장음표시 사용
111쪽
to 2 TRAPEZVNTII cicero communes'ntit, dictum erit, si illud commonuertamus. Quod iam tetigimus, propter orationis elegantiam demi,addi,commutaris nonnulla eorum posse , quae in diocendo,ut res pateat, fieri oportere asperimuη. commuta. tionis illud tibi exemplo sit, quod negativam diximuε conaditionalem,cis coditionis notam negatio praecedit, quam
cicero postposuit,cum dicat: Et si non significant, nullasdunt uias. den actionis illud: non igitur Aunt dij, nes enim futura significant: nam si, conditionu particulam in primma propositione positam detraxit, quam rem assumptio demonstrat. Nunc che quid huic doctrina desit alios quais tuor breuiter exponemus, quos dialecticorum esse tantum cicero opinatur,quamuis ipsie certe orator Ommus dialeacticus etiam si quis ita uulo uel in orationibus nonnunaquamabu ustus sit. Quartus igitur modus est, cum disiunctivae antecedens in assumptione ponimu3, ut quod siquiutur,infirmetu boc modo: o
Aut dies est ut luxfolaris non est: sed dies est: Est igitur solaris lax. Item, Aut sanin est,aut aegrotat: Est autem sanus: Non aegrotat igitur. Cnintvi modus est,cum id quod in distinctius praeesserit,in assumptione tollitur,ut quod Aquitur, consim
turiboc pacto: Uel uiuit,uel mortum est: Sed non uiuit:. Mortuus est igitur,'ums objt diem. Item, x Aut non est dies,a ut non est nox:
112쪽
DIALEcTIc A. 1 Os Non est igitur nox. Sextuε Crseptimus ex disiunctiva in copulatiuuam mustata, negatione addita constituuntur: Cp sextus quidem
fit, si antecedens ponitur ut coniunctum, ac consequens interimatur, sic: Non Cr risibile non est, Cr homo est: Sed risibile non hi Non est ergo homo. Item, Non ribbile est,er homo non est: Sed risibila est: Igitur Ex homo.
Septimus sit, si negatiuae propositionis quae ex disiuna
ctiva copulatiua facta est, antecedens tollitur, ut quod stoquitur ponatur,boc modo: Non Cr prudens est,er ineptus est: Non οι autem prudens: πιι igitur ineptus. ita septembi conditionalis modi tres ex propositione proficiscuntur, qua in conditionalem proprie appetimus, duo ex disiunctiva, Cr duo ex copulativa negativa, in qua copula sit ex disiunctione uersa. Hinc patet flexium acstis primum modu in quadam non in omni materia syllogi mos esse,quare ostre mos ego potius quosdam, quam simpli. citer appellauerim. simpliciter enim olio simu scimus, qui ea structura est, ut si ea quae praecedunt uera sint, cono clusionis necessaria costigatur cosecutio, quod tam praediueatorijs quam alijs strine omnibus coditionalia modis ineffle videmus. Nam tertij modi colendat quis non ese simpliciter ollogisim v. At uero er bi duo polleriores non ex omni uera copulatiua ,sed ex ea solum, que ex disiunctius uera versa sit, necessariam habent conjecutionem. Hec enim
113쪽
rio π RAPEΣVNTII vera est, non er homo est, er animal non est: in omnibuε enim contrarijs ac repugnantibus, quae simul eidem inesse non possunt buiuscemos copulativa nece tutem cotinet. At sieptimus ex ea modus confici non potest: non enim se quitur,si bomo non sit, animal quoque non esse. Item bovera eis: Non cr Irex est, Cr dies est. Lucem enim esse, ernon Ube cem simul fateri quis poterit. At siextin ex ea motadus confirmari non potest: neque enim fit, si lux est , diemno esse. Quod si simpliciter uollogismines qui ea structura costit,utfemper ex ueris uera colligat,ias flexius destriptimus moduη non faciat, quosam eos er non simpliciter stilogismos esse necese est. Utuntur vero tam philosophi, quam oratores, non minus bis omnibus βίlogi is,qui rei, quam ijs qui compositionis gratia eo quuntur. Nuna quam enim erubescunt, si res patitur, rem potius quam compositionem diligentersequi ut pro Milone cicero: Nisi uidisset absolui eum qui fateretur,non dedisset vobis tam
salutarem in iudicando literam. Ab affirmatione enim non praecedentis ,sed annexi, ratio procedit. Item, quamuis
prefitus,si bie illi Bit insidias, non sit impune:.st iste bule,
tum nos scelare soluamur. In altero enim si quod preeedit affirmes,connexum primo modo consirmatur: in altero,stantecedens tostis,tossu Cr consequens, quod non compostationis,sed rerum ui flequitur. Q uas ob res danda est opera diligenter, naturam, viminc ordinem rerum nosse, quod exacta Topicorum de exquisita doctrina pollicetur: deinde orogisticae compositionis uires non ignorare: nam
is mihi solum posteritate digna conscribet: qui haec neu glexit, eius Acripta tanquam 'ficuli celeriter decident.
Verum de perfectis stilogi is stis, nunc de imperfecta
114쪽
DIALECTI A. In libris ergo de diuinatione sic scriptum. Loeus est de di
uinatione libro primo,& rursum libro secundo, ubi hae argumentione colligunt Chrysippus , Diogenes & Antipatet esse diuinationem , quem locum multis modis deprauatum ex Cicerone restituimus. AT neque non diligunt nos.) Ad hunc usque loeu enumerationis est expositio, quinq; partibus absoluta, cuius sensus est, Conditionale illam, Si sunt dii , nee declarat ante hominibus quae futura sunt,non esse uera, nisi aliqua ex quin q, partibus illis uera inueniatur. Deinde cosutamur singule partes eo ordine quo expositae sunt. Prima ostenditur falsa ab amore & studio deorum aduersus genus humanum. N a QI E ignorant ea quae ab ipsis sunt constituta. in Seiacundae partis confutatio est ab absurdo,&natura diuina. Ridiculum enim foret si fata, quae de communi decreto deciis rum constituuntur, ab ipsis ignorentur. NEOIE nostra nihil in terest scire. Tertia repraehenditura fine seu utilitate no stra. Prudentiores enim fierent homines, si sutura praeuiderent. NE Qv E hoe alienum ducunt a maiestate sua.) Quartae partis refutatio sumitur ab honesto,& munere deorum, quod est iuuate mortale S. . N E QIE non possunt futura pri noscere. Postremae partis est sublatio ab impossibili, & finis consutatio uis, quam enumerationis conclusio sequitur. NON igitur sunt dii, neque significant. In conclusione hae desideratur coniunctio, si, quae tametsi a Cicerone non est expressa, tame necessario intelligitur, sic, Non igitui si dii sunt, non significant hominibus futura. Nam hac enumeratione non efficitur, quod non sunt dii:hoe enim pro eofesci habetur: sed illud fieri non posse, si dii sunt, quod non significet hominibus ea quae futura sunt. Hςc igitur enumerationis est coclusio :Non si dii sunt, no significant hominibus fi1- tura:& primi syllogismi hypothetici propositio. Artificiosa
enim argumentationum conexio, qua superioris conclusiost nouae argumentationis propolitio. Deinde assumitur in tertio modo affirmando antecedes, hoc modo: Sunt autem
dii. quae assumptio indicio est in propositione intelligendam esse partieulam, si. Hinc infertur conclusio per sublationem conseq
115쪽
consequentis, Significant ergo. Estq; hoc pacto ab istutus primus syllogismus hypotheticus, cuius coelusio iterum fit
nouae repugnantis propositionis antecedes. Si significant,no dant uias ad significationis scientiam. Haec repugnas est&falsa, quare ut uera fiat, adiicie da est negatio ante,si, qua Orator postposuit: Si non significant,nullas dant uias aci significationis scientiam. Intelliges autem negationem pCxpositam,s: vi, non si significant nullas dant,& caetera: quam propositione loco totius ratiocinationis posivit, assumptione &conclusione suppressa. Verum sie intelliges, significat autem , igitur dant uias ad significationis scientiam. Rursum haec coclusio qua no expressit, fit ultimae propositionis an tecedes,hoc modo,Dant uias, igitur non est diuinatio: cui quoniam pugnantibus partibus constat, adiicienda est ne .gatio sic: No si dant uias, no est diuinatio. Assumptione etiahic subticuit, quae est,Dant aute uias Coclusione propositionis apposuit: Est igitur diuinatio. Sut ergo in summa quatuor argum etationes, enumeratio una, expositione, infirmatione & coclusione absoluta ,& tres syllogismi eo ditionales,quorii primus integre expressus Gecudus absq; assumis p tione& coclusione . tertius absq; assumptione positus est. Nos uideamus quae uis , quae ratiocinationes huic inissint orationi.) Trape Euntius exquiri' in hoc exemplo, quaesit uis loci: hoc est, ex quo loco dialectico argumentum sit ductum, dein quae argumentandi elocutio sue argumentatio. Quae duo in omni oratio e qua quippia probatur,quaeri possunt. Erat aute locus bifariam apud Trapezuntium deprauatus. Sic enim legebat up in ueteribus codicibus: Argumentationes quatuor ab enutiatione paxilii. Vna, qua probatur annexum illud,& eaetera. nos sic ut nunc legitur,restituimus. Est autem totius loci hic sensus ' Principio recenset argumentum , quod ipse uim loci appellat. Id uero duplex eli. Prius ex loco partium leu specierum nomina enimnaee saepe confunduntur cuius ea eli in probando uis, ut si nullae conuincantur esse species aut partes, totum etiam & genus proinde non esse: ut nec anima est, nec corpus, no igitur homo esse potest: & par non est nec impar, non igitur numerus. Alterum esse ait ab antecedentibus. Ea sunt, ex quibus aliud necessario sequitur, ut homo animali antecedens diciatur,
116쪽
tur,uitium turpitudini. Caeterum Boetii testimonio hoe Blum ab antecedentibus argumentum ducitur,quado conditionalis antecedens assumitur, ut annexu concludatur, quomodo a consequetibus dicitur, dum propositionis eo ditionalis annexum in assumptione tollitur. Verum hoc sensu nisi Cicero ea pro argumentis recensuisset, ad alteram partem dialectices referri poterant. ua de re uideatur Boetius comentariorum in Topicis lib. ib.& Rodolphus Agricola lib. j. de locis accidentium. Nescio tamen an noc loco legendum Potius sit pro uoce, antecedet ibus, repugnatibus. Sunt enim hi syllogismi tertii modi conclusiones, quae tantum X contrariis aut repugnantibus ducuntur,nisi forte ob id ab antecedentibus picant9r, quod antecedens in assumptione etiahic Ermaxur, ut annexum tollatur. PRINCIPALIs ille locus a partibus antecedit.) Principale uocat locu illum, q, eius argumenti longior est tractatio. A principio enim usq; ad eum locu , Non igitur sunt dii,
perdurat,& totiu3 disputationis fundamentum continet. ARGUMENTATIONE 5 quatuor. Arbumenta unde ducta iunt,ostendimus: Argum etationes uero asserit esse numero quatuor:unam enumerationem,& Syllogismos coditionales tres. Est autem enumeratio teste Cicerone in rhetoricis argumentatio, in qua pluribus rebui expositis,dc caeterir infirmatis, una reliqua necessario confirmatur.In quarto ad I prennium dicitur expeditio. Quo in loco & hoc exeptum ςst: Quoniam hunc sup dum condat meu fuisse, quem nuc tu pos id es necesse est aut haereditate tibi uenisse, ut te huc emissς, aut u/ςuii possedisse, aut usu tuum fecisse, aut per uim occup*sse. Mςa res, me uiuo tibi haereditate uenire non potuit: Vacuu cum ego adessem,possidere no potuisti: tuu usu secisse etia nuc no potes:emptio nulla proferturtarelinquitur ergo ut me ui de meo lando eieceris. Constat autem huiusmodi argumentatio tribus partibus, expositione, infirmatione,& coclusione. In scholis uocant a sufficienti diuisione. α' E M intellexit hoc modo. )Qui,uetera exeplaria habebat:nos que, legendu putamus, deinde syllosi simu illum integru ponendum esse, hoc modo: Et si no signifieat, nullas dant uias ad significationis scietia, significat aute, dat igitur uias ad significationis scientiam: qu m rem satis demo strat
117쪽
quod sequitur, Hanc conclusionem tertio similiter,&e. p ιριιι Medi, VIDE s mi Petre quo artificio locus hic &e.) Apostro
.es phe est ad Petrum Medicem filium Cosmi illius magni & patrem Laurentii, uiri nobilitate ac eruditione multorum testimonio clarissimi.
ua o s oratori cum dialectico Cicero comunes sentit. Id est in Topicis: Hoc genus,inquit, attingit omnino uestras quoq; in respondendo disputationes, sed philosophoru ma- sis, quibus est cum oratoribus illa ex repugnantibus senten tiis communis coclusio, quae a dialecticis dicitur tertius modus ἱ rhetoribus enthymema nuncupatur. Co MMvT ATIONI s illud tibi sit exemplo.)Supra hoe admonuimus in secundi syllogismi propositione, ubi posituesti Et si non significant, pro eo, non si significant. DETRAcrio Nis illud. in Id est, in enumerationis conclusione, quae eit primi sullogismi propositio, cui detraxit Si, quana rem docet satis huius syllogismi allamptio& enumerationis cxpositio:ubi tantum ponebatur Si. s dialecticorum esse tantum Cicero opinatur, qua uis ipse certe.) Reliqui, inquit Cicero , dialecticorum modi plures sunt, qui ex disiunctionibus constat: aut hoc aut illud, hoc autem non igitur illud. Item, aut hoc aut illud: non au- te hoc. illud igitur. Quae coclusiones idcirco ratae sunt quod in disiunctione plus uno uerum esse non potest. Atq; ex his conclusscinibus quas supra scripsi , prior quartus, posterior quintus, a dialecticis nuncupatur. hactenus Cicero. Cicero diale- sv MMus dialecticus etiam. Quantum Cicero in recbς-- dialectica ualuerit, declarant facile quae sunt in Tusculan. &Academicis Quaestion. Item de Finibus, & in iis, quae de re dialectica ex professo scripsit. Tum studium in hac arte dili gentissimum. Scribit enim in Bruto a Diodoro Stoico, qui cum uixit,& domi suae mortuus est, se in arte dialectica studiosissime eruditum & exercitum fuisse. Quin etiam iubet in Oratore suo tenendam esse dialectica apprime, no modo ueram illam quae est apud Artito t. sed quoq; spinosiam illam& Chrysippaeam, ei qui bene dicendi laude extimulatur. s Εκ rus & septimus & disiunctiva in copulariuam. Propositiones in his modis tantum ualent ex iis terminis , equibus constant disiunctivae, nimirum ex contrariis immediatis
118쪽
diatis, aut repugnatibus terminorum aequalium. Fiet autem disiunctiva copulativa, disiunctiva coniunctione mutata in copulativam,& capiti apposita negatione. Quod Cicero in hune modum extulit: Deinde addunt coniunctionu negantiam sicinon & hoc & illud: hoc autem, non igitur illud. HINC patet sextum& septim v.) Id solet in scholis siedici, quasdam ratiocinationes ualere propter forma, in quibus sorma & modus syllogisticus obseruatur: nonullos uer3gratia materiar, ut si quis colligat ex particularibus, aut negata uis ueram conclusionem: ut illud Nonnulli imperatores sunt tyranni, Nero est imperator,igitur etiam tyrannus. Et, Nullus homo est immortalis leo no est homo, igitur no est immortalis. Quae conclusiones ex materia dicuntur ualere. Dam i sim Trape Euntius syllogismos tales quosda uocat, o no omni-ρ- ω quiabus id accidat.Har enim sunt falsiae. Homines quidam callent iam. literas, Barbari homines sint. Igitur Barbari literas callent. Quod si lex syllogismi obseruaretur, fieri non posset ut sequeretur ex ueris propositionibus falsa conclusio.
v T pro Milone Cicero , Nisi uidisset absolui eum.) Est
hoc in colatatione ante narratione, ubi orator ostendit Milonem no esse damnatu praesudicio Cn.Pompeii. Caeterum
apud Ciceronem sic legitur: Quod nisi uidisset posse absolui eum qui crimen fateretur, cu uideret nos fateri, neq; queri unqua iussisset, nec uobis ram salutare hanc in iudicando literam, quam tristem illa dedisset. Sumptum aute est hoc ex consuetudine forensi.Nam in maioribus causis, teste Asco--feredinio Pediano, non singuli iudices sentetiam serebant, sed uni ρntentiaε. uersi simul constituebant. Quare ab eo qui iudicio praeerat, id est, praetore, singulis iudicibus dabantur tres tabellae, quarum causa perorata, qui '; unam in cistulas coniiciebat.Εrat autem insculptae tabellis literae, A, absolutionis, C, conde nationis,& N L, quibus significabatur no satis liquere. Sed hae postremae literae tantum dabantur in causa, qua de capite no agebatur. Sic igitur colligit misi Pompeius uidisset Milonem absolui posse,no dedisset iudicibus tam salutare literam: dedit autem, igitur uidebat posse absolui. Verum assumptione& conclusionem non exprimit orator, nec necessarium erat.
Porro quod ad Trapezuotium attinet, non uideo qua ratio Trapex ntῆ ne putet hic in secundo modo male collectum esse, eum proh di ceda
119쪽
eedatur a sublatione annexi ad sublationem anteeedentis. id quod in secudo modo facere oportet.Hic enim sensus esti Si non uidisset eum posse absolui, non dedisset uobis falutarem literam. Iam tolle annexum,hoc est, aufer ab eo nega..tionem. Tollere enim diximus oppositu ponere) hoc modo:dedit autem: conclude nune oppositum antecedetis sie:
Videbat igitur eum posse abistui. Nam in propositione fuit negatio, quae latuix in dictione,nisi. Simile est si dicatur: nisi
uirtus psset,non esset fortitudo,id est, si non est uirtus, non est sortitudo: ex quo collige sic in secudo modo: Est autem fortitudo, igitur uirtus. Quanquam enim hic affirmative
ponuntur & annexum & antecedens, non tame non tolluntur.Qui lapsus si tamen lapsius est dicεdus) ortus est ex ambiguitate uerborum,ponere,& tollere. Non enim idem est affirmare, quod ponere:nec negare, quod tollere. Quanqua Cicero in Topicis aut negare posuit pro eo quod nuc tollere dicimus, aut secundum modum syllogismorum non satis generaliter descripsit. Sic enim ait: Cum id quod annexum est, negaris,ut id quoque cui fuerit annexum, negandum sit. Quod non satis cogruit propositionibus hypotheticis, qua
Ium pars una aut utraq; negativa est.
iTEM quanuis pressius, Si hic illi fecit insidias. 'Ex eadem oratione in principio confirmationis Ciceronis uerba habent in hune modum:Nuquid aliud igitur in iudicium uenit,nisi uxer utri insidias fecerit Zprofecto nihil, si hic illi, ut ne sit impune, si ille huic, tum nos scelere soluamur, . I N altero enim si quod praecedit affirmes. Id est quod secundo loco dicitur: Colligit' enim a positione antecedetis ad positione consequetis in primo sie: Si ille huic se eit in dias,tum nos scelere soluamur: Fecit aute, igitur soluamur. I N altero si antecedens tollis. Hoc pst, quod priore loco dicitur si hic illi, ne sit impune. Tollixur in assiamptione antecedens. Atqui Milo no fecit. annexum quoq; tollitur in eoelusione, id est, absq; negatione sumitur. Nam in propositione negatio, ne,/dhaesit consequeti, Igitur sit impunς, Veluti si dicas: Si uitium est,expetendum non est. Atqμi uitium
no est, igitur expetendum .no necessario sequitur:Necsnim continuo expetendum est, quod uitium no est. Quare apud Ciceron. no compositionis,sed terminorum ui sequebatur. In
120쪽
et M libris ergo de Diuinatione.)Primum eX consequen- LATO M.tibus probat, si sunt dii,futura significare. sed per oppositu ex
partiti enumeratione, qtice sunt ex causs. prolatis enim causis non significandi, significatio confirmatur. Itaq; infert ex cottario, si sint dii, haud dubie significare Quo raqua primo gradu argumentationis eostituto,inducit deinde uecundumnsignificent,uias dare ad sisnificandu: sed utitur tertio mo do eoditionaliu ex repugnatibus.Non si significant, inquit, nullas dat uias ad significandu :& addit ratione,frustra enim signifiearent.Deinde & tertiu adiungit omissa adsumptione&e5plexione,sicut in priori, quia manifesta sunt: uerta eodemodo ex repugnantibus:Non si dant uias,inquit,non est diuinatio. ex quo insert coplexio Κε, omissa adsumptione, est igitur diuinatio. Sic tribus gradibus ex consequetibus & repugnantibus probat esse diuinationet ut, si sunt dii, signifieant: si significant, dant uias significandi: si dant uias signifieandi, est diuinatio.quae quide sic proposita sunt ex antecedentibus, sed ipse ut acrius eo cludat, mutat in cosequetia αrepugnantia, quod in hoc genere fieri pol. Vide Τopica Ciceronis de an recedentibus, eo sequetibus,&repugnatibus.
N O N sunt igitur dii. Haec copulativa cum sit, uim coditionalis habet. Valet enim,No i csi sunt dii, no significant. R E P vGN AN shoc esse probatur.) Id est, negativa ex his repugnatibus sumit quς est,Non si sunt dii,futura no m. gnificant.Na deos esse,& no significare,repugnat. Sic paulo
post repugnate negat,pro negativa ex repugnatib' format. COMMUTATIONIS.) Non est commatio, sed mendum, quia,Non si, legendum est ubi uerba ab imperitis sunt transbosita. Detractio etia nulla est, sed copulativa loco co-ditionalis posita, quae eandem uim obtinet. DIALECTICus etiam. Sed non separatur dialectica ab eloquentia. Drs IvNCTI v AE. Propositionis. AT uero&hi duo posteriores. Sextus &septimus modus si constituaneex repugnatibus aequaliu terminoru, erut
perpetui, no minus qua e teri syllogismi, serus si ex aliis fiat. v τώNTVR uero tam philosophi. ὶ Rhetores utuntur periodis hypotheticis non tam probadi causa, quam eloquedi: et si probent interdum, ramε hoc no agunt, ut illa sermaprobent:sed seruiunt elocutioni.