장음표시 사용
351쪽
de rebus perceptis sormari possunt, quemadmodum inessevicimus. Immo vidimus locum quoque esse iis, quae debentur imaginationi atque memoriae. Unde dubitari nequit, quia etiam in somnio nobis in memoriam revocare possimus pae politionem ope praesentis. Et quia ad sormandum judiciun per idearum divisionem ac compositionem iussicit attentio ab que reflexio, quemadmodum ex ipsis terminis intelligitur si. I 39. 142. 2IT. PDAEM. empir utrique autem in somnio est id cus per demoMiratas in iomnio quoque ex praemissis topia- fio inserri potest. Anima igitur in somnio singula areae ut let, quae ad ratiocinandum requiruntur, conlequenter nil impedit, quo minus in somnio ratiocinetur, conlequenter lubtiam quoque mentis Operationem edere potest f. 33. 4, Idem probatur a posteriori. Etenim singulas Ora tiones mentis in nobiS experimur, quando somniamus. sed dres per somnium pereeptas attentionem afferamus, immo si per iisdem reflectamus, non uno modo patet. Quet per sensi um nobis visa, Vel audita suere, aliis narrare, immo qualia lae rint describere valemus. Necesse igitur est, ut, tum eorum π'niincrimus 3. 226. Hi ho empir. , ea diu perceperimitii79. Pyyctoc empir. , quatenus scilicet per aliquod treponi spatium phantasma continua reproduchione conservat di a. . Dum igitur hoc ipso corundem magis nobis eost a suimus, quam alias suturum erat, perceptiones illas nobis tycimus clarior l. 31. Pochoi empiri , adeoque attenti 'nostram ad easdem direximus c3. 237. PDchoc eiqiri quoniam ea, quae rebus per sommuni nobis occurteatibus is erant, enarrare Valamus ue patet ex modo dictis, nos attealioso vostram direxisse s cessive ad ea, quet te vis percipi erant, consequenter super eadem restinxisse f. que . ηψασπι Attentiolae θ reflexione utimur, dum prima mentis o et):j
deiungimur, eo quidem quem dixi modo ν. ni. enm
352쪽
μ In somnio itaque prima mentis operatione non defungi necesse est. Constat praeterea nos saepius conspectu eorum, quae per somnium nobis apparent, affectibus obnoxios fieri, veluti gaudio efferri, metu concuti, tristitia corripi, vel quasi attonitos in admirationem rapi. Enimvero cum affectus ex confusa bonit.: S mali perceptione oriantur β. 6os. Pochol. - γδ ει cum imuni voluptatis vel taedii gradu conjungentur g. 6 . PBeso
δ, consequenter persectionis cujusdam aut imperfectionis sive verae, sive apparentis apperceptionem praesupponant CLIII. i8 PB A. empir. 3 necesse omnino est, ut quaedam, quae rei insunt, tanquam ab ea, cui insunt, diversia nobis representemus. prima igitur intellectus operatio sese exerit g. 33i. Poetit e pir9. Non addimus alia, unde idem colligi poterat. Nos de rebus per somnium perceptis in ipso somnio iudicare, nemo ignorat. Narramus enim alteri nostra in somnio facta judicia. Constat etiam nos in somniis colloqui cum aliis. Ecquis vero est, qui nestiat, nullum esse sine judiciis colloqui-- Patet igitur etiam a posteriori secundae mentis operationi. esse locum in somnio f. 33. Los. Et quia secunda mentis operatio primam supponit g. 4o. Di , nisi judicia symbolice expressa seu propositiones tantummodo in memoriam nobis revocantur; ideo ex judiciis quoque de rebus per somnium o perceptis latis denuo colligitur, notioni quoque in eodem esse
Quod denique in somnio quoque ratiocinemur, adeoque tertiae quoque mentis operationi sit locus . 33. Loga; in morabilia exempla mihi luggerit experientia domesticae Etenim plus simplici vice in somniis me docuisse philosophiae quaedam siubtiliora capita atque consueto ex notionibus distinc is rati cinandi more fuisse usiim probe memini. Sane pauci admodum elapsi sunt dies, ex quo per somnium auditorium meum ingredi mihi in cathedra constito visius est adversarius quidam fastu turgidus , pietatis pomposis affectator, hypocrita impru-
353쪽
dentia infelix: quo conspecto cum judicarem eum insidiosas pol xigere aures, per digressionem de conteiisu actionis externaeum interna disserere coepi & continuo orationis flumine discursum continuavi ultra dimidium horae, quantum judic0, qu drantem, donec fervor animi, quo abripiebar intrinsecam hJ-pocriscos turpitudinem delineaturus, cum somno somnio fidenimponeret. Expergefactus eorum probe memineram, 'Ur me dicti suerunt, sic multa ratiocinia legitimo modo inter 2 contexta discursui inesse deprehendi, nihil in toto discursu obter vans, quod non Vigilans probarem.
Postulat ipsa res. ut occurram objectioni , quam movere poterar. Defendimus l=. I13. PDilol. empiromne soninium a sensatione initium ei pete es per phia i asm 1tum successionem , adeoque seeundum legem ima
ginationis continuari I. 93. ci hoc empirJ. Ηie Fit ostendimus, in somniis quoque rati iniis esse loeum beorum beneficio disiuriam longum in somniis eontinuiti, Somnia igitur quoque per leges ratiocinandi eontinuari vites tur, nequaquam per solam imaginationis legem. Etsi iis ciem primo intuitu videatur composita objectio, speciei men sallaciam haud dissiculter detegere Iieet. Quando estoeontinuationi somnii locus est, de objectis nobis seraeo tiquae tanquam Praesentia spectamus; non autem de nostri cogitationibus , quae oecatione illorum objectorum oriuntot Sane in exemplo, quod commemoravi, vi imaginationis custtinuo re producebatur idea auditorii atque auditorum ις
hospitia illius insidiatoris, quem quomodo hue advolisti ignorabam. Nihil adeo in praesente propositione eoadaciai quod theoriae de somniis adversetur. . 3 42O. .
-- Si memoria Leditur, anima ad ratiocinandam inepte ro . usu ro ditur. Quoniam enim memoriae sensitivae in corpore adast zbiuisio spondet nisi sacilitas reproducendi ideas materiales, gnam aes
Ddatur. . bnun contrahit f. 294. I si memoria latitur, facilitas si b
354쪽
De Attentione et Intellecta. 339
aebiali quadam cerebri mutatione consistens c . 243. vel pror
sus tollitur, vel admodum imminui debeL Praeterea cum memoriae vi ideas reproduElas recognoscamus g. Iri. 0 hoc emprn , adeoque nobis conscii simus, nos eas jam antea habuisse
ctas prorsus non , aut aegre nec nisi haesitanter recognoscimus, aut prorsus non conscii nobis existentes, quod ideam reprod clam jam antea habuerimus , aut ancipites haerenteS, utrum eam jam habuerimus, necne. Quamobrem judiciorum praeteritorum aut prorsius non meminimus, aut, sicubi nobis iuc- eurrunt, dubitamus, utrum eadem antea jam didicerimus, necne, vel etiam num talia suerint, cum ea nobis familiaria reddere studeremus. Quoniam itaque in ratiociniis dato judicio uno memoria nobis suppeditare debet judicium quoddam praeteritum, quod ita sese habere , prout sese nobis offert, probe nobis conscii sumus, aut esse saltem vidςmur cf. 35 . S seqq.i Pschoc empiri); si memoria laeditur de rebus obviis aut prorissus non ratiocinari possumus, aut haesitanter ratiocinamur, comsequenter anima ad ratiocinandum inepta redditur.
Cum propositione praesente eonfundenda non est alia. qua ob notionum universalium oblivionem anima inepta fieri dicitur ad ratiocinandum de certis quibusdam objectis, de quibus antea ratiocinari prompte poterat: cuius quidem rei exempla dedimus alias t. s. at 7. P chol. empir. . Neque enim hie ineptitudo ad ratiocinendum particularis ab oblivione derivatur: sed cum memoria laedatur, quando ad functiones suas inepta redditur F. 297. I ineptirudo animae ad ratioeinandum in universali quadam impotentia consistir, quae ad omnia omnino objecta extenditur, qualiacunque fuerinr. Ceterum si quia propositionem etiam ad casum istum particularem extendere velit, eidem omnino satisfacit demonstratio, eum oblivio, quatenus a corpore pendet. consistat in impotentia ide, materiales, quae productae aliquando fueran r. in cerebro reproducendi g. 3o3. , atque adeo anima privetur Uu a sata.
355쪽
Cur ratioriis nandi hab ius Aa imaterialibus senectuteia Διura
saeditate ideas quasdam reproducendi, quam antea hallent, in casu particulari.
q. 42I. Duoniam memoria a causis materialibus lati potest f. 298. , veluti vi morborum acutorum atque capitis, immo igisenecfute l. 299.) , autem memoria , anima ad ratioci. nandum inepta redditur 3. 42O. ; a causis quoque materialibus , velisi vi morborum acruorum atque capitis, immo ille μnectute anima ad ratiocinandum inepta feri potest.
Videmus hine subinde senes ad ratioeinandum 14ed in potentes fieri, ut puerascere ideo dicantur. Non timidomnibus senectus adeo nocua est , eum plurimi senectute ideo vegeta sint, ut memoria ipsorum non labefactetur, nee vis iras, nandi languescat . quo etiam in ea su mentis operatiopatra funguntur senes absque ulla dissicultate. Ceterum eum teri hri mutatio, in qua facilitas ista idearum materialium re=I dueendarum consistit, nondum satis explorata sit, neque eIi antis eonster, quale esse debeat cerebrum, ut phantasmata sta' teriaIta habeant celeritatem convenientem , propositios quoque praesentem nondum satis determinate enunetire seel. Quamobrem nobis lassicere debet intellexisse pecti litatem ineptitudinis ad ratiocinandum, ut ut determinare stae dum valeamus, quandonam eidem locus esse debeat. R is uberiorem lucem assundet, quando magis exculta suerili
f. 422. Quoniam memoria: lensitiva, quae intellectualem part dit J. 282. , in Corpore non rei pondet, nisi facilitas re so ducendi ideas materiales, quam cerebrum contrahit f. zy lisi memoria laditur, adeoque ad actiones suas inepta rediit a j. 297. , cerebr tarditur 2 vicissim s cerebrum lae itur, pinmoria tis, consequenter S anima ad ratiocinandum imperta
Cum non constet, qualis sit Iaeso eerebri , ut messor ti
356쪽
tonsequenter etiam ratioeinandi saeuitas Iaedatur; ideo ex linsone cerebri tantummodo insertur possibilitas laesionis memoriae ae saeuitatis ratoeinandi : quemadmodum paulo ante ex pressiua annotavimus not. 3. 42II.
Imbecillitas judicii est impotentia iudicandi ex desectu no- Imbeeillitastionum universalium ad judicia discursiva requisitarum. Dicit.
Requiri notiones universales ad jud cia discursva , quae tanquam notae, immo familiares praesupponuntur, ex omni
Si memoria seditis, judicium sit imbecille, seu anima ad tu Ddieii a
dicandum inepta redditur. Si enim memoria laeditur, anima memoria δε-s ad ratiocinandum inepta redditur cf. 42O.J ; adeoque ex judiciis pendens Iu de rebus obviis intuitivis inferre nequit discursiva f. II. Log. J. IV Quamobrem laesa memoria anima ad judicandum inepta redditur, adeoque iudicium sit imbecille f. 423.). Idem etiam se ostenditur. Si memoria laeditur, ad sunctiones suas inepta redditur f. 297.), adeoque ideae, quas antea
habuimus, nec facile reproducuntur c3. 294 ), nec reproductae recognoicuntur 3. Ita. VI hoc piri consequenter nec propositiomam, quas antea familiares experiebamur, amplius nἰeinmisse valemus g. I73.227. Psych. mpo, neque eam, qu ties occasio tulerit in memoriam revocare possumus 3. 228. lybia mpis. . Enim velo iudicium de re quadam nobis o via laturi beneficio judicii intuitivi, quod de ea formamus, nobis in memoriam revocare debemus judicium aliquod praeteritum atque nobis conscii esse, quod idem tanquam verum alias cognoverimus, quemadmodum CX omni ratiociniorum thq-oria perspicitur β. 354. & seqq. PDcbol. empirJ. Memoria igitur laesa, judicia de rebus obviis ferre aut prorsus non Ua-
357쪽
que exemplis obviis confirmarur . , 'urium sequens melli S turi
veluti vi morborum acutorum GP P
358쪽
De Artentione θ' Intellectu. 3 3
dine specierum s3. 234. Onto genera superiora in fimilitudine inferiorum consistant g. est.), adeoque notiones tam generum, quam specierum nonnisi ea contineant, quae in pluribus individuis eadem sunt I93. Ontal. haec vero , quae rebus perceptis insunt, a nobis aestu separari non posse constet, ut ea percipiamus absque suo subjecto, cui institit: notiones quoque renerum ac specierum non habere possumus, nisi quatenus individua percipimus, aut, si notiones universales ad animam spectant, quatenus eorum, quae animae lunt, eadem sibi conicia
Idem quoque unusquisque in se experiri potest. Nemo enim v. gr. hominem in genere percipem potest, nisi quatenus ea, quae omnibus hominibus communia sunt, perspicit in imo vel aliquot individuis. Neque quisquam experietur, se vi imaginationis repraesentare sibi posse subjecstum, cui non alia insint nis quae pluribus individuis communia, notionem generis vel speciei cujusdam ingrediuntur. Evidentitas hoc patet in figuris, veluti si siguram vel triangulum in genere tibi imaginari volueris.
Immo ratio etiam quaedam a priori dari potest, cur impossibile sit sibi repraesentare subjectum , quod non alias capiat determinationes nisi univcrsales, veluti genericas vel specificas. Constat enim in omni notione universali tam generis, quam speciei deprehendi, quae indoterminata sunt I. 23α0αοι, Impossibile vero est, ut tibi quid repraesentes , quod indeterminatum est. Qii si vero in subjecto, quod percipis, nihil prorsus indeterminati deprehenditur; sed idem omnimode determinatum est; individuum percipis j. 227. Ourol. . Notionem igitur generis, vel speciei non habes, nisi quatenus singularia percipis, aut, si qua ad animam pertinent, eorum tibi in
te conscius es. Facile apparet propositionem praesentem etiam intellige n.
359쪽
dam esse de seeidentibus. Et si enim in eognitione sim lica ea per modum substantiarum consideremus, quema m dum ex nominum impositione apparet hoe tamen nra in stante eadem percipere nunquo possumus, ubi ad eriatii nem intuitivam reditur, nisi quatenus subitintiae euidam M'existunt. Ita colorem rubrum non pereipis, nisi tibi reptη sentes eorpus aliquod. quod eodem tinuum apparet, Π globum rubrum, aut vestem rubram. aut nubes rubeate Quando vero tibi objectum quoddam rubrum προταφ individuum aliquod repraesentas, ct rubedo. quae eii siniliter singulare quid est: unde & rubedinem illim init Iin lividui consideras in eo gnitione symboli ea. Intuiura cognitio continuo circa singulare versatur, eis attentio λ. dirigatur, quae communia sunt & notionem univerulem πgredi debent. Quoniam vero haee ipsa eommunia in vos lari repraesentantur; ideo perdisse ilis est universalia ubi in intuitiva acquiescere debes, ita ut vix ae ne vir vi minea proficere pollit sermonis usu aut aliis fgnis a qui ii 'hus delfilutus, ut voeabulorum ideis jungati qu e cos notionem universalem ingredi debent. Suffcit autem, cunque eorundem ideas siligas. Etenim eam eonstet,ss. surdos quoque loquelam doeeri posse, qui motui libos attendentes intelligunt. quid loquatur alter ; patet hii qς bulorum ideas alias non esse nisi quatenus conatus 1 loqa indum percipiunt in se ipsis, dum loquuntur I. ρ9iὶ δ νρ inde pendentes in aliis, utpote ex his istos libi repraeterm S uT.Pbcb. cmp. . ae utrisque ideis rerum voe buli gri y4s jangentes V. 273. Phob. emp . Atque bidς φ ligitur , vocabulis sublii tui posse in cognitione lyyrinsigna alia, quemadmodum quoque arti oeeulte loquim non ad magnam distantiam animi sui sensi sgnine sui ignota sunt. Memini me olim juvenem in dilkΠιzod loquela talia explicasse. I tabula
360쪽
De A tentione V intellectu. 3μ
ναν nis quatenus communia ista in individuis percipis. Vocabula enim signa sunt eorum , quae iisdem indiguantur l . 27I. PBG. Gnp. , atque adeo perinde ac signa alia non intelliguntur, nisi quatenus nobis conicii sumus eorum, quae per ea denotantur, alias enim sunt sine mente sonus f. 952. λαίλΕnimvero corum, quae individuis communia notionem generum vel specierum ingrediuntur, non tibi conscius esse potes, nisi quatenus ea in individuis percipis, aut, sit ad animam spe- etint, eorum tibi in te ipsis conscius es I. 427. . Ergo voeabula, quibus communia indigitantur, quae notiones generum ac specierum ingrediuntur, non intelliguntur, nisi quatenus communia ista in individuis percipis.
Inde est quod exemplis illustratae definitiones ae propositiones intelligantur , quae solo vocabulorum sono percepto non satis intelligi poterant. Dum enim ad exempla animum advertimus, ea, quae Verbis denotantur, in singularibus peret. pimus. Atque adeo nobis constat, quidnam sit illud. quod voeabulis istis tanquam fgnis denotetur. Et hine est quod sita.
deamus, ut ea, quae de anima docentur, unusquisque in semetipso experiri conetur, si quidem ea satis intelligere velit. Immo eadem ratio est, cur operam dare debeamus, ut multa senis
su pereipiamus, ne quid sacile dicatur, quod non intelligi a nobis possit.
Notiones universales non habemus, vis quos aut a rebus sessu perceptis, vel iis, quorum nobis in nobismeti s consili sumus abstraximus , aut in talia resokere Pol mus , quae in indidia notione, Qu. duis percepimus . Univcrsalia enim nobis repra tentare non ter isti possumus, nisi quatenus singularia percipimus , sta corum, qua in anima inlunt, nobis conscii si unus . 427. , nequeli communia singularium, quae notiones uia Hersales ingrediuntur, vocabulis vel aliis signis indigitas, ca intelliguntur . nisi quatenus communia ista in individuis percipis 3. 28. .