Psychologia rationalis : methodo scientifica pertractata, qua ea, quae de anima humana indubia experientiae fide innotescunt, per essentiam et naturam animae explicantur ...

481쪽

466 III. Dip. I De Setsmatis explicerii

commercium inter mentem atque corpus excogitatur, lihellas

ti defendi, ct impugnari potest 3. 336. , adeoque ad eryli

candum illud commercium opus non est, ut quastio de liber tale animae dirimatur, conlequenter quae ab eadem pendeat j stemati admisceri nec opus est, nec ut fiat leges accurat et Ubili odi permittunt. Quodsi ergo quis in eodem sumit quet lybertati adversa stat, is ea admiscet, quae abesse 9 poterast, o debebant. Non igitur id alio fine sacere potest, quaci in t vorem erroris sui de libertate in volendo 1 nolendo, caesi,quenter de volitionum ac nolitionum dependentia a perceptio nibus j. 9 I. PDchol. empir. .

Rem exemplo declarari eonsultum duco, ut atamen leest xis excitemus, & juvemus, si quidem opus habuerit alimnsi xilio. Ponamus esse non neminem, qui eum Lutem drai um rerum necessitatem statuat, numerum actualium illiri pa merum possibilium eoarctans & Deo rerum omnium se lemo autori libertatem in ereando adimens, quemadKο.ροS Myam sensisse eonstat ex ipsius Ethici, que primessi triti posthuma opera loeum tenet. Quodsi iam eommettim ducar cum Cartesianis a modificationibus anim2 2 eo piis harmonicis divina virtute immediate iactis, atque aleo lsitati Deum ex necessitate naturae suae nonnisi harmonici mo iis posse animam atque corpus; is systemati Cert ara linibi iquae libertati Dei atque nominum adversa sunt, nec iij ima spectant. Neque enim necesse est adimi vel Deo, i ini mae, multo minus utrique, omnem in agendo libertatissi is ratio eommercii per hoc systema pateat. Sasseit eat a b mere. Deum modificare animam in gratiam eorporis a caepus in gratiam animae: utrum vero id saeiat libere, lati πturae necessitate . de eo hie non est quaestio. Similitet seες sumere, Deum motus in corpore produeere volitionibus talmae harmonicos, non autem jam quaestio est, num ista isti volitio, in cujus gratiam Deus motus istos producit, sit litet Non igitur systemati imputandum est, quod vitio fui iti rendum qui idem ampleriis .

482쪽

commercium inter ment. ν erep. in genere. 6

ptura Sacra non occurrunt, nisi quae ad commercium ipsium, scilicet ad dependentiam sensationum a mutationibus organorum sensoriorum & motuum spontaneorum ac voluntariorum ab appetitionibus atque aversionibus animae spectant: id quod cum res facti sit, probari aliter haud potest , nisi quatenus negatur exemplum in contrarium afferri posse. Jam vero in omni systemate commercium inter mentem atque corpus tale supponitur, quale indubio experientiae testimonio comprobatur g. 33O.), perceptiones nimirum rerum sensibilium & m tus voluntarios atque spontaneos corporis ita oriri, ac si anima S corpus in se mutuo influerent g. 537. . Nullum itaque systema per se scripturae sacrae adversari potest. ζuod erae

urium.

Enimvero cum fieri possit, ut quis systemati explicandi commercium animae ac corporis errores admisceat, qui scripturae sacrae adversantur, veluti si libertati adversa eidem admiscet, propterea quod erroneas de eadem fovet. opiniones sν. ψ . : systema quoque quatenus errores istos admixtos habet scriptura: sacrae adversum esse potest. Quoniam tamen errones ista, quae systemati adversantur, per ipsas bonae methodi leges, S abesse possunt S debent cito ; systema non adversatur scripturae sacrie, nisi quatenus eidem admiscentur errores, qui abesse S possunt, ct debent. Puod erat Hrerum. Nimirum tum demum fieri posset, ut systema aliquod

ad explicandum commercium inter mentem atque corpus exeogitatum, scripturae sacrae eontradiceret, si eadem alicubi ra

tionem redderet commercii istius, hoe est, distincte explicaret. undenim sit ut positis mutationibus in organis se sortis a Nnn a que Diuitiaco by Corale

484쪽

commercium interment. Fcorp. ingenere. 469

aperta e sse non debet laistas, necessaria consequentia fluere de-hent quae experientiae vel propositioni cuidam verae repugnant 33a. 333. , nullum quoque iis repugnare potest, quae experirientia ac ratione firmantur. Quamobrem cum partina experientia , partim principiis rationis nitatur , quod animae competat vis sibi repraesentandi hoc univcrsum situ corporis organici in universo materialiter , constitutione organorum sensoriorum formaliter limitata c=. 63. es nor. H. , quodque in hac vie&ntia atque natura animae consistat fg. 66. 67.); systema nullum explicanti commercium animae cum corpore iis repugnare potest , quae de hac vi tanquana animae esIentia atque naturata luperioribus evicimus. Necesse igitur est ut in Omni systemate istiusmodi supponatur, essentiam atque naturam anima in vi repraetentativa universi pro situ corporis organici in universio eonvenienter mutationibus , quae in organis sensoriis contin-τunt, conssere. Falluntur adeo , qui sibi persuadent, quae de essentia adique natura animae in anterioribus tradidimus, an gratiam sy. Rematis harmoniae praestabilitae esse conficta, consequenter ingratiam systematis unius explicandi commercium inter mentem & eorpus interceden ris: quod si verum esset, fieri haudquaquam potuisset, ut independenter ab eo, quod in ista hv-pothesi sumitur , idem evinceremus, de fatio naturae ope prinei piorum rationis ratiocinari F. 67. I. Sed verbis opus non eli, ubi rerum testimonia adiunt. Cum enim mox re. eepra philosophorum sistemata commercium animae cum corpore explieandi simus exposituri & sub ineudem revo ea. turi, fidem oculatam dabimus: in omni enim si flena Me sup onemus, essentiam atque natur/m animae m vi ista reprae. entariva confinere. I S. Au eram

Quoniam fieri potest, ut Asimati alicui explicanii com- eminaria loercium animae ct corporis admisceantur errores , qui ab co- ommaei

485쪽

dem abesse possunt atque debent f. 3 4.), repugna bis admisceri que doctrinae de essenetiaeet narina anime supra stabit, tae aduersantur, ubi quis de eadem perperam fretit.

Immo ipso facto eonstar, tale quid fieri posse. Vulgo ininanima quili nudis sa cultatibus instrum eonsideratori da tanin nuda agendi potentia consistant, eaeitatione opus habeat, antequam sequi possit altio. Huie igitur hypothes edd eati ne 1 suis etiam h stematis de eommereio inter an inrit Petri pus intercedente admiscent , nulla tamen urgente necessa; sed hypothesium tantummodo connectendirum gratu. Pr. be autem distinguenda sunt, quae rationis reddendat gratia is triuntur. ab iis, quae adjiciuntur ut si opinionem tantata, Illud ad systema proprie spectat l. Oo. . hoe tero edita. independens est. et theoria iterioris

Materiali.

yamum de

anima seorpori . harmonia sntentia.

Et quia ui omni systemate explicandi commercium TimS corporis ilipponendum, essentiam atque naturam illius in virepraesentativa universi, qualem in anima dari supra edidimus ν63. , consistere f. 547. ; ex unica autem hae vi omnex ted tiam Psycheso iae rationalis deduximus, quemadmodum assta' ta lectione peripicitur : theoria I, , hologiae rationalis vi rq sutiativae unirers situ corporis organici materialiter, Mutarioni bus organorum sic loriorum formolirer limitatae Iverfnra ἡ omni hystemate expucatuli commercium animae atque corporis ude' pendens es, ncc iu ullius graliam Fcquam in eadem imu qdum Recepta philosophorum systemata eommeretum inim stearporis explieandi theoriae isti minime repugnare. sed sinIs eum eadem in gratiam redire, ex speciali eorundem erξ deinceps ccinabit.

486쪽

. commercium interment. e p. in genere. I

Quoniam Materialistae corporis tantummodo existentiam admittunt G. 33. ct animam perceptionum S appetitionum atque aversionum subjeistum pro ente materiali habent cf. 33. 3 non alia admittunt, nisi quae modificationibus animae singulis in corpore coexistere in stiperiori theoria passim cuicimus. Nulla adeo dantur ex illorum hypothesi perceptiones & appetitiones atque aversiones a motibus in corpore existentibus diversae, quae per hos cxplicari deberent, sed motus isti ipsi sunt perceptiones, appetitiones atque aversiones, quas animae triabuimus. In ipsbrum itaque hypothesi nulla animae atque comporis harmonia datur. Porro Idealime malem corporum existentiam negant ipsi que nonnisi idealem in animabus existentiam largiuntur G. 36. 3 animam vero pro ente immateriali habent 37. . Admittunt igitur modificationes animae, quas Observamus S in theoria superiori ex vi repraesentativa una versi, qualis in anima datur , a priori deduximus , solas tanquam reales , quae vero in corpore iisdem respondere in superioribus evicimus, per ideas erum materialium, quas anima habet, ita apparere. Quoniam itaque vera harmonia animae & corporis datur, si utriusque substantia existentiam admittas f. 5 o. ; Idealista apparentem harmoniam admittere utique tenentur. Patet igitur ideat istas propius accedere ad veritatem, quam Materialis las ct ab eorum hypothesi nihil perieuli imminerepheliologiae rationali. Integram enim Ideat ista retinere potest ae deber, qualem aRte dedimus, nisi quod semper tu ponat quae de modificationibus corporis harmonicis traduntur, non revera ita sese habere, sed tantummodo apparere propter ideam e poris quam habemus. Non fallit hypothesis Ideali tirum in eo. quod ideam corporis nostri organtei habeamus & quod vi hujus ideae eognoscamus modifi-

- eationes eorporis harmonicas modifieationibus animae. minbi me vero has ideo intelligimus, quod corpora revera existant: in eo tantummodo a vero aberrant, quod eognitionis nullum

st objectum reale. Qui ei uid vero sit, sive tantummodo in

487쪽

anima detur idea eo oris nostri organiel, sive ipsum innis .m ideam existentiam realem habeat, propositiones 84 ehologi eae singulae semper erunt eaedem, & ne minimum illli dem in iisdem in gratiam Ideat illarum immutandum. Appi rei vero, quae hic de theoria psychologiae rationalis dicentur, eadem quoque de philosophia naturali & omnibus teteris philosophiae partibus tenenda. Non eommendamus letalis mumi propterea quod quae vera sunt de eodem profitenda Phil,lophus enim veritatis amorem odio seiue praeserti aetquicquam erroris alteri tribuit, quod a mente qua ilicida est. Qui ab isto odio nondum expurgavit animum, is sod dum dignus videtur qui philolophus audiit, quippe cujut veritatem sectari in omnibus . nil quietuam dare agedi,

nec rationibus extrinsecis commoveri.

nullo opus habeaut δε- flemate

commercii.

ca1nti commercium inter mentem es corpus. Materialisti misnegant cxistentiam animae, quae sit a corpore diversi s*. 33 39 adeoque non admittunt nisi modificationes corporis, quas ια na e modificationibus respondere in theoria superiori evici Id Nulla igitur opus est ratione, cur modificationibus corydi coexistant modificationes animat, 2 modificationibus assissit respondeant modificationes corporis, cum utraque nostrifer dem existant. Quamobrem cum systemata explicastit eda mercium mentis atque corporis eo fine condantur, ut illi: ο tio reddatur illius coexistentiat 3. 331. 3 3. . Materiali illa aut lo systemate explicandi commercium animae cum corp0ποῖο habent. Similiter Idealistae nonnisi animae existentiam realem, tos' poris vero tantummodo idealem admittunt f. 36. , a trig nullas agnoscunt modificationes nisi animet, quas ex vi πρ 'sentativa universi in superioribus deduximus, corporis ussit' modificationes harmonicas ita propter idem corporis, qβ ηhabea

488쪽

eommercium inter ment.. et corp. in genere. 473

habemus necessario apparere largiuntur. Quamobrem denuo ipsis opus non est , ut rationem reddant coexistentiae illarum modificationum. Quoniam itaque systema explicandi commercium inter animam ct corpus illius rationis reddendae gratia quaeritur I. 53i. 343 J, Idealista non opus habent systemate explicandi commercium, quod animae cum corpore interis cedit.

Utrumque brevius ita ostenditur. Materialistae non ad mittunt harmoniam animae ct corporis, Idealistae vero non auis mittunt nisi apparentem j. 55O. . Quamobrem cum systema explicandi commercium inter mentem & corpus eo fine condatur, ut ratio reddi possit illius harmoniae cf. 3 3. , consequenter ut intelligatur cur potius detur, quam non detur , 36. Onto ); Materialistae atque Idcalistae nullo opus ha bent 1ystemate explicandi commercium inter mentem atque

eo us. Immo non minus Idealistae, quam Materialistae in hypothesex moni stieas inciderunt, quod de .systemate explicandi eommercium inter mentem atque eorpus inveniendo desperarent, ex quo manifesta harmoniae animae ct eo oris ratio reddi possit. Quodsi enim ipsis pronum fuisset eandem intelligibili modo explicare, Dualismum utique professi fuissent. Et sane hine apparet, cur philosophus ingenii sui vires eo intendere debeat. ut harmoniam istam intelligibili modo ex. plicet, neque vel hoe nomine inutilia censeri debet iplius e

natus.

- inter memem corpus. Philosophi enim est reddere ρborationem, cur possibilia actum consequi possint g. 3t. Disc. praelim. , ik in specie in Psychologia rationali rationem redde 'm' in tenetur eorum, quae animae insunt, aut inesse possunt V 4. . I Quamobrem cum ex systemate explicandi commercium inter

489쪽

47 . m. Cap. I. L coυ - ω sis ι mentem atque corpus reddatur ratio illius commercii f. Id. & harmoniae animae ac corporis f. 3 3. ; philosophi quo test investigare systema explicandi commercium inter meamdi corpus intercedenS. Nemo igitur philosophum jure reprehentiti qeo sitis quae sunt ossicii sui. Quod si regeras , systema, quod eata

vitavit, non satisneere proposito: demuet hoc, nee tanta ilio culpandus erit. Hane enim Objectionem dudum remori'

lo stomatum- co/mmercilim , qVod inter ouimam atque corpus huercelli Ois3heuη.ti cet Idisti ina influxus, Ostema causimnii Occassibulium 1 remmercium harmoniae Praesuli litae. Res facti probari aliter haud potest, in quam ut in eo , qui contradicit , polluletur ut ostendatur, ubi rem nam praeter ista aliud adhuc proponatur. Sane usque ailissi P pora CarteD systema influxus physici in scholis philo opio . nim solum erat, quod docebatur. Cartesii autoritate actu , sit systema caularum occasionalium. Dinitius denique abdidit systema harmoniae praestabilitae. Si quis in diveris illi systematis quandam partem probat, aliam rejicit, ti ii ii verta spectantia miscet: eum in praetente non morassius.

An plura istis tribus systentata dari possint, Mene. ill rilente non dilquirimus. Nos tria ista, qua in scholia iiii 'ia tophorum hodie ventilantur, fideliter exposituri ti ai uri revocaturi sumus. ut lectori pateat, quantum verililii ta ri vhut di quod iram celeris probabilius exist m ti . a x- ς irati unice litamus: nobis perinde est petes qῖς i. rixorum s stematum ea stet, neque ulli fuerealebimus, i huic potius, quam alteri assentiatur, vel si nullem tota probet in ut aequiescum, quae de hoc eo treio DF p Diqitiroes by COO

490쪽

pommeretum inter ment. E corp. ingenere. Is

tia magistra in Psychologia empiriea docuimus. Quodsi etiam imbecillior si rir, quam ut sibi temperare possit, quo minus plieita philosophorum in se prorsus innocua damnet I. s38. ; per nos hoe saeiat, modo sibi a malitia temperet quam ljudieii imbeeillitas ct rerum philosophicarum ignorantia non ex

eunt.

Pui profit eur se ignorare rationem commercii animae an detur atque corporis s ei nullum de hoc commercio Iustema est. Sy. 1 maum stema enim de commercio animae atque corporis est hypothe μ Gsis philosophica ad reddendam illius commercii rationem excogitata 3. 33o.). Quodsi ergo quis profitetur se commercii pori, animae atque corporis rationem ignorare, is ultro confitetur se systema explicandi istud commercium reperire nullum posse, adeoque systema nullum ipsi est.

Propositionem hane ideo praecedenti de numero systema. tum addimus, quod, cum nuper magna animorum exacerba. tione de systematis hisce serra cotentionis reciprocaretur, quidam novum systema de isto commercio sibi invenisse vi debantur , quod uesema ignorantia appellabant, eum assererent nos dependentiam perceptionum a corpore & motuum voluntariorum ab anima ignorare. Non improbamus, ut, qui vel imbecipiores sunt quam ut veritatem philosophicam ea-pere possint, vel quorum non est nodos in philosophia intri. eatos extricare, malint ignorantiam suam profiteri, quam agissensum profiteri: id enim utique laudandum potius est quam vituperandum. Necesse tamen est ne id fiat in detrimentum

.eritatis & ut philosopho integra sit sua philosophandi quemadmodum aliis sua ignorandi libertas. Quodsi quis demon. strasset impossibilitatem inveniendi systematis, quod veritati eonsentaneum sit; is omnino quaestioni arduae sitisseeisset: per inde enim est quaestionem solvere, S solutionis impossibilita tem demonstrare. Enimvero ne ea in re judicium praeeipitetur, sequentem subj ungimus propostionem.