장음표시 사용
131쪽
r id . Hine natura surdus nuIIam ideam habere potest sonitu iovem edunt ζ1mpanae; nullam clangoris tub rum, qualisliblieran inest qui auditu pollemus: quando enim physeu lonum dii inrie explicat per causas suas, eatenus surdus togni'tionem cum eo, qui auattv pollet, eommunem habere potestiquatenin notiones distinctae terminantur in ideis confuse ualios lenius relatu, quorum usu non destituitur surdus. Enim vero quae de visu atque auditu demonstrata sunt, ea ad retero laesus facile transseruntur, ut adeo non opus sit propositio 1 generales quas dedimus g. 143. I4 . , ad ollivum, gustam atque tactum a nobis aulieari. Sussererit itaque in 4uobus
sensibus principibus ostendisse, quomodo fieri possit appi
Estium si organum seviorium vitio quodam laboret, quod actionem lensibilis in Ipsum Variat; eodem modo constitutum non est, quo constitutum deprehenditur, quando a vitio illo .mune. Idea igitur materialis di sensualis in casu uriori alia ess
- 1pecialem praesentem tran seris F,omm . t '
132쪽
ώro locum habent cf. Iaz-J f Vilς propositio prae sena .d sensu, speetales applici se
'Rς enim corneae transparentiam quoelinque impcdis ς' t QV0dsi hoe auseratur, nullo amplius vitio labor. bi 'ς v - Quamobrem nee kiso impedietur amplius. Si tu 'r ex contusione sanatur. laetus non amplius dolorificu', 'Vςm .dmodum fuerat ante. Si icterus sanatur, obsaε suum nobis reserunt colorem. I49.
. , o sensibi, in dives repana senseria agis; ideae mm D G Oagri diues suus. Iuli eniin species impressa ε δὴ quo IH organo sensorio sit motus impressus fibrillis nerveis μ
i0sii nervi 3. ita ); quoniam tamen experientia constat sen- t. o non posse eodem modo agere in unum organum, quouit in alterum, veluti cum colorata agant in oculum median te lumine, in tachim per contactiun immodiatum, evidens est motum fibrillis nerveis ab eodem sensibili in uno Organo im pressum esse diversum ab eo, qui iisdem ab eodem sensibili imprimitur in organo altero, consequenter species ulrpressas esse diversas. Diversae igitur quoque sunt ideae materiales Ii3. , malequenter 2 sensitates Ia 9.
cepti. Non item exeipere, ad duos sensus hie applieari, quae de uno eodemque ostensa sunt. Propositiones enim generales sunt, etsi exemplis ad eundem sensum spellantibus fuerint illustrata, quod in diversis sensibus obvia sior, in eodem sensu non nisi attentione observentur. Experientia vero propositio. nem praesentem uberrime confirmat. Etenim si ecteus tallu, qui visu pollet visu distinguit eo torem rubrum ab alio; non eandem habent ideam. Non hie provoeo ad testimonium eorum, qui, eum in circitatem in ei distent, tactu distinguere didicere eolores, quos antea visu distinguebant; sed ad ipsunsensuum naturam provoco. Dum ecpeus tangit obleuum colore rubro tinctum, digitis hine inde leviter promous, non
133쪽
asam inde naneiseitur ideam, quam quae nobis est euntem eo lorem simuI videntibus utut eadem nobis non suffetata toto, rem rubrum ab alio similiter latiu pereepto disternendum. Quilibet autem in seipsit experitur. ideam coloris ruhri, quae visui debetur. di, erum prorsus esse ab idea ejusdem, quae ta Rui accepta serenda. Immo si verum sateri sis est,tistu non percipitur nisi species asperit itis vel levitatis superficiei tor potis rubri seu rubedine tincti. Unde ex aeeidente est quo
uno sensu distinguantur, quae ad ilium spectini: id quoc editerminatius enunciat propositio sequens.
Si duae qualitates iii eodem sensibili insuit neceFirio DuJ; uno se usu dignoficere licet, sue ad alterum spectant. Si qua
nim qualitates lensibiles necessario simul insunt, adeoque eo xistunt per naturam tuam ; una signum est alterius 9II. Ontol. . Ex eo igitur quod una adest intelligitur, quod etiam adsit altera. Unde uno sensu dignoscere licet eam, qua ad abierum spectat.
E. gr. Cum eolore nigro eerta quaedim superseiei dispo sitio conjuncta est. vi cujus lumen ita reflectitur, ut sensatao nem istius coloris causetur, eaque tactu diseernibilis. t biergo ilia deprehenditur superficiei dispositio, ibidem quoquo adeli color niger. Quamobrem si tactu ill1m adesse dignae scis, hoc ipso certus es corpus, quod tangis, nigrum elli τbere. Atque ita contingit tactu discerni visibilia . quae d. visu dignotcuntar. Evidentius idem patet in surdis loquia tibus, qui verba ore prolata ex motu labiorum di vatilla inest figura oris situque labiorum intelligunt. Cum singuli enim verbis singulae conjunguntur eonfigurationes oris labio rumque motus, ita ut absque usilla proferri nequeant. qui 'obrem qui motum labiorum orisque eonfigurationem perci' pit, haec jam verba proferri, non alii inde agnoseit. Visu ab eo distinguit, quae auditus sunt. Atque adeo patet incum nativitate nullum habere ideam coloris, nee surdum a nati blite uIIam habere ideam soni. Sed si caecus tactu discernit colore i
134쪽
ideam eolorum foetam h.ber. sed quae N GΘ'' ςδt d versa prorsus est .b ea, quae vi tui cimVMM ' - r s surdis, visu distinguit verba loquentis, ς - ' 'ς 'm habet, sed quie eum visui respondeat dive i/pq it ob ea, quae auditui propria. Quando igi r ς0 MR ' ς, primo ideae tactu, & .lteri visui re ondeat, in se un ' ideae quae visui S alteri quae auditui respondet imp Π
η' qui eodem nomine res prorsus diverse denotantur, edi -' 4 hoc sussci. t ut ad di .ersas istis ideas animum ad Vestente se invicem intelligant: quod quomodo fiat, deinceps distin se docebimus, quando de imaginatione sumus acturi, ce rerum Propositio praesens ostenditi quando sensus unus vicem Rixerius sustinere possit: quod novum praxeos argumentumeli hacle tuta nondum satis exeultum, etsi speeimen s liquod habeamus in surdo loquente, de quo suo tempore plura, Non inutile igitur est, in posterum solertius in vieariatim seruu-um inquiri.
Si ex Lerno animae ob sensationes praevisas situs corpo suomessitis NYMIur,si Gariones a libertie animae pendent quoad actum. ubertas a. Benim si ex decreto animae situs corporis mutatur, sive in nimiae in eodem loco res istu objed Omin pririentium, sive quatenus te t ἐin alium locum consere; alia objecta sensibilia organa lens bria I setistic setiunt quam antea, atque adeo sen lationes aliae in mente oriuatur, quam antea, non oriturae, nisi situm corporis in eodem loco, vel in universo mutasses o. 83. Pochia empti . . Ex coigitur, quod situm corporis mutaveris, intelligitur, mir has potas habeas l.nt itiones, quam alias , Conlequenter in ea muta. 6 e continetur ratio sensationi ina jam praesentium 3. 56. iniu). Quodsi iani situm corporis mutaveriS ex decreto a- Ginet eo quidem fine ut tibi sint istiusmodi sensationes; ex decreto animae intelligitur, cur iam tibi sint hae potius perceptio. quam aliae, consequenter in eodem senui continetur ratio, rubi jam ha potius sint leviationes quam aliae cI. 56. λωί λ νι
135쪽
Sensationes igitur istae quoad actum dependent a decreto In ae83I. Ontol. . EllimVero quoniam anima decrevit mutati,nem situs corporis, ut has potius quam alias haberet perceptiones per hypoth. decretum ipsius liberum est g. 9 i. e bile iri, Quare cum lentationes in casu propositionis praesentis pendeata a decreto animae per demonstr. evidens omnino est, quod in hoc sit pcndeant ab animae libertate. 'Ne pronostio praesens in perversum sensum trahatur, ast tandum est pereeptiones pi aevideri vel quoad rationem sum Ipeciheam, vel quoad genericam, di utroque in easu admitti gradus, ita ut subinde ad disserentiis admodum generales ini mum advertere possis veluti eum te in lorem alium tonse ut ali s habeas sensationes, qualescunque tandem fuerint, non respiciendo nisi ad solam diversitatem illarum a praesens hus. Praevides igitur tantum sensationes quoad earum a prae sentibus diversitatem. Ceterum per propostionem praestae rem intelligitur quomodo libertas inquit in sensitiones: dquod in Moralibus utilitate sua non destituitur . ubi doeeri debet, quando & in quantum nobis imputari possint sensitio nes noli , consequenter di alia quae ab iis pendent. patebit vero suo loco neglectis principiis, quae in se speum eon temnenda videntur, non satis accurate tradi, quae suam in t decisionem expe'ant. Necesse igitur fuit attentionem lectu
iubisiatii in mim π ' - g sitis , 'ζς citi. quocunque modo inirediat aestis aliouem Disi se obit ' φ Τμμμm fessorium agat, stensiationes est in ι, uviit, gratia hoc yum jam, Onust a bbertate anime pensat Sita decreto animae litum corporis non mutes ob l.mitiones pmbis, hoc est, qu S in habiturum praevides, si eandem eos vas; perinde Omnino est, ae si ex animae detreto si perini J-nes praevisas eundem mutares, cum in utrodue calli sitimi M. i pons decerna , in C in quaeda sensibilia percipias. Enim-
136쪽
De VPractate sentiendi olaesensi. Iaimo si ei de to animae ob sen attonus praevitas situs corporis mutatur, semationes pendent a libertate animae LUl. . Ergo ab eadem quoque pendent, si ex decreto animae situs corporis Boa mutetur sensationum praevisbrum gratia. Quodsi non impedias, cum posIes, quo minus sensibile id organum lentortulat agat; perinde omnino est ad 6 ob set sitionem praevisam situm corporis cx decreto animae nUn mutes, Cum hi utroque casu aliquid non faciae' ut sensibile aliquod percipias. Euimucro si ex decreto animae ob sensationem prae vilini situm corporis non mutes, ea a libertate animae pendet per dZox ista. Pendet igitur etiam a libertate animae sensa-60, si, elim posses, non impedias, quo minus sensibile in orga-aum sensbrium agat.
Propositio intellectu saeilis, ratio aperta: sed utilitas ejus in morii libus maxima, cujus potissimum gratia, quemadmo. dum ante iam monuimuK in fluxum t bertatis amme in sensa. tione'. seu earum a liberis decretis auunae dependentiam ea. pendimus.
g. III. .s quid ex decreto animae agas eosne, ut sibile DoL CUM adbis pom percipias, aut quid eo Ine ao aliis feri Iuleas ; sin isti abus. ι demio a b nare animae pendent. Sive enim ex decreto adimae situm corporis mutes, live aliud quid agas, ut sensibile .liquod percipias, perinde est in castu prxi te, cum utrobique ejusdem suis gratia a te executioni detur, quod decrevisti, scilicet ut seusibile quoddain a te percipiatur. Enimvero si ex decreto animae situs corporis mutetur, ut sons bile aliquod per-Lipiatur, lentatio a libertate animae pendet I. III. . Pendet igitur etiam a libertate animae s ex eiusdem decreto aliud quodcunque a te fiat sensibilis percipiundi gratia. Et quoniam perinde est, sive ipsemet quid facia; sens bilis nicipiendi gratia, sive idem ab alio fieri jubeas, cum in uir
137쪽
que casu sensibile percipias, quod idem percipere decrevisti; sensiatio adhuc a libertate animae pendet, si quid eo sine ab alio fieri jubeas, ut sensibile percipere possis.
E. gr. Jubes pingi imaginem pinamque in mulio e regione tui erigi, ut vultus erectus in eandem statim dirigatur, visio ejusdem imaginis semper pendet a libertate animae, tumaelum continuum decreveris. Similiter si objectum sedilbile applices ad organum sensorium .pereeptio eiusdem a libertite animae pendet. Experientia obvia exempla plurima suppe ditat, ut veluti sponte sua occurant, neque ea cumulari sit
Perfectio imaginis in similitudine eum re, cqjus imago est, confistit. Imago enim repraesentare debet objectum, cujus essimago *83. Nihil adeo in imagine dii cernibile occurrere debet, quod non aliquid repraesentet in obiecto repriisentato disterni bile, ut perinde sit sive imaginem, sive objechim, quia refert, attentione tua perlustres. Quamobrem cum omnia ebscemibilia in imagine eadem fini cum omnibus dil cerni bilibus objecto, cujus imago est f. i8i. Ontoto, per illa autem, qu in imagines dii cernuntur, imago ab aliis imaginibus, ti per illa, quae diluemuntur in objecto, objectum ab aliis objectis distim atur ue imago Objecto, quod reprae lentat, similis est, ubi stibi discemi in eadem potest, quod non aliquid in objecto, quod refert, repraesentet f. I93. Onto . Enimvero si nihil disceoni potest in imagine, quod non aliquid repra lentet in objecto, cujus imago est, omnia imaginis ad repra sentationem alicujus quod objecto isti inexistit tendunt, adeoque in ip brum valle tale contensius IM. Onto θ, consequenter in eo consistit pes sectio imaginis, quod dii cernibilia in imagine eadem sint cura dileemibilibus in objecto, cujus imago est l. 3o3. 0at o Quare cum in eadem similitudo imaginis consistat per degar
138쪽
De nediltate utendi laesensu. IM
Apparet Leile sermonem nobis esse non de partiali quadam similitudine, sed de totali: in philosophia enim ex no. tionibus de rebus statuimus non tribuentes rei definitum, eui non eompetit desinitio I 349. Log. , neque adeo simile simpliciter appellatur. quod ex parte tantummodo simile est. Quando nimirum vel minimum differentiae inter imaginem& rem . eujus imago est, assignari potest; tamdiu quoque insensu philosophieo simile non dicetur simplieiter, sed eum deis bita restrictione. Non igtur est, quod excipias praeter similitudinem oecurrere alia, quae ad perfectionem imaginis peditineant di peritiam artificis arguant: absque enim his non dabitur similitudo omnimoda . etsi iis loeut esse possit absque omni similitudine eum suo individuo, quod repraesentare de. het, veluti quando imago quaedam hominis pulcherrima quidem atque affabre picta, ne minimum tamen similitudinis habere dieitur. Erit enim imago perfecta pulehri hominiν.
etsi perfecta diei non possit imago Petri. Non piget talia prolixius moneri, propterea quod in similibus usui esse possit. β. III.
Quoniam ideae sensuales imagines simio ipsarum persectis quoque perfectio in suntlytudine cum sensibilibus consistit A. tiarum m.
Quoniam ideae sensuales sunt similes objecto, quod re- uda fi .ptassentant g. vi. ; ideae sensuales perfidia siunt. δει nummata accidente tamen est, quod una earum sit persectior at fersccta. tera, quatenus similitudo nune magis pate nunc latet. Quam . obrem differentiam persectionia accuratius ut scrutemur con.
139쪽
Similitudinis parcntiris tutentis disserentia.
agnoscit: e contrario Luenrem appellamus, quam non agnotest, seu, qua quidem adest, non tamen apparet. Diri h1ne similitudinis diliarentiam in ideis sensualibu3, exii, liquet, quae de ditiarentia idearum sensualium distinuarem
ct eo Muiarum demonstrantur, ut adeo eam exemplis ilitari ri non sit opus, praesertim eum non liuelligantur, nisi demon strat ionibus istis perceptis, communi praejudicio adversus ve ritatem vulgo praevalente, quippe quod sinule quid tribuit re . hus, quatenus Vi pereeptionum consulirum appetet, teli.hu coloribus ac saporibus. Non piget talia hine inde annotari, quae ad hoc faciunt, ut methodi omnem rationem iniimius perspicias e 1mque ipso usu reddas locupletiorem, ne multi tudine regularum initio obruaris: id quod magis nocet, quam prodest, quemadmodum litis experiuntur , qui Alubram .li lege addiscunt, quam nos in Elementis nos Iris Matheseos tenemus. Huc enim demum quadrat illud Sentia: longum iter ella per praecepta, breve per exempla, si nimirum in exemplis admonemur praeceptorum, ut horum idea exempli-ris animo in generetur, quo facilius in posterum subeat exemplum praeceptorum vicem. quanda
Ideis sensitatas inest smilitudo patens , quatenus βα Tatam fina distinctae. Quatenus enim ideae sensuales dili initi sunt, eate.
Latiumsimi. nus figuraS, magnitridines de motus in iis, qua percipimus, ei-biicio pa stinguimus f. 93. . ideae vero tunsuales propterea similes sunt sensibilibus, quod figuras, magnitudines, litus ae motus
repraesentent l. 9Ι. 92. . Quare eatenus similitudinem idea tum seniualium cum lensibilibus agnoscimus, quatenus distimctet sunt. Ideis adeo sensualibus inest similitudo patens, quato nus sunt distin hae l. IIT J.
Constat iam dari in ideis sensu libus similitudinem patea:tmeum sensibilibus.
140쪽
f. ID. Idris sensiuilibus tuis suisitudo latens, quientis sunt se Gem β. Quateruis enim ideae sensitates confusae fiant, eatenus 'ς δ mufiguras magnitudines, situs ac motus sensibili inexistentes non distiliguimus I. 9 . . Quamobrent Ictina ideae sensiuales pro- ι ἡ, ' 'pterea similes sint sensibilibus , quod figuras, magnitudines, situs ac motus sensibili inexistentes repraesentent β. 9l. M. ; illamni sutilitudinem cum sentibilibus non agnoIcimus, quatenus coutulis lunt. Similitudo igitur, quae ipsis inest, cum sensibili latens est, quatenus confusae sunt g. IS . .
Constat sim dari in ideis sensitatibus similitudinem laten. lem eum sensibilibus. . I6O.
Meae s uales istinctae IVrsiaiores fuit confusis. Idea- Ouaenam ni in enim sensualium per secl io consistit in smilitudine cum lavae sensua- sensibilibus n. is , adeoque tanto censendet sunt perseello cereris es, quanto magi. apparet earum cum sensibilibus similitudo, Π δεαε δε seu quanto facilius agnoscitur, consequenter quo magis patens est f i57. . Unde perheliores quoque sunt ideae sensuales, quibus similitudo patens inest, quam quibus latens inhaeret β.rit. . Quamobrem cum iisdem insit similitudo patens, quatenus sunt dii in lae g. i58. , latens vero inhaereat similitudo, luatenus consulae sivit I. iv. ; ideae sensuales distinistae per siectiores sunt consess.
Sane si quis distincte visu percipit Iarborem, ut 'radires a trunco, truneum a ramis, ramos a surculis, surculum a soliis, solia a gemmis visu distinguati ejus idea persectior est quam alterius, qui uno obtutu roram comprehendit arborem nihil earum partium, quae a se invicem differunt, discernens. A. militer qui distinete percipit visu solium, ut pediculum a re muli, inde per substinitam solii utrinque dispersia. sur los in rete quasi explicatos a ramulis, substantiam utriculosam ab istis ulu figuram denique perimetri arationem longitudinis