장음표시 사용
51쪽
Ips E ego iac videar, di im causam imi agno serarum,1 3 Dilsilaiulare aliquid, sive extenuare canendo,
Arma tibi indulsisse velim ; nova protinuS arma, Unde accedat honos & crescat gloria genti uadrupcdum. Vidi qua turbidus ire DanastriqIncipit, ac patulos Dacorum adlambere campΘS, 1 So Ucrania in pingui, qua non se licior olim Terra fuit, dum bello acres habuere Cosaci, Nunc stat iners nulloque exercita vomere tellus; Vidi belligeras acies & castra ferarum, . Queis color haud cunctis unus; nigrantia terga i Sue Sunt aliis, fulvaeque aliis per corpora setae; Baubaccs patria dixerunt voce Poloni )Vulpinum genus ; innocuo ni vivere pastudios cIIct, penitusque animanti ignoscere prinia . Nam viridcs populantur agros, laccubiasque profundis, o Suffodiunt ; ac de latebris & gramine certant. Quales intcr se populi quos flumine magno Ibissociat Rhenus, campos dc littora propter Bclla gcrunt : acuit totas hinc Gallia vires, Atque illinc toto Germania robore pugnat. 193 Ergo ubi villosas pecudes excivit ad arma I audis amor serus, & vincendi cria libido,
Plebem iracundam vomit undique terra cavernis. Ocius ccce fremunt : vasto micat aequore miles
Agminibus primum sparsis atque ordine nullo
rco Tum varias incunt, certo rectore, cohortes. Utraque in optatis metatur castra viretis,
Expanditque suos acies advorsa maniplos: Quin & utrinque pares animos, eademque videres, Non sine terrifico strcpitu, praeludia pugnae. 223 Ut Mars accensus cantu, fgnumque ululatus, Ceu tuba rauca, dedit ; concurritur impete magno, Miscenturque agiles turmae; furit hollis in hostem Discolor, effusoque madens rubet herba cruore: Spesque metusque modo hanc , modo partem deserit illam
aio Ο quot solertesque dolos & fortia facta
Chlervant tim oculis adimit certaminis horrori Altera pars tandem fato meliore triumphat:
52쪽
Vie a fugit, secura procul sibi pabula quaerenS. Nec sequitur sus im, at deserta cubilia victrix Occupat; & partis grassari gaudet in arvis.
Verum in captivos, Dominorum provida miras Saevitia exercet poenas: mcella agmina condunt In foveis, coguntque omnes servire per annos. Atque ubi tempestas bruma veniente rigescit, Et complenda monet secto cellaria foemo, Protinus ad messem ducunt servata serendam Mancipia; inversiisque solum premere atque supinis Corporibus tum crura jubent attollere surIum , Quatuor erectis peritent ut gramina palis: Inde onerant caudaque trahunt animantia plaustra, Erasoque vias miserorum tergore Verrunt. IGNEsCAT quantus brutis animantibus ardor Cignendi, miramur item ; quae prolis alendae Cura' sit, ac matrum pietas; ut quaeque pericli Vix memor, imparibus concurrere viribus audax Non dubitet, nidos servans, hollemque lacessat, Nil sibi, cuncta suis metuens. Hoc tempore setium Deponunt, versantque animos in corde viriles, Femineasque iras acuit prope mascula virtus.
Nec Vero mutas , atque omni voce carentes
Credibile est : etsi nobis incognita vulgo Seu quae verba sonant, seu quae sunt edita verbis. Nam cur alituum cantus, stridorve Coin bri, Cur hinnitus Equi, cur sylvestres ululatus, Anseris & clangor, planctusque gementis Hyena', Turturis & querulum murmur, ii repitusve Cicadae; Vociferantur enim cunctis animalia terris a Cur, inquam, nil fgnificent λ Simul. atque Leoncm Rudentem audieris, faucesque aperire cruentas Videris immani rictu, & quatere ilia cauda, Arrectaque iuba furibundum ac torva tuentem Quid tunc horribilis meditetur hellua, nolli. Audimus mugire bovem, latrare molossum
53쪽
Nempe aliter pullos in opima corte vagantes ocius expansas revocat gallina sib alas Inclamans, coelo visus cum desuper alto Miluus edax ; aliis arcessit vocibus illos, 233 Laeta putres inter stipulas cum sorte latentem, Unguiculis agitans, detexit furis acervum, Ad lautamque dapem spars 3s invitat alumnos. Nonne & cum saturae redeunt ad cla ultra bidentes, Cedere gramineo monuit quas Hesperus agro, 26o Balantesque serunt sitientibus ubera natis, Respondent agni λ Genitricem voce salutant Quisque suam; tot enim nunquam est in matribus errori Accpdunt celeres, & flexo lacica potant Dona genu, buccis avidi mulgere tenellis. 263 Esτ igitur pecudum generi generique Volantum, Omnibus atque feris quae spirant aeris auras, Eit aliquis propria veniens ab origine sermo; Qui satis eri, certisque fovet commercia signis.
Ergo notities, ataue experientia rerum,
27o Quae vinum & sobolem spectant, ais, optime Quinti:
Erso animus; nostra qui non tibi mente videtur Interior mage, quam rubro sunt rusa colore, JEs auro, saxum gemma, frondentibus ornis Gramina, & albelcens ignito Cynthia Phoebo. 273 Nam minus aut majus rerum non dividit usquam Naturas : nec tam exiguo contraria distant Inter se spatio, quale est nos inter & illas. Haud secus ac nascens alieno in cortice muscus, Radicesque suas habet exilemque coronam, 23 a Frondesque fructumque gerit velut ardua quercus. Et qui vix tenues Elahitur inter arenas Rivulus, ac minimo divertit saepe lapillo, Non minus oceano proprias quondam inseret undas, Quam fluviis hinc inde tumens nivibusque solutis 283 Flumen Amazonium, quod vasto gurgite currit Andibus ex altis, ac centum regna pererrans, Ipsum etiam pelagus, quo se ingerit, esse videtur.
Ergo incorporeae trustra Sophus usque laborat
54쪽
Formare emsiem Mentis ; cum sola ferinas Materia emciat Mentes. Quod si quis abunda In nobis, quo bruta carent animalia, senses, Et quem ideo Rationis amem iactare superbo Nomine; causa fuit felicior undique nexus Principiorum. Etenim cata vulpes arte videtur Ac simul ingenio reliquis excellere brutis; Nec tamen alterius naturae et . Sic homo vulpem Exsuperat, meliore luto praecordia gestans Ficta, at ficta luto : forma praestantior, idem Natura ; quae nos cunctis animantibus aequat. Sic loqueris; multi sc tecum saepe loqΗuntur. Ne tamen inde putes actam rem ; dictaque vulgi Ad Sophiae veras potius mecum exige leges. S I non externis tantum dubiisque prosecto Indiciis mira haec brutorum gesta aenerem Intima sed penetrans naturae arcana seri aiae, Quidquid eo latet atque agitur sub cortice, nossem; Atque ut gestorum sum conscius ipse meorum, Abdita sic etiam brutorum sensa viderem; uod censes, propria victus ratione, saterer: Esse animum brutis nostro fortasse minorem, At similem, & distare gradu non amplius uno. Tum, quae de nobis ac nostra mente probavi, De brutorum animis & rite probata putarem: Nempe incorporeos, immortalesque vocandos. At tu exemplorum tanto molimine quidnam
Te vicisse putas Aliquid quod cogitet, esse
Corporeum Minime. Siquidem intoncussa manebunt Argumenta quibus modo rem, quae crattat & vult, Corporis exhertem, atque ideo necis esse probabam. Ergo, si velle dc cognoscere bruta prohasti, Obtinuisti adeo brutis animantibus ei se Quiddam incorporeum, nostris majusve minusve Mentibus, at simile omnino; cui scilicet aevum Ex vi Naturae nequit immortale negari. Sed non id statuis quod tu statuisse volebas, Funditus humanas Ieto evanescere mentes,
55쪽
Ut pote Materiae lusus fragilasque figuras,
Ex quibus exoritur certa ratione movendi,
Cognitio vel amor : quin haec eversa relinquis. 33o Huius nempe tui vitium est sermonis & error Quod duo fidenter veluti certissima ponas, Quae se non ullo Naturae lumine produnt. Esse animum in brutis, qui noscat & optet, eumque Mortalem. Alterutrum credas, per me licet; ambo 333 Non licet. At neutrum potis es monstrare neganti Bellua tota perit, clamas; concedere malim:
Sed si Pythagoram sequerer, vel Gymnosophistas,
Atque serarum animos aboleri morte negarem, Et nova perpetuo nascentum in corpora serri;
3 o Aut asservari vellem, dum prisca resumant; Dic, oro ; qui me falsi convincere posses λQuo te argumento, Quinti, Natura iuvaret PHaereres; ut in hoc puncto Lucretius haesit. HAUD magis est notum, quanquam vulgare . quod urgcs 343 Esse animum in brutis. Forte est : haud ipse negabo: Namque vetat Ratio, nisi clare falsa negari.
Forte etiam non est. Video, tu protinus inquis.. Gesta vides, sateor; gestorum cernere causam Non potes. Haec sola Rationis luce videtnda est, 3 ueo Non oculis. Oculi referunt persaepe rotundum Quod re quadratum vera ; perispe colores Assingunt rebus, qui non sunt : ut modo nubes Depicias, geminum cernunt modo in aethere Solem, Caeruleos montes, & ponti mobilis undam 333 Nunc viridem, nunc purpuream. Mendacibus ergo Diffide. Hoc agitur; quos edit bellua motus, Num veniant e principiis extrinsecus haustis, organa ad hos usus fabrefacta moventibus; ut cum Altus hahet nautas nocturno tempore somnuS, 36o Ui sola regitur ventorum structa carina; Nimirum prout hos in vela parata receptat: An velut in nobis e principio intus agente; Ut cum pervigilat rector, nautaeque laborant, Ε
56쪽
Et varie flectunt, prout imperat ipse, carinam. Scimus enim nos hac penitus ratione moveri, Dum scimus nos percipere ac sentire : nec illa Esse potest in re dubium. Nunc aequore in alto prospicimus geminas excelso e littore cymbas; Procedunt una ; varium nihil inter utramque Detegitur, nec suspicio est, tum iudice seniu , Internam huic, illi externam causam esse meandi: Cum propius venere tamen, se se explicat error; Altera nam remis impellitur, altera venis. Causa igitur non est Omnis, quae causa videtur: Et sensus Ratio iudex, non serva prosecto est . S I C hominem atque feram causae disiungere possunt Motrices, quamvis eadem videatur & una: Quod satis est, ut sit dubio locus, & mora nostris Iudiciis . Nam notus homo, sera cognita nondum.
Quod facit haec promtum est ; factorum quae sit origo, Non liquido scimus. Tu coniicis esse timorem, Aut desiderium; quoniam dat signa timoris, Ae desiderii : & properas hoc dicere, quamvis
Ncc certo constet, nec rem perpendere cures dAli hominem quassante metu atque cupidine ferri, Non tantum hoc signis, quae sunt fallacia saepe, Non coni ei iura nosti; sed conscius ipse es. Quod te igitur spectat tibi notius, dc mihi, quod me, Quam quod Equum aut Felem. De te ergo iudicium ser, Ex his quae de te nolli; non , quod tibi probro est, Felia ab exemplo, cui te componere maVis. Imus ad ignotum per cognita : sed tibi, Quinti, Rebus ab ignotis ad notas ire libido est. Siccine lcgitimus Logices pervertitur ordo λSiccine per tenebras optatum lumen aditur PLURi Bus hinc adeo verbis iam parcere possem rNam subito ruit objectum & vanescit in auras. Sed quia te rapiunt sensus, atque in tua dicta Vulgare ac promtum est facili descendere clivo; En totum tibi Cartesium validasque cohortes
57쪽
Cartesii opponam : forsan dubitabis, & ultro
Dices obscurum quod apertius ante putabas; Si iacile, ut spero, exponi miracula possint omnia brutorum, quae praeliantissima ducis, 3 organicam per vim , molimine mentis ademto. Sed cum te moveant, Ratione potentius ipsa,' Rebus ab externis quae passim exempla petuntur; Exemplis etiam tecum certare lubebit. DI C igitur . Quoties nostris tractatur in hortis 6 Io Herba manum fugiens, a sensu nomen adepta, Nonne reluctari indignans ac nolle videtur, Et, quasi contactu violatam, stringere frondem Usque adeo, ut si instes, importunusque sequaris, Contrahat in se ipsam ramos aversa dolentes, 613 Et properet capite in terram procumbere flexo; Donec destiteris vim tandem in serre molestam: Tumque resurgentem miraberis, omnia rursus Pandentem folia, & revirescentem ore sereno. Huic-ne voluptatis sensum, sensumve doloris, 42. Huic-ne animum nostri similem dabis λ organa tantum Miris apta modis, atque arte instructa magistra:
Unde fit, ut sparsus fi hris ac frondibus humor,
Quo tenerat constare solet vigor ac decus herbae, Appulsu minimo pluviae haculive manusUe,423 Cogatur revocare gradum, venasque relinquat Exsangues t illo convulsos impete nervos
Et replicata vides folia; hinc subsidere planta
Ceruitur, & simulare fugam timidumque pudorem. OBsERvAsTr hederis, necnon & vitibus inter Α3O Pampineas frondes nasci prostantia fila, Quorum ope debilibus provisum est undique ramis; Ut possint humiles alieno assurgere sulcro. Ni faciant, reptare solo cogentur, & aura Privari, & pedibus calcandum extendere truncum. 633 Ergo si paries iuxta. palusve vel arbos, Continuo tendunt illuc, digitosque patentes Producunt, fulcrum ampliacae, vinciisque ligatitur
58쪽
Intortis; nea quae semel arripuere, remittunt; Donec adhaerentes ad lamma cacumina crescant.
An sua Mens hederae, sua viti est Attamen illa HoNon sine consilio & recta Ratione geruntur. Quaedam hederae, quaedam viti Mens tale paravit Subsidium, infirmisque manus & brachia prudens Attribuit, certos provisum munus in usus. Quidni etiam plantas animantes esse putaris λ 343 Scilicet hoc quoque idem permulta legumina praestant. Nam cicer, & uimptu Lucullis emta s uperbo iPisa, fabae & graciles, longoque cucurbita collo, Cum nihil inveniunt, ipsae sibi mutua praehent
Auxilia, & ramos tenues utcunque maritant. 63OHaud secus ac pecudes in aprico gramine campi , Cum servet succensa dies, glomeramine iacto Summissum caput alternis a sole tuentur; Et socia in sociae solamen quaeritat umbra. Quis si sorte inter lupulos caput exerat ulmus, Illi in circuitu succrescent corpore primum
riecto, & se se tollent ; mox quisque recedcns A perpendiculo, caput inclinabit ad ulmum, Inde sibi columen sperans. Distantia motu Vincitur obliquo, & iugi conamine tandem Perveniunt cuncti : simul apprendere, volutam ordiri subito, spirisque tenacibus arcte
Constrictum norunt celeres involvere truncum Et simili tandem correptos compede ramos
Illaqueant : tegitur peregrinis kondibus arbor . . Admiranda tibi nonne haec solertia plantae λSic quoque progreditur caecis radicibus ilex, Succus ubi melior, pinguesque ulisine glebae Pabula sufficiunt ; loca prudens arida Vitat, Scrupus ubi, multoque infelix glarea topho :Tunc qua liberior patet aer, brachia tendit; Ac properat summum in sylvis esterre cacumen, Vitales ne praeripiant quibus indiget auras. H I s ergo Veteres cum rebus inesse viderent Ar Rin
59쪽
47s Artem aliquam, passim Genios sparsere latentes, Qui regerent, motumque darent, vitamque severent. Iuppiter hinc coelo datus & Saturnia Iuno, Vulcanus flammis, Terrae Berecynthia Mater, Oceano Neptunus & aequorea Amphitrite 48o Dis quoque visceribus terrarum Hecateque trisermis, Et segeti secunda Ceres, vitique Lyaeus; in & sideribus miro sic ordine motis Ut nunquam ossicio desillant, apta dederunt Numina ; sic etiam Soli quo cuncta Quentur, 83 Aurigam, currumque, immortalesque quadrigas; . Arboribus Dryadas, fluviorum Naiadas undis, Pratis ludentes per gramina laeta Napaeas, Tum Satyros sylvis, & turpia Numina Faunos. HAUD aliter multis animans Magnesia quondam
49o Visa silex, traheret quod grandia pondera serri ;Suspicioque fuit sensus & amoris in illa.
Nam quis non stupeat, grave condensumque metallum Currere in amplexus lapidis ; fierique vicissim Magnetem, atque alio saturari denique ferro λ493 Necdum etiam gemino suspendi cardine Mundi, Altera ceu Tellus ellat, parva orbis imago, Cognorant; nec vis in ea comperta polorum; Nec coeli latera ostendens in pyxide, classes Ducebat pelago & supplebat sidera nautis. oo Succina quid reseram paleis onerata perinde Eminus allectis 8 Inter duo corpora plana Sponte sua surgens oleum, hoc velocius altum In culmen properans, quo fit vicinius illi λTum lymphae stillas, quae cum accessere fluendo,
IOI Protendunt parvos apices ac mutua captant Oscula, dum tandem coalescant corpus in unum tHaec si more tuo expendis, vestiola Mentis Eiusdem qua bruta tibi pollere videntur, In plantis, in fossilibus passim obvia cernes 3Io Observans; leviora quidem, Mentisque minoris:
Sed plus atque minus non dividit ipse docebas
60쪽
Naturam rerum, mage quae persecta minusve Use potest, quamvis eadem uniusque tenoris.
Utque seras homini sgna ob communia quaedam AEqui paras, quanquam in reliquis diliare fateris, sis AEqui parare feris etiam genera ista licebit, Ob eertos pariter motus, externaque Mentis Indicia, in multis etsi distare fatendum est. Si dicas Mentem humanam praestare serinae organicis tantum, quibus utraque machina constat . 32o Partibus, hoc itidem de plantis omnibus ausim Respondere, & de brutis animantibus una
Collatis. Tua me, dum pugnas, arma tuentur. AT vero genus arboreum non ambulat, inquis, :Non edit vocem, non obtinet organa sensus. 323Imo quae retuli plantaria sponte videntur, Etsi assi xa solo, tamen & protendere ramos . 'Quo juvat, & captare suam radicibus escam. Forsan odoratu & gustu tactuque fruuntur: Nam faciunt qliae non fieri sine sensibus illis . 33o Posse putas. Careant : quid tum λ nihil inde probatur . . omnia non omni pollent animalia sensu. Qui caecas terebrant ima in tellure latebras, Lumbrici degunt oculis atque auribus orbi. iSunt in littoribus pelagi conchylia, cultrum , 533
Quae forma referunt, nunquam de sede moventur: Tantum, regresso fluictu occultantur arena;
Hinc se paulisper tollunt venientibus undis. QUIN ETIAM esse seras terris spectamus & alto Sic hebetes, illis animantior herba videri 3 QUt possit, cunctos renuit quae tangere tactus Aut acus ad gelidam semper quae vertitur Arcton, Et tacto magnete polum servare fidelis, Nonnihil hinc atque hinc declinat tempore Certo. Sunt homines mente interdum, te iudice, capti, 3 3 uos canis & lupus ingenio superare videntur: an venies brutum plantis & inertius ipsis. Cunctarum tamen est similis natura ferarum: