장음표시 사용
151쪽
u,-,I, tis. inii, quatenus idem, dum digito excurrente extenditur, vel adetu ianisei eorpus accedit, Vel ab eodem recedit, vel neutrum eorum con-t.. tingit j. I 69. plures autem motus brachii possibiles non
filiat, quod per se intelligitur; ipse tactu judice nonnis tres m gulorum species, scilicet recti, acuti-otius m biles sunt.
Quodsi objietas tactus beneficio non eodem modo distia gui angulos, quo visu distinguuntur . neque adeo easdem no bis aequiri notiones distinctas, quae in Geometria locum ha bent, quemadmodum paulo ante in aliis quibusdam notioni bus obtinere ostendimus; notes velim haud quaquam opsi esse, ut idere. quae tactui respondent, eaedem snt eum iis, qu visui acceptas herimus. quamvis idem nobis objectum exhibe ani : immo id ne quidem fieri posse, eum idem sensbile istactum aliter quam in visum agat, prouti ex interioribus uti superque manifestum. Hoc tamen non obstante ex assumtis, quae tactus nobis suppeditat, lege demonstrationis eolliguintur, quae in Geometria sumuntur, veluti quod rectus sit angu lus, cui deinceps positus aequalis est 6s. ω 4 1 qast aeutua si recto minor, obtusus recto major 9. 66. Ge id quod demonsiti indi habitu instructus experiri utile ρο
s tu, Ii, j. QVORiβm ζX angulo recto agnoscitur, lineam unam egetiistis, ad al- alteram pQ pQ dicularem, ex obliquo vero, quod sit obliqua ieram quo- β. 78. 8 P. Geomo, anguli autem recti 2 obliqui iactu a se isemndo tactu vicem distinguuntur 3. I69. ; ractu quoque stus isses dijudicςmu . ad alteram dignosi rur vrrum scilicet una ad alteram si per η'dicularis, an vero obliqua. Nimirum situs lineae unius ad alteram ct angules hum snt connexa eodem modo beneficio tactus dignoseunnir εο ῖς unum ex altero colligitur. f. ITa.
152쪽
Deneultate sentiendios sensu. D
PMasua seu in tactum agunt Similia enim habent ea, quae ipsis insunt, communia I93. Ontia. . Quamobrem cum in tactum a ut, quatenus similia 1 uiri per lapoth. ct qua tangibilia mi lar causae, mutatio vero organo illata instar effectus tonsiderari debeat c, 886. οὐαί), eademque polita actione tauth effieientis idem effectus ponatur cf. 898. Onrol. ἱ ab utroque tangibili impressa species eadem est Ha. , idea quo que materialis eidem respondens 3. Iis. , consequenter & iensualis eadem esse debet DR . De tu igitur discemimus similia a dissimilibus.
E. pr. Ponamus sedilia retro inelinarii manu ad partem superiorem applicata I idea tibi ς it prorsus diversa ab idea rei cujuseunque alterius, quae simili modo inclinatur ; eadem vero erit, quatenus eadem manus applicatione facta, quod-tunque eorum retro inclines. Quamobrem benefleto hujus ipsius ideae sedilia esse agnosees . adeoque entia similia. quae tangis. Similiter tactu discernimus prunum a fruitu alio ar. boris , atque eatenus tactus beneficio agnoscimus . tangibilia essentia similia.
f. IN. Quoniam species similitudine individuorum, genera simi- ω,stas litudine i peciem in , adeoque S ipsa similitudine, quae indivi- θιαιν remo is inest a33. 234. Oακὰ constituuntur, tactus vero simi- num tamis
sitasnein, quae ad genus aliquod, DAspeciem adluam determinam
G si scit, effus quoque benescio agnoscimus, ad quodnam genias,ri quamnam periem individuum is quod fit referendum.
Si exercitium Meedat, tacius hae in parte plura praestire valet, quam eredideris. Posse vero eundem quoque absque exercitatione Plurimum praestare, exempla Obvia confirmant.
153쪽
vidua ad idem genus, vel ad eandem speciem reserenda discemnere licet 3. I730, atque eatenus intelliguntur unitates eadem 3. 335. 336. Omolδ. Quamobrem cum continua unitatis asditione fiat numeratio 3. 339. Onto t, tactus quoque bene'
ficio res numerare valemus, quarum genus vel speciem tactu distinguere valemus.
Pone nimirum multitudinem primorum. Quoniam ipsa tactu disternis prunum a re quacunque alia γα.LII, in , unum prunum post alterum de multitudine auferendo S in album locum transferendo numerum eorum inire licerta id quo adeo obvium est, ut sine contemtu vix proferatur.
f. Iri. Mutilaud.' Si digitum juxta ductum ali ius lineae promovemus e
sιomodo dem celeratare , ex duratione motus magnitudinem ejus aestimare
tactu dignos licet. Subinde quoque eadem palpando innotescit, vel f MOM
uum capimus. Etenim si digitus juxta diustum alicujus linea eadem celeritate promovetur, linea ista est spatium motu et Fabili descriptum, adeoque ut tempus f. 3I. Mechan. . Quamobrem cum temporis ideam habeamus, dum ad durationem motus attenti sumus 3. 578. 574. Ontol. , ex eadem quoque i 'gnitudinem lineae aestimare licet. Quod etiam palpando aestimemus magnitudinem , qua tenus manus superficiei corporis congruit vel integrae, vel P mcuidam, ita ut salva congruentia promoveri possit; nemiῖον fugit. Immo in vulgus notum est, eorum, quae manu capi teneri possunt, magnitudinem aestimari ex eo, quantum canu
tem manus impleant, vel supra eam emineant. Tacemus modos alios, quibus ad mensurandas res uti 'gyS quae ipsis mensuris inveniendis ansam dedere, quippe ςρ' stat veteres mensuras longitudinis ex eorpore humano des γssse, unde hodienum supersunt pedis ae digiti nomen il m.2. Nostrum enim jam non est exponere Eum Wς
in rebur metiendis; sed susicit ostendisie, quomodo RqΜ
154쪽
magnitudiniet possit esse idea & quod eidem in sint, unde magnitudinum ratio intelligi distincte possit. ceterum exereitatione Dpus est, antequam digitum eadem celeritate prom vere possis, ita ut eadem quoque retineatur eeleritas in divero se motibus. Celeritas pereipitur, ubi attentionem in eadem defigere didireris. Atque hue redit exercitium alterum, ut aditentione reddatur Hara idea celeritatis s. 237. Prichol empir. .
quo diveris eeleritates distingui possint ε 33. P ebot empiri,
cur vero haec attentio major sit in caecis, quam in iis . qui, ila pollent, ex natura imaginationis ostendendum.
l. I76. ictu discemere licet figuras planas recti lineas, eumilia suma rimas ta mixtineas. Etenim tactu dignoscimus planitiem cν. Surae planai φ), lineas rectas g. I63. , earum magnitudinem c=. Ita. , - sine Ugulos eorumque species cI. r68. ID. elus igitur di se seneficio constare potest, figuram aliquam esse planam, tot σ tisi i eis rectis vel aequalibus, vel inaequalibus terminatam, quae frui angulis inter se junguntur. Quamobrem ciun ad diseer 'dendas figuras planas rectilineas a se invicem non requiranturnis quae modo enumeravimus c. v. dc seqq. Geom. 9; quin figura rectilineae omnes tactu discerni possint S quin hoe sessu dure, etiamsi vii quis Ostituatur, ad casdem earundem votiones pervenire possit, qua Geometris dantur, dubitandum
Enimvero tactu non minus lineas curvas distinguimus. rectas . i63. . Quamobrem cum planae figurae curvi linea perimeter linea curva terminetur, tactus quoque eas a rethlineis distinguere valet. Quia denique perimeter figura planae mixtilineae ex lineis reta ct curvis, partim convexis, partim concavis componi tus, ta his autem non modo curvum a re sto ἔ.I63. I v Rim m concavum a convexo distinguit o. cit. ; ideo ta-
155쪽
ctus quoque sufficit figuris mixtilineis a rectilineis di curvitaeis distinguendis.
Non progredimur ulterius in explicando tactus usu, quem habere poteti in discernendis iis, quη ad figuras ti magalia' dinem suumnue partium ad se invicem spectant. Nee no strum iam est tradere Geometriam ccccorum, qualis ex idis' rum ideis deducitur, vel qualem eos docere lieet. Sufficit in his contineri principia, unde talia deduei possimi modo simillexpendantur, quae ab imaginationis natura pendent quoad di versitatem idearum, quae sunt caecis vel natura talibus, vel cula quodam infelici in hoc milum prolapsis.
ssus, cliuam oculi usus. Oculus enim visu comprehendit, ' procuI a n is ablunt, eorumque figuras ct magnitudines di stinguit: ast tactus tantummodo in iis terminatur, quae ipsi ad propinqua sunt, ut tangi possint, nec mole sua excedunt ma gnitudinem , ad quam brachium extentum digitum vel manum admovere valet. Praeterea quadam adeo minuta sunt, ut id vicinia vitu quidem dii mantur, tactu tamen commode di scerni nequeant, veluti quae speinant ad structuram selli relu dam, praelertim floris, quatenus ea in visum incurrit citra ara' tomiae opem. Unde patet numerum sensibilium multo ego majorem, quae visu, quam quae tactu dignoicuntur, utut ta tummodo rationem figurae ac magnitudinis situsque partium habeas: immo plures quoque esse calus, in quibus objectu'tachu discemibile vitui patet, quam in quibus tactui ctyi eae Praeterea vitus uno obtutu multa comprehendit ti minceleritate ea, quae distingui possunt, perlu: tat: ali cum tactiis pleraque peragat motu digiti vel manus ti insueta se quiratur attentio ad eundem motum, ut singulis dillinsueui iussiciat idea eidem respondeus, quemadmodum ex iis omni R.
156쪽
nmisistima est, quae de usu tactus in dignoscendis lineis, figuris I magnitudinibus dicta siliat ι . i63. O sqq.), tacitis niΟnnis longo tempore expedit, quod visi vel momento abiblvitur minimo. Atque adeo patet in figuris S magnitudinibus discernendis usium tactus csse inulto minorem ct rci rictiorem,
quam visiis. Eis adeo tactus visus vlearius esse possit, eidem tamen aequiparandus non est. Quamobrem rarum manet quod insuperioribus de prasiantia sensus unius prae altero evicimus
phantasmatii mi ae sunt repraesentationes commsiti in PFama mpi ci. Phantasmata enim sitiat ideae ab imaginatione pro ductae ἔ. 93. PBctit empirio Denuo aut cm producit imaginatio ideas reruin ante sensu perceptarum f. IO- PIν-HM. pinx vel quales nobis crant, cum res scivili perciperemus t eis. , vel quatenus phantasmatum priorum divisioneae eompostione prodeunt I. M .i I. Ut hoc mi r. . Enimvero ideae sensuales omnes sunt repraesentationes compositi in simplici q. 83. . Quamobrem etiam phantasmata, quae non sunt nisi idea sensuales reproductae, ct consequcnter etiam ea, qua per illorum divisionem ac compositionem prodeunt ν. 39, s. 'νchol empir repraesentationes compositi in simplici esse debent.
Phantasmatum eum ideis sensualibus similitudinem atque identitatem ahunde satis loquitur experientia. Nihil sensupercipimus, quod eompositum non sit: Iuliu vero etiam unis
157쪽
: im ginamur, nisi quod sit compositum. Anima vera
exest & ideae rerum sensibilium , quae eaedem sunt cum imaginstilibus, sunt imagines, quae in ipsa, adeoque ente sim pliei existunt.
q. IT9. Dum imarinamur, compostum aliquod absiens in sinplici repraesientatur. Dum enim quid imaginamur, perceptionem rei lentibilis absentis producimus , 3. 92. V set empir. Sel dum quid imaginamur, phantasma producimus 93 P Ocbol. empir. , adeoque compositum aliquod in simplici mpraesentatur l. 178. . Quamobrem dum quid imaginamur, compositum aliquod absens in simplici repraesentatur.
Atque adeo patet disserentia , quae inter ideas sensuites diphantasmata intereedit. Ideae sensuales exhibent res compo sitas presentes, phantasmata vero absentes.
f. I 8O. phanruima. Phantasmata sunt ima ines. Sunt enim representati, tauumsint nes compoliti l. iT8. 2. Ast quaelibet compositi reptaleat imaginσι. tio imago est f. 85. . Ergo phantasmata imagines sunt.
Ideae sensuales & phantasmita in hoe eonveniunt, quo sint rerum compositarum imagines 3 86. 2. Et sane nemo non muIto Iubentius eoneedit phantasmata esse imagiae , quam ideas sensuales. Vulgus enim ideirum sensualium ea illentiam ignorat, eum non intelligat quomodo res praesente sensu percipiamus. Enimvero vulgus quoque novit, qzδimaginamur, praesentia non esse, adeoque Lede largitur no his eum imaginibus tantummodo esse negotium, eum quae dim imaginamur. f. I8I.
Phantat ' Phantasmata rerum praeteritarum sunt repraestuare ' ' ' Aia. nes statuum murusi praeteritorum. Dum enim psantasma reium auid cujusdam Praexς Rae producitur, perceptio quadam totalis pro
158쪽
ducitur, quam antea habuimus, cum res ista una cum aliis time praesentibus in organa sensoria ageret f. IOA. PBchol. evrpis.). Enimvero quae in mundo continuo mutantur, statum mundi absolvunt s. 7o3. Onto δ. Quamobrem cum praeterita in mutabilium numero sint 3. 584.29O. Ontol. ; status mundi praetenti iisdem continentur. Phantasmata igitur rerum praeteritarum sunt repraetentationes statuum mundi praeteritorum. Exempla propositionem praesentem elarissime illustrant. Fae tibi obvium fieri hominem, quem praeterita die dominiea vidisti in templo. Illieo tibi sese sistit idea templi interioris
una eum aliis hominibus, qui tune adfuerunt,uel multitudine hominum, ubi nemo eorum tibi fuerit notus, vel tuam saltem attentionem in nullum converiisti, cum in templo praesens esses. Praeteriit dies dominica, praeteriit hora. qua in aede sacra eonveniebant loci incolae cultus divini gratia. Conventus ille desit nee homo, quem ibi vidisti, ibidem amplius est. Nee sunt ibidem homines ceteri, qui tunc una erant in templo. Immo ipsemet nunc in templo non es, sed plures ante dies jam ex eodem abiisti. Quod igitur tibi repraesentas, non ad praesentem pertinet mundi statum; sed ad praeterbrum. Aliquem adeo statum mundi praeteritum aut, si hoc nimis eonfidenter tibi dictum Videatur, aliquid status praeteriti mundi tibi repraesentas. Atque idem eodem modo in alio quocunque ea se sese habere intelliges, modo ad ideas rerum quas antea sensu perceperas, nunc Vi imaginationis reproductas,
eodem modo animum advertere velis.
Sivulae itiae sensuales s Ibantasmata rerum praeterita- Iriiuri
ma integrum statum uitives, ad quem referuntum, indolvvnt Ideae enim sensuales sunt similes objecto, quod reprae- sphanta, se tant 3. 91. , adeoque rebus in universo jam existentibus, matum into dum percipiuntur β. 67. 0 hoc eurpis. . Enimvero in munia rior ratio. do res omnes a se invicem dependent quoad existentiam g. n. Cosmia. . Ideae igitur sensuales illam dependentiam rei, quam
159쪽
quam exhibent, a ceteris omnibus simul involvere debent. Quamobrem cum dependentia imporiet rationem existentiae unius in alio l. 83 i. Ontot , adeoque ea respiciat in aliis, pes quae intelligitur, cur haec insitu huic , 56. Oηtil), status vero praesens uniuscujusque in hoc mundo existentis intelligatur per status praesentin ceterorum omnium una existentium g. 2092 6. cismo ', per ideas nostras exhiberi nequit, nili quate'nus totius universi status una exhibetur, servata quidem ea re' latione, quam lyatuS praetens rui clare perceptae requirit. Quinniam vero impossibile est, ut omnes illos status a se invicem distinguamus, praesertim cum elementa sensu prortus non per cipiantur 3. roi.) , eosdem quoque clare percipere nequimus Gai. Id hoc empir. ), Omnes aleo in unum confundimus. Idea adeo sentualis quaecunque statum totius universi, ad quςm refertur , nempe prae lentem involvere debet. Phantasmata rerum praeteritarum sunt idea vi imagista' tionis reproductae, quae antea sentitum beneficio in nobis exti'tere f. 93. IOA. Psychol. empiri' , adeoque eadem eum sensuali
claritatis exceperis 3. 96. Py b. empir. . Quamobrem esim ea , quae in idea rei continentur , non pertineant ad claritatem ideae, quippe non ad modum repraesentandi, sed ad id, quo repraesentatur, re iurenda ἱ id quod reprasentatur idem ect deqbet , consequenter phantasma rei praeteritae eadem involvet debet, quae involVebat idea sensualis , cum eadem res pret ea sensu perciperetur. Enimvero idea seesualis involvebat statilo totius universi tunc temporis praetentem per demonstrara. st'go etiam phanta Sma statum totius universi tune temporis
lentem involvere debet. Non dubito fore multos, quibus paradoxa hete riti su
160쪽
elementis rerum materialium teperiundo non distinguunt; qui denique modum, quo ideae contais eju1, quod apparet, ex re. praesentatione eorum, quae realia sunt, oriuntur, nondum satilperspexere, nec essentiam atque naturam animae intimius inspectam sussicienter ponderarunt. Legant igitur relegantque tiattenta mente volvant revolvantque, quae de rerum nexu in. tegro capite G. I - 38. cimo I de elementis corporum de horum ex illis ortu duobus eapitibus integris f. r76mor. Cosmο1
de natura & essentia animae j. n. es Isq.x atque de sensitionibus t . 83.s sqq. . idea imprimis extensionis ae eontinui I. ro3.1 spatii imaginarii ss. IO . Io6. , vis inertiae ro8. & motricis . uo. dicta sunt, sussiciensque temporis
alium animae concedat, sine quo notiones elaritatem debis tam eonsequi minime possunt. quae ad evidentiam ratiociniorum percipiendam requiritur: neque ullus dubito sere ut non amplius videantur Paradoxa, quae nunc videntur.
q. I 83. Quoniam anima vi idearum sensualium sibi repraesentat Q statum mundi prassientem I. 182. , Ut phantramatum ex iis .is i terra lege n. ii7. Psilot empir. natorum status mundi prete ritos 3. 18ao; anima non modo statum mundi praesentem, verum
etiam praeteritos repraesentare conatur, Consequenter cum vis almae nonnisi unica sit si. 57. , eaque universi repraesentativas, '. ; vis uniuers repraeseruativa animae non modo ad reprae flenta in universis quoad statum pra sentem, verum etiam ad idem reprae sandum quoad status praeteritos tendit. Explieandum vero nobis paulo distinctius est, qualis sit
tendentia animae ad reprieseruandum mundum quoad status praeterit .