Monumenta eucharistica et liturgica vetustissima

111쪽

Εxpositio euangelii Lueae II 42-43 I 295 - 1296 3.

agnouit enim bos possessorem suum et asinus praesaepe domini sui immo praesaepium dixerim sicut scripsit qui transtulit nihil enim aput me distat in uerbo, quod non distat in sensu. nam si orator illorum qui saleras sermonum sequuntur negat in hoc fortunas positas esse Graeciae hoc an illo uerbo usus sit, sed rem spectandam putat,

si ipsi philosophi eorum qui totos dies in disputatione con

sumunt minus Latinis et receptis usi sermonibus sunt ut propriis uterentur quanto magis ni is neglegere uerba debemus. i. spectare mysteria quibus uincit sermonis uilitas quod operum miracula diuinorum nullis uenustata sermonibus ueritatis suae lumine resulserunt denique asinam illam rationabilem non suco deliciarum, sed sue naturalis alimoniae praesaepia sancta pauerunt hie est dominus hoc praesaepe quo nobis diuinum i mysterium reuelatum est in rationabili gentes pecudum intra praesaepia moro uiuentes alimoniae sacrae ubertate pascendos. agnouit ergo asina species scilicet et forma gentilium, prae-

112쪽

saeps domini sui et de dicit dominus pascit me, et nihil mihi deerit an medi0cribus signis deus probatur quod angeli ministrant, quod magi adorant qu0 martyres

confitentur ex utero funditur, sed coruscat e caelo terreno in deuersorio iacet sed caelesti lumine uiget nupta peperit, sed uirgo concepit nupta concepit, sed uirgo generauit. 0-cuit enim nos sanctus Matthaeus non mediocre mysterium, qu0 sanctus Lucas quia plene iam erat expositum silendum putauit, satis se diuitem ore credens si praesaepe sibi do - 44 mini ex omnibus indieasset istum igitur paruulum, quem iotu quasi uilem qui infidelis es, arbitraris, magi ex oriente uenientes tam longo spatio sequebantur et procidentes adorant et regem adpellant et resurrecturum latentur offerentes de

thesauris suis aurum tus et murram quae sunt ista ueraeside munera aurum regi, tu deo murra desuncto aliud senim regis insigne aliud diuinae sacrificium potestatis aliud

hon0 est Sepulturae quae non corrumpat corpus m0rtui, Sed reseruet. 0s quoque, qui haec audimus et legimus de thesauris nostris talia, fratres munera proferamus habemus

enim thesaurum in uasis fictilibus si igitur in te Dips0 40n ex te debes aestimare qu0d os sed ex Christo quanto 45 magis in Christo non tua debes aestimare, sed Christi ergo magi de thesauris suis osserunt munera uultis scire quam bonum meritum habeant stella ab his uidetur et ubi Herodes

12 sequuntur ed. Rom. I et ante regeni m. C resurrectione

113쪽

Εxpositio euangelii Lucae II 44-48 1296 - 1297 3. 67

est non uidetur ubi Christus est rursus uidetur sit uiam monstrat ergo stella haec uia est et uia Christus, quia se 1 297 eundum incarnationis mysterium Christus est stella orietur enim si pila ex Iacob et exsurget homo ex Israhel. deniquo ubi Christus et stella est ipse enim est stella splendida et matutina sua igitur ipse luce e signat. 46 Aeeipe aliud documentum alia uenerunt uia magi alia redeunt qui enim Christum uiderant, Christum intellexerant meliores utique quam uenerant reuertuntur duae quippe sunt in uiae, una quae ducit ad interitum, alia quae ducit ad regnum. illa peccatorum est, quae ducit ad Herodem, haec uia Christus est qua reditur ad patriam hic enim temporalis est incolatus, sicut scriptum est multum incola facta est anima

mea caueamus igitur erodem mundanae ad tempus praei sulem potestatis, ut patriae caelestis aeternum consequamur

47 habitaculum non electis tantum praemia ista propo8 ita sunt. sed etiam omnibus quoniam omnia et in omnibus Christus uides enim quia non otiose uel o Chaldaeis qui e critiores numeris habentur Abraham deo credidit uel magi, qui et licet magicis artibus conciliandae sibi studium diuinitatis inpendunt, ortum in terris domini crediderunt, non inquam otiose, sed ut ex aduersariis gentibus sanctae religionis testi-48 monium sumeretur et diuini timoris exemplum sed tamen qui sunt isti magi nisi qui, ut historia quaedam docet, a Ba-25 laam genus ducunt, a quo prophetatum est orietur stella ex Iacob isti ergo sunt non minus fidei quam successionis D

114쪽

heredes ille stellam uidit in spiritu, isti uiderunt oculis et

crediderunt uiderant nouam stellam quae non erat uisa a creatura mundi, uiderant nouam creaturam et non solum in

terra sed etiam in caelo gratiam noui hominis requirebant secundum qu0 Moyses prophetice posuit quia orietur stella

ex Iacob et exsurget homo ex Israhel et cognouerunt hanc esse stellam, quae h0minem deumque significa adorauerunt paruulum utique non adorassent si paruulum tantummodo credidissent magus ergo intellegit suas cessare artes tu non intellegis tua dona uenisse ille fatetur alienum iotu non agnosci promissum ille contra se credit tu pro te non putas esse credendum 349 Natum ergo magi nuntiant regem perturbatur Herodes congregat scribas et principes sacerdotum et interrogat ubi Christus oriatur magi tantumm0do regem nuntiant Herodes, Christum requirit ipsum igitur regem de quo interrogat confitetur deinde cum ubi nasci haberet inquiritur, utique praenuntiatus ostenditur neque enim quaeri poterat qui non erat nuntiatus o mentes Iudaei uenisse non creditis quem uidetis, uenisse non creditis quem dicitis esse uenturum D I298 11 Matth. 2, 3 sqq. uiderunt C et u eae a 3 uiderant A Gr niderunt ei. caelo um P in caelo gratiam m. prolati eo se eae

1 m3 P 6 et . . , m. significaret re a. u. 3 P signi-seabat EP signabati et adorauerunt Eret adorauerant B II ο-gnoscis , agnosces in proprium M. Om. credidit di pr. eras. di pr. e . I perturbatur u in perturbatus cet. fore recte I congregant eras. A congregans B ns in ras. C sacprdotem v g. ,3 P et Om. X eras B interrogat i ait in M. Ainterrogabat ait in ras. 3 liti. BG i regi C herodes . Pherodes au hρrodes autem ET IT habetret tur eras. P habere Apraenuntiatus in ru8. et m2 Ort praenuntiatur F pronuntiatus praenuntians C I dementes B amantes ait corr. in e 2 O O uidetis uenisse non reditis m. in my. 2 uiditis uenisse non reditis quem dicitis esse uenturum quem uenisse uidetis uenisse rio creditis 'Τ non reditis in B

115쪽

nuntiate inquit mihi, ut ueniam et adorem eum insidiatur quidem erodes, sed deum n0 negat, quem mem0rat adorandum deinde insantes occidi iubet cui alii nisi de talis uictima debebatur expers licet sensus infantia deum tamen, pro quo interimitur, confitetur haec de Matthaeo pauca libauimus, ut clareret infantiae tempora a diuinitatis operibus minime uacasse quodsi aetas carnis ignava operis suit prosecto deus erat qui diuinitatis operibus exercebat carnis aetatem, qui etiam 2. pastores in illa faciebat regione uigilare custodientes uigilias 50 io noctis supra gregem suum uidete ecclesia surgentis exordium: Christus nascitur et pastores uigilare coeperunt, qui gentium greges pecudum modo ante uiuentes in aulam domini congregarent, ne quos spiritalium bestiarum per ossusas noctium tenebras paterentur incursus et bene pastore uigilant quosis bonus pastor informat grex igitur populus n0 saeculum C pastores sunt sacerdotes aut Drtasse etiam ille sit pastor eui dicitur: esto uigilans et confirma quia non solum episcopos ad tuendum gregem dominus ordinauit, sed etiam 2. angelos destinauit ecce angelus domini stetit ante 5 ni illos uidete quemadmodum diuina cura fidem adstruat angelus Mariam angelus I0seph angelus pastores edocet non satis

prae s. u. 2 O 6 clareret re pr. s. u. 3 A clareat BC infantiae e . . A a . . A, m. B a diuinitatis eae ad uni

116쪽

est semel missum duobus enim et tribus testibus stat omne Iaisq. uerbum et facta est cum angelo multitudo exercitus caelestium laudantium deum et dicentium ibo si a in altissimis deo et in terra pax hominibus bonae 5 uoluntatis bene angelorum nominatur exercitus, qui ducem militiae sequebantur cui igitur laudem angeli nisi domino suo dicerent iuxta quod scriptum est laudat dominum de caelis, laudate eum in excolsis laudate eum omnes angeli eius inpleta igitur prophetia est laudatur de caelis dominus et uidetur in terris de quo sanctus Marcus ait quia ocum bestiis erat et angeli ministrabant ei ut in altero misericordiae insigne in altero diuinae indicium potestatis agnoscas tuum est qu0d bestias patitur, suum quod 15. i. ab angelis praedicatur et aiunt uideamus hoc uerbum quod actum est sicut dominus ostendit nobis et is

53 uenerunt festinantes uides festinare pastores nemo

enim cum desidia Christum squirit uides pastores angelo credidisse et tu patri, silio spiritu sancto angelis prophetis I 29 aap0stolis crede uide quam signate scriptura singulorum libret

momenta uerborum 'festinant' inquit uerbum uidere' etenim meum caro domini uidetur, uerbum uidetur, nod est filius. n0 mediocre fidei tibi hoc uideatur exemplum, non uilisper80na past0rum certe quo uilior ad prudentiam e prsitiosior

Matth. I 8, 6, De ut 19, Ios. 5. 14 Psalm. 148, 1 sq. II Mare. l. 131 testibus sur in ras. 2 A 2 angelis APB Meaelestis 4 altissimis excelsis caelestis militiae laudate eum angeli eius inm. Omnes s. ., A Omnes m. est igitur prophetiae X -ia ore On V l ind. pietatis et I agnoscas s It inras. P bestias cum f. . me bestiis O bestiis F 14 aiunt om X I sicut P I sestinare re A. u. P 17 angelos iis o

liberet pr. eras. M 2 caro tro in ras. P 23 quod F et e . Pre id eras οιο prudentiam eo prudentia praetiosior

117쪽

Εxpositio euangelii Lueae II 52-56 l298 -I299 Di

ad fidem non gymnasia choris reserta sapientium sed plebem dominus simplicem requisiuit, quae salerare audita et sueare nesciret simplicitas enim quaeritur non ambitio desideratur. nec contemnenda putes quasi uilia uerba pastorum a pasto- ribus etiam Maria fidem colligit, a pastoribus populus addit de reuerentiam congregatur mirati enim sunt de his quae dicebantur a pastoribus ad ipsos. 54 Maria autem conseruabat omnia haec uerba con-2 i sero iis in corde suo discamus sanctae uirginis in omnibus id castitatem quae non minus ore pudica quam corpore argu Umenta fidei conferebat in corde si Maria a pastoribus discit, eur tu declinas discere a sacerdotibus si Maria ante praecepta apost0lica tacet cur tu post apostolica praecepta magis cupis doeere quam discere disce pers0nue uitium esse non sexus; 1 sexus enim sanctus denique Maria praeceptum non accepit. exemplum edidit. 55 Circumciditur itaque puer quis ille puer nisi ille de quo D . dictum est puer natus est nobis filius datus est nobis 3 laetus est enim sub lege ut eos qui sub lege essent lucri-o D saceret quid sit autem in Hierusalem sisti domino dicerem te nisi in satae conmentis ante dixissem circumcisus enim uitiis dominico dignus iudicabatur optutu quia oculi domini 18 Esai. 9. ID Cor. 9, 20 22 Ps. 33, 6

sapientiam P v s. a ait. 3 L sapientia me si in ras. 2 V, sapientem O sapientum ne is in diis P sallere A et et P sugare s. g 3 L fuscare C 4 putas et uilia uerba ed. Rom. uerba uilia libri pastorum eod. Regius Maurinorum et ed. ROm. pastorum A. brophetarum, O prophetarum V deI. et s. cr. m pastorum eet pastoribus hae uerba APB uerba hae cet. 10 potestatem X s. humilitatem, V l sacerdotibus cera. u. P a cupit s a. t 3 P IT cireunt ei latur B itaque letiam l natus datus datus natus in I sub suis M. Aessent . . , sunt A 20 post lucri saceret ad i. sistitur autem inhierusalem sisti m eae sistit rii salam X in eruA. O

est enim X est corr. eae enim . est e . e g. Acr. eicit, est eraA. V

118쪽

sti per iustos uides omnem legis ueteris seriem suisse typum futuri nam et circumcisio purgationem significat delictorum I3M A sed quoniam prona quadam cupiditate peccandi humanae carnis et mentis stagilitas inextricabilibus uitiis inplicatur eo per octauum circumcisionis diem culpae totius futura purgatio resurrectionis praefigurabatur aetate hoc est enim illud quia

omne masculum adaperiens uuluam sanctum domino

uocabitur uerbis enim legis promittebatur uirginis partus. et uere sanctus, quia inmaculatus denique ipsum esse qui lege signetur in eundem modum ab angelo repetita uerba io declarant quia quod nascetur inquit sanctum uocabitur filius dei non enim uirilis coitus uuluae uirginalis secreta reseravit, sed inmaculatum semen inuiolabili utero spiritus sanctus in sudit solus enim per omnia ex natis de semina sanctus d0minus Iesus, qui terrenae contagia corruptelas is

inmaculati partus nouitate non senserit et caelesti maiestate 57 depulerit nam si litteram sequamur quomodo sanctus omnis masculus, cum multos sceleratissimos fuisse non lateat num equid sanctus Achab numquid sancti pseudoprophetae, quos ad Heliae preces ultor caelestis iniuriae ignis absumsit sed εο ille sanctus, per quem figuram futuri mysterii pia legis diuinae

Exod. 13, 2 I Luc. I. 35 2 Augustinus contra Iul. Pelag. 3. 0. contra sec. Iul. resp. I 66. IIII 2I, de ε cc. orig. l. 47 non enim . . . depicleriti cs. Origenes hom in Lucam XIIII XIII I 836be II. in omnes ' legis manidum s. 2 genus A series 'χ typum lipsum n. impium del. 2 et s. scr. typum O. speciem α 2 suturum iam eae corr. 2 A circumcisio cum A. M. P purgationem sonem evanidum s. m ione A cupiditatem in e . P fragilitas ru. latura A suturae E e e . r TX 6 est s. u. A masculinum P in eae masculum αCG 8 ..partes quia fain . it. a. u. P uerba inde ab ipsum esse usque ad speciem figurantur p. 2 M. I desunt in A. intercidit quaternio I eundum e s. ali. 3 P modo v s. o uti via P I nascitur X nascetur ex te 7 3 semen . est enim Augustinus primo loco ext

119쪽

praescripta signabant, eo quod s0lus sanctae ecclesiae uirginis ad generandos populos de inmaculatae secunditatis aperiret genitale secretum hic ergo solus aperuit sibi uuluam nec mirum qui enim dixerat ad prophetam priusquam te forma rem in utero noui te et in uulua matris sanctificaui te qui ergo uuluam sanctificauit alienam ut nasceretur propheta hic est qui aperuit matris suae uuluam, ut inmaculatus

exiret.

58 Et ecce homo erat in Hierusalem, cui nomen Symeon, 2.25 id et homo iste iustus et timoratus exspectans consolationem Israhel non solum ab angelis et prophetis, a past0ribus et parentibus, sed etiam a senioribus et iustis generatio 130 Adomini accipit testimonium omnis aetas et uterque sexus euentorumque miracula fidem adstruunt uirgo generat, sterilisi parit, mutus loquitur Elisabet prophetat, magus adorat, utero clausus exsultat vidua confitetur, iustus exspectat et bene iustus, qui non suam, sed populi gratiam requirebat, cupiens ipse corporeas uinculis fragilitatis absolui, sed exspectans uidere promissum sciebat enim quia beati oculi qui uiderent. 59 et nunc inquit dimitte seruum tuum uide iustum uelut cor B2,22 40reae carcere molis inclusum uello dissolui ut incipiat esse cum Christo dissolui enim et cum Christo esse multo melius sed qui uult dimitti ueniat in templum ueniat in Hierusalem, exspectet Christum domini accipiat in manibus et uerbum dei et conplectatur quibusdam fidei suae bracchiis tunc dimittetur, ut non uideat 0rtem qui uiderit

2 populos o It e u 2 P si qui ergo uuluam sanctificauit s. u. m P ergo enim nomen erat P erat eras. X 10 homo iste Di ras P 11 pastoribus a eae o P I accipit exti accepit eet. I adstruant v s. a 3 P I fragilitatis ii s. u. P exsolui l qui eum uiderunt s. u ait. 3 20 dimittis B post tuum add. ne Et 2 expectate sat eras. P expectet et G in manibus in rus. P uelut quibusdam C suae fidei 'T, m. Gbracchiis P brachiis et. post bracchiis adii. keribus suis

120쪽

60 uitam uides uberem in omnes gratiam d0mini generatione diffusam et prophetiam incredulis negatam esse, 0 iustis. 2, 3 ecce et Symeon prophetat in ruinam et resurrectionem plurimorum lenisse dominum Iesum Christum, ut iustorum iniquorumque merita discernat et pro nostrorum qualitate facto brum iudex uerus et iustus aut supplicia decernat aut praemia. 6 et tuam inquit ipsius animam pertransibit gladius nec Dia, a litistra nec historia docet ex hac uita Mariam corporalis necis passione migrasse: 0n enim anima, sed corpus materiali gladio transverberatur et de prudentiam uariae haut ignaram o mysterii caelestis ostendit uiuum enim uerbum dei et ualidum et acutum omni gladio acutissimo penetransusque ad diuisionem animae et spiritus artuumque et medullarum cogitationes cordis et secreta scrutatur animorum quia nuda metitium et aperta sunt omnia filio is 62 quem conscientia secreta non fallunt. prophetavit itaque Symeon, prophetauerat copulata coniugio prophetauerat uirgo a . i. debuit etiam uidua ne qua aut pro sessi deesset aut sexus. et de Anna et stipendiis uiduitatis et moribus talis inducitur, ut digna plane fuisse credatur quae redemtorem uenisse omnium renuntiaret cuius merita cum alibi deseripserimus cum uiduas hortaremur hoc loco, quoniam ad alia properamus, non putamus iteranda non otiose tamen annos XXXIIII uiduitatis eius expressit quia et septem duode cades et duae quadragesimae aerum uidentur numerum designare. bII ebr. 4. I de uiduis i

tauerat uirgo, prophetauerat copulata coniugio Costerius 8 ne aut Om. qua aut ιγι ras P post sexus adii de dia prophetare