장음표시 사용
231쪽
f. 267. Si vi seu armato percipimus, que nudo percipere non poteramus, aut armato distincte percipimus, quae nudo nonnis consest percipiuntur ; campus Pisonis ultra suos terminos non prodacitur. Vilus armatur vel telescopio, vel microlcopio. Ponamus 20Sper telescopium respicere Jovem & oculo armato videre Satelli. tes, quos nudo Videre non licet. Cum nihil videatur sine tu. mine f. a . Opi.); radii luminis a Satellitibus per telescopium ad oculum deseruntur. Quodsi cogitemus, eadem maneate oculi directione removeri teliscopium ; cum nulla adsit rilid, cur via luminis a Satellitibus propagati immutari debeat, radii adhuc ab iisdem ad oculum pertingere, immo eandem retria partem serire debent j. 7o. Ontol. . Quoniam tamen nudo oculo videri nequeunt, cum videantur per telescopium; ratio alia non subest, quam quod radii in nudum illapsi punctum quoidam individuum occupent, in armato autem per ampliorem se tinae partem diffundantur 3. 7 i. I. . Enimvero quod ob 'Ehi alicujus imago majorem retinae partem occupet, hoc ipse adaessicitur, ut retina plures objectorum sensibilium imagines e pere possit, quam ubi in puncto individuo consistit, consequese ter ut oculo armato plura Objecta simul percipiamus quam nudo Campus igitur visionis non ampliatur, ubi per telescopium ybdemus objecta, quae nudo oculo inconspicua sunt f. 239,)Quodsi ponamus interdiu per telescopium videri si iam aliquam fixam, quam lumen diurnum vilui subducit, ei noctu satis consipieuam. Patet, ut ante, non minus radi0S i minis ad oeulum nudum, quam ad armatum propaginii Enimvero in Oculum nudum cum etiam incidat eadem via lux diurna; lumen stellae ct lux diurna in easdem fibrillas nerveat una agunt, adeoque eum haec illo multo major sit, qu04 ῖς'
mo non agnoscit, idea lucis diurnae praevalet g. i409. 2 'g
232쪽
De Imaginatione et Memoris. 2 7
igiturper telescopium videatur stella, quae oculo nudo videri no. quit; non alia est ratio, quam quod per istud lux diurna areetur, ut una cum lumine stellae in eundem deserri non possit. Enimvero hac separatione luminum remoto telescopio confundendo. rum non Obtinetur, ut uno obtutu plura objecta capere possis, luam quae nudo oculo comprehenduntur. Campus igitur vuunis nec in hoc calii dilatatur =. 259.). Quamobrem cum visibilia, quae nudo oculo videri nequeunt, per telescopia videantur, vel quod nimis exigua aueti magnitudine exhibeantur, vel quod lumen debile a sortiori 1 paretur; in neutro autem casu amplietur Caiupus visionis per telei pium per drnwnstrata ι evidens est, campum visionis ultra laus terminos non produci, ubi oculus telescopio armatus videt, quae nudus assequi nequit. Quod erat Primum. Ponamus jam porro nos per telescopium maculas luna. res distincte percipere, quae nudo nonnisi confuse percipimus. Quoniam id inde clia experimur, quod per telelcopium majores εppareant, quam nudo oculo videntur; non alia ratio est, quam quod per telescopium major delineetur in retina imago, quam ubi radii in nudum oculum incidunt 3. 66. optic. . Enimvero quod imago in retina majus spatium occupet, hoc ipso minime obtinetur, ut plurium obiectorum imaginibus in retinast locus, consequenter ut plura visu simul percipere valeamus, quam alias nudo oculo percipere licet. Campus igitur visonis ultra suos terminos non producitur, si armato visu distini epereipimus, quae nudo consule percipere soleinus. Eod erat
Ponamus jam porro nos per micros pium videre animalis tum nudo oculo inconspicuum qualia sunt animalcula in spermate animali natantia. Quoniam microscopia augent magnitudinem objectorum ; eodem prorsus modo , quo ante, patet, rationem disterentiae visus armati atque nudi nota aliam esse,
233쪽
quam quod per micro scopium visi imago datam retinet partem occupet, quae in oculo nudo in puncto individuo conlistebat. Unde porro ut ante colligitur, hoc ipso campum visionis ultra terminos vitus nudi minime produci, si per microscopium ubdentur, quae nudo oculo videri nequeunt. Puta erat tertium.
Ponamus denique per microscopium videri aliquid dissim
cte, quod ante videbatur confuse nudo oculo. Quoniam eo dem modo, quo ante in casu telescopii simili constat, imagi nem maiorem retinae partem occupare, ubi objechim ocula armato, quam ubi nudo conspicitur ; eodem quoque modo inde colligitur, per microscopia non augeri campum visionis, i pelea dii incle videmus, quae nudo oculo confuse videntur. 9
Propositionem praesentem non alio fine anterioribus i , ei mus , quam ut occurratur objectioni contra imposilbilita tem campi perceptionum, quam non satis eluti afferre pri
sunt, tum ne sbi qucd vulgo heri assolet videantur aeuuae res aliis habetudinis suae nonduin gnari, tum quod palmarim est , ne delint in philosophia nostra exempla modi resinanti
directi, quo, dum docere videmur, aliorum obiectionibus odcurrimus di errores redarguimus t . lo;6. Log 3. Ceterum ipsi experientia docet, telescopia & ivieroseo pia eampum vi sionis intra terminos arctiores constringere, tantum abest ri ultra consuetos extendant : cuius etiam rationes ea Dplici sunt manifestae. Et quamvis in eampo pereeptionum delir' minando etiam habenda ratio si dictimiae, ad ii in v. gr. xi lus extenditur c . 26o telescopia tamen eampum visonis non extendunt, quoniam haud quaquam estniunt, ut visur ida gius exporrgatur, sed tantummodo ut distulte assequitur, quae sne hac armatura vel consuli, vel prorsu obseus e per cipit. Neque enim tele seopium radios a vi b li in icut 'mallicit, a quo eodem remoro nulli ad eundem pertinge es*sed tantummodo hoc praestat, ut radii in plures fibrillast ve41 agant, quae asia1 vix in unam agunt. aut ut soli in vineis
234쪽
dam fibrillis agere possim. qui aliis eum radiis st aliis objectu propagatis simul in easdem agunt.
f. 268. Sensus acui dicitur, si essicitur, ut clare aut distiniste perci- 2
put, quae antea obscure vel consule percipiebat. De visu vulgata loeutio est, sed nil obstat, ut ad ceteros quoque sensus applicetur. etsi non adeo obvium sit, quod per inde ne visu pertiei possinti
f. 269. Est vero acumen sessus vel intrinsecum, vel accidentale. Differentia intrinsecum est, ubi a causa interna pendet, ut clare ac distin- - unis tu λ percipiatur, quod naturali constitutione organi nonnisi ob- ' σstu ς vel consule percipiebatur. Accidemale vero est quod a caua ' Π μη - si quadam externa pendet.
- Diserimen hoe non fingi praeter necessitatem, ex mox dbeendis constabit.
f. 27 . Quoniam experientia constat, per telescopia atque mi- Vi pereroscopia videri, quae visui sese subducunt nudo, sic per illa di- nucrost iastincte apparere, quae nudus oculus nonnisi confuse cernebat; σ υνhvia id patet, reles opiis ac microscopii r acui visum C. 268. . - Quoniam vero ratio cur hoc oculo accedat, a telelcopio vel microicopio, adeoque a causa quadam externa g. 88i. Omol. petendas acumen PViu, quod per relescopia ta microsopia habet, non rus accidentale es G. 269. .
si quis dieat, per telescopia & microscopia non proprie loquenda aeui visum sed juvari adminiculis ut acutiori aequi- Polle at; non dieit quae a veritate alient sunt & quae a desini. tionibua nostris abhorrent. Sed cum ad formandis notiones universales fictionibus uti lieear; ee quis jure reprehender. utentia praeter neeessitatem non multiplicaturi silvi rei veritate d idem genus redueamus. quae sibi invicem. aequi pollen .
235쪽
. i. g. 27 I. Similiter cum constet presbytas, hoc est, eos, qui remina distincie, vicina confuse vident, per perspicilla distincte videre vicina, ct contra myopes, hoe est, eos, qui remota consule, Vicina distincte vident, per vitra concava distincte spectare re mota , visus presbytamn perspicillis condexis s myopum pers cillis concavis acuitur . 268. . Patet vero ut ante l. 270J, acumen hoc non esse nis accidentale.
In vulgasii ,e notum est, ut superfluum videri possit talia annotari. R tio, cur Reutius videat presbyta per per test conUex3. quim nudo oculo, & myops per po is esueoncava distinguat, quae nudo agnoscere nequit, ex Dyticis
l. 272. Similiter cum specula concava augeant magnitudiam obiectorum non procul ab eorum superficie distantium, atque hoc ipso cificiatur ut Videamus, quae oculo nudo distingui a nobis minime poterant , Deculis quoque concavis visum acciau, Pt f. 268. . Potui Vcria dunuo ut ante f. 27o. , ac Ihoc non usi' ubi accidentale. f. 273. Auditus quo Et quoniam pur tubOS stentoreophonicos obtinetur, ut H. Obi acua' sonus percipiatur, qui alias propter distantiam nimiam percisstur. nequit , Immo idem evenit, si orificium tubi angustius auri applicetur, ac hoc inprimis in ea: u loniis distiniste percipitur, qui alias non latis distincte percipi potest ; tuti flenIore estico acui audititur palam est. f. 268. .
Cur id fiat, suo loco ostendemus, quindo philosophiam ei periment dem tradituri sumus. Immo rationem jim sit, aperte ind. cavimus in Philosophia experimeniali, quam patria sermone conscripsimus, ubi plLenomena tubi lienioreopho niei ad causua manifestas revocamus.
236쪽
Atumen, quod auditui est rubi flentoreophomci usis, om- quati fit iIdentales. Ratio enim hujus acuminis non inest ipsi auditus vi acumen. urgano, sed potius tubo stentoreophonico , adeoque a causa externa pendet cf. Mi. 88i. Ontol. . Est igἰtur accidentale g. 269.2.
Hine & vulgo dieitur auditum juvari tubo stentoreophinni eo. Sed tenendi hic sunt, q- jam in anterioribus not.
f. 275. Quoniam constat. ubi microscopiis Obiecta suerimus Adumeu υι. eontemplati, nos posthac nudo oculo distinguere, quae Ius iniritis antea non cernebamus ; hic vero ratio visionis di itinctae in le- eum mireo. quentibus non amplius a microl copio , sed S a lacultate per sopiρrum microsicopia contracta pendet , quod per se manifestum est; ου qus micro coorum Wis acumen usu intrinsecum acquiri potes g. 269. .
Non sumimus hie . nisi quod propria experientia eon vim iam annotavimus alibi, eum in philosophia experiment di pa. trio sermone conscripta de observation ibus microscopi pia ageremus.
Sirniliter experientia constat, ubi quis indistincte percipien- ι - dis visibilibus, immo etiam aliis sensibilibus β. 68 a. diu futim iui multumque fuerit vertariis; eum postea distincte purcipere se me, rei posse, quae antea nonnisi consule percipiebat, immo vitii di- ιιο compa. kemere, quae alia; eundem effugiebant. Patet aduo, si quis diu r navim. multumque in distincte contemplandis sensibilibus versitur , hisi is exercitiis acui visu r, immo sensus quoque alios. Quoniam vero in hoc casu ratio acuminis a causa interna pendet 3. SI . ni. Oruo θι acumen exercitiis aestinctarum conIemEDIIoniam ac vigilum inulas crua est.
237쪽
Atque hoe aeumen unusquisque sibi aequirere debet, tam pendeat a persectione intellectus, eui perficiendo pro virili ipst lege naturali obligamur. Et hine eluet seit ulus dolirine psychologicae de persei bonibus animae aequIitu possibilihil ut talia sperni non debeant, etsi in vulgus nota, quemadmodum Euclides non contemsit notiories cominunes, cum iisdem e demonstrationum inconcussa tandimenta jaetenda habetuopus. Quae vero hic a posteriori sumimus, haud discultera priori probari poterant. Qui enim diu in distinue eontem plandis sensibilibus versatur, is sueeessive attentionem suam ad ea, quae ipsis insunt,transfert g. 682. Lot. Adeoque habitam id faciendi aequirit I. 43o. FchMI r. . Quamobresteontingit, ut in objectis obtervemus , quae aliorum obtutum effugiunt S. 237. PochοI. empir. I.
Confusa ideae reproductae recognitio st appereeptio idea re productae ut bis in diversis perceptionum seriebus existentis. Ast distudia ideae reproductae recognitio est julicium de eo, quesideam aliquam jam antea habuerimus.
Ut diserimen hoe clarius pereipiatur, relegenda sunt, tam quae ad stabiliendam recognitionis illiu4 ratioRem f. ,7ΦPbchol empir. , tum quae ad explieandum actum judicii asr mativi in medium adduximus I. 3 3. Pschol empir. J. Nς que omittenda est relectio eorum, quae de secunda mentis dῖς ratione in cognitione symbolica ostendimus *. 3so. UT M empir. . Atque hisce relectis una patebit, diserimen illud nobis non gratis fing ; sed in reipsa sandimentum habere
3. 278. Quoniam memoria in facultate ideas reproductas,e0ast quenter ει res per eas repraesentettas , recognoscendi conlidits f. IT5. PD hoc empir. ) ; recognitio autem duplex est, tera quidem confusa, altera distincta h. 277. - δες memoriae species, quarum altera es facultas res conf-
238쪽
Inveniuntur nimirum duae memoriae species eo prorsus mod I, quem De et . Lor praescripsimus. Utrique enim meminriae speeiei eommune eli, quod sit facultas ideas reproductis recognoscend . Quamobrem cum modus recognitionis duplex esse possi t3. 277.9; ubi is tanquam ulterior determinatio notioni anteriori superaecedit, norio generis in notionem speciei ab ti utpored gerentia specisi ea notioni generis superaddita 3 2 i. ontes. I Faeir adeo praesens exemplum ad illu. strandi m prixin Logicae de speciebus ex dato genere inveni. endis i 7sΣ Log. . Non piget talia annotare, tum ut lectorem ad prasin Logicae excitemus, tum ut dilucidius conli et usus regularum logicarum a nobis traditarum ipsaque praxi confirmetur uberius.
l. 279. Memoria sensitiva, est lacultas ideas reproductis & res per Alemoria di eas reprasentatas consule recognoscendi. Ingesse&ιalis in moria est lacultas ideas reproductas distinita recognoIcendi.M moria lensitiva dici etiam potest animalis.
Sensitivam appullo, quae a sensu ortum trahit quemadmodum intellectualem, quae ab intellectu pendet Illa vero ideo animalis diei poterat, quia homini cum animan .bus brutis cummunis, s rouit ex infra dicendis elueescet.
f. 2So. Quoniam memoria sensitiva in consula id earum repro- Memoria ductam in recognitione consistit 279. , conflue autem ideas fossiua in ps ivstas recognoscimus, dum nobis conscii sumus ideam o sit L eproductam in alia perceptionum sorte contineri quam ante producta continebatur cf. 277.); memoria aminalis su sinisii 3 in appoceptione effusdem ideae ransvam in dici Uis PNe-μimon Ierietas conrema consi M.
239쪽
Nimirum eadem idea bis produeitur, sue visensus I imi ginationis simul . sive vi imaginationis soliu sed eum ideis
sociis. Video arborem pioeeram in horto & in mentem re nis alia olim visa in silva. Sensui debetur idea alboris in hor to ; imaginationi vero idea arboris in silva. Illius idea fioni se eia est , hujus vero idea sit vae. Sociae sunt ideae objectorem aliorum in horto & silva smul perceptorum. Qualinu ideae utrius que arboris & idearum, quae utrique sociae sunt, nobis conscii sumus, adeoque omnes simul appercipimusas. Pschil empir. . memoria nobis tribuitur. Vi imaginatio nis phantasma producimus rei sensu nunquam pereeptae. Alia vice verba cum alio m scentibus reproducitur idei elavdem phantasmatis, cujus nobis eonscii sumus una eum aliis per eeptionibus. quas tune simul habuimus. Ad phantismi istu attentis imaginatio idem quoque silit eum ideis sociis, que tune nobiS erant, cum primum idem formaremus. H. me adeo idem phantasma bis productum, sed eum diversis ideis sociis, vi imaginationis solius. Quatenus igitur utrimque eum id eis sociis nobis conscii sumus ; memoria sensuvi audiit tribuitur.
mis ia iis . Similiter quoniam memoria intellectualis in distincta idea. seu Itialis rum reprodu 'drum recognitione consistit f. 279. , distincte iis uoco VP autem ideas rvproductas recognolcimus, dum judicamus, nos t. ideas illas iam antea habuisse s 3. 277. ; memoria intelle letalis consistit in judicio, quod eandem ideam jam ante habuimus.
In memoria intellectualis nobis tribuitur, quatinus Ibo rem proceram in horto videntes judicamus, no alb' emproceram alias in silva viditse , vel quatenus jud:eamus '' Pharis sma, quod sermonem eum aliis miscentibus in medit' venit, alias finxisse. Non opus esse. ut idea reproducta sop per sit numero eadem, sed eam quoque speeie vel gζης eandem eii e posse nemo non novit & ex iis palam est, de imaginatione in Pivehologia empiri ea demonstrata iudi
240쪽
De Imaginatione et Memoria. 22S
3 282. Memoria istet malis Iuppinis sensimam, fu assus sen= P mrimi fide praecedere debet actum intellectualis. Actus enim intelle- TI ctualis est judicium de idea jam reproducta , quod eam alias I
hm habuerimus o. 28i. . Enimvero dum ita iudicamus, ''ideam reproductam recognoscimus g. I73. PDdoc empir. . deoque opus est, ut nobis conscii setius ideat nunc reproductae tanquam in alia perceptionum serie contentae, quam continebatur, cum objectum alias perciperetur β. I74. Pochol empir. . Necesse igitur est, ut eandem ideam in diversis perceptionum seriebus appercipiamus c=. 23. radictot empiri9. Quamobrem tum haec apperceptio sit actus memoriae sensitivae β. 28o. ν ctus memoriae sensitivae praecedere debet actum memoriae is talectualis.
Manifesta est dependentia memoriae intellet ualis a sensitiva, si vel ad notiones ejus confuso obtutu respicias, ut adeo eam absque demonstratione sicile admittant terminorum tantummodo mari. Utile tamen est eandem cognitam atque perspectam habere, ut constet multorum ratio, Utar de me. moria observantur, quaeque ad eam per inent, potetiari nostraematia subjieiantur.
g. 283. Si actus memoriae intellectualis ex actu Fnstivae siqui de- 2MHM. et, necesse est ut in id am eandi m, quae nobis bis obicitur, eae adlus memi/iversu ideas socias eidem sunt fas attentionem nostram icrum rix inulti. i eas iue una cum ilia inter se conferamus. Etenim si actus mali δε- memoriae scnsitivae in nobis datur, nobis repraetentanius v. gr. φ morem proceram in horto beneficio visus & arborem pro ram allain in flua, et utriusque simul una cum horto atque silva nobis conscii sumus β. 28o. . Quodsi jam ex eo porro sequi debet actus memoriae intellectualis; necella est ut judic mus, nos istiusmodi arborem proceram iam vidisse alibi in silva