장음표시 사용
171쪽
Aut A est,aut B est, Aut dies est,aut nox est, a. Atqui A est, Est autem dies, Non igitur B eg Non igitur est nox. gr. Atqui B est, Arqui nox est, Non igitur A est. Non est igitur dies. x . Atqui A non est, Dies autem non est, Est igitur B. Nox igitur est,rr II. B autem non est, Nox autem non est,
Igitur est A. Igitur dies est.
Aut Ano est,aut B non est. Aut dies no est,autnox no est v. Atqui A non est, Atqui dies non est, Est igitur B. Nox est igitur. v x. Atqui B non est, Atqui nox non est, Est igitur A. Est igitur dies. v tr. Atqui A est, Atqui dies est, Non est igitur B. Non igitur est nox. v m. Atqui B est, Nox autem est, Non igitur A est. Non est initur dies.
Aut A est,aut B non est, Avidissest,auti solano est xx. Atqui Α est, Atqui dies est, Igitur er B. Igitur cr lux fiesu est. x. B autem non est, Lux autem fovi non est, Non vitur er Α. Igitur nec dies est.
172쪽
DIALEcTIc A. 16sxr. Atqui A non est, Atqui dies non est, Igitur nes, B est. Non igitur lux solaris est. x . B autem est, Est autem lux solis. Igitur σ Α eg Igitur er dies est.
a non est,aut B est, Nox no est,aut umbra terra est
x irr. Α autem non est, Non vivem nox est, Igitur neque B. uttur nec umbra reme.
x x.B autem est, Atqui umbra terre est, Igitur er A. Igitur Er nox est. x τ. Atqui A est, Nox autem est, Igitur er B est. Igitur er umbra terra est. x v r. B autem non est, Atqui umbra terra non est. Igitur nec A. Neque igitur nox.
Et A est,er B est, Et uirtus est,er honestum est, L ... Igitur A est, Virtuε igitur est, . xi. Igitur B est, Honestum igitur est.
Ne A est,nes B est, Nes uirtuε est ies bonestu est,
II 1. Α ἔψtur non est, ut fur non est uirtus. mr. B Estur non est. Igitur non est honestum.
173쪽
A non est,er B est, Virtvi non est,σ turpe est, uri. A igitur non est, Igitur non est uirtus. vra I. B igitur est. Turpe igitur est.
Non A est,cir B est, Non er bo est, er irronais est, r. Atqui est A, Atqui est homo,
Non igitur est B, Non igitur est irrationale. 11. Atqui est B, Irrationale autem est, Non igitur A. Igitur non est homo.
Non A no est,et B no est, Non πsanu no esιπ aegroturo. Sed A non est, sed fanum non est, non est, Igitur est B. Est igitur aegrotum. r. Sed B non est, Sed aegrotum non est, A igitur est . Sanum igitur est.
Non A est, er B non est, No est homo, er ronais no est,
v. Atqui est A, Atqui est homo,
Est igitur B. Est igitur Cr rationale, v x. Sed non est B, Sed non est rationale, Neque igitur A. Igitur nec homo.
Non A non est, er B est, Non et bo no est,er ronale est, v tr. Sed A non est, Sed homo non est, Igitur neque B. . Igitur neque rationale.
174쪽
tiua copulativa regula quatuor. r. Si ponis antecedem ostιε adiunctum. t r. Si ponis adiunctum olist antecedens. ro. Si tostis quod antecedimonis adiunctum. r. si tollis adiunctum,ponis quod antecedit.
mativa regula unica. copulatiua affirmatiua,ta antecedens ex adiunctu ponit. FORMAE disiunctivae. Propositionum disunctivarum
affirmativarum sunt ut ante quoque admonuimus quatuor species.Nam aut utraque pars negatione caret, ut, aut dies est, aut nox est, estque haec prima species: aut habet utraque negationem , ut, aut dies non est, aut nox non esticuius sensus melius depraehendi potest inconditionali, quae rationalis dicitur: per hanc enim examinantur obscurae disiunctivae: ut supra pluribus docuimus , ueluti haec: aut dies non est,aut nox non est, significat priorem aut posteriorem partem tantum esse ueram splures enim una uerae esse non possunt) aut prioris partis oppositum per colunctionem Si, consequenti coniunctum: hoc autem erit tale, si dies est, nox non est. Hanc autem euidenter ueram esse facile perspicimus:estque haec secunda forma propositionum disiunctiu rum. Fiunt autem duae hae species ex contrariis immediatis. Tertia forma & quarta naucuntur ex terminis conuertibialibus , ut, homo & rationale animal, nox & umbra terrae, dies & lux solaris, quorum alter tantum cum negatione sumitur, si consequens sit tertia forma: ut, homo est, aut rationale animal non est. Si antecedens cum negatione, fit quar ta ima:ut, dies non est, aut lux solaris eli. Habent autem& hae formae, tertia inquam & quarta, obscuram intelligentiam, proinde examinentur per communem illam regulam,
175쪽
id est, ut anteeedentis oppositum per coniunctionem Si, iungatur con sequen ti: ut, aut homo est, aut rationale animal noest, hune habet intellectum: si homo non est, animal rati nate non est, quod nunc satis euidens est. Similiter haec in quarta forma: aut dies non est, aut lux solaris est, examinata per eanonem sic habet: Si dies est, lux solaris est, quod iam quoque clarius Intelligitur. Admonui hoc propterea, ut pueri cernant propositionum huiusmod, ut m&naturam,&siqua obscurior incidat, redactam ad communem illum canonem clarius eam explicent, eo enim ualet hoeartificium. Posuimus aute e regione uoces significativas, quod ex literis,
quae in omnibus propositionibus eaedem sunt, nulla est naturalis discrepatia, aut affinitas,& ut discetes hoc modo percipiant, cui ulmodi uoces in qualibet Arma propositionum requirantur. Nascuntur autem ex quatuor hisce formis propositionum disiunctivarum sedecim ratiocinationes, & singulis quaterna: : nam propositionis disiunctivae utralibet parte utcunque in assumptione posita, id est, sine negatione uel eum negatione, sequitur aliquid necessaria conclusione ut huius, aut sanus est, aut aegrotus, antecedens assumi potest affirmanter, sed sanus est, sequitur; igitur non est aegrotus: similiter idem neganter assumitur, sed sanus no est,quid sequatur manifestum est sic consequens bifariam astumi po- 'test, cum negatione dc sine negatione. Ad hunc modum ex unaquaque propositione disiunctiva ueniunt quatuor sy Ilogismi, cum autem sermae disiunctivarum sint quatuor, fit ut 1edecim eueniant syllogi simi, quorum tamen assumptiones& conclusiones saepe conueni ut. Verum ex propositionibus conditionalibus per coniunctionem, si, quarum Trapezuntius non meminit,non possent totidem fieri: nam tam antecedens quam cosequens uno saltem modo assumi debet,ut huius: si nomo est, animal est, posito antecedente ira assumptione, aut sublato colequente aliquid sequitur, sublato autem antecedente aut polito consequente In δssumptione,nihil sequitur: ut si ambulat, mouetur: duas habet astumptiones consistentes, a posita one antecedentis ad positione consequentis, & a sublatione consequentis ad sublationem antecedentis: alii autem duo non consistunt, uidelicet subi tione antecedentis, & positione consequentis ex quo fit, ut
176쪽
e propositionibus suatuor conditionalibus, octo tantum fieri possint conclusiones. Nam S eonditionalium propositionum per particulam, si, sum etiam quatuor ῆrmae, ut su-pra ostensum est. Verum Trapezuntius supersedit, quod ex
ante gressis facile intelligi queant:si cui tame addere libeat, habet hic unde possit. Erant autem deprauati modi illi apu/Trapezuntium, quod uitium nisi ex uocabulis depraehendi
FORMAE amrmativae copulatiuae. Huiusmodi orationes ratio ei nationum nunquam sunt propositiones , nee in dialectica traditur aliquis modus colligendi ex his: quinis etiam carent assiimptionibus: nam antecedente aut posito. aut sublato, similiter & consequente, ex partium inter se assinitate nihil se itur: ut, Scipio & Aphri eam P.R. subiecit, ScNumanti m deleuit:non habet coniunctionem, quae assumisptionem aliciuam respiciat,neque habent partes inter se aliquam necessitudinem, ut si assumeretur, atqui Aphricam subiugauit,aut non subiugauit, non sequitur, igitur Numa iam deleuit.Neque orietur ex propositione huiusmodi assumptio.
Sunt igitur hie nulli syllogi sint, nisi sorte dicamus esse argumentationem a coniunctis ad diuina.
FORMAE copulatiuae negatiuae. )Hae propositiones constant eisdem terminis quibus propositiones disiunctiuς,& examinantur ad easdem regulas: proinde in his totidem possent fieri syllogismi quot in disiunctivis, x v I. nimirum: ut, non est dies & nox: sed dies est, non igitur est nox: deinde a positione consequentis, sed nox eis, igitur no est dies: tum a lublatione an pecedentis: ut, sed dies non est:& a sublatio.
ne consequentis, sed nox non est. Trapezuntius uero eo
tentus fuit octo syllogismis, qui sumuntur tantum a positio. ne antecedentis & consequetis . reliquos acto facile adiicias per earundem partium sublationem.Erunt igitur & hie pro positiones sedecim.
177쪽
geris Conradi r. c. filiis, Xistus Bithius S. D.
tionem commentariolis edatronem cogitarem,iuuenes
candidissimi, mhι non denegatam esse putabam laudabilem illam nostriseculi praxogativam qua singu--lari quadam G ratiarum beneficio cocessa es bis, γῆ
quantulumcunque opera in exeudendis emendandisq; autoris monas
menι- insumunt, quibu/ nimirῶ ex alienis munificos licet se thesauris. G ratulor inquam mihi coligi'.quod Ab Osro nomine studiosa exhibeam iuuentuli, non quidem hoc tam demerendi Qitas ratia, quam ut me bareditario quodam iure vobis quamplurimum, ne d eam me ιο um, debere et serem, O gratum potiris quam gratificantem mendere animum. Nes alienum uideor facturin, ut uobis potissimo hortem ι lueubrationsi dedicem, eum tanta earum cu IM-Vis Ciuilis fluviost assinitas,ut ipse Tulliin Topica sua Trebatio Meo 'a professionis non incelebri uiro consterare minime dubitauerit: uel quia pareus user utriusis sudio tantum consisutus es, quantum ipsi natura γ facultatis oe prudentia inAdit. Quibus dotib- isa administratμam functionem, ut nesias ciuitasne unitiesu, an eiulamo se quisque Gariorem habeat. verum non est institurum his Solid leniare inferre.videamus igitur quid ad autores nostros αι ineat, quorum utres utriusque lingua scientsimus, uters orato ae ρbilosophu/μmmus. Haudquaqua enim audiamin eos qui id gens eo mentata tanquam indigna luce non modo asternamur, etiam omniam eonatibus tradurere pergunt. Neque ιdalisur fi D, quam
quod non in hoe Ieripta clamitam, ut ederentur. Quod'rta' conis eserim de Annotationibus, qua in Quintiliani Institutiones,atque Gellii Noctes manca opera quorundam quibus religis erat, quicquam, quantum sca interesset, interire quod a tanto uiro esset lue diratum, umbram ualere iUerunt. Vtcωnque ista se habeant, bis tamen longe alia ratio es qua uel ἄ-al,qui colliget, non eas mos do aliquando in publicum extru*νῶ fuisse, si fata clementiora habuisset, uerum in To ea quoque ais argumentationum formaε easdem vera annexurum fuisse. Nam quidum erat prosemium praefigero, quo recepta quadam consuat ine ras 'e' μυ- inuentlam ,
178쪽
Aud O. Atqui sic A pelis quo quo v enus combureno erat. Poteranstinter priuat, uersari manu. . Ρωltare hercle narras. Anes quicqMaquase ιn re literaria, quod cum paucis prosit,non 3dem in usum cedat
aut mediocriter in autorum monumentis uersatin negabu, non ιam
Dsalemcen suo conscribere 'lo, quam ea qua hac de re a doctissimis utriusique lingua quibusquesunt tracta,in compendsi cogere. Nam Paprooemj loco ρ lusit ex Nicephoro ιntegra transistit. Cateram Diuque uoces, pradicamenta , adeo, ipsa. argumentorumspecies, unde quaso quam ex Aristotele transtata μοι ' Si Topica sperites, an non Ciceronis atque Fabii uerba passim sie osserunt ' Orsurus enimariumentorum sedes, Aristotelu divisionem sequitur, qua aut ore 2intil. eonsensumserὸ omnium meruit: quem in Atechnis, quia Dosissime de bisscribit, tanqua xena. Ogum aliquem estsequistis4. In bis praterea locis ex quibus orator inie argumenta depromst, Creeronis quidem Toplea smitatus, caterum exempla quadam ex secundo de Oratore, atque etiam ex quinιo Fab. bbro mutuatus est, s iam uero abunde attulit. Postremo eos locos quia personis rebu D duci csitas σέ peculiariter assignantur, tantum non integ os ex Ciceronis Rhetori eM trasumpsit, repetitu κατ' rimo φαλα-σιν natur ex Quιπιiliano loeis. Qua adierat,a fortasta alicus uideri possunt, atque nesscio unde in ramextum irrepsisse. Per nos suum cuique fit iudicium, nobis tamen bis a /que ter quod pulchrum. verum paulo postgraui laborat .ulgata editis,eo loco quo rvrsium ad Caceronem reuertitur. Nam Uictus botest E dueationu locus,induitatur potius quam ι actatur. Nos igitur, Mι nee lector studiosu/ρaudetur, neque desideres ιν ab quιd, locum integrum ex Cicerone suis interclusum signu eo
ramus inseramus. Neque emm adducor ut credam talem centonem
valla esse eontextum. Hae iuuenes ornati=mi obiter annotare nolui. μιι- nim3rum ratus digito mon Dasse aeram, quam inepιjs
179쪽
Raetaturo differendi saeuitatem,primum eonstituedum quo nomine uocetur, quid sit,quas habeat partes, quod sit ossicium, quo nomine differat a Rhetori eis: quibus deniq; rebus eo- Daretur. Principio isitur omnem dimerendi rationem Graeci,ut bonarum disciplinarum aliarum omnium, ita & huius inuentores, sua linguauere λα-- appellavere,quam Fab. Quintil. disputatricε interpretatur.a quod es isputare siue disserere, id est, dicendo eum aliquo de re quapia pugnare Ex quo colligere est, arte hane aliud e Te nihil,quam scientiam ita differendi, ut tuam sententiam de proposita aliqua quaestione,certa ratione tuearis.& alienam resellas.Nam duas habet partes hic facultas, autore Cicerone in Topicis. Alteram quae ratione exhib'
argumentorum ad quanque quaestiΘnem pertinentiu inueniendorum, quae quonia cervos locos & uelut sedes arguis mentorum commostrat, τι κε nominatur, quam p*rtem
Dialectici cum Rhetoribus communem habet,eam octo uisbtis eruditissimὸ prosequitur Aristoteles, unde Cicero atq; alii omnes qui hae de re seripsere,mutuati sunt. Estq; admirabilis huius doctrinae usus, modo percipite & eo firmate timetus Porto altera, quam iudieadi id si Cicer.notat,a Stoici et qui olim sibi dialectices primas uodicauere sui in Laertio pa Diatimeti tet peculiariter Dialectice appellata ,sortasse quod ha a tem propri8 a philosophis po sessam rhetores no attigeru Vendicat autem haec sibi iudicium atq; examen omni qua monis, dum exploratur ad certas suas xegulas: primu in si gulis uocibus quaestionem ingredientibus, qua uim habeat, geniisne sit aliquid an species, propriii an diuersium ab alio, hoe x iMxςntia an accidens rite quod habeat genus quae.
Que nox, idq; remotum an proprium:quas species, quae modiuidua: quo disserat a caeteris: quid sibi proprii habeat, quid accidens , ut quaeq; res definitione sit explicanda,ut diuisione ex sua uniuersitate in partes distrahenda:ut denique singulae
180쪽
II Fgulae uoces ad perficiendam argumentatione sint coniungestae, quibus rebus disciplina haec potissimum differt a Rheto RhὸιοH arica, tum & illo, quod quae orator magnifico orationis splen Dialintea dore molitur, eadem dialecticus breuiter & argute ueluti diata, L nctis quibusdam colligit, alioqui materia eade est,& Dia-ecticae& Rhetoricae, nimirum omnis res quae in disputatione adducitur, qua causam Aristoteles adfert in Rhetoricis suis ad Theodecten,cur dialecticen rhetorices aeriισξομιν di . xerit Postremo eo mearada est haec facultas natura, ratione Quibus eoυ& um.Nam naturae debetur quod quidam temete ut inquit ratur dialecti Acidoteles nullius artis, sed ingenii beneficio ratiocinatur, ca.
de quid in quaq; re probabile sit, statim uidet.Haeprcceptor
dare non potest,ut nec agricola foecunditatem solo praestat, sed datam uel mediocre augere, ornareq; cultu suo potest.
Rationem uero hic vocamus certam artis traditione a praeceptore petendam. Quanquam D. Augustinus in Consecsionum suarum libris gloriatur Dialecticam quam in iudieado positam diximus sine praeceptoris opera sibi perceptam tamen non negligenda est admonitio Ciceronis ad TrebaLA.' Llium praescripta, N vL M artem literis sine interprete. dcepsi . . sne aliqua exercitatione percipi posse Et Augustino facilius fuerat haec de Dialectica gloriari, quam ipsa lucubrationum suarum facilitate probare: tametsi natura & hoc ,& multo maiora potest. Vium deniq; qui omnium magistrorum praepotissimum nudadum putat, quod 'xartes antehac quam plurimae disseparatae&diuulsae fuerint, tandem eas certa quadam cognosce di arte in libros aliquot retulerit. Habes & quod nomen sit huic arti, quidq; sit ipla, quasq; habeat partes, quo differat a caeteris artibus, quibus deniq; rebus conquiratur.Ex quibus facile est colligere oss-cium dialectici esse,non solum dicenda inuenire, uerum etiainuenta se locare ac indicare, ut quicquid in re aut ueri, aut falsi sit, deprςhen las, ut non iniuria Antonius apud Cicero isnem de Oratore, & Aristotelem, quintranque Dialectices partem complexus sit, laudat,& Stoicos qui de inueniendo nihil tradunt,reprςhendat.