장음표시 사용
141쪽
r,21 sq. enim potest a se trinitas separari denique apertum est caelum, deseendit spiritus sanctus corporali specie sicut columba quomodo ergo haeretici dicunt ni solus in caelo est, qui non est solus in terris aduertamus mysterium. quare sicut columba simplicitatem enim lauacri requirit gratia, ut simus simplices sicut columbae pacem lauacri requirit gratia, quam in typo ueteri columba quondam ad illam arcam, quae sola fuit diluuii inmunis, aduexit docuit me cuius typus columba illa fuerit, qui nunc descendere dignatus est in speciei columbae, docuit in illo ramo, in illa arca typum fuisse pacis et ecclesiae, quod inter ipsa mundi diluuia spiritus sanctus ad ecclesiam suam pacem adserat fructuosam docuit etiam David, qui prophetico spiritu cernens baptismatis sacramentum 93 ait quis dabit mihi pinnas sicut columbas uenit ergo Fra spiritus sanctus, sed adtende mysterium uenit ad Christum: omnia enim per ipsum creata sunt et in ipso constant. sed id beniuolum dominum, qui solus se iniuriis subdidit, solus gratiam non quaqsiuit et ubi aedificauit ecclesiam rogabo inquit patrem, et alium par ac letum dabit vobis. et ut uobiscum sit in aeternum spiritum ueritatis, quem hic mundus non potest accipere, quia non uidet eum nec cognoscit eum merito ergo se in corpore demonstrauit, I 3l As quoniam in diuinitatis substantia non uidetur uidimus spiritum,
Matth. 10, 16 7 Gen. 8, I sq. 14 Psalm 54, 7 6 Coloss. I, I sq. 18 Ioh. I 4, 16 sq. Augustinus epist. 148 6 risabo . . . p. 96, 2 so83umus audiamus)1 a se Om P, post trinitas transponi L 2 et deseendit E 5 quare re a. u. uetere P 8 deluuii di m 2 speciem X meras. O, e . 0 1 et αBC, m. et deluuia A 3 auida. . I mihi m. B pinnas P, A pennas P, eet. I enim a M., A 17 m G 18 gratiam non quaesiuit transponunt post aedificauit X I paraeletum CFLO pataclitum χ Au--tini codices meliores et i eae e n paraelytum H dabit om nobis ut ut a M.,3 P, dabit uobis qui Augustinus 20 ps X soni victat V 21 uidet iis e m3 P 22 ognoscit , cognosce P, B
142쪽
sed in specie corporali uideamus et patrem sed quia uidere non possumus, audiamus adest enim beniuolus deus, non derelinquet templum suum uult omnem exaedificare animam uult eam ad salutem insormare uult lapides uiuos a terra ad caelum transferre diligit templum suum et nos diligamus eum si diligimus deum, praecepta eius seruemus si diligimus eum, nouerimus eum qui enim dicit quia nouit eum et praecepta eius non seruat mendax est quomodo enim potest
deum diligere qui non diligit ueritatem eum deus ueritas sit audiamus ergo patrem inuisibilis enim pater. sed et filius id inuisibilis secundum diuinitatem deum enim nemo uidit umquam cum ergo filius deus, in eo utique quod deus est filius non uidetur, sed demonstrare se u0luit in corp0re et quia pater c0rpus non gerebat ideo probare uoluit pater nobis in sa re filio se esse praesentem dicens: filius meus es tu, in te iocon placui si uis discere filium cum patre semper esse praesentem, lege fili uocem dicentis: si ascendero in caelum, tu ibi es si descendero in infernum ades si patris testimonium quaeris audisti Iohanne crede ei cui se baptigandum credidit Christus, cui pater filium caelesti uoce con ro
1 A add. ni3 sed in quia . in 3); m. specie . . . quia in I. m. sed in speciae corporali uideatnus et patrem A in m. 2 possimus X v s. -U derelinquet C derelinquit αX relinquit -et eorr. exaedificare Et P . . aedificari A aedificare exaedificari ex eras. O eet uult. . . informare Om. eamJ enim X nos diligimus eum si si praecepta eius m. α BC 8 enim nim in ras. B. m. I audiamus va. u. 2 P 11 enim ergo 'T 2 ergo filius di 'LP quod d
a. u. GV uoce A 18 in ad BL 19 crede igitur A igitur s. u. 3 eae te P ad baptigandum P 20 redidit di
143쪽
misit dicens: hic est filius meus dilectus, quo 314 Asb eonplacui ubi sunt Arriani quibus non placet filius in quo conplacuit pater hoc non ego dic neque hominum quisquam loquutus est neque enim per h0minem deus neque per angelos neque per archangel0s, sed ab ipso patre uox de caelo missa signauit deinde alibi idem pater repetit dicens hie est filius meus dilectus in quo conplacui; ipsum audite, dicentem utiquo audite: ego et pater unum unius qui ergo filio non credit non credit patri testis est ille do filio si dubi Biduatur de filio patorii non creditur testimonio deinde cum dieit in quo conplacui, non aliena in filio sed sua laudat. quid est enim dicere: in quo conplacui nisi quia omnia quae habet filius mea sunt sicut filius dixit: omnia quae habet pator mea sunt inditarentis enim diuinitatis poten- re tia n0 secernit inter patrem si filium, sed unam patri filioque
participat potestatem credamus patri, cuius uocem elementa CS0nuerunt credamus patri, cuius uo ei elementa obsequium praestiterunt credidit mundus in elementis, credat in hominibus credidit in exanimis credat in uiuentibus credidit in et mutis credat in l0quentibus credidit in his quas non habent
2 araiani P pr. a. u. ma ariani L 3 ego non B et stylia Zes . C quisque loquutus Afri locutus et entia PFL, Om cet. 5 neque per archangelos Om P, ante neque per angelos ponit patre re in M. Mitt. P si deinde a. u. 3 audite m. X.
audi filium ' non ered di P patre si . patrem l paterno no s. v. P patris B eredatur om non X II sua FO suam, i quae habet filius mea sunt quae habet filius et pater habet χ sicut filius dixit sicut filius B sicut et quae patris sunt filii sunt filius dixit indisserentis P is in rus. indifferentes X
-Is eorro et, in qu i ens s. entis V indisserentiis r I patris X filiique corr. 10 6 credamus ... sonuerunt om G uocem ciem inras. F in s. 2 uoci uoce Et voci I sonuerunt . . . elementa
Om ut patri fori filio es Luc. S, 24 sq. 8 prebuerunt P praebuerunt L I credidit di pr. s. u. 2 P crediti in mutis . . . credidit om α 20 eloquentibus A es Marc. 7, 37 credidit . . . Sensum m. quae qui Ost U
144쪽
98 A in bis ora Lisensum credat in his qui sensum ut deum cognoscerent
Et ipse Iesus erat incipiens fere annorum XXX, qui rixp3 2a putabatur esse si lius Ioseph do generationibus dicturi. quarum nonnullam videmus ii euangelio secundum Matthaeum uel in hoc, cuius interpretationem habemus in manibus esse distantiam quoniam non est credibile aduersantia sibi sanctos uiros potuisse dicere de gestis praesertim domini salutaris quanto studio possumus non dixisse eos discrepantia domon id 2 stremus et primum omnium neminem mouere debet quod ita scriptum est: qui putabatur esse filius Ioseph bene enim putabatur, quia natura non erat, sed ideo putabatur quia eum Maria quae Ioseph uiro suo erat desponsata, generauerat sic enim habes nonne hic est filius Ioseph abri is diximus supra qua rati0ne per uirginem diximus etiam qua ratione per desponsatam et quare census temp0re nasci uoluerit dominus salutaris: non alienum tiam uidetur ut qua ratione abrum patrem habuerit declaremus hoc enim typo euin patrem sibi esse demonstrat, qui fabricator omnium con eo
didit mundum iuxta quod scriptum est in principio secit Q 3ll 'deus caelum et terram nam etsi humana non sunt conparanda diuinis typus tamen integer est, quod pater Christi igui
Matth. , I sqq. I Matth. 3, 55 21 Gen. I, I23 Matth. 3, II eredat, eae redidi P 2 eonsequuti AF consecuti cet. XPLICI LIB I. INCIPI II PAEXPLICIT LIBER BIMUS INCIPIT LIBER SECUNDUS L qui adii. DE EUANGL LUCAE B et LIBER PRIMUS m. it X XPL. DE VANGELIO SEU LUCA LIB. II IN C. LIB. III A DE EUANGELIO LIBER II EXPLICI INCIPIT IISDEM LIBER TERTIUM FINIT LIBER CD INCI LIBOERTIVS C EXPLICIT LIBER SECUNDUS INCIPIT LIBER TERTIUM 4 XXX
APL triginta et gestis generationibus χ saluatoris χ12 esse om G 13 enim ait L qui APB I disponsata cet desp. vi 2 U I declaramus e s. a ni3 Praeclaramur L 23 igne
145쪽
Expositio euangelii Lucae III 1 3 13 13 - 1315 Α).
operatur et spiritu et tamquam bonus animae laber uitia nostraeircumdolat cito securem admouens arboribus in secundis, secare doctus exigua culminibus seruare sublimia, rigida mentium spiritus igne mollir et in uari0s usus omne humanum genus diuersa ministeri0rum qualitate larmare. Cur autem Ioseph magis quam Mariae generatio describatur, eum Maria de sancto spiritu generauerit Christum et Ioseph a generatione domini uideatur alienus dubitare possemus, nisi consuetudo nos instrueret scripturarum quae semper uiri orii ginem quaerit. sic enim habes: hares sui filius Iuda principis tribus hic generauit Esrom et Esrom generauit Aram si Aram generauit Aminadab et Aminadab generauit Naasson et Naasson generauit Salmon et Salmon generauit Boos et Boos generauit Obs D st Obsid is generauit Iessae et Iessae generauit David uiri enim persona quaeritur, qui etiam in pnatu et reliquis curiis ciuitatum generis adserit dignitat0m quam deforme autem si I3l Arelicta uiri origine origo seminae quaereretur, ut uideretur patrem non habuisse ille totius mundi populis praedicandust
146쪽
sed etiam alibi diuerso ordine generationen doceamus esse decursam, ne hic quoque euangelistae discrepare uideantur qui ueterem ordinem sunt secuti si enim habes fuit homo ex Arath, et nomen eius Elcana, filius ieremi et si lius
Heli filius Oeti uides et a patribus ad filios et a filiis ad rapatres originis descriptionem uetere more contextam, uides ubique familiam per uirorum generationes esse decursam noli mirari si Matthaeus ab Abraham usque ad 0seph, Lucas a Ioseph usque ad Adam et deum generationum ordinem percucurrit noli mirari quod I0seph origo descripta est etenim id secundum carnem natus usum debuit sequi carnis et qui in saeculum uenit saeculi debuit more describi, maxime cum in Ioseph origine etiam origo sit Mariae. nam eum uir iustus fuerit Ioseph, utique ex tribu sua et ex patria sua accepit uxorem nec potuit iustus laeere contra id quod lege prae is scriptum est sic enim habes quia unusquisque in hereditatem tribus suae patria adhaerebunt filii Israhel nec de tribu ad tribum transibunt et omnis filia quae habet hereditatem tribuum filiorum Israhel, uni ex populo et ex tribu patris sui erit uxor itaque et census tempore ascendit I0seph de domo me de patria David, ut profiteretur cum Maria uxore sua quae
rit P cu pr. s. u. I seu pr. del. 2 praeeucurrit L percurrit XI discripta X deser m O, 12 discribi ny in PEI T. m. cet. Id oseph his. . P liginem X in e . V origo, O. m n origo C l et uel in my. 3 et A l poterat L perscribtum A perscriptum G praeceptum hereditate AB IT tribus suae sua et tribu A suae om tribus B filii i tert. s. u. m3
147쪽
Expositio euangelii Lucae III 4 5 lal B-F3. 10 lex eadem domo et ex eadem patria professionem desert utique eiusdem tribus et eiusdem patriae se esse designat.
5 Coguuta quoque Mariae inducitur Elisabet. primo qu0d
omnes Iudaei cognati quemadmodum et ap0st0lus d0cuit dicens: optabam enim anathema esse ipse pro fratribus meis cognatis secundum carnem, qui sunt Israhelitae. 0- gnatae ergo quia ambae Israhelitae erant simul et cognatae, quia ambas erant ex tribu Iuda didicisti ex tribu Iuda Mariam, disce et Elisabet . nam exsurgens Maria in diebus illisi abiit in montana cum festinatione in ciuitatem inquit Iudas et intrauit in domum Zacchariae cum enim iuxta tribus suas M0yses habitare unumquemque praescripserit utique eum in ciuitate Iudae manserit erat et in tribu Iuda maxime eum ex genere Elisabet fuerint sacerdotes, qu0rum deus p 0rtio is est simul quam pulchrum, ut cum illa praenuntium Christi. Christum ista generauerit et altera de sanct spiritu conceperit. altera sancto repleta spiritu pr0phetauerit, secundum carnem quoque uideantur fuisse e0gnatae quae secundum deum spiritalis cognationis consortio non carebant qu0dsi omnis seminae ad caput uir secundum sanctum apostolum et sunt duo in carne una secundum legem diuinam utique hi qui una caro erant et unus spiritus qui poterat fieri ut uiderentur patriam et
148쪽
tribum abore diuisam accedit illud quod etiam angelus Gabrili et de domino praenuntiauerit quod dabit illi dominus
sedem David patris sui certum est igitur etiam Mariam lJlha de David generatione manasse simul etiam discimus nihil re- serre quo ordine generationis series exprimatur cum iter hinc atque inde sit peruium. Cur autem sanetus Matthaeus ab Abraham generationem enumerare coeperit Christi sanctus uero Lucas a Christo usque ad deum perduxerit explanandum uidetur sed prius cursanctus Matthaeus, cum ab Abraham c0epserit generationis r iodinem, non ita posuerit 'liber generationis Abrahae' sed liber generationis Iesu Christi fili Dauid fili Abraham et cur hos duos potissimum n0minauerit nequaquam praetereundum puto non enim otiose fidelissimi auctores generis eliguntur, ut intellegamus quod in ipsa generatione carnis spiri istalis magis successio requiratur duo sunt enim isti uiri in quos manaverunt promissa diuina prior Abraham, qui ante Moysi legem et ante p0pulum Iudaeorum propria derelinquens e cogn0scens deum meruit fidei testimonium quia credidit deo et reputatum est ei ad iustitiam, qui etiam a deo ad accepit oraculum dicente sibi ex de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram quam tibi monstrab0, et faciam te in gentem magnam et benedicam te et magni sicabo nomen tuum et eris benedictus, et benedicam benedicentes te et maledicam maledicentes te et benedicentur in te omnes tribus
149쪽
terrae uides ergo congregationes gentium et sacrosanctae ecclesiae coetum oraculo diuino huic primo esse pr0 missum. I et ideo is auctor generis debuit designari, qui instaurandae 8 ecclesiae sponsionem primus emeruit David quoque meritos et ipse auctor generis declaratur, quia cum iureiurando responsum quod ex ipso secundum carnem Christus futurus esset accepit sic enim seriptum est iurauit dominus David ueritatem, et non paenitebit eum: ex ructu uentris tui ponam super sedem meam et alibi semel i iuraui in sancto meo si Dauid mentiar semen eius in aeternum manebit, et sedes eius sicut sol in conspectu
meo et in aralipomenis et erit cum conpleti fuerint dies tui et dormieris cum patribus tuis suscitab0 semen tuum post te qui erit de uentre tuo, et parabois regnum eius ipso mihi aedificabit domum et erigam sedem eius in saeculum ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium et misericordiani meam non dispergam ab eo sicut dispersi ab his qui ante te fuerunt. per Esaiam quoque idem dominus deus generationem domini 1 reuelauit dicens: exibit uirga de radice Iessae et si os ex
ergo A igitur et sacrosanctae BC tacrosam tum et 2 ora
culo o ali. Hum P esse primo χ 3 is his F et ii eras Pon auctor his G instaurator caulae ecclesiae X responsionem AB 5 quia qui P responsum accepit om deinde accepit A iurauit bis a cili. A 8 ueritatem in C ex et de Er 9 meamJ
tuam ed. Om. et lib. III 8 42 10 uerba inde a se inen usque ades tu p. 22 M. Id desunt in A. in quo infra mons. Iii P m. saec. XV hae adseripsit hic difici ut nUni III interciderunt ver quaternione duo 1 sedis X -es corr. U I paralipomenis Ono isma E paralipomenon C paralipi minonis V paralipomononis F paralipominonis L paralippem enon . et i tui I, Om. ei. cf. tum ου a
150쪽
radice ascendet et requiescet super eum spiritus dei. spiritus sapientiae et in tollectus et infra: et erit radix Iessae et qui exsurget imperare gentibus in ipso gentes sperabunt et alibi puer natus est nobis filius datus est nobis, cuius principium super umeros eius, et uocabitur nomen eius Magni consilii angelus adducam enim pacem super principes et salutem ei. magna potestas eius et pacis eius non est finis in sede David et in regno eius. in quo quila quoque interpretatione non quasi de homine, sed de eo qui ultra Ohominem esset videmus exstitisse promissum idem enim inter l3lr, pretatus est puer natus est nobis, si lius datus est nobis, et facta est mensura eius in umero eius, et uocabitur nomen istuc admirabilis consiliarius consiliarius meus, sortis, potens pater saeculi princeps pacis eius ibinpleta est disciplina et pacis eius non est finis supra sedem David et supra regnum eius. Omnia conuenire de Christo euidentibus signatur oraculis. nec posse diuinae fructum potentiae ad Salomonis gratiam derivari, qui David filius fuit, cuius finis haud dubie cogno et B scitur finis enim sui r0gni Salomonis et pacis, ut Regnorum
lectionibus demonstratur unus est Christus cuius regnum non
hab0t finem deinde nullis Salomon gentibus ni perauit, Christus