장음표시 사용
191쪽
r c - innixus, non ita breui tempore descendit ex aere supremo ος r- illo per longissimam intercapedinem ad hunc infimum am- 'μ' s ' bientem humana corpora; propterea non semper ab extinctu Cometae statim eueniunt hominibus infortunia; sed aliis quando post plusculos mensos, interim diu per aerem inter . medium volitantibus atomis exhalationis adustie, nondum nos attingentibus. Itaq. Cometa reliquijs incend ij sui, quas adustus de pluit in aerem infimum nos ambientem, immissis intra corpora melancholicorum hominum insignium,ijs vltra modum atram bilem adauget, a qua redundante nimiit, exitiales atq; malignos morbos oriri certum est, & immutari temperamentum in melancholiciorem ; unde sequi inores efferatos , vehementes insertuniorum & calamitatum autores, Aristotele Sipse prorsus obseruauit in viris dignitate virtute v. praecellentibus, ut visum est. Hactenus designificatis, & cssi istis a Cometa, per illius e se litia ita principia. Iam nunc accedamus ad eius conditiones accidentarias conliderandas; nuna & ipsis ligna, pariter & causae sint quo rundam eventuum apud nos, quorum, & quomodo. Numerantur accidensia Cometarum, unde sumi valeant indiacia , ct caus. magnorum eventuum apud nos: primumque . de Cometae transparcntra, siue diaphanitate . Cap. X X III.
Post cffectricem causam geminam elementari j Cometae, geminamq. formam eiusdem essentialem, crusamq. finalem unicam, & quinam materiam: nobis animaduertendae remanent accidentales proprietates omnes apparentis , atque vigentis Cometae, latim ex illis etra in desumi valeant inclicia , & causae magirorum e rentuum apud nos. Haec aut cm accidentia Conritica plura numero sunt; inter quae primuin se se nobis C ffert pei spicuitas, trans parentia , siue nuncupata diaphanitas ι qua Coincta disii det a
192쪽
caelestibus astris; illud enim obseritatur e sse discriminis inter cetherea sidera , & meteorologicos Cometas ; quod aethereae stellae substantiam lucidam quidem obtinent, sed
adeo densam, ut non trans pareant, neque superiores occultent in caelo stellas, quibus coniunguntu , ijsdem subsidentes 3 nam vi Luna cum Sole itineri perpendiculari r ectitudine, nobis illum occultat, eclipsim affirens ; ita reliquis astris aethereis euenire testatur Aristo t. f a J inquiens, Lili nete. Adhuc autem Gr Aegyptν aiunt, errantium, cir a sit ipsas se ad iii, r.e s . non errantes fieri coMuentus. Et ipsi vidimus iam, bis stellam
Iouis in Geminissubeuntem quandam, se occultasse, sed non Cometen factum. Si namque stella Iovis occultauit superio rein illam fixam Geminorum s certum est, astrum illud Iouis,per quod aspici non potuit illa stella Geminorum, non habuisse substantiam diaphanam, atque transparentem; &hoc ob sui densitatem. Ex aduerso vero Coinetae nostri,S aliorum elementarium substantia , materiesque lucida est item, sed plurimum ob raritatem transparens ; ut unicuique compertum est ; non enim Cometa stellas occultare consueuit superiores; quod & apud Senecam legitur,sbJ Nunquam apparet stella per stellam. Acies nostra non po- in 7 M res per medium sidus exire, ut per illud perioris prospicias. ειν ' μ'*yp Τ'
Cometam autem, non aliter quam per nubem, ulteriora cerno.
tur . Ex quo apparet, illum non esse sidus ,sed leuem ignem, ac tumultuarium. Pro se isto dissidet ignis in flamma, & pruna; quod per prunam, ob solam substantiae densitatem, vlteriora perspici nequeunt ; flammae vero ignis diaphanus est, ubi purior extiterit, ob raritatem,& luc: dus est, ob ardorem ; pruna lucet ob ardorem, sed ob densitatem prospectum terminat; diaphan a no est. Id quidem verum est in ignibus, de in lucidis . Nam lux in rara materia visum non impedit, quominus ulteriora perspiciat; videmus enim per flammam puram, quod rara sit carbones ignitos undiqu8
fiamma circundatos etiam alta , sed per densas prunas vl-
193쪽
teriora conspicere minime valemus. Flammae vero dia..phanitatem ostendunt quotidie papyri lucernarum,& caris hones in media flamma,qua circumambiuntur undiq;eoninspicui. Demonstrarunt in sacra Paginatum rubus ardens Moysi visus in med ijs flammis, tum tres Hebraeorum pueri sine laesione visi perambulantes inter flammas Babyloniae fornacis septuplum accensae. De quorum priore legimus, in Apparuu Mysi Dominώs in flamma ignis de medio rubie semidebat quod rubus arderet, se non consum batur. De secundo vero, Ddi I unc Nabuchodonosor rex obstupuit, o Furrexis opere, se ait optimatibus suis: Non ne tres viros misimus ira medio ignis compeditos p uetui respondentes regi, dixerunt: Vera rex. Respondit rex se ait; Ecce ego video Gros quatuor solutos ct ambulantes in medio ignis, o nihil corruptionis in eis est, ct species quarti iiis Filio Dei. Tunc accessi Nabachodano sere adostium semacis ignis ardotis, ct ait: Λιdrach,Misach, est Abdenago frui Dcι exces uiui,egredimini, divenite a Statimque egressunt didrach , Misich, o Abdenago de merio ignis. Ercongregati Satrapa,O Met stratus,es Iurices,sepotentes regiae, contemplabanIur viros illos, qaoniam nihil potestatis habuissee unis in corporibus eorum, se capiatas ca Iis eorum non esset adustus: etiam siam ab alia eorum non offine ammulara: se odor ignis non transisset per eos. Et erumpens Nabuchodonosor ait: Mnε dictus Deus eorum: Sidrach, Misa , o Abdenago,quimisi An elum suum, se eruit struo uos, qui crediaerunt in eum,
ct et eνbum rcgis inmutauerunt, O triaiderunt corporasua, ne fruirent, o adorarem ora ncm Deum excepto Deo suo . Sic eroo non admiratus est reκ cum Satrapis suis, quod vidisse viros inter flammas ignis; nam hoc naturale est flammae, non occulere corpora intra se posita ; sed quod ignis flamma eorpora illorum , es vestimenta non adusisset ; cognoscentes postea quartum fuisse Angelum Dei,qui suspendere iustit flammis activitatem ardoris sui, ne noceret fidei, Lus pueris, interim relicta flammis natiua diapham rate, quo
194쪽
quo possent in ea perspici ab astantibus tria humana corpora, quin & quartum assumptum ab Angelo Domini, ad eos custodiendos misso: Angeli namque passim appellantur in Scriptura Filij Dei, ut ait in hoc loco Glossa. Sic
etiam Moses non admiratus est, quod rubum inter flammas inspicere potuerit, sed quod a flamma non combureretur; nam inter flammas ardentia corpora densa & opaca videri mirabile non est, nouum non est, sed naturalis proprietas est. Hic tamen oritur insignis difficultas de lumine , quo per susum vitri, crystallive corpus, de sua natura diapha --num, amittere natiuam transparentiam videtur; enimvero
si vitrum, aut crystallum ad radios Solis exposueris, non permittet ultra seposita videri. Ceterum id non continis Solutigit, quia diaphanitatem amittat; sed quia lux in illo solidiore diaphano mirum in modum adaucta sic oculorum aciem perstringit, ut non permittat visum excitari a minoris actiuitatis obiectis ulterioribus ad illorum perceptionem ; ita Sol impedit, quominus aspicere valeamus vltra se posita sidera . Maiorem diis cultatem facere videtur obseruatio Dus Cometae nostri facta Bononiae a Patribus e Soc. Iesu , dieao. Decembris hora dimidia post occasium Solis viseum est nobis Cometa caθui in recta linea ex lucido Orionis humero duaeia per primam Eridani supra Calcaneum Orionis, aeque di- sare a Rige quantum Rigel ab eadem prima Eridani, Cauda intraim ipsi us occultante nobis tertiam Eridani si b Orionis plantacosioratam. Ceterum id non euenisse dcfectu transparen. Solat. nar, necessario conuincitur ex eo, quod nullas alias stellas Cometae cauda occultauerit; unde dicendum est, id ex eoc sitigisse, quod lux illivis astri fuerit omnino par, vel remisisior, quam lux ipsa caudae; quare non potuit eius species visibilis obtutum mouere vel intensius a maiori luce caudqmotum, ut astra minora non assticiuntur in confinio in ii oris lucis Lunae plenae; vel non distinet a motione visum percellere potuerit, confusa cum visibili specie caudae prorsus
195쪽
et iisdem gradus. Licet euenire potuerit ut ea portio fidimidae exhalationis, quae tunc exarseritan illa Cometar po tione sarculentior extiterit, atque inagis turbida , quam ut per Ipsa in tia parere potuerit Eridani stella praedicta. Nam cortum est flammas non omnes elis paris puritatis ; atque ut per puriores ulteriora cernuntur, utpote per dia phanas, ita per flammas turbidas 3c impuras, ulteriora perspici nequeant ; quod impuritas illis adimit diaphanitatem, atque transparentiam . Diaphanitas ergo Cometae significat v,
ctrinque raram exhalationis materiam , nempe non ita ramram,quae visum nullo pacto terminet; quia visibilis est Cometa; nec ita densam, ut occultet omnino visui obiecta vuteriora , quia per Cometam ulteriora sidera conspiciunmt .mete. tur; sed mediam inter densam, & raram consistentiam, iv ς ε quam Aristoteles s e J appellat bene temperatam. Ista v ro mediocritos inter densitatem, & raritatem , siue bene temperata consistentia in causa est ut Cometes in ortu suo facile concipiat ex alto principium igneum, & eo concepto resplendeat, nobis q. lucidus simul,& diaphanus appareat 3 quia si densior esset, non ita facile conciperet ignem, neque transpareret; si rarior, vix aspici posset,n que luceret visui fulgidus, atque citissime consumeretur . Inloc.cit. Vnde recte dicit Aristoteles, I dinum igitur in talem com sationem inciderit, proptersevcriorum motum, principium
igneum, neque sc muisum valde, ut ad multum,io cito exuratrnequesic debile, ut extinguatur cito; sed maius, ad multum: simia autem ab infrius accidat ascindere bene temperatam exhalationem soc fristilia Comata, quaistercunque exhalatu ex ut rit figuratum. Si enim omni quaque similiter, Cometes si autem in longitudinem, vocatur Barbara . Transparentia e go Cometae signat nobis exhalationem, ex qua constat, Furam , non sςculentam, nec admodum raram, nec valde
densam, sed bene temperatam in hisce qualitatibus; adeoque iugiter ab ardore concepto dissolubilem in adustos ci
196쪽
ne res, qui decidentes tandem apud nos, alterant nostra corpora morbis atra bilarijs, proptereaque malignis & exitialibus, & nostros mores efferatos essiciunt ad improbitatem pronos ue ut antea probatum ex Aristotele gi manife- si o se'. se . Sed tamen eiuscemodi Cometae diaphanitas per se ni P ψhi. hil immediate promouet apud nos, nihilque mali portendit. De Cometae coloribus ratio pis Ica declaratur: se an aliquid ostendant, aut es ciant mali in regione mortalium.
DIaphanitati Cometae, succedunt inspiciendi phaeno
meni colores. Censiisse cum antiquioribus Seneca videtur, rubeum colorem Cometae portendere sanguinis effusionem in bellis,inter ceteros colores, de quibus agens infit laJ Post mortem Donor, Syria regis, cuius Demetrius, ct lib. 7. Antiocbus sita fuere paulo ante Achaicum bellum Cometes efful--,st, non mιnor dole. Primo igneus, ac rubicundus orbis fuit, cia. rumque lumen emisto ruanto vinccrer noctem. D. inde paulatim magnitudo eius aestricta est, se evanuit claritas: nouis LMe autem totus intercidit. & mox ; ibi Cometae multi varj- lcap. tr. quesunt, aspares magnitudine, disimitis colore ; ali s robur stfine ulla luce: alijs candor, o purum liquidumque L. nene aljs flamma, est hac non cι ra, ncc tenuis, si multum circa se voLuens sum .d ardoras . Cruenti quidam,minaccs, qui omen posse
futuri saetumusrunt. Ceterum ista solummodo quadam analogia nituntur, nec ullam in se retinent indicij, aut actiuitatis rationem phy sicam. Quum enim Cometa noster, ut&alij plerique, colorem haud semper eundem habuerit, sed subinde varium ; namque pallidus visus est,& plumbeus , Sc albicans, & rubore tinctus, diuersis diebus; Non potuit coloribus adco d :sim libus in d;care determinatos
c uentus. At vero color Cometae varius, ex , vationis etralia Cod rum
ad eum subradclauemluin ascendentis differentias indicat
197쪽
naturali ratione; siquidem color pallidus ostendit exh a Iationis ardetis raritatem cum aeris praedominio;plumbeus, . qui&liuidus est, maiorem densitatem, atque terrenarum partium manum uberiorem : Albicans, maiorem adhue priore densitatem, & aerear subflantiae copiam: aer enim purior addensatus albicat in nubes: Rubeus, uberiorem fumi, terrenaeque sit bstantiae participationem ; quod obser-Icin fide. uat, &edocet in suo libello de Igne I cJ Theophrastus re. ι.ει, CH G - em , inquit, nori sunt, quiasumus se apte natura
cophi, ν,.s Rug r in eis mcluditur, qMo tanquam fuscii tingunιur. Om-omo a . niumque nigerrimi seunt facticij; sic enim unum, is vaporantes extinguant, o paulum admodum respirasionis tribuentes. m omisi tur si inflammaretur ignis, de stagaretur m cinerem. Niger autem et V . offumus, quia ex humore constat inflatum ac terram dissoluto;quum alioqώi flatus etiam ater sit; quiue quum aer natura nigressit ri I uoad igitur lumen habent, rubrι videntur. Nam fernerct candid unicea cernuntur, velut δε er fumum,Hcal Caνιο eur gm . Proinde carbo, quam flamma magis ruber, quando fu-Tr mus secretus subtiaor est,quam serreno adhuc inhaerescens ligno; proinde carbo minus dilucidus est, quando se flammasumosior, minus pellucidus est, s ex viricibus lignis rutila magis . Hinc Fun a apparet etiam, uammam ess e diaphanam, quae magis pel-νω μυηε lucida ponitur, quam carbo,& carbo minus pellucidus quassa mina. Sed de hanc doctrinam de rubro colore candidi
seu fulgido per nigrum inspecti Theophrastus ab Aristo-
3.meis. rcle Magἰstro didicit, asserente i J Apparer autem fulgidumto I, pcr norum,aut in nitro differt enim mhilypuniceum. Videreantem lices etiridum lignorum ignem, quod rubram habeat Mam , propterea quodsumo multo mistus est ignis coulgidus existens, albus. Et per caliginem, o fumum Sol apparet puniceus. Colores itaque Cometici sequuntur conditiones CX-halationis fuliginosar, tam ardentis in Cometa,quam ascia- 'dentis per aerem intermedium ad alendum , conseruan-
m q. diutule Cometen. Vt autem hi colores Cometici
198쪽
nihil omnino iaciunt atq; promouent apud nos, ita solum Glis mis. indicare possunt qualitates, proprietatesque materiae Co- meticae, non autem esse signa sortunatorum, nec infortu- . i,. natorum e uetuurn humano generi,& in regione nostra te.
Digressu de eo, quod a Theophrasto dicrum sit, Aerem natura
CEterum illud arduum esse videtur, quod asseruit ipse
Theophrastus , sal Aerem natura nigrescere. Quum e mcontra videamus aerem purum in albas nubes condensari, /ἀμφ'& aquae permistum in candidissimam spumam euadere. Sed hie utrobique aer non est in simplici natura sua , qua- Iem nigrescere dicit Theophrastus, at vel praeter naturam 1u in condensatus in nubem, S aquae permistus. Nuda vero natura aeris absque condensatione, sed in simplici sua raritate manens, nec aquae subactus, vere nigrescit, non quidem positivo nigrore, sed priuatione luminis, atque eo loris omnis, consideratus in sua simplici natura perspicui, nullo colore de se, nulloque lumine perfusi . Quod ape te confiimat Aristoteles, Ibi Peropicuum autem dico quodest O v. quidem visibile, non ausem secvnaum si visebio, visimpliciteν ''v' dicam Gdpropter externum colorem. Huiusmori autem est aer, or aqua or multa IF lidorum . Non enim secundum quod aqua, neque secundum quod aer, perspicuum est; sed quoniam est rura eadem in his virasique, O in ρι rpetuo illo, quo ursum scorpore. Lumen autem est actus huius perseicui secundum quod perspicuum. PotenIia auii m in quo hoc inest, se tenebrae . Lmmen autem ut color estperspicui, quum est actu ρι G icuum ab igne, aut huiu ossi quale quod sursum corpus; etenim huic aliquid in unum se idem. Ex his apparet euidenter,aeri naturae quid extrinsecum esse lumen, & omnis positivi col ris essentiam;sed aeris naturam de se positam in perspicuitate, carentiaque,seu priuatione colorum, & luminis: Pe
199쪽
spicuitas autem, dum caret positiva natura luminis, ten brosa est, proindeque aer natura tenebrosus est 3 adeoque nigrescit, ut ait Theophrastus; lumen enim ut maxime proportionatur albedini, sic e contra tenebrς nigredinem referre videntur. Quam theoriam resert alibi quoq; Phi- de sens. losophus f cJcolorem definiens consistere in extremitate μηM 3' perspicui terminati; quum in aere,& aqua perspicuam non
obtineat naturam terminatam 3 ideo corpora propria coislorata non sunt;etsi videantur lumine colorari. Quod a tem proprio colore non gaudeant, eoque positiuo,docete Viden ur autem a r, se aqua colorata; etenim aura , siue spomdor, ae omnino lumen tale est. Sed ibi quidem,quoniam in im determiniso accidit, non eunde colora m habet accedensibus Armpe, se procul, nec aer, ncc mare. Quare proprium, ac positi uum nullum de sui natura colorem habet, quem eundem prope, & procul haberet quemadmodum semper eandem habet naturam,& aer,& aqua.) m corporibus vero, nisi comrinens faciat tramutationem,sic minata/st, se apparentia cooris. Manis sum igitur, quod idem es ibi oe hic sussceptiuum coloris est. Perspicuum ergo cundum quod inest corporabus inessantem plus aui minus in omnibus, lorescit participare. .etu niam autem in extrem1Iare color, huius utique extremitas alb- qua erit . Euarc color et Isque crIt pcrspicur in corpore determinato extremitas . Quum igitur aer non habet perspicuum in se det ei minatum ulla prorsus extremi rate, superfici eve, propterea nullum in se vere colorem habet; sed carentiam coloris, de priuationem luminis natura sua ; proinde tenebrosiis est, non lucidus, neque coloratus. Tenebrae vero sub imagine nigri sere concipiuntur. Dum vero, aer, &aqua lumine perfunditur, aut simul ab externo quopiam colore pei misti vaporis, exhalationisve pingitur, non proprio colore, sed externo mouet obtutum, ut illico Philosophus edocet, Et 'sorum etiam perspicucyπm, tuta ag .e,Crsi quid aliud tale, se quibuscunque videtur ab quis color proprius
200쪽
nias inesse secundum extremi atem sui omnibus inest. Est ergo
inesse inperspicuo hoc. quod quidem es in aere sucit lumen; est
gutem non, sed8rauatum esse . Quemadmodum igitur iri hoc idcm lumen, Hud vero tenebrae; ita or in corporibus innascior album cst nigrum. Sic igitur se habet aer, ac omnino perspicuum interminatum ad lumen & tenebras, quae sunt priuatio luminis, ut in corporibus determinati perspicui ad colorem album, & nigrum. Color ergo niger tenebris comparaturb& aer,qui suapte natura nullum proprie colorem obtinet, sed priuationem luminis, ad quod est in potentia ut ad actum extrinsecus aduenientem sibi a corpore hucido, siue luminoso. Quare hoc sensu Theophrastus optime dixit, aerem natura sua nigrescere, quod est esse perspicuum interminatum, de sui natura lumine priuatum, adeoque tenebrosum: proptereaque nigrum. Insuper alia ratione Theophrasti Magister allatum dogma subtili theoria confirmat, dum agens de Colorum Iridis generatione scribit, H Oportet autem intellexisse,sicut dictum est, ct μνο--3 .mete fuisse, primo quidem, quod fulgiaum in nigro, aut ster nigrum, colorem facit puniceum. Secundo autem, quod visus, qui protenditur , debilior sit se minor. Tertio, quod nigrum velut negario est ; quia enim deficit usus, apparet nigrum οῦ propterea quod non perungis visus. Nomine visus hic A ristoteles intelligit speciem visibilem colorati, quae in aere longioris tractus fatiscens, non habet vim representandi colorem obiecti sui,sed ipsum representat ut colore priuatum, adeoque sub ratione nigri; ut priuatio luminis percipitur sub ratione tenebrarum, quae nigro proportione respondent. Aer itaque quum species visibiles enervet, ac obliteret sere in multam longitudinem extensus, ideo natura sua nigrescere dicitur a Theophrasto,quia labefactans imagines rerum coloratarum , ficit eas representari sub ratione nigri, hoc est non colorati. Quam sententiam ab Aristotele Magistro recepit non solum Theophrastus, sed etiam