장음표시 사용
201쪽
T I say. tum Seneca,cuit Pre rat ab aethere lucidissimo ae in terraru'μ yyp δ' viiq istis agitiis quidem tenuiorq.o aluor terris,nec minus aquis, ceterum aetheres sior, grauiorquefragi spersee, se obscurusi lumen illi,calorq. aliunde sunt.Loquitur autem de cas ' sy lore sensibili ; nam aeri tribuit Aristoteles si calorem mi-pla odi. d. nime sensibilem tum Plutarchus, gJ luoniam ignis se cati per .i Ug- dus est,es oplendidus,oporsee naturam ei opposita ragidam esse. or tenebrosam.Vt enim splendido tenebrosum c calido frigiduis ponitur iquiasicut tenebrae visum tafigus tactum confundis; er calor sensum tangendi, ut ob ndor videndi dissundit. Ergo quod primum in natura tenc brosum est primum etiam frigidum
erit. Aerem autem primum ess tenebrosum, ne poetas quidem fefellit; tenebras enim aeris nomine affcιunt.
D Aer crassus apud naves erat haud quoque Lunai,, Effulsit caeso. Ih Iliad. p. ct iurum, hJis Aere disiecto, &pulsa caligine Solemis Reddidit, ut pugnam posset iam quisque videre.
Aeνem quoque luminis expertem me has dicunt, quasicenomphanes id es inanem lucis: se nephus, nubes aer coacIus densa-rusque appellatur. Achbs etiam,s homichia, quae caliginem,or nubeculam notant, o qua alia luminis sensum 1 ediunt, aeris sunt diserentiae. Cuius id, quod videri non potes, se coore vacat, Ades, id si Pisto, or Acheron nomιnant. Sicut ergo splendore deficiente tem sus flι aer, ita quum aer natura su alumine non pollunt, necessario natura tenebrosus est, Senigrescit, ut ait Theophrastus. Quod in sacra pagina classi Gen. i. ret euidentissimc 3 nam nondum condira luce ti J Tenebraerant se ιν faciem ab si: se spiritur Domini ferebatur supeν
aquas. Tenebrae vero illae fuerunt in aere ; quod aer natura sua tenebrosus est. Sed redeamus ad pensum nostii
202쪽
De magnitudine Cometae, num indicium si an etiam causa magnorum eventuum apud nosaest qua ratione. Cap. XXVI. Cometarum magnitudo non omnium aequalis est, ut obseruat optime Seneca f. meminitq.vnius,qui fuerit dat. non minor bJ Sole. Sed alij maiores, alij minores obseruati passim.multiplici differentia quantitatis. Proculdubio ma- c. is .ior Cometa maiorem copiam indicat exhalationis, ex quatum primum constitutus est,tum deinde fouetur,& conseruatur: & in quam denique resoluitur, eam iterum adustam de pluens in terras sub atomorum specie. Quare magnus Cometa signum est proportionabiliter magnorum euem tuum, suris pro Cuet eiusdem magna exhalationis uber- η-ο.tas. N am etiam si Magnitudo,quum sit proprium accidens materiae, de se vim non habeat actitiam ; quia haec rebus prouenit a forma ; quae sola est ubiq; principium activum . Ceterum quia materialis forma soleta materia dependere,ium quantum ad esse, tum etiam quantum ad operari ;Propterea factum est,ut maioris quantitatis eis cires robustores vires obtineat; minoris molis, imbecilliores. Ita lucidum maiori mole constans, magis ac intensius illuminat, quam minori quantitate consistens. Maior copia bilis atrae grauiores morbos in corpore promouet,& essiciens in humano corpore rem peramentum atra balarium maioris exincessus mores hominum melancholicorum reddit effera tiores ἱ ut pro magnitudine Cometae proportionabiliter indicetur quantitas exhalationis adustae apud nos, tam ad Cometam generandum,atq; fouendum ascendentis,quam ab eo per combustionem in cineres abeunte depluentis. Quae quidem exhalatio pro sui magnitudine magnos in hommucorporibus, & moribus promouet essectus. Nam magnus ille Comere. DcJfluctus circa eum,qui in AcharaoII erraemosum, V .mete.
203쪽
habuit magnitudini suae in se licitates comites uenam & terraeis motu pariter,&inundatione subuersae,submersaeq. fuerunt ab eo, de Ierae q. penitus insignes duae ciuitates, Helice, atq; Buri in Achaia. Magnitudinem vero Cometae mox describit Arissoteles addens: Cuoniam σ magnam Ea,de qua rius meminimus, apparuit quirim hic me in gelu, ess renitate a v
men auram se exrcndit usque adiertiam partcm caeli, veluti DL Uiquapropter se vocara fuit via. Ascendit autem usique ad Zonam Orionis se ibi dissolutafuit. Magnitudinem autem calamitatis quam indicauit, ac intulit ip Achaiam, describit ita Ach. Pausanias Id J Iam vero ignes longo summarum tractu per ca--- p 'ηο--dis nere. Siderum etiam nen ante conspectaeforma metni hominibus pavorem incus re . Densiores praeterea ab ima ιerra halitus fruere. & multis de ingenti terra motu prolatis assi I pa. 4 . iecit fel Atque haec quidem saeuientis veluti terra trepidatione adeo quasi absorpta maenia Gmow.sub cre, ut nulla fere reliqua fiant habitatoribus usi a. Hoc vastitatis genere pereul sum ab imo solo Helicen memoran3. Accessesse vero es alteram έuiuscemodi cIadem. Maris eluxione hieme anni Helicen tosam circumquaque incinctum, ipsumq. Neptuni lucum ita in aemtione ea obrutum, ut vix summa extarent arborum cacumina. diuo factam, ut repente cum terra motione violentissima, tum vero maris aestu es sitis stagnante, Vias tota cum omni crurum
L 6. nat. numeropressum ierit. Et apud Senecam Callisthenes inire
- Ο alia multa inquis ρνodigia, quibus de nunciata est duarum Vrbium,Helices,se Buris euersio, fuere maxime notabilia . Colum
In l.ν. e.1. na ignis immensio Delus agitata. Et adhuc infra fg J CharamanHr quoque in eo fibro quem De Cometis composuit,au Ana-gstrae visum grande insolisumque caelo lumen, n agnitudine amplae T rabis; o idper multos dies se spe. Talem effigiem ignis ovi fuisse Callisthenes tradit, antequam Burim, ct Neocem
204쪽
mare absiconderet. Aristoteles ait,non Trabem illum, sed Comesa uisse. Quum igitur magnus Cometes est, aut futurus est, aut praecessit, in aere necessum est e terra multa exhalationem adesse, quae terrarmotus, ac inundationes ingentes e ficiat, & ariditates, atq; sterilitates, & alia mala, pro
magnitudine exhalationis. Minores Cometas proportionabiliter minor ubertas exhalationis & promouet antecedens, & fouet comites, & sequitur extinctos ; unde minores clades ortum habent. Noster autem Cometa,quum illo Achaico multo minor extiterit, & minores in Italia te raemotus prodromos habuerit, & minores etiam inundationes in Mediterraneo,& apud Hollandos in Oceano, citra ciuitatum ulla : diuersionem, submersionemque s utinam S adhuc minores clades hominum genus incurrat, eo ex tincto . Fieri namq. potest, ut magna manus exhalationis adusta non concesserit in Cometam, sed terrestrior, Stideo grauior pererrauerit cum velis aerem hunc infimum, atque tot bellorum calamitates uniuersim Europam miremisere q. deuastantes a plusculis annis promouens. Illud tamen notabile , quod antiquus ingens ille Cometa fuerit extinctus in Lona Orionis I noster autem a Leporis a sterismo, sub Orionis pedibus locum habente, delatus ascenderit per uniuersam Orionis immensi proceritatem, & vlterius emcnso Tauro, totoq. fere PerieO, in eius humeros nistro dissolutus evanuerit . De figura Cometae, num aliquid naturaliter iliciat, aut omnisi portenIι. Cap. XXVII.
OVum autem magnitudo Cometae variis figuris teris
minati valeat ; inualuit inter antiquos opinio, certis figuris Cometarum determinatos euentus praenunciari. Namq. Plinius ait Cometas Graeci vocant, nostra Crinitas, si Pl. a. e. is horrcntes cyrne sanguineo, o comarum modo in veriue hispia
205쪽
G-iarum das . tidem Pogonias, quibus inferiore ex parte in speciem barbae longa promittituν iuba. Aconua racuti modo vibrantur, o simosgn scam. Haec suis, de qua quinto Consulatu suo Titus Imperator Caesar praeclamo ca-rne praestra ιι, ad hanc diem nouis me visa. Eodem breuiores,or in mucronem fastigiatas,Xiphis vocavere,quae sum omnium pauidissimae, se quodamgladis nitore,ac ne ullis radijs: quos Diseus suo nomini similis, colore autem Aectro, ros e margine emittit. Pithetes doliorum cernitur
figura,in concau umida lucis. Ceratias Cornus speciem haber, alis suis quum Graecia apud Salamina depugnauit. Lampadias ardentes imitatur faces. Hineus equinas iubas celerrimi motus, atque in orbem circa se euntes. Fit se candidus C metes argenteo crine pita refulgens, ut vix contueri liceat , OG cieque humana Dei effligiem mst osuendens. Fiunt o hirti viniorum operie, se iuba aliqua circundari. Semel adhuc iubae e - Agies mutata in hastam est, Olympiade centesma octaua, VHis anno tricentesimo nonagesimo octavo. & mox: Diraque comperta Aethiopum, se Aerasti opulis, cui nomen aui eius Rex dedis Taphon, ignea sprere, ac se ira modo intorta, visu quoque toruo, ne fella verius, quam quidam igneus nodus . N paulo po st. Referre arbitrantur,quas ilitudines reddat. Tu raram specie, musica arti po tendere: Ingenio, Gr eruditioni ,si reique-rram Iuram , quadratamve paribus angulis ad aliquos perennium stesiarum situs edant. Nos autem de figuris Cometarum triplicem haberi posse rationem existimamus, Naturalem, Non naturalem,&Supernaturalem. Ut autem ita primis agamus de naturali theoria,certe sola similitudo figurae , atque analogia mihi non habet physicam efficien- -. tiam , aut praesagitionem ἱ quum omnis agendi ratio, quae suranti ha- viribus naturae nititur, sit ab essentiali forma, & a primis β qualitatibus agentis, non autem ab imagine, vel figura,rηι ρε, M. . quae lolummodo terminare potest ligurati magnitudine,
IH .eael. A ristotele d emonstrante fri Figura autem non seunt causae,ut serantur psi liciter, am deorsum, aut Mursu sed ut velocius .
206쪽
am tardius; propter quas autem causas, non est dis scite videret. Dubitatur enim nunc, cur lata ferramenta, es plumbum innarant super aquam; alia autem minora, o minus grauia ,si ro-sunda sint, aut longa, ut acus, deorsum feruntur: Et, cur aliquapropter paruitatem, natant in aere,ut auri arena, es alta terrea,
priam affert, I tauoniam autem conIInuorum haec quidemsunt tex. η4.
facile diuisibilia, haec autem minus; es diuisura etiam eodem modo alia quιdem magis,alia vero minus, has ess causas putandum cst. Facile igituν diui iis est, quod bene terminabile existis: est magis, quod magis . Aer autem magis,quam aqua, tatis is aqua autem,quam terra. Et minus iIaque ιn unoquoque
genere magis facile diuisibile is, se distrahitur cilius. a uae
igitur habent latitudinem, quia multum comprehcndunt oupra manent, proptereaquod non racile distrahituν, quod maius est. duae vero contrario modo sese habent figuris, quia pauca comprehendunt, fruntur deorsum, proptereaquod diuidun acilius, ct in aere mutio magis,quanto facilius diuisibilis est qua aqua. uoniam autem se grauitas habet quandam vir Hem, sicundum quam fertur deorsum, se continua vi non vim uanturi haec
oportet adstinuicem comparare. Si enim ea ce M sirtus graui-triis eam , quae est in cominuo ad distractionem, o diuisionem, per vim feretur deorsum velocius. Si autem ae bilior sis ,severnatabit. De graui igitur, se leui ct ys,quae circa haec accidunt, determinisumsit a nobIs hoc modo. Constat igitur ex his, figuram de se non h.ibere naturalem vim e Teimicem, non motricem, non altera tricem ; scd sol una faciliorem, ficiliorem reddere motum eius corporis, cuius magnitudinc in terminat: nec h.ibere vim vi l .im physicam sic agendi in corpora distantia, proculque dis lita, icit celetiorem solum, tardiore rarae reddere motum localem per ea corpora , per quae figuratum fertur, ea immediate contingens. Quare Cometa , pro varietate figurae suae nihil agere potest,nihil euenturi nostratibus indicare vulci. Vcrum istius L modi
207쪽
modi figurae Cometarum physice pendent a figura term&nante magnitudinem ardentis exhalationis in alto, qui te minus accidentarius, & fortuitus est, ac sine certa ratione necessitatis 3 quare nihil certo potest indicare; sicuti nee variae figurae consimiliter in nubibus obseruatae quotidie, quae tumultuariae sunt omnino, &casu contingentes. Id tamen habemus ex allata doctrina Philosophi, subtilissimos illos atomorum cineres ex adustione Cometae deo sum per aere decidentes, exilitate sua dissicile posse eo nistinuitatem aeris, per quem transire debent ad nos, distra-Comisa tim here,atque diuidere. Quocirca multum temporis insumunt est βηi r in eo transitu, adeo ut prius quam apud nosm ea quantita' ' . 'o te coaceruati suerint, quae lassiciat ad nostra corpora insigniter alteranda, nostratiaq. impense assicienda , longam dierum seriem praeterire necesse sit. Quamobrem recte L .nat. Seneca statuit fH Hoc visias ita esse, non statim Cometes ori' rus ventos, o stluuias m matur, τι Aristoteles ait,sd annum t tum susspectu acit. Ex quo apparet,illum non ex proximo qua in prorermum daret ,signa traxisse, sed habere riposita re compresset legre ais mundi. Fecit is Cometes qui Patercula se Vopisco Consulibos upparuit,qu.e ab Aristotele Theophrastyque suntprae-Hera; fuerunt enim maxima se conrinuae tem states ubique. Ae in Achaia Macedoniaque Vrbes terrarum moribus proruta sunt. Licet Aristoteles, non de pluuijs , at de maris inuri dationibus, ventis vehementibus, atq; terrae motibus Cometam praecedentibus, & ipsum orientem, ortumque stati concomitantibus, id enunciauit, ab excessu exhalationis ad Cometam constituendum , fouendumque de terra sinibus, vel sub mari latentibus, violenter erumpentis &urbes euertentis, ut antea vidimus, notauimusque tra et antes de prima, tertiaque nrater a Cometae. Sed tamen vera est Senecae si nientia de e F etibus exhalationis adustae, de G ni ta ex alto decidentis in terras; quam addit de Ci naciarum ι ffici bus immediate Sentc i, soli ex Aristo -
208쪽
telectu ex Theophrasto : Tarditas ri q uit,illorum argumem tum est graviores esse, multumq. in se hasere terrente i praei rea cursus:fere enim compelluntur in carrises. Etiamsi tarditas ista potius referri debeat ad motum proprium Cometarum, de quo mox acturi sumus. Interim tamen verum est, serito tarditatem eventuum ad eorum magnitudinem, atq; vehe- . . mentiam attinere 3 quia maiori temporis interv Illo plures norantior .apud nos coaceruentur exhalationes adustae de Cometa consumpto decidentes, proportionabiliter maiorum cala
ratum efficistrices. At vero figura Cometae varia nihil obtinet virium ad huiuscemodi clades eri tendis , aut deinterminandas, indicandasve; quod figura per se non sit acti. 'Iura non ua qualitas, nec indicat tua:& analogia, similitudoq. figurarum, nihil efficientiar, significationisve contineat in se se Analma naturaliter. Num ideo Cometae Acontiar, quia iaculi modo 'tvibrantur,ocyssimo significatu Plinio dicuntur, quod iacula vibrata citfssime seruntur ad scopumλ haec sane voluntaria positio est, nullam habens in se rationem physicam. Fuit Cometa nuperus Issa. qui nos ad hanc meditationem
impulit,in mucronem fastigiatus, Xiphias, figuram obtinet gladij, quem l tali Succo nuncupare solemus; fuitq. pallidus plurimum,& quodam gladij nitore spectabilis: an ideo censendus est esse signum, aut causa bellorum,&caedium, quibus Europa sere tota conficitur λ Nihil minus. Nam ante Cometae nostri natales a plusculis annis eadem bella continuatis caedibus deuastant Europam. Quin & primis diebus inspectus est non mucronatus in gladium, sed extensa
cauda dilatatus in scopam vestiariam . Quae naturalis, quae. se,coaentio scopae vestiariae ad gladium Z An Cometa Ce-ratias, Cornu spec e trabens, Classicu cecinit olim Graecis apud Salamina depugnantibus, potuitque, ut Maro cecinit,
Ere ciere Uros, Martemque accende re cantu st
Naeniar. nugsque, nulla naturali ratione sultae. Qua ratione
Phylica doceat etiam Plinius, Cometam Tibiarum specie
209쪽
Musica arti portende est cur non etiam militarip Siquid eniLacones pugnaturi, tib ijs incitabantur ad bellum. Namq. Plutarcho teste in Apophthegmatibus Laconicis, Quaerere quodam cur ad tibiae cantum Spartani pugnarent ρ Vt, inquit adnumerum ijs incedentibus timidi, fracsq. t in conspectu. Tibiarum q. in uentriX Bellona ponitur bellorum praeses, non musicae. Pithetes Cometa, Dolij figura, num Dolijs in sortunia portendet Uere si ut ait recte Themistius fri exemplam ad faciendam fidem infirmisimum est argumentum rana logia similitudoque figurae Cometarum non potest ullatenus illorum vires, & significationes ad euenta nostratia certi generis physice determinare. De figura Cometae, qVomodo quandoque non phsice
portlndat euentura. Cas. X X V III.
Q Voni in vero, ut antea notauimus, apud Aristotelem
faJ duplex inuenitur causarum, & credendi modus :biter humanus qui naturalis est ; S: alter humano validior; qui subdiuiditur in Diuinum,& Daemonium. Iam emenso naturali, nunc Da monitetminspici annis. D.emonem, ut Hilarius, Cornelius a Lapide, D. Hic ronymus, de sacra pagi.na docent, magnam vim habere, potissimum ante Christi mortem, concitandi bella, terrae motu S, ventorum turbines in aere, speciatim q. maleficos Cometas, permittente Deo tum ad bonos viros exercendos, tum ad malos homines puniendos,Obseruatum est frequentissime . N in in Sacrabcriptura legimus hJ onmia bona externa Iobi fuisse dudia a Daemone direpta : Dixit ergo Dominus ad Satan loquens de Iobi facultatibus) Ecce, nim a , qu e habet in manu tua Munt,tantum m eum ne exfcndas manum tuam . Eir usque ess atan a facie Domini . Euum autια qIodam die stlij ct siliae comtaercnt, se bibi rent et inum in domo fra/ris sevi primog AIIι; nunc tus τι nis ad Icb ρροι dici res: Borius arabam. asin e Rasiae
210쪽
bantur iuxta eosior irruerunt Sabaei uti runtque omnia, o pueros pcrcussi runt gladio: or euas ego solus, ut nunciarem tibi. Auumque adhuc ille loqueretur venit alter,es dixit: unis Dei cecidit de caelo,se cuncfas oves, puerosque conseumpsit: se elingi ego solus, ut nurciarem tibi. dedo adhuc illo loquente, venieatius es dixit: Chaldaei uecerunt tres Iurmas, es inuasirunt camelos, seruierunt eos, nccnon es pucros percusserum gladio: Oego fugi solus vi nunesarcm IIbi. Adhuc loquebaIux ille: Cr ecce alius introiuit,es dixit: FHjs tuis Cr siliabus vescemibus,s bi-bὸntibus vivum in domo fraIris seni primogeniti, repente ventus τι homins irruit a rigione descrIi , o concusippi quatuor angulos domus quae corruens o resis liberos tuos, ct mortui sunt: σε ugi eg olus t nunciarem tibi. Sic ita q. permittente Deo, Demon m ignam habuit contra Iob potestatem in hoc aere in terrenis animantibus Qui ergo tanta mala secit in aere , nonne poterit ibidem configurare Cometam maleficum etiam nimc permittente Domino p Sanctus Hilarius, s. Hilariti .
item ait cJEripuis me de inimicis mcis frussimis: In eo autem, Ps. a. quod ortιs os nixit , possumus intιlligere quos dixerite nempe P g 6 Io. de quibus Apostolus ait MNon est nobis pugna adu fus carnem, ii' 7'or sanguinem, sid aduersus mundi potcntes, aduersus spiritua 44 Eph.6.les nequitias in caetistibus. Satana i ope in cor Iudae, ut Dominum tradoret,insirente. & mox: Et quidem iam S: alius Psalmus his paria significat, quum ait leJPraeparans montes in vir- χ P 6 .
ture tua accιnc us potentia . Adventu enim Domini confractas obtrita Diaboli pol stas est, quum fidei Sanctorum hominum iubicctus cst. Non quoi non adhuc potentia suae maximas habeat vires s ocr id quod vicuoque seubiectus es praesentis siubiecZionis conditione ultioni or poenae legitimae praeparatur, ut nunc per hanc eandem subiecZionem virtute Dei tactus semet sic ut nondum totus uratur, sed er id quod interiis clumare potuit, or uri possens nae/s cst. OUiod autem fortiis in as appellat Dael non es, id nox une consentit oraculo Domini, Diabolum appellantis fit fortem armatum custodire uti uin se in . sed se Livς ra