장음표시 사용
271쪽
Liber Q. Commenta ij Literales & Morales,
nitas est animae & corpori sobrius potus. 3 s. Vinum multum potatum restationem, M iram, de ruinas multas facit. 39. Amaritudo animae vinum multum potatum. 4o. Ebrietatis animositas, imprudentis offensio, minorans virtutem, te faciens vulnera. q2. In conuiuio vini non arguas proximum: M non despicias eum in iucun ditate illius: ψα. verba impropetu non dicas illi :α non premas illum in repetendo.
Exs. i. honestatui facili earnes, oe cogitatin i Pim -- a feret sonum. Graecὸ pro honesta-
D . est opum. Studium & eum colligendarinia opum absumit' vites,& robur corporis exedit: cogitatio enim nimium intenta harum acqui sitioni somniim impedit , ex quo corporis v Quam stula pendet. Mortales istulti ho- homines d- ne stati in ex opio is metiuntur. VndE diuitias
eos i. praescientia avertis 'sim Glicitudo anxieta prouidendi tibi in post,
tum de superstitis opibus aduersiis varios casus , quos vel praetat, vel metuit obuenturos non raro mentem aufert a Deo, a recto, ab studio talitis ; inebriat enim , & iorit animam. Et e contra infirmitais grauis hori ficit .Hi-ν m. vigilem, somnique expertem. Graecδ, ct inmetirasons Mim , t erat foet rum. Solicitudines enim animi nocenti res sunt morbis, nam hae sol uno minuuntur, aut tolluntur; solicitudo vero somnum
Vos . 4. I tu es AouPegati me Diues laborat, ut augeat opes, sed . bonis partis scui non poterit, cum voluerit. rma diues licet, Lai ratius pauPer in di- tioue victio, se. Q illi pauper es et, laborauitiis, seu eum diminutione victus Laudans os, de genium suum victu necessario, ut opes augeat: tamen in fine, animo necdum saturo et t. sed nouis opibus eorradendis perinde inhiat, ae si nullas aequi iiiii et, &quali omnibus egeret.
Arato tam ' Pr Teisto auaro tim deest quod habet, tu unquod quod non habetqquia ' P . dii diligit, in Isi itis. e.
abist Qm diuitias amat, iniustus erit, de qui corru pinilia bona insectatur, Graecc enim est, O repti e G corruptione replebitur. Conseq ieeur sors in ea corruptilia bona. sed non im-Qui corini plebitur bonis veris, sed corruptione. ' Nam tibilia amat, qui amat corruptibilia, corruptionem nancis
Unde qui magis est diues, uberiori est Plenus corruptione.Jὐ Midii dari r in auri easus, seu in casus & ruinas propter aurum ita ei derunt. si casus. apponte vocat. ii castis R. tui- agnati auro seu diuitiis. J Et facta est ius cisi sitonia tisi arum, & specie ac sulgor perdidit. Inoeciei sus, ait, in ora Avarus enim ibi adiuitiarum i pe-isbis taedion ipsis diuitiis potitur. Micerrimit in pla uiuiti ne ob iselam speciei, vel nominis fruitionem damnari d ners. . Li nn ossensi is est auri sacri Paurium, offendiculum, scami ilum seu lignum in quod impingens aliquis cadit 3 est aut viri, cuiauati tanquam suo idolo lacrificant. Uaitati qui sectamur illud: σ omnis i maena a rei et inir , & omnis stultus qui tanti aestimat, quod
floci sacere deberet, in eo diuitiarum amore peribit. V. f. s. Beatus diues, qui in tus esis uenim cuti, seu qui diuitiis aflluens a Deo acceptis animi puritatem asseruauit: ct post nouasis, seu qui plurium opum acquisitioni non dedit operam et nec se ui in 'cunia, critastioris, non apposuit cor situm in diuitiis, sed beatitudinis i piritus pallicus, licet diue, sit censu, est pauper a sectu. Gersu. Vrus est his, s lacida mus eum 'feciserim n rabilia in visa sua. Mirabile enim est vel unum aliquem ea spernere, quae plei ue ad- mirantur, ac quaerunt. ' Vnde si inter diui Qui inretatias diues aliquis eatum non flagrat amore, sed eas contemnit : plura Prosere miracula, ob quae ut beatum eum metitis commendare qui, mis i ibimus.J ta gessi V2 K. io. pro rus est inii , perfectus est. Qii cum fulgoris auri tentatione probaretur, inuentus est persectus. ' Magnum enim
sanctitatis expertinentum est, virum auri sulgore tentatum, tentationi non siccubuisse.l is tui gloria aeterna. potuit transgressi le-gore tentati,gem fruens libertate aibit xij, O non e i ii an α nota via : facere mala. ET non seci
Ps. ii. Iuristabilira sunt Mna issicis iis D bona scilicet temporalia, quae stab. litvirtus pollidelitis: aeterna, quae post Lane vi- tam illum manent. Felix diues iustus, qui Di ix hic opibus istabilibus fruitur, & aeternas con- se i itur. J Et Geni is 1 enarrabat om Gisia sancta tim. seu uniuersiis fidelium cα--. de aere. tus. Ideo d ues iustus stabiles in coelo diuitia, conta aequirit, q ita in hoc seculo diuitias expendit in pauperes. ' Diues enim iustus si existat, Diuet iusta quasi ipsa iustitia impellente, munificus feriurin pauperexi impellen
ta. Super mensam magnam , C . vii P si ad mensam epulis splendide instrumni inui. res. latus accesseris, non prior ad cibo, feraris, ne videaris gulae studere. Misi
sum epulari. Meme io, quomam malui est oculus quam, oculus scilicet conii: tatoris inuidi aegrin serentis, conuiuas multa absumere. Vos is . Nequius inuido, quia creati est ' iura ab stiis falle se D. mabitur, icu u- crymas profundo,quae totam irrigent facieiu, cum videriis , conuiuas multum comeden
bestri. Ne id licet contingat, conuiuatoren inuidum te oculis diverberare , aut log i Areverbis quasi belluonem, G parum vel ecundum: sicque notatus de quan macula conia initiatus iubes es.
272쪽
prima risis rum. Graece,' comprimamu cum o in catino. Quod accidit, clim quis ex eadem lance cibos iuniit, Miserius quis par est, comessit, socii vices non
Vos i s. iv. Inurige, qua it 'exim tui exu o. Si eut displicet tibi, si quis sit inurbarius A nimium audax dum mens e tuae assidet: ita eandem vi bailitatem adhibe inuitatus,quam inuitans requiris. Vie eq.asi homo sim is hini ibi cum niana. ι uum odio habearis.
In fio. cessa prior a comedendo e si AE
ciplinae, sue ut appareat, quam bene sis moratus , A sobrius: ct noli nimiis . se in poculi usu, ne e ostendi, ne impingas cum e mensas rexetis. V ia. ix. Etsinis edio ni tormn sedisti. yriovis n. renuas mamon t m. nec ρ -- si e , ut pluribus meri vicibus potiaris. si Coei e i homini eri ro . seu bonis in structo moribus vinum exiguum: ct in dormieu-λ mniabo almabitu. rioli grauabi stomachum, de somnum vel seret, vel molestumius modum reddet: θ nou senties dolorem. capi-xis, vel stomachi dolore non assicieris vino immodico agi tonu is .i . viro im inuo. Graec. . inexplebili viro. Id est, vir nimius in cibi , ae potus usu vigiliae , cholerae, ac torturae molestiis assicitur. Vipiliae quidem, quia qui nimio cibo aut potu se farciunt, somnum capere nequeunt: cholerae , aliqui emincibi praesertim dulces in bilem. vertuntur: tor-
istae , quia dolores stomachi patit saturitas. Sommo vero sanitatu, seii comitus salutatem inuens, ibi homine parco, sobrio : daramet υ pumane e ct anima illius cum i ouelecta in valet Eac placide dormiet; qui vero nimium cc eunt, si dormiant, abuit dis in somniis, MI iniis abundant. V. U. is . os coactin fueris in edendo mal-t , aliis conuiuis te inuitantibus & urgentibus ad comedendum . & bibendum : Iurge e
medio. Graece, o medium. aliorum conuiuantium, alii legunt, in media domo ton , siue in fine mensae , cum poma bellariaque apponuntur, e me Potidsquam infirmeris. Sic medici sua dent : o rabit te. ct nou ad cera corpreis est iuui H arem. Collige ex praefatis, quam 'ς exitiala sit 5e animo & corpori, in conuiuiis sibi ietati, si a laxari l ini. 16.1 . Audi me fu, ct ne nas me, tibi tautariadogmata dissilitem: ct in novissima
uenies verba nita, seu aliquando experieris, a eise quae dico. In omni in operibus tuu esto velox, strenuus, acer, solos, circumspectus, in diis itius acutus. Omnia haec Graecum vo- cabulum signat: --- in vias non occurretem tris tib Si verbum vilis pro eorporis exercita tione accipias, sensus erit, sunt vivere, qui iis requenti exercitio, seu motu pratios diloitit humores. J Si vero vox Graecari orum is , M solertem, de circum spe bini significet, uisus erit, eos qui solerter cauent, neni
mio diiundantur cibo, bene suae consulere valetudini. loris 28. DIιndidam in pani m , seu in cibis, cum scilicet, qui domesticos quotidie, & cum ms est externos splendidE in cibo et in con-
ad Ecclesiasticum. Cisput a XXI.
uiuio tractat : boea Ut ladia mi instrum. Lin Ul lius: beralitati euim' de munificentiae semper esta nata laudatio, quia nihil iucundiusquam ex alieno penu splendide victitare. J Et te ι
mum veraratu te pdele, de testimonium. quod sit egregie magnificus fidele est, & verum.' Graece, te timo riumpi chritu tu, seu nobi- Munisce litatis illius vetum est. Nam liberalitas& mu- Da nolui ura
Γ 19. Nequis motu paue murmura ei . tas. Auato in pane distrio uendo, seu contra auarum tota ciuitas in irmurabit. 8 Apte -- Auam api Etem auarum appellauit nequissimum, quia auarus nullum non pop. trabit vitium, ut opes appetiis M. acquirat. J Nequissimul, itaque est euarii nomen. Et te stimonium meruitia aius verum est.
Merito murmurat populus de eiusmodi hominis auaritia. Vesso. Didi genuei in vinanesi pro cire. Strenuos potatores, quos Isaias ρ. s. χχ. Poti te tu ebi . ad bibendi in vinum urcuat, noli cebro ad biben- με dum prouocare . multos enim exterminauit τι-m n. cum ebrietas morbos graues conciliet, δe alia mala adducat, imo & mortem alicitian
do, ut videre est in ebrio Holopherne gladio Iudit hae iugi lato. i. II m probat ferrum duram, oci madmodii in ignis probat, & facit ferriton petaturam, cum illud partim igni immittitur , partim aqua immergitur; sic corda potator viri madidotum mero , & sit nul vini calore aestuantium cuius temperaturae sint, a
ue r. vita hominibus, vinum ius brietate rviniann iobrie sumptum aequabilem Secommodam vitam assert. Si bibas istud moderate, em n im, seu ebrietatem cavebis. Tigurina
sic : V num vita humanae accom datum est, cum
temperare bibitur. ' Vini usus non est absolu- via; .s te noxius, sed cum immoderatus : vitae enim toria: Elisa concri uandae , i md producendae est Vinum ap- nivaletudi Postum, cum temperate hauritur J
ι 3. . vita est ei, qua minuitur τι -
, siue qui vino omnino caret Breuis , de aegritudinibus plerumque obnoxia. Qia dea fravidat ouam ' M. 1 Ac si diceret, carere vino, aut illo non uti, vi faciunt abstem , mors quidem est. corpori non ita Oubris, vitam Iin.
vitam imminuit aquae potus. minuit si s. 6. 7. 6 miri iucunditatem aquarum est, ct non in ebrietatem ab initio. Non cie uit Deus vites vini parentes, ut homines ebrietate assicerentur , ted ut animus eorum hilaris redderetur r nam vinum laetificat cor hominis. Exidiaris anima, ct cor iis utilum moderate Pota
Versa g. sq. morum multum potatum, seu vi-Plura ebristium haustum inam crath, irritationem. iram, ruinas multa s. t. vino enim calentes 'alis alios verbis prouocant ad iram x qua rixae
procedunt, Avulnera, Amari suo a Mna est vinum mnitum Narum, im perantur namque
sumptum crassiis, crudis, & biliosis humo bus stomachum,& eaput infestat, queis amaritudo, seu tristitia animi ingeneratur. ι o. Ebrieta D anit stas imprudentis e ffensio. Audacia & iia, qtiae ex vino , ebris addicit ut , antinositas vere non est, sed potius otiandi ullam ebrio imprudenter agetiti, cunt
273쪽
ασα Liber V. Commentarij Literales & Morales,
sit non sit compos ; est emn minans viris rem. seu robur languidum reddens ficiens v nera, seu irritans a vulnera, de caedes.
In conuiuio, in quo multum vini bibitur, ne cum compotatore contendas; facile enim vino calentes itam concipiunt, & in alios prosundunt e ct nari de I in eum in meandis Me lilius.
Nec tu, si sorte te immoderat E potioni non dedisti , despietas, vel irrideas alium qui factus hilarior inepta loquitur. s. 42. Impra γῆ vi Acri iri; ne
ite irascatui : ct non remas iram in προ- tendo , debitum aequalis haustus , propinationibus illum urgendo ; nam id esset iniquum. Ex Graeco, Ne illum vel timpe . Hoc enim esset inhumanum , cum potius debetes vacillantes illius gressus i gete, ne impingat, de incommodum aliquod patiatur. Hinc in is ebrietatis damna considet ad
Glaque conditiones conuiuir ad eius decentiam Sapiens recenset.
ECTOREM te posuerunt Z noli extolli: esto in illis quasi
unus ex ipsis. 2. Curam illorum habe,dc sic conside, de omni cura tua explicita recumber 3- ut laeteris propter illos, Mornamentuni gratiae accipias coronam, dc dignationem consequaris corrogationis. Loquere maior natu:decet enim te. s. primum verbium diligenti scientia, dc non impedias musicam. 6. Vbi auditus non est, non effundas sermonem, de importune noli extolli in sapientia tua. 7. Gemmula carbunculi in ornamento auri, de comparatio musicorum in conuiuio vini. s. Sicut in fabricatione auri signum est smaragdi, sic numerus musicorum in iucundo de moderato vino. 9. Audi tacens, de pro reuerentia accedet tibi bona gratia. Io. Adolescens loquere in tua causa vix. II. si bis interrogatus fueris, habeat caput responsum tuum. II. in multis estoqiias inscius, te audi tacens simul dc quaerens. i . lamedio magnatorum rapia praetumas: ec ubi sunt senes, non multum loquaris. I . Ante grandinem praeibit coruscatio: de ante verecundiam praeibit gratia, dc pro reuerentia accedet tibi bona gratia. Et hora surgendi non te triccs:
praecurre autem prior in domum tuam, dc illic auocare, de illic lude, i s. de ago conceptiones tuas, de non in delictis 5 verbo superbo. 17. Et super his omnibus benedicito Dominum, qui iacit te, de inebriantem te ab omnibus bonis suis. 18. Qus timet Dominum, excipia dominam eius: de qui vigilauerint ad illum, imienient benedictionem. 19. Qui quaerit legem, replebitur ab ea: Sc qui insidios E agit, scandalizabitur in ea. Σα .i timent Dominum, inuenient iudiciu iniustum, dc itistitias quasi lumen accendent. ai. Peccator homo vitabit correptionem, dc secunddin voluntatem suam inueniet comparationem. 22. Vir consili j non disperdet intelligentiam , alienus de superbus non pertimescet timorem: a 3. etiam postquam secit cum eo sine consilio , dc suis insectationibus arguetur. α . Fili sine consilio nihil facias, dc post factum non poenitebis. 2s. In via ruinae non eas, de non offendes in lapides: nec credas te viae laboriosae, ne ponas animae tuae scandalum i 26. de a filiis tuis cave, de a domesticis tuis attend . 'xZ. In omni opere tuo crede ex fide animae tuae: hoc est enim conseruatio mandatorum. α . Qui credit Deo, attendit mandatis: de qui confidit in illo, non misenorabitur.
ERS. t. conuiuij p fis mu Z sermo est de sympotiarcha, qui olim solebat vel sui se gio, vel ibite ιkligi. ut ordini in
conuiuiis sitirundo Praeesset. Vnde , variis auctoribus. M limperator, Rex cou-
, Dictvior, strategras Arrior σ-- . appellatur. Nia extori esto in i is auasi mini ex ipsis , ne prae caeteris te efferas, sed potius tu aliis exaequa, licet colini uali ea superior sis potestate. Hrs i i. oram inruin hala, venientes hi maniter excipiens, suis locis collocans, & eu-rans, ut nihil desitiretur. Ei se consae, icura tua explicita, recumbe. Cum ea omnia tuae munus tuum requirit, expleueris, poteris considere , seu recultibere. ecet Rect
rem , seu Praesidem quiescere , donec circa
274쪽
ad Ecclesiasticum. Cispi a XXII.
c toriam e moditatem necessula proui
ese cui factiun, eosque ideo hilariter inen
de coronae intat, sit tibi ad oririmentum statiae vel pulchritudinis, aut decentiae tuae, quod videant omnes, te benE, de ordinate cuncta distos utile. Prosectb subditis apte este Prouiuim , Rectoris est corona i ct M alio.
- Uel --, id est, collecti ne in symbolorum,dc Diculorum, quam Gie- uit eoivsilia , ut eam quasi tributum suo M diperatori ossertent. Vocatur ergo, diumvis, hoc est, corrogatio, qua conuiuae dignamur conuiuio Prae sectum. FP . s. maior nasu. Hoc praeceptiam non spectat ad Siinposiarcham , sed ad
in iis et smo alio conuiuas. Decet enim te primum verbi F - L Decet ante alios locuturus,
diligenti de exacta prudentia , quae dicenda sunt, Praemeditari, ut scilicet loco, de tempori
sermo conueniat. Et non impe rati musica , quia conuiuiae exhilarantur, de magnum est conuitii, condimentum. Usu auditio non e st, non essu das sermo
Hem. Quia nisi adsint auditores, qui se nem calleant, nec scientia aestimatur, nec dog- , , salutare admittitur. ' Non autem dicit, t ubi non sunt auditus . sed πιι tui Mn eli, ut i inuat, unum sussicere adeste auditorem, ut utili-- dcccntur sermo valeat proferri. vii de age ita camur Concionatores, qui ilia eliter& in utiliter se profundere sermonem iudicant, cum exiguus auditorum coetus adest Jmli ex radi ema in a. noli sapientem in .c e o . tempestiue aetere. Vel ne imporiune producas sermonem patas quam oportet. ' Longiores sermones auditoribus rariunt fastidium, minime prosunt.J3 Gemmulacar in iis mamento am . Ut carbunculus auro illigatus hilariust . - si tendet : ita musico in concentus laetius e scit conuiuium. Comparasio est Graece v cum compositio. Dic.t autem In conuiuio ni. id est, in conuiuio, in quo largius merum propinatur.
. e . Quemadmodum imaragdinum sigillum iuro dii sentet elaborato insertum fulget a stius: Dein conuiuio i indo, ubirentpetate vi vim hauritur harmonia ex mul- si tis ci motibus conflata delectat. Dixit appo G iEoi nio de uo vino. vini enim immo- οὐ m. iucui uos no reddit homines, sed stupi. E dos, de ad musicam percipiendam ineptos. q. Amst mi, portuerentia Metare se a ram tibi λυροπω. Si numeros musicae tacens at . μι- , dioisi Oribanitate,quam lenioribus loquentibus opportune, & cantoribus exhibes, gratior illis extiles. Mors. io. i. A escens loquere in tua cavisa vix. Etiam cum tua interest, paucis admodum loquet e. s Dii gatu ueras luat caput re- θα - intim. Cum loquutunis es, exoc semel ac uerum interrostari, ne repente re .ndens ineptam proferas tententiam : de respois
suin tuum ad carita, sex Graeco & summam breuem redige, seu summatim vexhis. Paucis multa comple e. nfi i. In mulitii io qi inscitu, quasi in iciens, &non intersigens , ac Proinde parum
loquens: acissit Mens .fimia attinens. ut plurimum tacetis, interdum taliaeta, interrogans edocearis. Versis. In medio m asori non trasum .
si coram proceribus agis, te non illis exaeques. Et et bissent senes. ne multo loquaris. Vtilius enim tibi erit eos audire, quini loqui. Ple- Senen, te rumque namque sermo seniorum hallat S 'plenam
t in i coluscatio comitatur : ita verecundiam gratia apud eos qui verecundum adolescentem aspectant Apte autem verecund a tonitruo veterana a comparatur, quia sine timore non est, & ho tonuriis eo minem ut tonitrii percellit.l Coruscationi vero consertur gratia ob Digoris iucunditatem. Et pro reueremia amari tibi is gratis . leprourbanitate a te expressi, gratus aderis omnibus ossi delitibus. Hrsis. 16. Et hora surgendi neu te tris es. Cum tempus est E comitui urgendi, ne moras nectas : pacato in rem prior in domis iuvit , d mum tuam quamprimum r te. issic o care , seu euocamentem a seriis, & animum tuum recrea: istic tu cum familiaribus Oage conceptis' est . id est, animo, de arbitrio
tuo morem gere, fac quidquid collibitum Derit. veli edi mis inriti lii O voso superbo.
Operam da animi laxationi, dummodo non Iri es, non tumiit tueris, quemquam non laedas. ' Licita quidem est,&neces laria corporis coimisi te recreatio, imo aderit meritoria, si nullum in matio pol
ludo v. gr. piaculum admisceatur, & laxatio illa dirigatur ad colligendas vires,quas Dei liis sed ae metistes obsequio J toria.. Frs i . Et super his innibus bene Srito Do- s.
minum, quiserit te : ct inebri item te ab omnibus L inta era
bonus . Dominum lauda, illi exhibe gratias largissime te suis bonis dilanxem, ' statis ψε. gratiarum post niateriale prandium 8piendam di νoste eemur. J ' Vndd instruimur eis cacius ad lum. gratias Deo reddendas, cum E sacerrimo Eu- T charistico epulo surgimus, in quo nos muniit - . . . centissimus il Rex nos cunctis suis bonis Euhitatili inebriavit. l cum.
las i 3. timet Dominion, excipiet doctri. 6. - ei in; st qui uisit erit ad imis, s licite oran- Uu a initia do, de in eius lege meditando, inueniet beneri Matutina hinc commendatur oratio Deo admodum grata, unde speciali eius bene- rutina eoindictione donata.l x utitur.
I sis. sti, prerit ligem, plebiti ab ea r seu bonis illius loeupletabitur: s qui insidiasὸ agit, sandalia ibitur in ea Et qui hvpocrita est sic Graecus in A: alium se simulat ab eo, qui est, v. tr. pium & legis studiosum, cum irrelieiosus tit de impius, offendet in lege, quia ob hypo eri sim, de violatam leg m. poenas luet.
vers 1o. Om timent Dominum . inuenirκt
dirimata imo, id est, facilla ex lumino naturali rationis, vel supernaturali saei, aut ex Doctorum insitu bone, id quod iustum est, dignoscet: O itistitim lineis accendet. seu iustitiae opera exercebit, quae aliis boni exempli splendore praeluceant. vit enim iustusta . tu aliscens praedicat, de alios edocet, cum bene ope- is d
275쪽
- Liter V. Commenta iij I iter ales 3ί Morales,
nos 1 3. Peccarer hams vitabit correpti Mum, ct smina m --t rem suom inueniet compa πι--rum. GraecE , ereputationem. Peccator correptionein non admittit, sed quaerit praetextus, ex Diiones, de litterpretationes lus, quas
ad sua desideria accinii odat, ut intis possit haerescere. Lectio vulgatae eundem uim reddit, si dicas, Peccatorem compara- . tionem facere, cum verbi gr.dieit: Hoc alij H- est. ab itinere Peccato
a quileie' prosecto est, non mitiores licite, sed tria, interpreis. Omni id in lege interpretationes & opimini estiones. a Doctoribus reprobatas requirere. J Pecca oti e initiculido com cones &non illicere praeuio: praecipiturri cur hoc mis Herfit. 13 R. rangu muri Ierdet intessistrar- ' vir prudens qui res suas coii libo regit, non negliget considerationem, & deli tionem ; omnia enim circumspiciet, & timebit. , Venus, s superbus noti ρm Uera timamem, Qui alienus , consilio est, ibi non timebit,ubi prudenter timendum misso. Etiam myrmmiscit cum.eo sine consilis in suis Etiam post aliam cum eo, hoc est, cum timore aliquo, temere & sine consilio operatus est, ct sit boriente et lain scrupulo, ne sorte illud est et peccatum : adhue post fictum non timet, sed scrupulum deuorat, & sibi omnia tuta fingit. Hic quidem arguetur temeritatis, cum inciderit in angustias propter cras ii sectationes, seu propicr ea, quae allide sectatus est, & quorum causa diuinum timorem neglexit . .
cedet euentus, re ex consilio prudentum dir ω : vel si contra spem recurrat aduersus, ea aderit coii solatio, te tuo solum arbitrio non processitie. Apte qiudem vulgatitet dictitabis: Derre Par 4
in lapides. A via, in qua Deil E est cadere, da in praeceps ruere, recede, ne ostendicula te im-yeilant adlapsum. Nec eredi te, viae labori ix, qualis est illa, quae lapidibus, & offendicimiis abundat; ne pomυ ani , seu vitae ritiesia e tum . seu offendiculum. ' Per allegoriam lite sapiens significat,negotia dissicilia periculo, ac ruinae Proxima non eis e capesse lida. Si spiritum autem respicere lubeat , edoceris , a iusto omnino sugiendas esse delinquendi o casiones. V. U. 16. Et a siti, itu, eat e sta domesticia
tuti vitende. Monet etiam, ibi cauenda pericula , ubi Omnia tuta ei se videntur. Vnde etiam
domi, Se inter filios, & funiliares vis landum. si enim filis,aut simul idelinquant, obitacula sit t. quibus exeidat patet. re hortis, qui pro illis rationem Domino est redditurus.IV risi . In inmi Vere t cre δε exside a mar . sequere credulitatem animae tuae , id est, tuae conicientiae dictamen : μι est enim conser- ει romam arum. siceitim non lata, de diuina in
legem seruabis. . creatis Deo , vir no mandatis impletulis. Vnde sit spectum quodammodo in fide dixerim,eum,qui Dei contemnit legis Ob--ationem. ' Prosecto aliquos vidi tam impudenter Dei mandata violare , vi athei olaborare vid antur .l Et qui considit in ido, non
minorabitur, seu detruitentum non acci Piet. Nulla res
Describit Siracides diuinam Sapientiam provide separantem bonos a malis, o
suum cuique rei contrarium tribuentem, ad plenitu Suem , c ornatum
uersi Monet, prudentis non esse, sese ante obitum exheredares nec seruis Desse indulgendum.
IM E N Ti Dominum non occurrent niata, sed intentatio; ae, Deus illum conseruabit x liberabit a malis. 2. sapiens noni odit mandata de iustitias, de non illidetur quasi in procella nauis. 3. Homo sensatus credit legi Dei ,& lex illi fidelis . Qui interrogationem manifestat, parabit verbum, ec sic deprecatus exaudietur, de conseruabit disciplinam , dc tunc, respondebit. s. Praecordia fit ut quasi rota carri, A quasi axis versa ilis cog: tatus illius. 6. Equus emissarius, sic oc amicus si ibsannator, omnisuprasedente hinnit. 7. Quare dies diem superat,dc iterum lux lucem, drinnus annum a Sole 3 8. A Domini scientia sepa ati sunt, facto sole, ec praeceptum custodieme. 9. Et immutauit tempora, de dies sessos ipsorum , dc in illis
dies festos celebrati erunt ad horam. Io. Ex ipsis exaltavit de magnificavit Deus,& ex ipsis posuit in numerum dierum. Et omnes homines de solo, dc ex terra, unde creatus est Adam. ii. In multitudine disciplinae Dominus separauit cos. Mimmuta iit Vias eorum. 12. Ex ipsis benedixit, de exaltavit: de ex ipsis sal o ficauit, dc ad se supplicauit : de ex ipiis maledixit, de humiliavit, oc conuertat illos a
leparatioue ipsorum. 13. Quati lucum figuli in manu ipsius, plas mare illud dedissi
276쪽
ad EcclesiastJcitrii. cupis XXXIII. Loi
vonere. r . Omnes viae eius secundi, in dispositionem eius sic homo t. niani, ii lius, qui se leuit, de reddet illi secunddin iudicium suum. 1 F. Contra malum honum est; dc contra mortem vita: sic de contra vitum iustum peccator. Et sie uere in omnia opera Altissimi. Duo&duo, & unum contra unum: is. Et onorii stimus euigilaui & quasi qui colligit acinos post vindemiatores. 17. iii benedictione Dei 5e ipse speraui: dc quasi qui vindemiat, repleui torcular. 18. Resia picite quoniam non mihi soli laboraui, sed omnibus exquirentibus disciplinam
19. Audite me magnates. 6c omnes populi , dc rectores Eccletiae auribus percipite. 2 o. Filio de mulieri, statii dc amico, non des potestatem super te in vita tua i ta non dederis alij posse Iionem tuam: ne sorte poeniteat te, de depi ecatis pro illis: at. Dum adhuc superes de aspiras, non immutabit te omnis caro. χ2. Melius est enim ut si ij tui te rogent, quam te respicere in manus filiorum tuorum. 23. In omnibus operibus tuis praecellens esto. χ . Ne dederis maculam in gloria tua. In die consummationis dierum vitae tuae, dc in tempore exitus tui distribue hereditatem tuam. 2s. Cibaria, oc virga de onus asino: panis, ic disciplina, de opus seruo. s. operatur in disciplina. de quaerit requiescere: laxa manus illi, de quaerit libertatem. 27. Iugum de lorum curuant collum durum, de seruum inclinant operationes assiduae. 28. Seruo malevolo tortula x compedest mitte illum in opeiationem. ne vacet: 29. multam enim malitiam docuit otiositas. 3o. In
opera constitue eunt:sic enim condecet illum. Quod ii non obaudierit, curua illum com pedibus, de non amplifices super omnem carnem: verum sine iii dicio nihil fa- aetas grave. 3 i. Si est tibi scrutas fidelis, iit tibi quali anima tua: quati fratrem, sic ecim tracta: quoniam in sanguila canimae comparasti illum. 32. Si laeseris eum iniu-nE, in fligam eonueri et ut: 3. dc u extollens discesicrit, quem quaeras, M in qua via quaeras illum, nescis.
incommodis iustus allicietur , quia si et diaboli tentationea irruant eum tutabitur Do-m- o, ne vincatur. ' Reliqua autem mala. Mala, &π- , quae ei possutit Occurrere, ver E' 'ηnlata non sunt. sed bona omnino, siquidem patienter sustinenti ea prosciunt as me
: V . 1 . r. Sapit u odit indura, ct iustis . id est, di sit: ex Nliosi, qua minus dicitur, quina significatur j ct 1im i istim , cluasi inproce noti, quia anians, di seruatis legem, nonficiet aeterive silutis naufragium.
Graecus, versitur in lege; vel fidelis est legi, o totum ei guberna nilum permittit: O lex iri delis, vi ab eo mala auertat euncta, bona omnia conciliet. ' Si fidelis custos legis ex-l irari ipse lex fidelis custos erit J
Me ii - V . . s interrogationem manifestat. α - bis iret interrogationem sibi factam petr aptam responsionem manifestare cupit, praemeditabitur, quid sit dicturus, nec statim
a re iidendum pro illi et : ct sit de re vior πιι - . praemiis a scilicet, oratione, nisi spreribin vi consentanea loco. tempori, de in- terrogationi valeat respondere. Nullum piaculum in sermone committet, qui prius orat, qui niloquatur. J Et conseruatii di ei si- , In Graeco est. Eis Afri methodum, ordinem & conne-
xionem ilicenaorum exprimet, unde opportune si in per respondcbit. V. q. s. Praeordiasarm p is rota carri, mens salui inflabilis est instar rotae curriis quae seni per circumagitur: ct quasi mus versas, tu cogitatus illim di de cogitationes illius assimilantur
modiolo rotae, cui illius ia iij sint infixi veratili quidem , ut cogitationum Diui instabilit
Vers. 6. Equis Equus emissarius est, qui ad equas emittitur, ut eas grauiddareddat. madmodam equus huiusmodi se seris dilectioni paret, de scaeno obedit interim dum ab armento equarum longe abest : cum ver δ illas videt, sessorem arripit,quo non vult, aut illum dorso excutit ; ita hausamicus euinutilitas aut voluptas effulget, blanditur, amico consentit , voluntati illius se accommodat: alioqui leges x iolat & Perrumpit amicitiae, ut suis commodis deseruiat. Vers . si σε dies Loos perat , ad cauta est, quod una dies, & lux illam prata lat, dies se licet festus diem prosestum : cum omnis lux dierum anni a Sole profluat, ac Iroinde secundum naturam dies omnes eiuruem sint rationis iri f. s. A Domini silentiai separari sint, μαεου, o pro ti- custodi me. Non casu sed diuina prouidentia inducta est huiusmodi vari
tas dierum sestorum, & profanorum, Posis rtein iam factium, decursum suum tenentem, ira loque naturales dies efformantem. Diuina
enim positiva lege sabbati quies de seta Pacchae, Pentecostes, &e. iussi sunt Hebraei in lage Mosis celebrare. V. f.'. Eii πιν utri ii tempor . . varie si iasposuit Deus tempora, vi collatent dies festo ab hora d: ad horam constitutam iuxta illud
277쪽
-r Q. Commentari j Literale M Morales,
is tu Sabbana vestra, de uc de aliis testis, quae
certo anni tempore recurrebant, decerta qua
dam hora incipiebam, & terminabantur. k si o. Ex inis exalta it, Pi liauit Dei i. Ex ipsis naturalibus diebus aliquos praestantiores secit Deus ut stilicet celebritate testorum est ciat inlignes : oe ex ipso posuit in
ura Zer . de reliquos dies nullo speciali honore affecit, sed tantum sunt numerus adpetificiendos menses, & annos. Et M ine3 ει nes de solo , ex terra . unde ereaim est Aiam.
Est apodosis smilitudii iis hoc sensu: sic omnes homines ex terra ex solo sumpta facti sunt: ex ipsis tamen hominibus aliquos elegit DomDI nus, aliquos vero non elegit.
ybs. ii. D m tuu et disiciplina Dominin Haraauen. id est, sua infitina Sapientia Deus hane hominum electorum de non electorum
disposuit varietatem : ct immutauit vivi eorum.
a Dcit, ut alii aliam vitae rationem sequeremur, ct varios amplecterentur istatus. Et mia aliose iseeit sapientes,& Anctos: alios vero min; intelli sua insipientia, peceatis dereliquit. ' si inctu pol ct M tellectu polles, si a peccatorum via longe abes,p maximo Dei beneficio accepi sic,
di . Ωἰit. se ut gratias semper relata clia tnagno Uerue ii. Exinis benedixit exaltavit rcti ei Moe' exi si aucti auis, ct ad se a sticauit. ad se ex hominibus plures applicuit, si ellent portitus Dei, eiusq te familia de Ecclesia r & ex ni fidelibus aliquos speciatim ob egregiam sane itudinem suos effecit. Et ex ipsis maledixi, ct humiliavit, cte. Plurimos ex hominibus maledixit, relinquens eos in sua vilitate & abiectione, &subuertit eos a stitionibus, siue sedibus eorum. Quod de Chananaeis intellexerim,quibus eiectis, Israelitae in eorum regionem ni erunt inducti. ιν. Lium figuli in motu i in asina istud. di mere. Quemadmodum figulus ex eodem luto vasa eiscit alia in hon rem , alia in contumeliam uti ait Paulus Rom. ita ex hominibus luteis quidem alios elegit, alios non clegit. vers. i . Omnes via ram secundo ditiosi i rimetis. omnes figuli actiones & plasmationes sunt seeunddin eius dispositionena,ac ben placitum. Sie homo in manu istim, se fecit reddet i , he iam tu iura suum. lia Deus pro arbitratu sito illos elegit,non elegit alios, mi rectum quidem est, & malo vitio suo peccantes punit, ut metiti sunt. f. i s. Contra malum boni o est. iste. Causam reddit, cur haec bonorum de malorum, ii storum & peceatorum distinctio sit iii mundo, asserens, in aliis quoque rerum generibus hane oppositionem apparere. Nam res malae bonis opponuntur, v.gr. vitae mors: haud aliter pee-MMordi cator iusto opponitur. ' Prosecto maiorem sit ita inter iustum de peccatorem disseret
ri λι- ρος ' inter vitam de mortem, quia mors
stulti quam una corporis est, alia animi : illa animum a latet vitam corpore separat, haec totum hominem , Deo MMQΠαν. seiungit. J Et se intine in om opera Altissum: O O Lo. contra v n. Recole Deiopeta,& videbis,multa esse oppositorum paria,
quotum alterum contra alteriaim pugnat : sic calor frigori est contrarius, humiditati scelta , o c. lvers. is. Et ego nouis niueuigilam, ct p. si 2. qui ossigit acinas post Graece , vi nota calamos vel lyicin post musem colligera. Modeste sinu Sitaeides se cum spici legis comparat, reliquo autem Scriptores sacros cum meilbribus au ----. vindemiatoribus, quorum messis copiosa est, seu uber & multiplex doctrina. Nouissimum autem se euigilasse dicit, quia omnes facti Libri veteris teibunenti, exceptis Machabxorum voluminibus, ante Ecclesiasticiam scit mi siere. μ Nullus Auctor se existimet mellein, aut Omne ita: vindemiam do ruinae sicere: tot enim cripti sunt pleni eraditione, ac doctrina libri, vidi ligentior de acutior Scriptor spicit , iam sit, non meis : de post vindemiam uberri-io ια maniam acinorum collector.l . indemiam
diuitia ope de fauore ego nitor. Et Di S
tandemiat repleuitarci. r. racemationem meam
Deli, suo beneficio in ustam vindemiam conuertit. Metuo qui se modeste deiecit cum Mumnaea colligentibus acinos post vindemiam, fit a Do- de,o,otiem: no v mdein lator, uberrimam ficiens toreularis a Quentiam. Quia hoc est humilitatis ingenium deiectione exaltati.JVer .is. Rejicue, punia in nosti mihi talis-raui. sicut qui acinos colligit, Gli tibi laborat: Sed omni bin requirentibmisio nam , toreularis in inorem , omnibus diseiplinae sacrae se cuin effundo. Ergo. Vers. ly. Audite me mali narra. G. superiorum enim ac risuli inenorum est quia r Gim est cognoscere,& alios erudite. si modo subditus callebit, quod Supcrior igit . at dὰ sapiens Rectores instruere curat, ut si ab eis subditi erudiantur. J Hrfro. Dii 'mulieri:fairi ct a mea tu
dei pol siem suo te in vita ira, filio, uxori, M. . . - 'fratri, amico haud tradas super te dominium, Lmia Mo' eis committendo domus gudernationem : Et nisii is aliis possionem tuam de mi illo minus donatione bona tua,duin vivis in eos transi feras. N forte 'miratu, ct a recem no i liis. Poenitebit te postea, de necet sarium tibi itasse erit te seti supplicem, de quae necessaria habebis ad victuin aut cultum vix precibus obtinere. insipiens proculdubio est, soli Deo qui hominibus vivens sua bona cedit. Ho- test qui, minibus, inquam. Solus enim Deus quae abbomine viventi accipit cum quaesta vel hic in rem eius eoiviertit. t teluti pristi. Dum adhuc fueret. Ui- , noni vita ruam is caro. Dum vivis,& spiritu in, aurimque vitalem hauris, non alienes, sile Graecus aut vendas te, vel libertatem tuam cuicumque etiam coniunctissimo, licet tibi blandiatur, de multa promittat. Vers tr. ME. Memm est, ut illi titi te r stent, quam te respicere in manum micimis tuarum.
Melius est , ut filii tui pendeant a te recitin
tuarum dominium de administrationem reti nente: quam in manus filiorum anxis test in 'cere, quomodo catelli ait blent, quibus aliquid cibi uo alantur, proiicitur. ' Multi enim filii Taxint postquam patentum bona ab eis donata poss- dent, tanquam canes eos ita iit, stricta manu qui . Visti.
eis nece illaria exhibentes4 aeceperis no s. In omnibus tuis praecellens esto. Grae- si e mcὸ, excesse υ, eximius, superans, ut scilicci ex naliis non dependeas, sed omnia domi tuae . te
278쪽
ad Ecclesiasticii m. C. ut XXXIV
dispositioni parere silagas. Vn f et . Ne Laeris maci ramis glia i , espiam dehonestando animo degeneri, & filiis uxori, aut famulis perinittendo , ut pro te minentur. Se procul dubio dehonestat,
eum a Deo factus sit sui, ac suae substantiae I dominus, se, & substantiam ab aliis regi e dicco , alati, poni Permittit 4 In dis vita tuae, R motis . ct io tempore exit in Dii distribiis M. rid ratem ii. . domui tuae dispone , & haer dem quem debes, aut libuerit, constitue. Vlaris M. Cibarnis virga ct onm asotarct Aseiplina viserio. Sicut iumetuo dandum foeni tabulum,ut olius valeat apportare, &, ' et ipsi deiidi Virgae pereuiuio est addicenda: haud
aliter cibus eoii ueniens dandus est ietuis,m onus imponendum, ite otio tor ant: Ne s de-T est excipiendi. - Loquitur disti in manciri is, non de famulis mercenariis. Q os 1 m. t o. q. sciti libertat si uentes turpe esset ab hero vulnerari. J s. operatur in Asciplina, quaerit ro viscere. serui, qui animo vere seruili sunt, vel tum solummod5 timore operantur :M- natum enim est illis requiem, de Otium procu -
initte aliquid de custodia,& disciplina, vel l.ixa compedes,de catenas. qvibus adstringitur, statim non tibi gratus ecit, qudd laumanitet it .lum tractes ita de fuga cogitabit, qua se in limi immo bertatem asserat. ' Nam qui animo sciuili est, cti est. ex accepto beneficio ausam arripit ad iniu--riam .l tae si . Iugum, ct lorum curriant con rum. . madmodum boues sint, iugo inie , S: lotis,quibus constringui itur, aut verberantur domiti submitti intur e haud aliter uum coiit macein assiduus operis labor domat, & stangit.
Vers. 18. i. . Serum malivolo. seruus malus,
i scitia. r.ebriosus. &c. torquendus est, a ala poenam delicti, vel ad veritatem eliciendam , & compedibus, ac carcere coercendus. a se iacim in operarionemne et , iniunge illi operiura laborem, ne otio torpeati muti enim malit ratis erit Mi sti. μ Otium quippe est mora in omnium malitiatum ac criminum machinator i Dae
U f. o. In Ahera confisue eum . c illum operari, fodere v. gr. aut aliud huiuimodi l
boriosum opus exerere; sic enim Oudecet issum. Quias nari obavi aeris, curua illum compeditnu. σκνα ampli uti super omno carnem. Graece, nonas indei in omm carnem. Ne sis nimius urgendo ad opus laboriosum , continuum omnem carnem , scilicet sit uotum, ac brutorum cor .
Pora, quae quidem nimio labore deficiunt.' In onere imponendo seruis, recordetur he. l. onere limrus se ex stagili carne coales ere, seruumque suum ex eadem ei se e Grmatum. J Verum με iudicio nihil facio gratie. Ne in seruum quidem derit' herui grauiter animaduertas sine iudieio, illo sei. semunis licet, non audito, ac te mature non ex ς esse at
V. Γ ι i. Sie ' tibi se ratis sidetis, seu tibi quasi
anima itia r quasi fratrem se eum traiaa, cte. seruum fidelem aestima quas satrem, imo sicut teipsum, compatasti enuri eum tibi an -- ume, hoc st, ad singit ne mantinae tuae, uti cilicet, sanguinem, de vitam tuam foueret, &tuetetur, famulando tibi, de pro te. cum opus fierit, vitam, &sanguinem indiscrimen obiiciendo. Ergo si fidelis seritus tuam tuetur seruus tae vitam, cum ut propriam vitam debes aesti P .
ἐν I. as laserν eum in se. ιπ fugam Mio est. Wrmur, fugam arripiet et non vero si ustε Inlusi vel datur. Ille enim, quem conscientia accusit, si
reluctari non audet: iniuria ver 5 vel mancipia excitat ad insolita. t Et siextiaenidi cesserit. . Si se extollens & esserens , fugam arripuerit, eum reducere non poteris, quia latebras quaeret, ut ut eat sura, & quam eximam septoripiet, ne illum assequi valeas.
Agit Sapiens de vanitate semesorum, de tentationum utilitare, de ste in Deo Reuda, δε mercede pauperum non fraudanda.
AN A spes,& mendacium viro insensato : dc somnia extollunt imprudent m. i. Quasi qui apprehendit umbram, Mpersequitur ventum: sic oc qui attendit ad visa mendacia.. s. hoc secundum hoc visio somniorum: ante faciem homi- . nis similitudo hominis. q. Ab immundo quid mundabitur t& ὶ mendace qu id verum dicetur s. Divinatio erroris, Manguria mendacia, dc somnia malefacientium , vanitas est. 6. Et sicut parturientis, cor tuum phantasias patitur. nisi ab Altissimo fuerit emis. sa visitatio, ne dederis in illis cor tuum: 7. multos enim errare secerunt somnia, de exciderunt sperantes in illis. 8. Sine mendacio consummabitur verbum legis, de Sapientia in ore fidelis complanabitur. 9. Qui non est tentatus, quid scit i vicin multis expertus, cogitabit multa: δί qui multa didicit, enarrabit intellectum. io. Qui non est expertus, palica recognoscit: qui autem in multis factus est, multiplicat malitiam. ii. Qui tentatus non est, qualia icit 3 qui implariatus est, abundabit nequitia. i . Multa vidi errando, oc plurimas verbo tum consuetudines. R. P. Anc de Escobarctaiendoα.iu SS. Script.ι-. H. LI α 13. Ali
279쪽
13. Aliquoties usque ad mortem periclitatus sum horum causa, oc liberatus sum gratia Dei. 14. Spiritus timentium Deum quaeritur, oc in respectu illius benedice tur. is. spes enim illorum in saluantem illos, de oculi Dei in diligentes se. 16. Qui timet Dominum, nihil trepidabit: dc non pavebit: quoniam ipse est spes
eius. I7. Timentis Dominum beata est anima eius, is . Ad quem respicit, de quis est sortitudo eiusὶ 19. Oculi Domini super timentes eum, protector potentiae, firmamentum virtutis, tegimen ardoris, bc umbraculum meridiani. 2O. deprecatio offensionis, de adiutorium casus, exaltans animam, oc illuminans oculos, dans sanitatem, de vitam, de benedictionem. 2 1. Immolantis ex iniquo oblatio est ma culata, de non sunt. beneplacitae sublannationes iniustorum. 22. Dominus solus sustinentibus se in via veritatis de iustitiae. 23. Dona iniquorum non probat Altissimus, nec respicit in oblationes iniquorum : nec in multitudine sacrificiorum eo
rum propitiabitur peccatis. 2 . Qui oriri sacrificium ex substantia pauperum, quasi qui victimat filium in conspectu patris sui. x F. Panis egentium vita pauperum est : qui defraudat illum . homo languinis est. z6. Qui aufert in sudore panem. quasi qui occidit proximum suum. 27. Qui cis indit sanguit rem de qui frau dem facit mercenario , fratres sunt. 28. Vnus aedificans , & unus destruens quid prodest illis niti labor 3 29. Vnus orans, dc Vnus maledicens : cuius vocem exaudiet Deus t yo. Qui baptizatur a mortuo, εc iterum tangit eum. quid proficit latiatio illius 3 3 i. sic homo qui ieiunat in peccatis suis , de iterum eadem faciens , quid proficit humiliando se t orationem illius quis
viro in suo. Spes quas sibi stillius si igit, vanae sunt, A sallaces. D li uia impri times. vitile tibi illudi patitur aded , ut etiam seiuniis sitis considat, ac ex eis senemesa ibi noti extollatur. ' Et quidnam est , ex quo uiperi aiunt: e bi efferuntur nisi i omnium λ Vere enim non ta unde e Miti valeant lcta suo sum. V cleos umbram, M. Non mimis illud intur ij, qui tanniis fidem dedunt. quam illi. qui ventum, vel umbram apprehendere procurant. cim. s. sic arim hoc Hio somniorum. Visio somniorum non est aliud, quam reprae- . sentatio quaedam, qua bre est se idam hoc. id est, hoe huic apparet simile. Dciem limini sui lituri hominis. id est, sicut cum ante Lelem hominis collocatur speculum , in quo ficies hominis apparet. Somnium itaque non est res ipsa, vel rei veritas, solum inanis imago, vel umbra rei, uti imago in aqua, vel in speculo , quam pueri rem veram esse existia
madmodum immundus res alias mundare neqiuit, cum potius sit aptus illas inquinare: ita lomnia cum snt mendacia, verum non pos sint edocere, nec coniectores qui illa interpretamur vera valent praefari, cum mendacio
s. Divinatio erroris Ur auguria menda-ία annes acumium tramas est. Diuinatio erronea, quae ab errore proficiscitur, puta a daemone, mago, sagis : silla auguria ex auium Volatu, garritu.&c. queis res futurae significari
creduntur: somnia hominum iniquorum, qui contra Dei legem somniis suis attendum ideo. que in mendacium induci se sinunt : vanitas procul dubio est.
Vers 6. . Et sic tu parturientu cor taum pham rasias haustur, m. Si i mniis mendacibus credas, multos tibi ingerent timores ,& perturbationes, quae pectus tuum excrucient ad eum
modum , quo partui proximae mulieres an lent excruciari, nisi Dei ope protegaris. Multos enim errare fecerunt somni . c c. ' Miror Mulis ' sapientem dixiste Midias ni culino in genere. Credebam namque lolas mulieres somniis fi- ὸε- 'dem adhibere. 8. Sive mendacio con mirabitur verbi legis, cte. In tota lege nullum adest mend cium, quia a Deo silmmaveritate habet ortum:& quamuis doctrina, quae in lege diuina & insieris litteris continetur, obscura aliquando,de perplexa eile videatur: tamen ii quis illa ii se quenter veri et, corde fideli meditando, fiet leui illam inueniet, & ad illius arcana callenda admittetur. Pacilius, qui non intelligit, fidelem adeat Magistrum, A planum senium le- edocemur agis, illius accipiet ex ore. Edocemur, a fideli bii, & doctis viris, siue a libris S piemum Diisenium dissie illum factae Scripturae locorum ii uelli- Seripti M. gentiam capiendam .l e oratio
risi non stentatur , quid scit Z Qiumillis casuum variorum tentatior albus iactatus non est,non potest rerum petieiniani ha- ribere ' Experientia enim plus. quam Doctrinae theotica prodest. vir an mutiis expertus co- ιι arit. ita semidia. Ex Graeco, qui multum Peregri- Lxpetrien natus est,& multa loca prauagatus, multa prae- uidebit, quae cauenda sint, α vastos modos se expediendi Deilb iii ueniet. lia dia. Ei ena ratis interiit , de rebus sapienter pro- . Ad se tura nunciabit. Vtilius tibi ad litein , α ad valetu-dinem experium litibus Ad uocatum, de aegri- aeriit in inludinibus Medicum adire, quam peritos in expetuum e-
Uers io. non est ιxpertus , muca re . Ucu, variis casibas telitatus non
280쪽
ad Ecclesiasticii m. Cispis XXXIV
, rerum experientiam non habet , pauca callere potest: qui vel δ in multis casibus Actu, est expertus, auget prudentiam V rerum aptam expeditionem. Hic militiam in bonam
partem sumit , ut astutia passim in sisis usui
7 si 1. .: init vim non est. ilia scit, cte. Sicut qui nullis casibus iactatus est, experientia caret: sequi implanativi saepE suit, aut duι- Graecus fio ab aliis, ne emtia seu prudentia, astutia abundabit ad huiusmodi aliorum - nequitiam agnoscendam , ne rursum decipiatur, & alios possit , similibus periculis docen-- et i do amouere. Operae pretium est, Magistrum strue aut theorieὸ malitiam, & iniquitatem callere, ut doceat alios ab illa recedere: nimiatati enim sinceritas in Magi suo ei prodesse potest, sed nocet discipulis.Jnc' ia. Is diat mundo. hue&illile dis currendo,multa experimento attigi, plurimis et uruin, id est, rerum hominumquec scimde mores sum expertus. V sis. Aliquoties 3Mad mortem triclita. si in horum causa, iste. Propter peregrinatio-rium diserimitia latronum . nausiagiorum , ca-
. i mniarum , quibus peregrini in alieno Glo lent circumiaeniti, non semel lethale subii Periculum; iquo quidem sui Dei protectione
creptus. vers. ι . Spiritus thrantium Deum et ritur,
A Deo quaeritur,seu requiritur in homine piritus timoris, seu sibi fidentes quaerit ut eruet, de , periculis eripiat : &cum coeperit illum Deus benignis oculis respicere, benedicetur, & omni bonorum genere abundabit. Ideb a Domino , tot periculis liberatus sui. Camiter instituis, praecipua praeparatio sitioinstituere, peccatorum confessio, aut contritionis actus;
cons Hiram thoe enim praesidio munitus a cunctis periculis i . erueris.'
f. i s. Spes enim iri vis in uanum illos o oculi D i in diligente, se. Quemadmodum m is enim qui suam spem locauerunt in Domino,ad illum respiciunt, & ab eo opem implorant: ita vidissim Deus illos respicit, & bonorum copiam in illos immittit.
innet Dominimi, nil ultra Qui Deum timet, non soluin aderit
ab irruentibus malis securus, veram & ab ipsi, mi is commodi metu liber erit. Timor enim quem- Dei alium quemcumque tunorum expellit.J im ' Tinismis enim Domi est anima eius.' Anima timentis Dei linquasi in beatitii linis
si inqui degit statu, quem nulla possunt tentare pericula, nulla terrere incommoda l res is. 19. io. Adq re Iicit. cterimes
finiis rivi ' quem specibi, quo nititur Certe Deo. vi ME Ociat D ni per ri res Deus respicit respicientem se . vi sit ei protector Potentulimus, vires roborans, in nral rum ardore tegumentum,ne adurentibus tenta-
tionibus suceumbamus; est enim nobis quasi cum luxu-mbraculum in lucridiano aestu. ' Cum lunci sita is xiii iei aestit moleste assiceris, ad quem respicis, quis est fortitudo tua λ Si retrigerium, si in is res ambis respice in faciem Christi tui, mi a i . cuius respectus te illicd a tentatione liberabit. M libe- Respice, ut respiciaris .i Deus quidem erit Dι- ρυ-- Graece, euitatio in Oentionis, ct ad At inon istu , ixilium, ne cadas, C lians an
i, seu erigens, cum in mali in aliquod siue culpae,sue poenae prolabitur: ct inmιn - ι-- ω, ignorantiam pellendo, & coeleste lumen, quo datigaris immittendo : dans Iaruitatem, O
Vara . mentis, & corporis: oe benedictionem, seu omne bonorum genus tribuens. Versi t. Imm ruti ex oblatis es' mae
tara si ex raptis, vel alioqui ex mal) partis
curat sacrificium offerre, errat; nam huli isti
di victima quasi polluta Deo admodum displicet. Docemur res iniustEpartas proprio do-Nontains, mino restituendas esse, nee latisfacere,qui pau- 'ς buv. peribus, distribuit, aut animariarei pur atomi
suffragio eas litat, nisi ea , quo proprius Do- νω ν id, ,' minus post factam diligentiatri ignoretur. J Et duitibuiti sirim sunt beneplacita nationes Disissere . propriis Deum enim irridet,& parvipendit, qui rem illiotari ingratam. Versat. Domi solus sunt ne mom se, seu expectantibus, ct illi ceruientibus in via in taru ctius Iuli, id est, iuste partis, & non rapinis. Ac si diceret, solum Dco placent , quae illio iniuntur ii iste aequit ita. Deus a te vult pro-Pria accipzre, non aliena.
et est 3. Dona iniquo uisemn probat Abium 4 Non solum relu:t Deus victimam ex partis inique, verum nec dona ex proprio remi praeparata recipit, si manu osterantur iniqua. Vnde ob huius nodi oblationes non reddetor propitior ut Peccata condonet.' Ope O bonara enim alias recti, α ex se laudabilia manu peccatoris oblata non proficiunt ad meritum M meoiam de condigno. J non pio,
Vos i . sui offert saerifciam ex si stamia pauis
perum, D. ex bonis,quae eripuit a paupere, si perit te paupere, aut eius haerede, cui possit illa restituere, victimam Deo parat: Deo tam inuisis ostenditur,& ingratus: quam se osten-dcret patri , qui in eius conspem filium traderet iugulo, quod adeo patri placere non potest, ut etiam ei summum dolorem assercet.' Si Deus quasi de filio oeci se dolet, eum ei QU. Zetsi ruis offert bona a paupere sublata: quid quae-
, , cum eiusmodi tariis utitiis ad patranda cri- muisti, immitiaὶ Piosectb cum Christus Domi tuis seide in stum Domi elle cum paupere assi et pa peti infiictum nun eoiam Christu eo tam aeternoPatre rauciare videtur.'
Cum exigua illa ac tenuis substantia, qua pauper victitat, illius vitam alai: qui eam a se pere eripit, procul dubio erit homicida. no s. cui aufert in Ddore panem, seu ponem in sudore partam . victum scilicet Paureorum, quem sibi illi sudoribus ae laboribus imis parant: quasi qui occidit coximum I. . credat perinde se Obere , ac ille qui hominem aliquem interemit. ' Hinc subtaxantur ludices, mices, qui aut Mae stratus , qui exactores ad Pauperes di immittunt agricolas eos omnino misero victu fraudaturos. Metilb hi possunt aeterni Iudicis usini νονα timere vindictam qui tot homicidia commise- --runt, quot eorum caesa pauperes sune assi Moe
unus aedificet domum,& Aficatam diruat alius, 1uhil proficiunt: ita qui ex raptis elae