Psychologia rationalis : methodo scientifica pertractata, qua ea, quae de anima humana indubia experientiae fide innotescunt, per essentiam et naturam animae explicantur ...

51쪽

Idem etiam sic ostenditur. Ex vi constanter sequitur instri, nisi eidem resistatur cf. 728. Ontot . Facultates animae sunt tantummodo potentiae activae 3. 29. ' chol. empiri),ade, que ex iis nulla sequitur actio β. 717. Outo ). Facultates igitur animae, salvis ejusdem perceptionibus 2 appetitibus, visu, stituere non licet. Vis igitur 9 facultates animae diversa sunt

Differentia admodum manifesta est, modo vis a saevitatis notiones satis diiunctas habeamus, ut hoc exemplo doceamur, quam utilis sit terminorum abstractorum distincta explieitio, ne in e rores incidamus incremento scientiarum valde no

β. SI,Vi animae actuantur, quae perfaculares ejusiam in talia HVMUM ' pessibilia intelliguntur. Quae enim per facultates animae pin actu . - ubita intelliguntur existere seu actu esse quidem possunt is, 133 8 oatil), sed ideo non existunt, seu actu dantur θ. I7I. 9ααλ Quare eum ratio suffciens requiratur, cur quod possibile egistat β. 7o. λωίθ, ct Vis animae contineat in se rationem sus

ficientem actualitatis eorum, quae per facultates ipsus tanquam

potentias activas I. 29. PBchol empira possibilia sunt 7 Ontu , ct posita ratione sussiciente ponantur ea actu f. us emul.) ; vi animae ad actum perducuntur, quae per facultata Ἀ.jusdem in eadem possibilia intelliguntur.

Perspicuum hine est, in quonam digerentia inter vim assi rete & saeuitatem ipsius eonsistat, simulque apparet necessiti Wim a saeuitate probe distinguendi. Etenim si modificitiostra animae distincte explieare voluerimus, ct ostendendum elli casnt possibiles, ct reddenda quoque ratio est, eur actu iust Quare cum per facultates animae tantummodo intelligitus, quod istiusmodi pereeptiones & appetitus habere posse, cultates nudas animae tribui non semeit, sed addendum pria eipium est, per quod patet eur actu insint. Unde vero intes

ligatur, cur hae potiu3 jam astu lasar pere coaer,

52쪽

De Natura U EFentia Animae. 37

aliae; hi potius intat appetitus , quam alii, ulterius inqui.

β. 56. Anima contimo tendit ad mutationem satus sivi. Est Anima ten im vi quadam pradita 3. 33. . Quamobrem cum vis con- dontia adtinuo tendat ad mutationem status 1ubjecti, cui inest . 725. se l. r, vi quoque sua mediante anima ad status sui mutatio- i m

deae continuo tendere debet. Prineipium hoe probe notandum est: eodem enim inserius nobis erit opus ad reddendam rationem generalem appetitus,mjus distincta notio philosophis hactenus non satis perspecta fuit. Exeitanda igitur lectoris attentio est, ne in sequentibus te iter desectu notionis lucidae.

l. 57 Vis animae nonnis unica est. Anima enim simplex est missi.

0. 48. , adeoque partibus caret f. 673. Ontol. . Ponamus jam uis animae. animam plures habere vires a se invicem distinctas: cum unaquaeque in continuo agendi conatu consistat g. 724. Onrol. , aquaeque peculiare requiret subjectum, eui inest. Atque ita plura concipienda erunt entia actualia a se invicem distincta f. ΙΑΣ. I83. 9ntol. , quae cum simul sumta anima sint, erunt ejusdem partes 3. 34I. Ont . e quod utique absurdum per δε-

Monstrata.

Patebit quoque deinceps unam animae vim modificationibus animae omnibus explicandis sufficere, ac praeter necessita. tem fingi plures. Praeterea nectuntur difficultates inextrimis biles praeter omnem rar:onem & nulla prorsus necessitate urgente. Etenim necesse est, si quidem vires plures a se inui. eem diversae in anima insinr, ut una alteri resistat interea, dum ipsa agit, & alterum ad agendum determinet, ut modi fieati nes animae aliae ex aliis nascantur& per se invicem explicabiles sinti quantae hie naseantur dissicultates non tollendae, nisi admittantur qualitates occultae, experietur, qui ex diversis animae

A 3 . Viribus i

53쪽

Sem L. CVp. I.

vitibus modisseationes ejus explieare voluerit. Exsequens hus autem patebit. quam sint omnia plana & perspieua, si a simplieitate animae non recedas. Sumimus in demonstratio. ne, vim concipi debere per modum praedicati primitivi, quo rationem nullam postulat, cur insit: id quod vi notionis ipsiusvis sumere limi, propterea quod in ea eontinetur ratio susciens actualitatis eorum,quae in anima contingunt 3.7m. inlotyla Psyehologia rationali, in qua ratio reddenda est eorum. quae animae insunt, aut non insunt c. . , sumere hoc heehit per modum hypotheseos F. 29. Dyc. praelim.): sed non opulest ut absque probatione sumatur, quod probari potest.

Continua Status mimae continuo mutatur. Datur enim in anima

flatus ση- vis β. 33. , adeoque status ejus continuo mutatur nisi aliquid missi φ ei j 3.729.mto I. Vis vero illa nonnisi unica est f 57. . Quare cum in eo Contineatur ratio issiciens actualitatis, actionis, seu modificationum anima: 3.7aa. Onto θ, non simul in eadem contineri potest ratio sufficiens cur ea non sequatur

g. 28. Ontol. . Sibimetipsi igitur resistere nequit f. 727.

Ont P. Status adeo animae continuo mutatur. Patet idem a polleriori, quando vigilamus. Tum enim nobis conscii sumus alias aliasque pereeptiones sibi invicem eontinuo succedere. Jam cum pereeptiones partiales in nu mero modorum sint i I. ysi. Ontol. ; statum ejus eonstituunt β. 7os. Ontol. ). Unde patet, dum vigilamus, statum animae eontinuo mutari. In somnio idem patet eodem modo: ast in somno quieto, quo notis rei nullius conscii sumus, a post a riori idem non liquet. Necesse igitur est ut eontinuitas mintationis a priori evineatur. Ex probatione, quam dedimu , patet ratio ejus, quod Observatur.

is iis somno tu perception m obscurarum , seu totalium confusia n. Dum uino. dormimus, sed non somniamus, nobis nec nothi, nec rerum alia

54쪽

De Nasura et Elisentia Anime. 39

εliarum extra nos conscii sumus: id quod unusquisque in se ipso quotidie experitur cf. 664 LM. P. Quoniam vero status animae eontinuo mutatur 38. , quem in variatione peremptioni un consistere constat in t. eis. , pereeptiones quoquem ibinno continuo variari debent, Necesse igitur est ut, cum in perceptione totali partiales minime distinguamus f. tr. , totalis pereeptio consula sit n. 39. PBchoc entirυ, consequem ter partiales elarae cile nequeunt g. 44. PDclia empirδ. Sunt ηδque obscurae ἔ.3o. 6t lcqq. PIIchia empir. , ct ideo anima ut vi statu perceptionum obscurarum.

Quales sint obseurae istae pereeptiones , nondum definio. Suiueit eonstare. quod nee in somno quantumvis profundo anima eesset ab omni actione. Plura patebunt ea inferio

ribus.

β. 6 Lidem vi omnes anime actiones producunIur. Actiones omnes. enim animae rationem sulficientem actualitatis in vi agnoicunt m Ia I s 7 a. metu. , adeoque anima eadem ipsis actualitatem imp inir , DR OHOLI, consequenter actiones suas producit cs Θ intol. . Qinunobrem cum vis crus nonnisi unica sit 1 IT. ; eadem vi omnes cjus actiones pmducuntur.

Quod hie de anima evineitur, i dem de corporibus experiem tia palam saeir. Unica in corporibus risest, quam motricem appellamus t37. cimol. , S ab ea omnis pro se scitur mutatio ouae eorporibus aecidere potest β. που. CumoLI. ita fiamm e eandelae aecenis uniea inest vis, nempe mo m. quam modo nomin vimus . sed diversa eidem sortitur nom na pro diverstate esseehnim. qui ab eadem pendent. Quindumen diffundit eandela ardens. R mmae eius Imbuatur is illumi

nandi. Quando olorem lysus tactu percipimus S corpora eidem admota eatefieri ob mamus; mm eaIefaciendi ei adis tu . it id i hos essectus attenti eidem vim accendendi,

dic:

55쪽

per omnia valet.

anima.

aversatio sensitiva,voluntas di nolunta ming μ ξ Σ.

igitur es eadem nunc sentit, nunc ruagi , reminiscitur, nussc o VRAt, 'ii, ακμα, nunc Idicat, nune ratiocinatur, mιnc appetit,

56쪽

imiolabilis est: si in organo aliquo sensorio ab objecto aliquo sensibili quadam producitur mutatio; in anima leidem coexistit sensatio per illam intelligibili modo explicabilist, seu rationem sciscientem agnoscens in ista, cur si S cur talis si f. 83. 8bcbol. empir. . Jam sensationes simi perceptiones objectorum externorum mutationem organis sensoriis inducentium. f. 67. Psyches. empla. , adeoque anima dum sentit, obiecta ista sibi repraesentat g. 24. PDchοἱ empir. . Et quoniam Corpus nostrum constanter in mundo hoc adspectabili est; cor- P0ta quoque, quae eundem componunt s3. II9. Cosmos , constanter in corpus nostrum agunt pro situ ejusdem in mundo seu universo. Patet adeo animam sibi repriesentare hoc universum, seu mundum hunc adspectabilem , pro situ corporis organici nostri in univeri atque mutationibus conVenienter, quas corpora, ex quibus constat, in iisdem producunt. Quando dormimus, nihil clare ac distincte percipimus I. 15. . Quoniam tamen anima adhuc est in statu perceptionum conius a- n totalium, seu obseurarum g. 39. 3 nil obstat, quo milius adhuc corpus suum & quae idem tangunt obscure percipiat,3 e0que anima istam repraesentationem mundi continuet, ut

adeo sine restrictione dici possit, quod sibi repraesentet hoc

ulliversum. Haee universi in anima repraesenta io extra omnem dubitatisnem posita est, ut eam negare nemo postr. Si cui adhue dubium videatur, quod de continuatione hujus repraesenta. tionis dieitur ; idem evanescet in sequentibus, ubi rationes particulares eorum, quae in anima contingunt, in medium protulerimus. Neque id dubium alicui moveri debet, quod dixerimus, animam sibi repraesecitare Me universum, cum ran. tummodo quaedam sibi repraesentet corpora universi exiguam admodum particulam constituentia. Quodsi enim ad perceptiones suas attendat, perspiciet utique se corpora ista sem per spectare tauquam in conrinuo & cum mundo connexa. Si qua vero adhue obscuritas supersit, ea per sequentia dispel-

57쪽

animae vir

Ilter constitutione or norum sensinio m βω '

eorporis organica in universo, ut stilicet non pereipiat obi amsi quae in organa sensoria agunt

illa vis quoad objectum, sicuCorporis organici in universo s ).

Similiter anima sibi repraesentat hoc universum conveniem

ter mutationibus, quae in organis sensoriis contingua π ex iis nititationibus constet,cur modus repraesent ditati mirquain altus sicilicet ut perceptio adsit clara vel obseuita Vesdistitiasta vel consula Limitatur ergo eadem vis anima se

Uim hane repraesentativam universi in dubium vorare non p Dinon admittere velit experientiae ae rationi repugnantia. Esse m enim alia loquitur; haee vim, oua is prindueitur. mamfestat. Nondum vero definimus quomodo vis

iua a corpore Peudoab ur linutation. suae fundamentum in eo

58쪽

agnoscat: tum demum id iacere lieebit, ubi in eommereti inter mentem atque corpus intercedentis rationc: 1 inquisiverbmus. Neque obstabit propositionis praesentis veritat , si vel maxime quis tum sumat in animam agere corpus; cum salva ione Fis animae tantummodo determinari possit in peret. piendo quoad specifieationem perceptionis, quemadmodum mobile in motu jam constitutum determinatur ab altero mobseli quoad dire tionem, vel quo ad gradum celeritatis in suo motu. Propositio praesens ab omni hypothesi independens. quae in gratiam illius commercii conditur. Unde & a nulla earum pendent, quae ex vi ista necessario consequuntur.

, 0mes mutationes animae a stensitione originem ducunt. Mutat sinetratet idem quoad omnes facultates animae tam superiores,

iram inseriores, quas in Psychologia empirica exposuimus' quan m ο- is quando quid imaginamur, vi siensiationis praestentis pro i*Wμr 'qRtimus rei antea perceptat ideam, nullo a fit imaginationis ψ - 'U0 pratexistente F. Io . V hoc empiria, ct somnium, quod vi imaginationis continuatur, a sensatione initium capit . a 22.i 3. Psychol empiri & eadem interrumpitur IV. PDchol. Dum quid fingit, phantasmata dividit S componit , i q. Psychol empiri . Quare cum phantasmata sint ideae b imaginatione productae I. 93. Psilote in I , adeoque ita producantur nisi praevia quadam sensatione per demon-tam, anima quoque nil quicquam fingit nisi sensatione qua- m excitata. Quando rei cujusdam meminimus, ideam ejus ipsoauctam recognosicimus, adeoque nobis conscii sumusddi eam jam antea habuisse β. 226. PBchoc empiri, Quoni-λ' itaque ideat vel vi senseum, vel vi imaginationis reprodu- idtur F. M. 92. Psschol. empir. , imaginationis autem actus plendam sensationis actum praesupponit Ier de firma ι is quoque memoriae nonnisi praevia quadam sensatione in ima dantur s. ita. O hoc empir. . Attentio S reflexio F a animae

59쪽

animae supponit in anima perceptiones sive sensuum ope, sive vi imaginationis productas f. 237. 237. Wychol. empla. A ascoque utraque non nisi praevia quadam sensatione in anima locum habet. Idem eodem modo ostenditur de intellecti, quo res sensita vel imaginationi obvias distincte sibi repraseatat animai 266. 275. Pochol. empirδ, ac in specie de abstractio-itibus, quibus ea, quae in perceptione distinguuntur, tanquam a re percepta sejuncta intuemuro. 282. PDchol. mpi . Supp0 nit itidem tam notio, quam judicium inmitivum percepti espraesentes 33 I. S g. 3 3. seqq. POchol. empir9 ; omni autem ratiocinatio a judicio quodam iutuitivo ortum trahit 3. 334. LUTHoc empirδ. Atque adeo patet mutati0nes ad facultatem cognoscendi reserendas a sensatione quadampnesente oriri. Porro cum voluptas ac taedium supponant ideam quaa dam rei praesentein sive vi sensuum, sive imaginationis f. I, i si8. Psychol. empi , S appetitus seratur in objectum pr0 ratione boni in eadem percepti 3 579. Psychol. empla.), aversa tio vero animam ab eodem reclinet pro ratione mali in eodem percepti lychoc empir. , consequenter 1 ille, &hrciupponat quandam rei perceptionem praesentem , Omnes ad tem perceptiones praesentes vel sint a lentii, vel inde pendeant vi imaginationis ter antea demonstrata ; appetitiones quoque staversiones nullae in anima dantur nisi sensatione quadassi

praevia.

- Idem quoque experimur a posteriori observantes perci' .ptiones a sentu inchoatas continuari vel vi imaginationis, in vi ratiociniorum atque ex iis nasci appetitiones ae aversionα; ἡ quemadmodum ex Psychologia empirica manifestum est. Psychologiae quoque rationalis tractatio idem uberius copiis, mabit dependentiam mutationum mentia a se invicem clari sime demonstran . . .

f. l.

60쪽

De Natura UEimitia Animae. 4s

f. 6I. Quoniam mutationes Omnes, quae in anima contingunt, phimum a sensatione originem ducunt f. 64.); primum, quod is unima quodsi ahi producitur, fur sensationes, S cum eX iis porro intelligatur, mae produei cur ceterae mutationes, quae easdem consequuntur, hae potius ruris undosiat, quam aliae, adeoque rationes carundem in istis continean nrint cetur os. 63. Ohi οὐ, etsi lypius tantummodo remotae, quia imme- diatae ex phantasmate quodam peti possunt , mutationes ceteraea si sationibus dependent si. III. Outo ).

Quae propositionem praecedentem a posteriori illustrant eadem praesentem, ejus corollarium, uua confirmant.

torporis organici in insterso materialiter es constitutione orga iis quo η-m senseriorum formaliter limitata. Etenim haec vis pri- rensistat. Tuna est, quod de anima concipitur, & unde pendent cetera, quae eidem insunt j. 63. . Essentia igitur animae in eodem consilii sis. i68. Ontol. P. Qui essentiam animae cognosci posse negant, aut quid sibi

velit essentia non satis intelligunt, aut ad vim animae repraesentativam universi ae mutationum ceterarum dependentiam ab eadem animum non advertunt.

f. 67. Natura animae in eadem vi repraesentatim corarint. Vi Nutura uia. enim hac animae ac fuantur omnia , quaecunque per facultates mae in quo RRima possibilia sunt j. 339. Quare cum per naturam ani- consisac Ra intelligatur principium mutationum in anima eidem intrinstrum, quemadmodum per naturam universi intelligimus principium mutationum in mundo eidem intrinsecum G. 5O3. Oim A principium vcro mutationum sit vis c=. 87o. Ontolost is inima, quae datur I. 33. , vis universi repraesentativa