Hieronymi Balbi episcopi Gurcensis ... De ciuili & bellica fortitudine liber, ex Mysteriis poetæ Vergilii nunc primum depromptus cui additus est alter continens Turcarum originem, mores, imperium, aliaque præclara scitu, cognituque dignissima

71쪽

non aequo tantum animo inerumetiam magninato inula In retentinis sto,quia honestum est ea subire,turpe uero non tolerare. et ho eri in Repentina uero,ac inopinata, praecipue uiri sortis ma tis max.- gnitudinem ostendunt,cum nullus in his fere relinquatur

fortitu cst consili aut electioni locus. Nec fit mediocris ad aegri/ jIηUcit - tudinem accessio, cum quid insperati nec opinati mali obrepit. Multum autem prodest prouisio animi,& prae paratio, nec res ulla est, quae tam obtundat imminua aegritudinem, quam perpetua in omni uita praemedita tio. hinc Anaxagoras nunciata morte filii relpossit. Sciebam me genuisse mortalem. Nam in iis quae prius fue runt prospecta,ratio ipsa, animiq; confirmatio plurimuadiumenti asserunt ,cu in re prouisa foemina confidat se

. . .. . fortitudiniS munus expleturam.

Hunc ego si tantum potui sperare dolorem, i Et perferre soror potem. ., Adeo ut nullum efficacius sit doloris uel tollendi uel saltem imminuendi remedium, quam ipsa praemeditatio, di sui ipsius confirmandi mora . Non imprudenter ea dem Dido, Tempus inane peto requiem spatium cs furori, Dum mea me uictam doceat fortuna dolere. Nam in iis quae subito emergunt, cum nullum ad uires colligendas spatium detur, necesse est: habitu praecipue niti,animi probore malis ingruentibus obuiam ire,quod

eo praeclarius est quo difficilius. Quae uel praecipua esto. MI b, causis,cur bellica pericula,& sint, & uideantur grauiora,

titudine,eto quo repentina magis. Ipsa rerum sales nos eo deduxit, distriari,ili.

72쪽

ut i:m de bellica fortitudine agamus quam plerit a ci

uili longe dῬstare arbitrantur. Nam cu sit uiri Ditis morbum,egestatem,ac reliqua,quae nec ab improbitate, nec culpa nostra proueniunt,minime timere reperiuntur, qui nec morbum, nec paupertatem metuunt, liberaliter psua erogant. Iidem tamen in bello meticulosi sunt, animim imbecillioris,ut proditum est de graecis,qui ex hostium aspectu terrebantur, morbos patienter,ati humane ferebant.rursus alii,quiuis est, Vicida bello, Dextra uiris,animusq; ferox,patiensi pericli. Ferro decertare acerrime possunt,aegrotare uiriliter ne queut,sicut de Cimbris,& Celtiberis tradatum est,qui in Praeliis .exultabant, lamentabantur in morbo, quorum omnium ratio constabit,ubi de ficta,adumbrataq; forti tudine agemus. Caeterum uir fortis ille est cessendi, qui vis sinis euex uirtute decus,gloriami adipisci contendisina gene/ pidita. hora rosissimus quisl honoris,laudiissi est maxime appetens. ris,et fori Exultantiam haurit siritur.

Corda pavor pulsans,laudumi arrecta cupido. Inest in mentibus nostris insatiabilis quaedam cupiditas gloriae propagandae,EX quo naturae atq; animi motu& quodammodo impulsu, uir fortis durissima quaeq; aggreditur,consulto tamen,& habito prius delectu . Nec enim tam laudandus est qui ardua, dissicilimam capessit cu non pauci dum magna supra uires adoriuntur,pondere rerum pressi succubuerinto quam qui ratione con silio*,suscepta fortiter, i stanteri perficit, licet for tuna in rebus bellicis plurimu iuris sibi uenscet . ibi ut inquit Poeta.

73쪽

Sors & uirtus miscentur in unum. INec solum quicquid ex sententia gestum est, id pene

Omne ducit suum,uerumetiam clides uictoriis,& incto rias cladibus saepe commutat, & ut idem inquit Multos alterna reuisens Lulit,&in solido rursus fortuna locauit. Non est tamen saepe fortunae alea tentanda, immo quo secundiores successus affert,eo magis eius inconstantia metuenda,sed licet belli exitus fortunae datas perlaepe Quae η uiro sit,tamen illa ipsa quae bello adhibet dimicatio, sempersonismfusi uirtuti est attribuensti. Nec tam considerare oportet, si piemia et in id quod P aggredi parat,aliquo modo ficii possi ,quabi q liter sit ne id fieri itistum, aequumve, nam animi magnitudo Vs tam iustitia uacans immanitatis potius quam uirtutIS nomen meretur. Et si quis totum orbem terrarum in luam redegerit potestatem,non tamen fortis est putandus,si id egerit iniuste. Quis enim illos fortes appellet,qui Infandum contra omnia bellum Contra fita Deum peruerso numine poscunt. Iccirco Poeta Thraciam, quam cupiditatis Dirabolam fecit a uiro forti fugiendam censet inquiens. Heu fuge cludeles terras,fuge littus auarum. In qua regione iccirco Mars natus perhibetur,quod ha μbendi cupiditate ut plurimum bella geruntur, beatissi Imam enim uitam multi se adeptos putant,si Opibus,un perioch reliquos mortales superent. Qua cupiditate inflammati non dubitant non modo nefanda uertimetiam

innumeris laboribus, periculis* refertissima bella suscipere . Rursus non solum id intueri oportet quam hone:

74쪽

stum, iustumq; sit jaod aggredimur. sed uires,ut antea

diximus,cuit metiendae sunt, ne impares oneri turpiter succumbamus,ut Lausus,quim pie sed supra captu aetatis dimicaritam obiurgar Aenea Quo moriture ruis maioram uiribus audes Fallit te incautum pietas tua. Sunt autem ardua, & maxime formidolosa ea , quae mortem uidentur allatura , cum nihil morte sit teri ibi δ s , sed praestitim circa eam mollem uiri fortis laus elucescit,quae in bello contingit, quam ueterei pulchra mortem appellarunt,unde illud. Pulchrumq; mori succurrit in almis, S item illud. An sese medios moriturus in hostes Inserat &pulchram properet per uulnera mortem. In piae liis aute uiri fortes ita uersantus, is prae gloriae cupiditate aut uulnera non sentiant,aut si etiam senti ut mori malin quam uel tantillum de dignitatis gradu dimo ueri,&quod de Merentio scribit Poeta.

Manct imperiet ritus ille.

Hostem magnanimum operiens,& mole sua stat . Quippe qui piobe intelligat aut in hostem superando,

aut si id mir us contingit,in morte oppetenda laudem,& dccus esse collocatum,ideo honestam molle,turpi fugae anteponit,& strenue moricndo se ita solatur. Sta Ela ad uos anima atq; istius inscia culpae Descenda magnorum haud unqua indignus Auorum . Quis enim nisi imbellis & enervatus giae cum illum ueri mustim approbet qucm Demosthenes

75쪽

Quo ransvio uir fortis in

Exempla illo rum qui mori maluerat qua itfugere.

litus decorisci; sui sociumo salutis.

in suae fugae patrocinium exhibebat. Qui fugiebat rursus praeliabitur . immo uerius qui fugiebat,rursus fugiet.quando enim uincet,qui citfugeret uictus est quisquis hostem metuit irritat,& qui fugit,ad praedam inuitatiec quisquam melior est in bella,qua qui animo praesenti fertur ad bellum . Indignus

est autem uita qui cum opus est,non audet contendere& dimicare pro vita. Quid autem uiro forti cum fuga Vsque adeone mori miserum est Vsi adeone parcendum cruori . quasi humana mens in Empedocleo sanguine demersa iaceat.Congreditur uir

fortis animo ita obfirmato,ut aut uirtute uincat,aut mortein oppetat qua honestissimam, & secum ita decernit. Aut spoliis ego iam raptis laudabor opimis, Aut letho insigni.

Strenue enim agendo gloria quaerit quae uirtutis,recteqs factorum comes esse debet.merito Tumus sorori succenset ei fugam suadenti Dextra nec Drancis dicta refellam, Terga dabo. Tumum fugientem haec terra uidebit Celebratur.P.Furii memoria,qui cti aduersus Aequorii gentem pugnaret,& ab eorum multitudine circumuen ius moneretur,ut abiectis armis hostiuin misericordia uitam seruaret,mori pugnando maluit quam ignauam ui tam uiuere. At Paulus Aemilius temeritate Varronis collegae clade apud Canaeas accepta, Lentulo Tribano fi/gam suadenti respondit, Abiati & me in hac mage meorum patere expirare. Sed quid unum,inerum ue memo

76쪽

t f A Gallograeeis pugna cum Antigono Macedo num rege infeliciter commissa cunctae copiae occum here maluerunt ,quam fugiendo timoris signa hosti re/linquere.Quotiens uero Romani exercitus ad non du bia mortem cocurrerunt f Sed omnis haec laborum,periculorum p susceptio ad honestatem est referenda, N Os adbο pietatis officia ut Scipio Aphricanus, qui adhuc adu , t lescens patrem consulem lethaliter uulneratum ex Anni p

talis adiis eripuit,ut Aemilius Lepidus,qui itidem pa 'trem captum hoste prius interempto apud Ticinum si herauit,ut Leonidas,qui in angustiis Thermopybarii, patriam ne Xersis iugum subiret, est tutatus,ut Cocles qui solus in ponte rem Romana sustinuit,ut deniq; omnes, Qui manus ob patriam pugnando uulnera passi. Alioqui siue Impatoris Maximini robur fueris nactus,q & Hercules,& Antaeus est appellatus siue Lysimachi, qui cu Leone in cavea,ut laniaretur occlusus immanissi mam feram gutture collisam interemit. Sive Iulii Valentis Augusti Centurionis qui phaustrum onustum tamdiu solus sustinebat, quoad totum onus deponeretur,

currumi magna ui equorum raptum, manibus in con trarium reuocabat.Omnis tamen haec corporis firmitas

potius feritas quam fortitudo est appellanda , si iustitia & pietate uacet. Nec est ut aliunde huius uirtutis o bis . exempha intueamur,cum tot gloriosissimi mari res, aes .ia ἡ- erecto & infracto incredibiles hauserint calamita roris titubres, acerbissimos p corporis cruciatus tam abactiter se Astinuere, ut non ad mortem trudi,sed in coelum ascen dere uiderentur, gauderenti quodamodo abeundi in

77쪽

hae uita causam se legitimam natas', tam generose pro fidei maiestate proeliati, ut eκ eorum uulneribus Nihil ese ius plus gloriae , quam sanguinis emanarit. Quid autem uita, quod boni in se habere potest caduca haec, & incerta, fra magnoperesti giliso uita, uariis ac pene infinitis obiecta pericussi appetendum, quam securitas hebetat, sellicitudo coarctat, prospera inflant, aducria deiiciunt, laetitia dissoluit, infirmitas frangit, moeror deprimit,& singulis pene momentis per tot mutabilitates agitata eii finem habet ut cum esse desierit ne fuisse quidem putetur. Fclices t Ii qui ex eius J pocula Circaea toxica non bibunt, qui eius non capi

l untur illccebris , qui illud M ronis in animo semper

habent.

Stat sua cuit dies breue.& irreparabile tempus omnibus est uitae,sed famam extendere factis,

Hoc uirtus OpuS.

Miserrimus autem qui mortem Armidat, quae propter uitae breuitatem nunquam a nobis longius abest,& pro pter ancipites caliis ceruicibus nostris semper iliapen det,quicquid illud est,quo animus a corpore seiungi tur leue est δε qualecunq; sit est ad punctum temporis.

viri, - , siue tardabis,sive properabis, lollit aetas, tantuml abest mortem Use ut mori malum sit,ut pie uiuentibus nihil ea melius esse rosis, possit.Cupio inquit Paulus dissolui,& ceite non aliud imam quis est mors,licam istorum nexuum solutio,animit,& cormetsistam. poris separatio, hoc est partis immortalis, a parte mortali & commigratio, commutatioq; melioris uitae.

Qua liberamur grauisi mis dominis,m rore, S uolupta

78쪽

te, lusi innumeris pestibus, quae nos his corporis uin culis alligatos assidue exedunt, laceranti. Adeo ut illis duntaxat sit metuenda mors, quos uita male acta aeremis suppliciis destinauit perpetuis tenebris alligata dos apud principem suum,quem uiui coluerunt. Hi ut die, noctui inortis forinidine torqueantur, oportet. Τρ- ρ Quid enim non metuat,qui se omni opprobito, omni ' dedecori sentit obnoxiumr Nam etiam si homini tot v flagitii, iminerso nulla sit diuinae iustitiae suspitio, nulla notio,non potest tamen esse tam animo obdurato, assi duis, inauditisq; sic leribus,& ita pervicaci quin ut nam rae, nitatem rationis uincatur interdum, secumo tacitus meditatur,quam uitam semper uixerit , quaenam egerit & quodna sit iustitiae praemium,uel supplicium,' homines enim fallere fortasse possiimus imprudentes &rudes,at deum certe,& nos ipsos nunquam possiimus. Et licet nonnulli philosophi fuerint ingenio usq; adeo de Quid Murem

prauato,& ab omni hominis natura, dignitatet alieno, is anim λον ut animum opinarentur una cum corpore interire , t tes Odissipari, dilabi, eruditissmi tamen cuiuis fuit sen rint. tentia ,animos uitiis & sordibus contaminatos deprimi in tenebras, atq; in coeno iacere, at castos, puros, integros, incorruptos leui quodam, Si facili lapsu ad aethera idest ad naturam similem sui aduolare,idi apertissime in Phaedone ostendit Plato. O feliκ igitur o ter P quateri beatus,qui hoc ergastulo solutus in coelum: tanqua in domiciliti suum remigrans Calariae ingressias iter audit dicae,Intra in gaudiu domini tui & uicissim

respondet, Iam hyems transit, imber abiit, &recessit

79쪽

priscormn institutio , ut

fortes e dea

stores apparurrunt,tempus putationis aduenit hane selicitatem adipiscuntur pauci,quos aequus amauit Iuppiter,aut ardens evexit ad aethera utitus. Et ii praesertim,qui dum se in hoc uitae curriculo exer cent,per mentis cantarem ad diuina sublati minimam sibi societatem cum corpore esse uoluetunt,et di m hanc crassam,et concretam mundi regiCncm incolerent, mentis tamen aciem ad coelestia sustulere. Sed ne uidear longius a proposito aberrare,uir fortis in rebus omnibus quibus munere suo fungi potest officiumq; cum digni late tueri,inuictum sese atq; intrepidum praestabit,fortis enim omnia uincit animi obdurationest toleratia. Qui ut talis esse possit,ab ephoebis assuescat pati laboriosa, dum,aspem,toleram P difficilia. nam ut inquit Poeta. Vsq; adeo a teneris assilescere multum est.

P riscis illis prudentioribuso regibus morem fuisse legi mus filios pueros post: institutionem iustitiae,quae prae cipuum est ut inquit Plato et firmissimum regni fundamentum,uenationibus exercere,quo per oppugnatione uictoriami ferarum ad militiam fierent magis idonei, hinc illa uenantis Ascanii alacritas. Iami hos cursu, m praeterit illos. Spumantenam dari pecora inter inertia uotis Optat aprum,aut fulvum descendere monte Leonem. Haec illa fuit ueterum R Imanorum,qui solis ortu et occasu imperium terminarunt,educatio. Durum a stirpe genus,natos ad flumina primum Deferimus aeuoq; gelu duramus,et undis, Venatu inuigilant pueri,silua fatigant. . . .

80쪽

Flectere Iudus equos,& spicula tendere eornu. iEt ut scribit idem, At patiens operum,paruoq; assueta iuuentus Aut castris terr domat,aut quatit oppida bello.

Omne aeuum ferro territui,ueri aliuuencum

Terga fatigamus hasta. Et quae sequuntur. Non luxu,non mollicie,non uoluptatibus animum,mipusq; enervantibus, Rerum facta est pulcherrima Roma, Septemq; una sibi muro circundedit arces. Quid olim in delitiis habuerit R omana iuuetus,quibus lusibus oblectaretur,non obticuit Poeta, ' 'Ante urbem pueri,& primaevo flore iuuentus

Exercentur equis,domitant B in puluere currusAt B acres tendunt arcus,aut lenta lacertis

Sp:cula contorquent,cursui imissi lacessunt. Nam qui nec laborem metuet,nec uoluptatem sectabi/tur facile ad ipsam fortitudinis arcem ascedet. Cui multum confert imitatio,ideo qui fortis euasurus est,sique sibi proponat,quem imitetur,&cuius glorham tanquam ducem habeat,eol quasi authore nitatur. Ideo optimus fortitudinis magister,ita Euandrum loquentem inducit. Hunc tibi praeterea spes,& solatia nostii Pallanta adiungam sub te tolerare magistro Militiam,& graue Martis opus,tua discere facta Assuesca primis N te miretur ab annis.

dinia

At ubi sis ex pueritiae disciplina ad res fortes obesides A th it se conuerterit, in usq; uidebitur satis exercitatu, oem, P scientiam rei militaris probe calluerit, si militari impe/