij minores obseruantur ; pro varietate suae magnitudinis , maiorem vel minorem copiam e X halationis prodromam supponunt, ex qua procreari debent. Immo vero quoniam alii diutius durant, alij non ita longo tempore perseuerant, Quin, etiamsi plurimum solitarij generentur , aliquando tamen etiam plures oriuntur ; quod & Aristoteles non solum fatetur
alcontra vcteres, aucteuerantes Cometen omnem esse una salt .mete. ex astris quae raro nobis apparent: Dcinde it,or piares uno
simul acri sun epe Comet.e . sed etiam sacra Pagina multas de caelo stollas casuras asserit imminente Iudicio uniuersali bl& fine mundi, ut antea cum plerisque Theologis obser- bi Luc. 13.uauimus: Non obstante Plinij placito, cui scJAristoteias cre- ei l. i. c. i dit se piares simul crem Cometas, nemini compertum Hieri , quod equidem sciam. Ob istas , inquam, differentias in Cometis obse luatas, ratione magnitudmis, atque multitudinis eorum, necessario euenit ut alij plurimam, alij non ita multam, semper tamen uberem valde supponant exhalationem prodro inam de telluris imo quopiam antro, vel uno, vel multiplici surgentem, quae varios itidem in magnitudine ac multitudine proin meat apud nos effPctus mesos
vehementium ventorum, procellarum, inundationum, terrae motuum ante Cometarum proxime imminentium originem. Nam, ut ait Aristoteles dJMagnus ille Cometes,
177쪽
non sit tala. Attamen frequent: ν fit quidem excessensereisus,antsecundum tempus aut siccandum magnitudinem. Suomam
ω quando in Aegos fluujs cecidit lapis maximus nimirum: ex
acre in statu etiuatus cecidit per diem. Fuit ata em runc Coma
ea Milafama vispera . Quare ventus ingens Cometam, licet breui tempore, praecedens, ipsum potius imminentem indicauit, quam ut Cometae foret effectus, vel ab eo indicatus. Addit Aristoteles. Et circa magnam stellam Comatam, sicca erat hiems, o borealis; cr fluctus propter contrarietatem ventorum facIus fuit. In sinu enim Boreas dominabatur, extra autem Auster stabat magnus. Quae cuncta magnam copiam exhalationis ostendunt, in Cometam concessurae. Sed des si huic sententiae sacrae literae satis adstipulant tir, IJ dum po-d iis . . nunt,in fine mundi stellas Cometas cadentes de caelo pro-i . e. ii 1. dromos habituras terr motus,& sonitus fluctuum, maris q. saeuissimas tempestates, ariditates, fames,& bella. Quae mala cuncta praecessisse videntur apparitionem, & ortum nostri Cometae ; nam q. duobus circiter annis eum praeceden. tibus,3c pro Nimis etiam mensibus, terraemotus frequentes in Italia suere, vehementes in mediterraneo tempestates ,
di in Oceano apud Hollandos, seditiones & bella perennia, nunc etiam vigentia in Italia, Gallia, Hispania, Germania, Polonia, Graecia, totam Europam sere mari, terroq. deuastantia. Quin & euomuere non semel praeter consuetum ingentcs flammarum, fumorum, & cinerum globos Et napariter & Uesuuius in Regno Neapolitano, & Siculo famosi montes; uberrima q. copia siccarum&calidarsi extra
lationum aerem nostrum hunc infimum uniuersum re pleuerunt. Quae quidem exta alationes sumidae, tam e terraemo tibus exculsae, quam e crateribus illorum montium ignivomis excretae, ut parte sua leuiore magis ignea sursum ascendere potuerunt ad Cometae nuperi costitutionem, ita parte sua magis adussae terrae participe, grauioreque, per aer Cnostratem in v cntorum naturam abire valuerunt, desuper
178쪽
maria turbantium, & saeuiis mas tempe si ales in eis promouentium,& inundationes terrarum. Quas etiam moliri potuit ingens exhalatio de terrae mari substrate cauernis violenter erumpens ut dicebamus. Ab huiuscemodi vero materia exhalationis adusta,calida & sicca, totum aerem nos ambientem replente, mortalium corpora, prassertim q. calido pariter & sicco temperamento praedita, melancholicoq. adusto, plurimum, alterari contingit ad morbos valde is uos ; & mores etiam ad iracundiam, rapinas , hellum, &cq dos efferari, ne dum incirari, physica ratio docet. Nam assidue trahimus intra nostra corpora resertissimum his exhalationibus aerem inspirantes; quae quidem exhalationum corpuscula per inspirationem intus attracta,& per arterias assiduc in omnes partes et ram penitiores delata , facile nostrum temperamentum alterant ad caloris&siccitatis, adiis q. mclanchollae ferocioris excessum; unde tum
in corpore morbi rebelles, atq; lethales, tum etiam in animo mores iracundi, perfidi, rapaces, bellicosi, & efferati consequuntur, ex Galeni doctrina, luculenter a MedicoruCotyphaeo promulgata & confirmata integro volumine , cui titulum facit IgJ Quod animi mores corporis temperaturas sιl l .ch si si quantur. Sed hac de re latius infra commodiore loco. Seia id fquitur autem exhalationem istam aliquando pestilentia; quando scilicet exhalatio de cauernis terrae multo putr re coinquinatis a studerit in aerem, quem inspiramus. Qtio dex antiquioribus Medicis obseruat fhJ Rhodiginus. Quinetiam Thucydides Atheniensium illam pestem tauissimam q)portum habuisse testatur ex halitu teterrimo de putridis filii opum, Sc Egypti locis, ventorum vi delato per Libya,N Persident in Graeciam; Verba Thucydidis ea sunt fit InL Ii 1 debit. tium autem pestile miae fuitprimum,ut aiunt,ex Aethiopia ea, P n qu e si 'pra Aegyptum, Inde etiam in Aegulum, se Libam
descendit, atque in magnam Regis Persarum disionis partem tum auIem tu Atheniensium urbem repente inua ι . De
179쪽
t 6 qua pestilentia pulcherrime Lucretius I ita
Haec ratio quondam morborum , O mortifer aestus , Finibus C cropijs sunt stos reddidit agros, Vastauitque vias, exhausit cisIbus urbcm. Nam penitus ventus Aerasti e ibus ortus,
Acra ρι-c Uus mutium , camposque natanteis, Incubuit tandem populo Pandionis: omnes Inde cat rariim moria, mortique dabantur. Et sane de specubus halare tetia exhalationem corpora:&animos hominumire misere q.percellentem, constat ex an
6. tro Delphico, de quo Diodorus ih Iiquitu ama ea inua- o. . .. s Uras Oraculum ipsium inueni : cuius graiia se Delphici dili/istim hac rempestate capris ut plurimum sacri sicans in consulendo
sccntes caprae quodsi ilicet Delphi eo tempore inculti erant frequenter contigιt,ut ad cauum illud capra quaepiam accedens, ct introspiciens, mors quibusdam exuisationibus, se voce prius ei in sui tu, incredibit m pastori seuo admirationem concitaret, adeo et in se ipse emium cius loci situm accesscrat . Eum tunc, quoccapyιs euen rat pertuλ batio ingens corrFuit ut ea propemodum, quae furore Huino vexatis accidunt,pinerentur. Hic vero, pra- er i d etiamfutura pr.eduereto diuapropter apud eius regio nis comines diuustata commotione m ntis qua ad hiatum a cedensitas oborichatur complures illuc conueniebanι,tentandi-q'egratia quicunquepropius se inferebant, diuino agitabantur spiratu . Propterea res tu admirationem versa, creditumq. terre ἀstre illud esse oraculum. Et aliquandiu seruatum est,ut consulturi de rebussuis, ad hiatum se promitterent, aber alteri responsa redderent. Sed quum multi ex furore in praeceps desilirent, itaq; interirent; qui eum locum seruabant, influerunt, ne qui piam pericluaretur, ibi riminarum vatem ad omnium usum deligi, aqua praedictiones acciperentur. Ei vero machinam erigi , supcrquam tuIo ct diuinatus aspari, o consulentibus ripondere psst.
180쪽
sei. Zuia vero ea machina fulturis tribus seu finebatur deo T ri
pus nuncupata est cuius facie re me et nunc reIinent aene ι Triapodes. In eandem sententiam Iustinus historiciisl J In hoc l b. . rupis ansactu, media uerme montis altitudine, ρ lanicies exigua es, atque in ea profundum terra foramen, quod in oracula patet. Ex quo frigidus diritus in quodam velut vento in sublime expulsus mentes vatum in vaecordiam versis, implerosque Deo re.
oponsa consulentibus dare cogit. Quibus, Olim a nobis latius explicatis in opere Hieroglyphicorum in Gemmis anula .ribus Di antiquitus insciit piorum, apertissi me constat, ex cap. 79.
imis terrae criternis alicubi surgere tetras exhalationes Rist ri morbosas, animalibus, & hominibus vertiginem, & mentis motionem ingerentes, & ad insolitum clamorem incitantes qu in occasionem ipse I sinon nactus homines fallendi, mentibus oracula fundere carpit,diuq. perseuerauit) ergo similiter e spe cu quopiam exhalatio fumida multiplex, Cometam in sublimi factura, pestilens exurgere potest, quς aerem inficiat,& morbidum reddcs , pestem Comers proindromam pariat. Etiamsi pestilentia nostrum Cometam antecedens , quae nuper grassata suit in regno Poloniae, pariter & in Barcinonensi ditione, ortum habere potuerit tume cadauetibus insepultis ingentium stragum in utroq; bel- Io, utrobique diu vigente: tum e multa exercituum illorum colluvie sordida, pariter aerem hominibus inspirandum inficiente , insignisque putredinis noxam lethalem uniuersae sanguine e massiae penitus impertiente, quae diffunditur a
corde in uniuersas humani corporis partes . Exhalatio vero minosa temperamentum hominum ad atra bilarium ma-Σime commouens, & eorum animos ad feritatem incitans,
bellaque proinde promouens , nullo negocio Ducum, &insignium Virorum caedes, ac interitus molitur. Sic ergo malcfica satis est exhalatio de terra sursu na exurgens ad gener an dum Cometam.