장음표시 사용
141쪽
dus Nodorum Lunae in Flamstedianis Tabulis ad calcem Wisthoni legitur Ist, s V, 43'i; sed est error typographicus, ut patet ex numeris consequentibus, U. g. biennii, qui debet esse duplus praecedentis . Corrigendus ergo sic, ut ejus dimidium sit motus annuus 39, IV, 43', quantum numerant Tabulae Rieetolii tεὶ, De la Hire, Cassni. Α Nobis inventus est gr. I9, 19, 43', I ', I ', s s , alias I V, 43 ex quo eruitur motus diurnus nobis 3', Io', 38Ρ, Ι 8 V,r5 . Annis Ist, Τabulae Anglicae dant 7, 2 ', χχ . Hireanae & Cassinianae I, 2 ', a M. Anni Lunares bais,entur multiplicando per Ia superiores medios motus mensium I proinde ra Menses Synodici nobis conficiunt dies 3sq , h. 8, 48', 37 , 28'', sive, ut alii numerant 8, 48', 38', Ia'', vel x o & hic est annus Lunaris Communior, cui consequenter ad annum S Iarem civilem 36s dierum deficiunt pro annua Ep cta , sive aequatione dies Io, h. rs, ra', Ia', ut hamhetur in Tabulis tam Hireanis, qu m Cassinianis N bis d. Io, h. Is, II , et et , 33 quibus exhibentur Epactae pro inveniendis Syzygiis, dato quovis Ann Tum numero, quarum loco in aliis habetur arcus eis longationis Lunae a Sole in gradibus & minutis. Ca suo Seniori annus Lunaris fuit dierum 334, h. 8, 48 , 33 , s , 43 V, 4O . Quo numero subtracto ab anno Medio Gregoriano Astronomico, relinquit pro annua e pacta aequinoctiali dies Io, hor. II, O , 3 sc , t , Io . Huic suppositioni innixas Calend xii Epactas pro inveniendis Noviluniis mediis C vius censuit tuto assumi posse ad annum 8too: CastaurParens etiam ultra annum Christi t3roo , lichi non extendat ultra annos aio oo periodi sibi peculiares. Anni Lunares ex ra praecish Lunationibus adhi-
142쪽
hentur a Pbitino de la Hire in Eclipsum periodo et
communiter tamen a Populis connecti solent cum annis Solaribus per Epaetas civiles Ix , vel Ia dierum saut per additionem Mensis Embolimaei , sive intercalaris, & tunc annus Lunaris continet XIII Lunationes, quae absolvuntur diebus 383, hor. 13, min. 1', vel εχ . Populi qui utuntur anno Lunari sunt . Hebrati, Graeci Veteres, Turcae,&c., sed vario aequanis di modo, qui videri potest apud Cbronologos ' . aia quibus non omittendi Sinenses. Singularis fuit aequatio Solaris apud Athenienses, & Numae Pompilii apud
Romanos , quorum quadriennium Lunare aequabamequadriennio Solari, quando, cognito anno Lunari 334 dierum non 333 , Sacerdotes non perturbabant eorum Leges, videlicet, ut post primum biennium fi rei additio mensis Merhedonii paris et a dierum, post secundum biennium Methedonii imparis 23 dierum: summa enim totalis hi dierum I si in utraque forama est eadem . Mensem Embolimaeum addebant Grae-Ci anno 3 , I , 8 , t , I , t 6, I9, initio ducto a plenilunio post bolstitium aestivum . Alterum Adaν Hebrai subdunt anno 3, 5, 8, 3I, 16, 1 Is sesinitio ducto a Luna Paschali in anno Sacro, a Luni Septembris in anno civili. Turea, & Arabes in cyclo29 annorum inserunt diem intercalarem anno a ,s, , ε. , 13, II , 18, 21, 24, 26, 29, initio ducto a
die is Iulii , in quam incidit Fuga Mahomeris H
gira anno Chri iti fiat. Sinenses annum suum Luia narem, constantem II mensibus alternatim as, & 3o
143쪽
dierum, inchoant ab eo Novilunio, quod propius estas gradui Aquarii, quas a medio inter Tropicum,
atque AEquatorem : & singulis quinquenniis aequantsuum annum cum Solari . In fine Primae In vestigata addidimus caeteris formis annum Bel o. Dracontie antadier. 3 6, h. I , set ra , quo Sol & caput Draconis contrario itinere sbi occurrunt. Ex annorum cognitione devenitur tandem ad eonis dendos Creus, in quibus certa Lunarium quantitas una cum determinato annorum Solarium numero cominpletur . Eo perventum est prim b, comparando veteresia servationes cum recentioribus. Secundo, per additionem , quaerendo ex Tabulis numerum aequaIem dierum, horarum, &c. in motihus utriusque Luminaris. At Cycli hac duplici via quaesiti non solent esse exactissimi, v. g. Cyclus XIX annorum Iulianorum reducit in fine novilunia, & plenilunia media hor. I,
min. 2T , 3IV, 33 , ante priscam sedem, quam habebant initio: adecique nisi habeatur ratio hujus aequae tionis, inducere potest in errorem sensibilem saltem, post plura saecula. Idem cyclus Solaris Ennea decaet ridis constat is annis Lunaribus, ac praeterea septem aliis Lunationibus, quas dicebamus a variis vario mOdo insertas. An non esset perfectior Periodus, i rua complerentur tam anni Solares, qu1m Lunares: ed quis hanc consonantiam invenit λ Idcircb tertiam viam aperiemus, comparando invicem proportiones anni Solaris, & Lunaris. Quia verti etiam hac meth da arduum est paria Deere illa tempora; proptere adverto , qu bl si necessaria foret brevis aliqua aequatio, ea nec impediret moralem aequalitarem, nec eis emplo careret. Sic Periodus Annorum ii 84 stylo Gregariano, qua utitur illustris. Praesul Franciscar Blauebinus in problemate Paschali, propos. III, initio ducta ab anno t6oo aerae Christianae , exigit ut ultimus, qui deberet esse Bissextilis, fiat communis 3σs dierum; tum enim putat medios Lunae motus resti-Disitigeo by Gorale
144쪽
tui exactissimh ad eamdem feriam , anni diem, hoe. ram, minutum, &C. Caeterum quo aequatio fuerit brevior, eo cyclus erit persectior, cum indigeat minori correctione; persectissimus, si nulla. Viceversa, eli imperfectior periodus, quo majori indigeat correiactione . Demum, qu6d Astronomorum dissidium citea Lunae motus non impediat cyclos condere, ostende mus in quinto Fundamento.
Fundamenta, s Artisseium Constructionis
g. v II. De Eclipsium perfecta restitutione, ae varietate.
ΙΡΕrfectissima Eclipsum Apocatastasis,
sive exacta in omnibus circumitantiis, etiam extrinsecis, restitutio, inveniri non potest intra pauca annorum millia.
Id evincunt observationes: Nam Stellae Fixae ab orbe condito ad nostram aetatem spiras diurnas quotidie variare apparuerunt, ut patet ex continuato a cessit Polaris ad Polum Mundi Boreum, atque ex imtersectione Eclipticae, & AEquatoris perinde enim. est, sive dicas AEquinoctia praecedere Tellure mota, sive Fixas progredi secundum seriem Signorum Telim re immota . Unde totum circulum, juxta Cassinum, conficient annis circiter afroo; tribuit enim singulis annis si , vel in hypothesi Rivisti as 1 ο; singulis enim annis tribuit so , Ao . Similes varietates in aliis P a coris
145쪽
eorporibus Coelestibus , servata proportione, notatae sunt, ut constat ex lento motu Apogei , sive Aphelii etiam primariorum Planetarum. Eclipses ergo etiamsi redirent ad eumdem gradum Zodiaci, eamdem horam, &c. non haberent eumdem respectum extrinsecum ad Fixas , & Planetas , nisi tam illae , quam istorum Apogea suum cursum pariter confecissent; quod cum obtineri non post at intra pauca annorum millia, neque intra hoc spatium idem respectus extrinis secus haberi potest. Quare verissimum est Deum, juxta phrasim Sanctorum . in boe Dealorum earmine nunquam bis eumdem versiculum, sive eamdem Astrorum combinationem iterasse . Qubd si humani vultus disso militudo in tot diversis mortalibus Recundam Divinae mentis ideam indicat, nonnὸ eamdem monstrant motus Coelestes per tot saecula mira varietate constantes p
Neque eadem habitudo, ipsis siclipsibus quodammodo intrinseca, intra Pauca saecula sperari potest restituenda, &Omnes circumitantiae per se ad deliquia
Nam quantum ex Eclipsium historia, a pluribus
ante Christum saeculis repetita. atque ex oculari nostrorum temporum inspectione indagare licuit, semper aliquam varietatem deprehendimus, ves in obscurationis quantitate, vel in qualitate, sive ad Austrum, sive ad Boream magis, minusve inclinante, vel in duratione & tempore , vel umbrae ingressu , atque gressu per diversos gradus peripheriae, sive transitu per diversas maculas , aruue ragiones.
Sit primum Exemplum in singulari Rieeioti com
146쪽
binatione: gratulatur hic Auctor, & gratias agit Deo, qu5d sibi reservaverit invenire duas Eclipses usquequaque similes , quales olim frustra optamerant Astronomi,
lichi intervallo annorum Julianorum rasa. I dierum I 6 e diit antes: alteram anno reto ante M lirilium Bainbulone a Chaldaeis observatam nocte sequente primam diem Septembris hora ad Merid anum Bononiae relata h, 6, m. 3 , Sole primum Virginis gradum obeunte ; alteram anno i 643, die a 3 Septembris stylo Gregoriano, a et stylo Iuliano, hor. I. Sole in gradu Librae Al. Fateor utramque fuisse prope nodum Australem , utramque sex digitorum ad Boream, & habere plures alias, sive convenientias, sive approxima. tiones; sed nec erat eadem anni dies, nec eadem Luminarium longitudo, sed diversus gradus in Zodiaconec eadem dii antia a Terris, nec eadem latitudo. Secundo : Nec idem gradus A nomaliae, cum in primo casu Luna distaret a suo apogeo grad. x6O ; in secundo ros. Tertili: Consequenter in primo casu apparens Lunae diameter erat aliquanto minor, in secundo aliqua nid major. Quart5: Similiter in primo casu paulli remotiora nodo, in secundo paulo propior; ergo, neque haec combinatio habet omnes circumstantias per se pertinentes ad Eclipsim aequales.
Seeundam Exemptam sit in duplici Lunae desectu, quorum alter ab altero caeteroquin remotissimus,
cum invicem distent triginta ferme Saeculis V. CLIoannes Domιnteus Caynas par simillimum visus est invenire in Eclipsi Lunari anni i os, die a civili me ss Ianuarii; & in ea, quae contig t anno 3 66 aerae Nabona Iaris in eodem fer h loco Zodiaci; eadem anni Iuliani die, & quasi eadem hora; antiquam enim illam cons gnat hor. 6, min. 36 , matutin. diei civilis 23 Decembris anni 383 ante vulgarem Christi E-Pocham; recentem ver 5 diei tertiae civilis Mensis Ianuarii anni aro 3 stylo Gregoriano, quae dies Anglis,
147쪽
qui Calendarii resormationem non susceperunt, erat Decembris anni r o 2 in forma Iuliana. Omisit autem inquirere, num ea combinatio sit ex iis, quae per aeeidens dicuntur evenire, an certa periodi lege recurrat, quod nos infra quaeremus, interim advertendo inter utramque intercedere annos Iulianos Solares completos zo84. Caeterum in hoc quoque recurissu non unum discrimen est invenire. Etenim obse vatio Babylonica serebat defecisse Lunam ab ortu a stivo, Parisiensis vero, ex appulsu umbrae ad Aristarchum affert ejus transitum aliquantulum viciniorem nodo orientali; ergo nonnihil differunt in qualitate. Quantitas summae obscurationis in primo casu Babylone videri non potuit, quia Luna occidit deficiens ad
3 circiter digitos. Parisiis in secundo casu et digitor. min. 18' vidit Fbilivas de la Hire. Initium Eclipsis
Babylone visae, ut eruitur ex Ptolemaeo Lib. IV Mais gnae syntaxis, fuit hor. s , min. 3o' post mediam n ctem . Initium vero alterius defectos Parisiis observatum hora s , min. 33 post mediam noctem. Sed di L ferentia meridianorum Babylonis ad Fufratem. & Lutetiae ad Sequanam nonne adducit discrimen majus, vel certh non minus horis duabus cum dimidio pHora ergo primae observationis, lichi serε eadem numeretur in diversis Meridianis, non erat eadem absoluth , sive respectu ejusdem Meridiani, ae proptere, etiam in temporis circumstantia est aliqua diversitas non spernenda. Sed ne quis suspicetur hanc varietatem in longo saeculorum intervallo reperiri, non auistem intra breve spatium. Sit tertium Exemplam in duobus desectibus Sola xibus grados periodici dominantis, & omnium , qui hoc saeculo in Europa apparuerunt maximis. Primus contigit anno I o6, die ia Maji: Romae, ex observatione III. Franei lii Blancbini initium h. 8, 19-, 48
148쪽
post mediam noctem: to digiti obscurationis hor. Io,r , Is , summam obscurationem, aliasque determinationes nubes notare prohibuerunt. Finis h. I, 24 , ImNos, qui tum eramus Romae , summam obscurationem existimavimus majorem ro digitis, remanente ad Bois
ream parte Solis non obscurata dig. t ἰ fer h. Eum. dem defectum Parisiis coram Ludovico Magno, totaque Regia Domo apud meli observarunt Casinus filius, & De la Hire Iunior: initium dubium propter
nubes hor. 8, min. 25 matutin. finem h. Io, Ar . 34' , summam obscurationem definierunt unde ei m digit rum cuwaliquot minutis. Di ameter Lunae superabat apparentem Solis diametrum minutis 2ἰ circiter: qua. re in Provincia Occitania , & Delphinatu fuit Eclipsis totalis eum mora, quae mora Arelate dicitur fuisse quinque minutorum , hoc est , omnium possibilium maxima. Proptere, obscuritas fuit summa non sine quodam horrore, qualis non sentitur in noctis tene-hris. Venus, Mercurius, & Fixae nudo oculo conspectae , Aves nocturnae a suo nido eruperunt, diurnae in suos sese nidos receperunt. Nihilominus in ea obscuritate circa Lunam appatuit quidam fulgor. subpallidus, sive ex inflexione radiorum Solis, sive ex atmosphaera alterutrius Luminarium, iuxta varias Physicorum sententias. Iunioris parens Pbilinas de la Hiare in Regia Parisiensi Specula determinavit initium
h. 8 , m. Is , qχ' matutin. , diametrum Solis 3 i , 43 . Di ameter Lunae erat major Solari ex observatione Cassini Seuioνιι 1 circiter. Summam obscurationem dig. ro , 38 , hor. p. 3l , 42 , statuens differentiam
inter Marti ad occasum. & speculam 3 temporis. Placuit hane Eclipsim eligere inter plures a nobis visas, quia cum Sol esset non longh a suo Apogeo, &Luna non longe a suo Perigeo, est combinatio valde apta, ut fiat Eclipsis restitutio. Videamus an facta fumrit proximo tempore, nempe in fine illius simplieis
Periodi anno ara , die a a Maji, quando pariter fuit
149쪽
SCIENT. ECL. PARS III. Eclipsis Solis totalis in pluribus Galliae locis. Sed
quoniam apparens desectus Solis est vera defectio Telia luris, in primo casu anni Iros, motus umbrae in superficie Terrestri erat ab Africo in Boream : Cc pit oriente Sole in oceano Atlantico inter Cayennam Insulam, & Caput Viride, tum per intermedias Regiones processit versus Tartariam Sinensem , circa cuisius mare Orientale desiit φὶ umbra mera, sive totalis Eclipsis occidente Sole. In secundo casu, nempe an ni 1 14 Eclipsis μὶ totalis, sive umbra mera coepit quidem oriente Sole citra aequatorem ; sed in oceano Pacifico ultra Cali forniam prope meridianum 23o rium curvam describens circa superiores GroElandiae partes, quasi circa suum polum, desiit occidente Sole in finibus Italiae prope Alpes , ut videri potest in Typo D. Mansteri . Hoc unum discrimen in motu umbrae merae, & Iocis illi subjectis affert secum tot
differentias, ut caeteras liceat omittere. Quod si tamia varietas, ubi maxima sperabatur aequalitas, nonne hoc confirmat, quod antea dicebamus, exactam Eclipsium apocatallasim fugere universas, quae extant Praeteritorum saeculorum observationes p, UIlI. De Eclipilium resilutione morali.
Periodica Eclipsium revolutio non
frustra inquiritur: varietas autem , quae intervenit, ut & Astronomorum dissidium in Tabulis, non turbat moralem restitutionem; imo nec physicam, quae est communis suppositio apud Astronomicarum Tabularum ConditoreS. Fru-
150쪽
Frustra inquiri dicitur , quod vel non datur tria rerum universitate, vel quod humani ingenii vires ita superat, ut illud assequi cum ordinariae Providentiae auxiliis non valeant, vel quod sit prorsus inutile . . Nihil horum convenit periodo Eclipsum. Non ergo frustra inquiritur; nam prim b, qudd detur in rerum
universitate evincunt observationes; sicut autem Trigo. nometriae non obstat, qu bd Diagonalis sit in commensuis xabilis lateri, aut diameter circuli peripheriae; ita in re noli ra si motus coelestes forent re ipsa in commensurabiles, non obitaret quominus per particulas minores, & minois
res in infinitum redigantur ad insensibilia in assignand differentia: si vero aliqua in motibus Coelestibus admitateretur inconstantia, ea non foret sine certa , & constanti Lege. Seeundo: Qudd humanum ingenium, Deo adjuvante, earumdem Periodorum rationem reddere possit in Terris, constabit ex cyclis tum Veterum AEgyptior um,& Chaldaeorum, tum Recentiorum. Tertio: Quhd non sit inutilis inquisitio eruitur ex objecto; nam praeterquam- quod clamat vetus adagium: Deus Natura nibit suis
stra , inde fit manifestum , qudd nulla methodus facilior, aut expeditior inveniendi Eclipses, sive praeteritas, sive futuras, quam applicando ejusmodi Cyclos cum deis bitis cautionibus: Quod illi melius intelligent, qui longioris calculi molestiam snt experti: quini nati teste
Seueea sq), fruilra a natura tanta spectacula ederentur,s non invenirent spectatores : Nos autem tantis spectaculis geuuit perditura frum v operis fui, si tam magna , tam pulcbra non admiremur. Altera pars passim supponitur ab Astronomicarum Tabularum conditori.
hus , scilicet motus Coelestes in aliquo vero sensu elisperiodicos , & in sese redeuntes . Quare quando tria prioribus fundamentis visi sumus ponere bas m contrariam , re ipsa non adversati sumus Communi hypothesi, sed solum exposuimus quo sensu sit intelligenda, ut loquendo in rigore Mathematico, semper in redi.