장음표시 사용
331쪽
plo aliquo propositionem praesentem illustrare non inutile e
Ponamus tria in tabula delineata esse rectangula triangula, quae uno obtutu comprehendere potes. Quodsi jam attea
tionem Reeessive dirigis in altitudines, bilis, hypothenesariangulum rectum, angulum obliquum ad basin ti alterum ob. liquum ad verticem & horum tibi tanquam tribus istis figurii
communium conscius es; notionem triangulo um remata lorum habe . Enimvero si jam ore prosers vocabula sequestia: triangulum rectangulum, altitudo, basis, hypothenusa, Ius rectus, obliquus angvlvs adverticem, obliquus angului adis iexinde nondum intelligitur, an vocabulum triangulum reuia
gulum designet aliquod subjellum in communi , edi que
per cetera vocabula in digitantur insunt. Quamobrem ubi erverbis prolatis idem palam fieri debet, necesse est, ut eeteror inexistentiam significes dicendo v. gr. Triangulum rectam Ium est Rura, cujus altitudo'basis tutercipiunt angulum n Etum, hypothenus vero cum utroque efficit augulum ollisum Moeristem au basin ς vocabulum enim est non modo inelesti triangulum hic spectari tanquam aliquod subjestum. se4 sexistentiam quoque ceterorum, quae enuneiantur, indigitit stvoeabula intercipiunt , es it, cum aliis quibusdam moderatne, istentiae distinctius indicant. Enimvero hoc pacto potio eodem modo effertur , quo judicium assirmativum essendi tur. Atque ira prima mentis operatio eum seeundi eost funditur. Obiter moneo, notionem non eonfundendόm Esi eum definitione, quae non nisi quaedam ejus species est. Pa
de quae de notione in genere demonstrantur, ae defianum
iisti, ha- determinata termino euidam quo scilicet subjectum quoidri beant fore commune indigitatuo respondens f. 132. Log. ; secti, imam en- per nimium judicis alicujus a mativi Ombolice esseranti' 'ciatis firmam e nctationis habent es in numerum propositam iis earum referuntur o 2I4. Log. .
332쪽
E. ge Quando trianguli definitionem ita 'efferimus: Triantulum es figura tribur lineis terminara; definitio habet sedimam propositionis assiirmativae: immo quod sie exprimitur, in ratiociniis, seu eorum expressione θmbolica syllogismis, prinpositionis locum tuetur.
f. ψω. D cognitione IImbolica notio formam tantummodo externam MFerentia isdicti refert, ab eodem tamen vi Agni candi di=ert. Quod in intrinseca gnitione symbolica notio habere debeat formam externam qt ρ is σjudicii jam constat 398.). Enimvero vocabulum , quo de / notatur subjectum determinationum communium , in notionesgnificat subjectum cum ipsis hisce determinationibus , quae praedicati locum tueri videntur; ast in judicio praedicatum non refertur ad determinationes, quae ingrediuntur notionem sub-Νsti F. o. i. LogA sed significat vocabulum, quo denotatur subjectum, subjectum aliquod determinationum diversarum ab iis. quae ingrediuntur notionem praedicati I. cit. . Vi adeo significandi differt judicium a notione in symbolica cognitione, desque haec tantummodo formam judicii caeternam resert.
E. gr. Si dicas: Triangulum est figura tribus lineis termi-n 'ta vocabulum trianguli non significat nisi figuram tribus linei, terminatam, ira ut ipsum ciam pluribus eundem habeat fg lificatum . hitina vero si dixeris : Triangulum habet tres Ri gulos; vocibulum triangulum significat figuram tribus lineis terminatam, non vero simul significat tres angulos, quihgurae tribus lineis terminatae tribuuntur , neque adeo hic cum plurib s eundem habet significatum , quae prae- dieatum eum copula exprimundi Quodsi scrupulosiore acu.mine diseerne e velis notionem symbolice expressam, quando definitionem , quando propositionem idenricam re rar, dici eoterat, nomen commune in casu priore non denorarenis subjectum illarum determinationum, quae per vc bula cetera indigaantur ; at in posteriore significare vage subjectum quai undam determinationum necessariarum & huic de-
333쪽
Lini reflexi Nem ab . si actionem notiones uoufiant com
inde tribui determinationes istas determinate enuntiitas per modum praedicati. Erunt sorsan nonnulli, quibus nimia ri detur haee scrupulositas, sed nimium videri non debet lileer nendi acumen, ubi disserentia rebus ipsis inest. Nee est, quod inutilem scrupulositatem dixeris. Plurimum enim sicli a acumen psychologi eum , quo in Moralibus felle si me uterii in non satis perviis, non indisereta relinqui, quae discemis lymodo possunt. Neque dubito quin hane differentiam istoratione attenderemus ', indo sermonis usus eommo e ii ferret. Non alio sane fine in definitionibus sepe abstine a a copula & ejus Ioeo ponitur voeabulum dicitur, vel alis aequipollens.
g. 4OI. Per solam reflexionem V abstractiorem notiones καν ales completae ac determinate non constituum . Desi*cum reflexio successiva directione attentionis in eommullia id ta absolvatur cf. . 237. Ut hol. empir.) , nec abstractione qui 'quam obtineatur , nisi quod communia ista tanquam thbus perceptis , quibus inliint , diversa spectentur sis bol. empir. ) , ct nominum impositione quasi actu issi rentur g. 28Ι. 28O. PBchol. empiri notionem ulli thsalem , quae per solam reflexionem ct abstractionem set matur , ingrediuntur , quae pluribus communia cognosci i& eum aliis diversiis subjecto alicui inexistere posse agnosi mus. EnimVero inde nondum constat, utrum communia i contineant, nee plura, nec pauciora, quam quae ad res e, ν' neris , Vel speciei agnoscendas ct a rebus alterius generi speciei distinguendas sitissiciunt, an vero quaedam adsisti abesse debebant, aut absint, quae adesse debebant. ignos adeo, utrum completae ac determinatae sivit, nec ne f. sv λοῦ Log. . Per solam igitur reflexionem S abstractionem adi '
nes completae ae determinatae non constituuntur. Definitiones completae ae determinatae generum ui
334쪽
sum sunt definitiones s β. Isa. Log. 2. Enimvero nisi geneticae sint definitiones , quarum veritas per se manifesta est, quod quae assumuntur circa probationem assumi post:iar, absque demonstratione rarissime constabir, quod sint rite determinatae. Et quamvis successu temporia easus diversi obvii loquantur, notionem esse in compleram, & quaedam, quae defieiunt, inde suppleantur; medela tamen haec vitium non tol- Iit. Neque enim certus esse pores , tibi determinationes omnes rei existentes esse perspectas , quae definitionem ejus ingredi debent. Sed ea ex doctrina logica de definitionibus& ontologica tam de ente in genere, quam universali in specie dudum parent. Immo dudum evicimus f. S. Log. , notiones universites non posse formari absque secunda S ter
ud cia intritida non excediam vim repraesimativam Ddscia imuniversi, qualis in anima datur. Etenim judicii assirmativi Ditiva nomactus in cognitione intuitiva absolvitur, si ea, quae tanquam a re diversa spectamus, porro tanquam eidem inexissentia veI vim προεφad eam quocunque modo pertinentia consideramus g. 343. V hoc empiri ). Prima mentis Operatione ea , quae rei insunt, tanquam ab eadem diversa nobis repraesentamus I. 33I. e bot empiri J. Quamobrem cum prima mentis operatio non excedat vim repraesentativam universi, qualis in anima datur g. 393 ; vim istam minime excedit, quod quid rei inextiuem anima spectet tanquam ab ea diversum. Porro si ad id, quod rei inest,& rem ipsiam, quam percipimus, simul attentionem nostram dirigimus, bis conscii sumus, id, quod tanquam inversum nos modo spectasse a re memiuimus, eidem inexin re vel alio quodam modo ad idem referri. Enimvero cum quae ad idearum sensualium atque phantasmatum productionem, nec non memoriam spectant, vim representativam animae ma excedant, quemadmodum per anteriora satis patet 3 ideo
335쪽
nec eandem excedit, quod quid tanquam rei pereeptat ineri stens aut quocunque alio modo ad idem reserendum 1 pectemus. Patet adeo ad actum judicii a firmativi in cognitione intuitiva nihil requiri, quod vim repraesentativam universi, qualis in allima datur, excedat. Ipse igitur actus judicandi eandem milliaee
Ρorro fi praedicatum subjecto smpliciter repugnet, actui iudicii negativi absolvitur, si subjectum tibi repraesentes, euidem repugnat 6c siibjectum aliud cui idem inest , ac id quo
alteri inest, consideres tanquam ab eo diversum, idemque re fercns ad prius consideres tanquam eidem non inexistens si,
343. PDGol. empla.). Non alia igitur ad hune judicii actuci requiruntur, quam ut subjecta duo simul percipias ti qui ,
quod uni inexistit, tanquam ab utroque diversum, uni aut essi inexistens, alteri non inexistens confideres. Enimvero nemo non novit, sensiti ac imaginatione duo entia simul percipi pol se, consequenter hane simultaneam perceptionem vim reptet' sentativam universi, qualis in anima est, non excedere. Essim vero per ea, quae de judicio assirmativo ostendimus, patet est dem nec superiores esse actus ceteros, quibus quid uni ineli stens spectatur tanquam diversum ab utroque, ast tanquam ia
existens uni, non in existens alteri. Nihil ergo ad actum judici negativi in hoc casu requiritur, quod vim repraesentativam uri versi, quae in anima datur, excedat, adeoque nee integer judicii negativi actus in hoc casu eandem excedit. Quodsi praedicatum simpliciter subjecto non repugnit, actus judicii negativi absolvitur, si subiectum, cui idem non id est in oppositis casibus tibi repraesentes in quorum uno F 'dicatum eidem inest, in altero non inest, ad id, quod mi isti confideres tanquam diversium ab eo, idemque reserens ad psis consideres tanquam eidem non inexistens f. 3 6. chol em is, Actus igitur judicandi in hoc casu a praecedente non nisi lat.
336쪽
De Attentione F Intellectu. 32I
sere, quod duo subjecta, qua smul repraesentantur, sint ejusdem speciei, cum antea essent diverse: id quod quoad vim repraesentativam universi nullam inducit mutationem. Immo si predicatum, quod de subiecto negatur, subjecto alterius speeie quoque inesse possit; subjec ina utrumque ejusdem esse speciei opus non est ρ. 3 7. 0 hoc empis adeoque actus judicii negativi in casu praeiente prorsus coincidit cum praeceis dente. Absque ulteriore itaque probatione patet, actum judieii quoque negativi vim repraesentativam universi, qualis in
rima datur, non excedere. Equidem datur adhue aliquod iudicii genus, quod ad intuitiva aeeedit & in demonstrationibus usui est ad ratioeinio
rum continuandorum cum anterioribus connexionem G. ysi.
Lot. ; sed de eo dicemus inferius, ubi de demonstratione quin
Iudicia per idem materiales vocabulorum in cerebro re Iud Amissentari positas. Etenim in cognitione symbolica secundamen- in cerebro iis operatio, seu iudicium cs. 33. LV. , absolvitur recci One repraesenta vocabulorum, quibus subjectum & ceterat ejusdem determina. υε-tiones accidentales, si quae adliint, praedicatum ct nexus ejusdem cum subjecto in affirmativis, repugnantia in negativis exprimuntur cf. 33o. 0 hol. empiri). Quamobrem cum vocabulorum dentur ideae materiales I. 29o. 9; per has ipsas judicia in cerebro repraetentari possunt.
Nihil in his disseultatis est praesertim cum jam ante ostenderimus, materialem notionis in cerebro repraesentationem eodem modo fieri debere, quo judicia repraesentantur c39S.
Quoniam iudicia, si voeabulis eneruntur, magis distincta Cur ia si sunt, quam in cognitione intuitiva DI. PDuot empiri); per si As usi edita. Ratireo S s DG ut sermo.
337쪽
.is inupo sermoni ad uni non judicare fit in absque vocabulis, seu Jad kmui. cia Ombolice semper esserre solemus. Quamobrem cum porro constet, judicia symbolice expressa seu verbis elata , hoe est,
enunciationes per ideas materiales vocabulorum in cerebro re.
praesentari posse Ao3. I sermonis usu ubi possemas , judicia
quoque per materiales vocabularum ideas in cerebro vitia repro
Rutiocinium Ratiocinium vim repraesentativam uniuersi non excies, num vi ani' Ratiocinium categoricum tribus constat propositionibus, qua yrus IV una est judicium intuitivum , seu sumitur, quod ea j δmentem Ilibeat , aut, si mavis , ejusdem nobis conscii si USI secunda nobis ob terminum cum prima communem in me 'riam recurrit , tertia vero formatur combinando terminos stanotiones in duobus prioribus judiciis diversias 33ή. 6 sqq,
'dictit empir.9. Jam non repugnat vi reprasentativa uniret' versi, qualis in anima datur, judicium intuitivum f. 39J INeque eidein repugnat, quod vi imaginationis ob termiada communem in memoriam revocetur judicium aliquod ptates, tum f. at 8. 224. 223. 28 o. . Denique quod duorum illos judiciorum nobis simul conscii super iis reflaciimus ti terssii num communem ab iis scparemus, qui vero diversi relinquunt Ii eos inter se combinemus, per imaginationem etiam materiax a
dicii tertii formatio vim reptillentativam universi excedi Immo cum duo judicia terininimi communem habentia, si naul percipiuntur , exhibent perceptionem rei praeleatis, it 'tium exinde formatum judicio intuitivo atquipollet f. Si Atque adeo hoc etiam pacto secilius patet , judicii illius io' mationem non excedere vim repraesentativam universi, questi in anima datur. Nihil adeo in omni syllogismo catsi si 'Occurrit quod vi repraesentativa universi, qualis in nima di
338쪽
tur, sit superius. Quare ratiocinium categoricum vim repraesentativam universi minime cxcedit.
Similiter in syllogismo hypothetico de quidem in modo ponente vel quid esse agnoscimus atque incininimus, ideo etiam aliud quid esse debere, hoc alterum quoque esse iudicamus c . 383. 0 hoc empir. , vel quid non esse agnoscimus atque meis minimus , ideo etiam aliud quid non esse debere ; I hinc hoc alterum quoque non esse judicamus 3 386. 0 chol. empiri Syllogismus adeo hypotheticus denuo constat tribus propositionibus, quarum una aliquid esse vel non esse judicamus, quod
inmitivum plerumque judicium est , aut ante cognitum in memoriam nobis revocatum , altera nobis in memoriam revoca-mr, quod eam alias cognoverimus, sicilicet quod si hoc sit, vesaon ut, etiam aliud este vel non csso dcbeat; tertia denique exmterioribus sermatur, auserendo ex sccunda primam, quae ipsiaest, ut sic tertia relinquatur , consequenaer per divisionein idearum formatur. Eodem igitur, quo ante , modo patet ratiocinium hypotheticum in modo ponente vim reprie lentativam universi non excedere. In modo tollente quid non esse noscimus atque meminimus idem esse posito quod sit aliud,st inde hoe non esse judicamus f. 387. lychoc empiri). De-
duo igitur ratiocinium tribus constat propositionibus. Prima est judicium inmitivum , quo judicamus hoc non esse I altera est judicium aliquod praeteritum , quod beneficio praesentis inmemoriam revocatur 3 tertia deniquc est judicium per divisionem idearum formatum. Qus ad praesens adeo institutum in dus tollens non differt a ponente , atque adeo dentio ut ante patet, ratiocinium modi tollentis vim reprauentativam universi, qualis in anima datur, non excedere. Denique si ratiocinium fuerit disjunctivum unum ex duobus vel pluribus existere agnoscimus, quorum uno existente cetera non existunt, ac inde cetera non existere judicamus, yci cetera S s a nou
339쪽
non esse agnoscimus S unum ideo esse judicamus ἔ. 38 .PDctit empiri, Habemus igitur denuo tria judicia, quorum
uno unum ex illare in modo ponente, unum vel plura non elli in modo tollente judicamus, quodque intuitivum est; alterunnobis in memoriam revocatur ope intuitivi, id scilicet, quo judicamus uno exiliente cetera non existere, vel ceteris ada existentibus, unum existere, tertium vero formatur per diviso nem idearum, scilicet quod unum sit, vel quod unum ceteroqxum sit. Atque ita denuo patet, ratiocinia quoque disjuaclix non excedere Vim repraesentativam universi, qualis ill aesta datur, quemadmodum aute. Ostendimus itaque ratiociniorum,' unde ceteret resulari Omnes species, nempe categorica, hypothetica & disjunc Π, vim repraetentativam universi, qualis in anima datur, uda α' cedere. Atque adeo in genere pronunciare licet, ratio jῖο non excedere Vim repraesentativam universi, qualis ill ab
datur. Si a syllogismis erypticia & ratioeiniis ex aliis resulusti η discesseris, non dari alias illorum speetes, quam eatego j q)i hypotheticos & disjunctivos ex Logica p1tet, ubi plusn yyy
occurrunt: ut Vero evidentius pateat, idem mox evinct*yΤ'
Enimvero syllogismi erypti ei ad formam manifestim pix dentium semper reducuntur, neque adeo quiequam hi 'iquod in praesente negotio diverstatem indueat. Abbpy adeo foret ea particulatim hie expendi, quis de ipse is o gic F. 42I. & seqq. traduntur. Id evidentius 3yyi ς μmodo, quo in syllogismos erypti eos ineidimus. λ enim , si eidem notioni eomplexae propositiones ii tri spondere possunt. & ex iis in rati dei nando ea eligilat, in formam syllogismi non quadrat ψος Neque enim ideo quid vel in numero proposition.' imodo ad easdem perveniendi qui equam mutatur. ξ Vis quaedam adhue crypses dentur , quae sub hae revi) μ'
340쪽
prima figura terminus medius fuerit negativus N. 436. Logo nihil tamen d sticultatis ea facessunt. Ratioeinatio polysyllogisticat aliae quaedam argumentationes pluribus ratiociniis eoi stant, quorum eum singula vim repraesentativam univers, qualia ita anima datur, non excedant, nec omnia simul eandem ex . cedunr. Concatenationes vero eorundem quod attinet, de ea mor dicemus sigillatim.
φf- 426. Ratiocinia primitiva appello, quae ex aliis se prioribus Or- Ratiocinis. tum minime ducunt, seu quae in alia simpliciora resolvi non pos- rum primi- sunt. Derivativa vero , quae ab aliis se prioribus ortum tra, tri orum σ,uat, seu in alia sinapliciora resblvi possint. Armativo
Ita stilogismi eategorici sunt primitivi : neque enim dan' remia. , tur syllogismi alii ipsis priores, unde ortum suum trahunt, seu in quos tanquam se simplieiores resolvi possint, cum ex es.sentia atque natura hominis veluti sponte sua fluant I. 3sq. ct seqq. I schia. empis., Similiter sullogismi hvpothetici sunt primitivi ex ratione eadem l . 38s. S seqq, Puchol. empir.I. Neque obstat hypotheticos ad formam categoricorum reduci posse β. 4i3. 4is. Log.): etenim quaestio jam non est de eo. an syllogismus aliquis ad aliam formam reduci post ri sed num ex alio tanquam se priori derivetur. Enimvero Sorites sive categoricus, sive hypotheticus syllogismus derivarivus est. cum ex pluribus syllogismis, vel categoricis, vel hypotheticis in unum contrailis oriatur 468. 72. LV. .
. AO7. . Migismi primitidi non dantur nis categorici , hypoth furenam tui si junctipi. Propositiones sunt vel categorica , vel hy- 1 Mismi possieticae I. ai6. 2i8. Di). Ex categoricis componuntur D) -ἔWityllogismi categorici I. 361. Di , ex hypotheticis & cat ' μ goricis hi pothetici 3. 4o . Log b. Inter propositioncs compositas praetcr hypotheticam Iocum habent copulativae 6, 3i3. Di , ct disjunctivae GL 3i6. Log. λ Jam cum in propositi
ae copulativa subjecto eidem tribui possint sigillatim singula S s 3 prae