장음표시 사용
41쪽
3o Lis r L. Commentari j Literales & Morales,so nihil erit boni: seruo autem sapienti prosperi erimi actus, & dirigetur via eiusis. Sapiens timet. α declinat a malo: stultus transtila considit. ι7. Impatiens operab ur stultitiam: dc vir versutus odio suscit. 13. Possidebunt paruuli stulti
tiam. de expectabunt astuti scientiam. 39. Iacebunt mali a me bonos de impii ante portas iustorum. 2O. Etiam proximo tu pauper odiosus erit: amici vero diuitum multi. El. Qui despicit proximum situm, peccat: qiii aut cui miseretur pauperis beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit: 22. Errant qui one 'r tur malum : misericordia dc veritas praeparant bona. 23. In omiti opere tabunda litia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas. 2q. Coronas pientium, diuitiae corum, fatilitas stultorum, imprudentia. 2 F. Liberat animas te sti; fidelis: dc profert mendacia versipellis. 26. In timore Domini fiducia fortitu dum: re illus eius eiit spe . 27' Timor Domini sons vitae, ut declinent a ruma mortis. 13. In multitudiit e populi dignitas regis: de in paucitate plebis ienominia principis. 29 Qui patiens est, nautia gubernatur prudentia : qui autem impatiens est,exaltat stultitiam suam. 3Q. vita cari itim,sanitas co dis: putredo ossum inuidia. I Q ii calumniatur egentem, exprobrat factori cius: h3norat autem eum qui miseretur pauperis. 32 in malitia sua expelletur impius: sperat autem iustu i ii morie tua. 33. in corde prudentis requiescit sapientia,& indoctos quo Que erudier. 3 . iustitia elevat gelitem, misci OS autem facit populos peccatum Aeceptus est regi minister intelligens, iracundiam cias mutilis sustinebit
r. Sapiens adi ido, mulier prudentia Pra rem doli est cana promouet zs cunctas exerens ai filior timdo mei icoiit inque utilitatem , in rei que familiaris augmentum. Dissimis imprudens ira rei familiari nocebit, ut phiala, ct compositam . abundantem familiam Mambus destruat, bina domum alia si dedita opera vellet domum perdere. ' Ad id dam, destruendam domum vel augena in diuitiis
dam zii. . lior facilius quim vir operam adhi-
appen itur: vita vineium suis sectatoribus de- infamiam. Ocias actitq;. Dore stulti virga si perbiae, ii ii asi- perbo ieri none suo agnato quidem stultitiae poeitae, sibi debitam ibi lii parant. ' Ser querat supplicii iiii. dum ab omni plicium ei Q irridetur
cuuia oleas, taxata docaperbiam, ne vana loquentes eiiii modi incommodo acticiantur.
alimenta iumentis immittuntii rad terram excolendam vacira iunt horrea, re domus laborat Gnta egelitate. ' O tempora, qtiando ex defectu bili seia cis quus Iu υ vocitant o un-sdio . iesiae ui; z rei rallicae impendere itidium, et ii da ut iii Mim eineia dicare. Ne censiti fidas, falli. opeiam . . t Diti taetre subsidio, teriae cititurae da operam ut nunquam tioli satietate fruaris. J via aut te cetra, ibi metuim i est rariumla bouis. Cum videris arcam tii. Im manipulis abundare, compei es, quam sortis , quam validus sithoum, leti agri culcitrae v is ad eiusmodi abi in-
Itinet, inferendo te immolito, mendacio. tum menaeicium dolosi teris, quia licet iubstantiam rei emulciet, cam mendaciis curatenubilare.
Vn 1 6. quaerit derisor Sarum n, & non timur iit, quia i ale quaei it, quia suo iudieii, fidit,
nec Sapientibiis ac ii cicit, quorum irridet dictam na. I octrina ma nil saei e 1 . et prudente s. pientia comparati ir, quia libenter audit eos magni du-7. Contra viri stultuin, o risi μορ Memae si contradicere cures viro stulto, haud occurret illi, 'litonam nodo prudenteries pota 'at s. 8. ea issi, calui, prudelitis estimerigeravi.i s m. suas nosse actiones, & in quem finem dirigantur. Ei impodemia studi ara, quia in millum finem bonii in fias actiones dirigunt, sed 'iuc illue temere aberrant. Insignis imprudentiae ac fatuitatis est Mamissa- aliquam exerere actionem quae id sitem vitae, tuitas': --αieri itati que non dirigatur i stras acti
VPs. 9. Smlim it peccarimi alienti m. O quam insipienter: Haiusnodi enim illii
ori accidit in stupplicium eadem crimina per- gram ztrare. J Et eri in marasitu gratia. Nam cuim alios vel etiam peccantes non irrideant. ' cile eum omnibus beneuoletitiam seruant. HViide in Hebraeo promatia est OG sea Adine . temtau
cor qu angitur, & sibi consciit in est
iecreti inci roris, tu gauissio eius nouam enisi extra m. no i capietur facile sol uiis, quae extrinsecox adhibentur .vel qui solus conscius est tibi si idolotis, i lus etiam laetabitur, si nititari
fortitioni contigerit, S: ad gaudium peruenire. Licet enim dolor tuus iton communicatus Dolor nonicior sit : gaudium tibi i ii proueniens ube- ecim ni carius, ac suauitis existet. t tus d Dor. 1 ι. Domuis impio in de bitur, fundisii, est orruet,eius memoria protinus evanescet. nidi Ialarnacula vero tuo I: Dim germinalucit, fitare- illis. bunt s
42쪽
ad Prouerbia Salomonis. Caput XIV.
M binit prosperabuntur,&in morem germinum, 'omus ad arariis lingulis eorum memoria reviresceti Vidiri si itast viri domos ad pietatem exaedificatasM - v. gr. 3 aeternum Prosperari , dum fori Ceculares domus sanditus euertuntur.Js Papa rsii. Uvia, qtiavi in his τι in Fa. Missi em eiis ducunt ad 'manem. Suspecta quidem propria honainis iudicia, fit enim ple- rum qita ut negotium aliquod . aut aliqua vitae agenta ratio imita, salutaris ei videatur,cum tamen revera ad exitium animae perducat.
vii mῖ. Externis i ciebus boni fallibilibus saepe
non fidendum qis. 'sis dolore misee Din rct extrema occupas. Ne huius seculi gaudia secteris, quae nec solida sunt, nec sine admistio- viritui ou sed lotis ac nux toris. ' E contra gaudii spi
Pad inciliis, ritus sincera sunt de diuturna. . i5. Gaudium s Munim vestrum nemoro erea bul
ς i bitur sitim vi ille admiseram satietat eiu recipiet, quod meritus est nctionibus suis prauis. Et super eum ristita vis
homu . quia uiagis recipiens bonorum ipse, tu ni meritus est, iustitiae enim corona iniustitiae vindictam excedet; irridendum csse edocet peccatorem. V. s. is. Imiscens credit σωσι ver M. Graece nimium implex, omni verbo , quociam- . que prolato fidem adhibet. Actat vi consa vi suos. Prudens cautus prudenter moder tur actiones suas, nee se facile patitur aliorum dictis circumferri. imprudens est, qui siqui fine cir- ne circumspectione omnia credit.J Fitis Moso specti ' dolose enim cum parentibus
agens, ne ab eis corripiatur, in virtute non P oficit. Sermo inuem Sapienti pro jerierunt altius,
O dirigetur Ga eius. Filiis aut seruis, qui ex correptione parentis, aut domini Sapientes , seui virtutis sectatores existunt, prosuera omnia ac- it, A tecta via temper incedent. ' Premenino idem illa Llio illas seriis Sapienti. Opponit filio is ros ruum Sapientem, ac si dicereti ilius Sa- r. Quia eruus idem tibi debet elle quod filius. Vnde Centurio seruo aegrotarite, dixit
Domino, ratio meus iacui harae ii ιυ lors. 16. Sapiens Aesinvi a meso, si LPicatur, S praecauet, ne aliqua fraude, aut ten demi. ratione decipiatur. Stultus transitu , ct considit.
est . in me a nihili pendens , nee quidquam mali Cispicans. 'ob' Magna prudentia est in iustitiae viaicini et ob- staeula, ae pericula, quae sese offerri ailsellant,
cunctis est Ouiuio, quia praesuimunt se ab illoaecipiendos. Versi 8. velu- . ti haereditatis paruuli iensibus, imprudentes, vitios E sinplices stultitiae erunt aeterni posscs res. Et apectabinito sunt iam, cauti, de Prudentes expectabunt scientiam tanquam hae ditatem, qua nulla ditior. Versis. Iaceb mirmati ante or. saepPeninnaccipit,viIropter inopiam, aut aliam huius modi causam necessie habeant mali se ante bo- mos incuruare. Hebr. Incimviri sint tribus Iosephi vidimus accidi illa. Et imp teporta tritorii expectabunt, ut humilis conditionis homines ante palatia sores Procerum. Ne iustos si iniuste contemnas, quorum ia- reecatot i, nuis sortὸ aliquand5 te adducet neeestiti, ita tisa si 'pectare. Nam diues epulo Lataria in spreuit pauperem, cuius postmodum inutiliter implo- necessitarauit auxilium. eum exν
Πι fio. Etiam proximo μ propinquo aut ' consanguineo pauper Mi Um erit: amici ire; di auriun viti. in pulchre ille cecinit tDum Denis Iesiae , miator ni nurabis amicos. Tempora bifuisim nia itastas eris.' Et Mediolus, ut vela propinquis, astatribus Pa m ei deseracis. J propinquisVres xi. Assicit proximi suum, peccat,
qui proximi egest ui non subuenit stipe, si ponst: aut compassi otiis verbo, si quod tribuat, non tabeat, eliaritatis violat legzm. Qui autem mst Gin paupertia ea senis apud Deum. ria trient; vicissim eius miserebitur, S: cicon synam in b Via.'
pi ex Libitam largὸ hic, de in futuro faeculo
comperii ibit. creuit in Domino , mi ico unani diligit. Credem enim euin infinite veracem ciL , ut promisi a mandet excutioni, diliget Dietatem ema inopum subsidia, quae ineffabili promitto praemio est munerat dan a1. Errant. 7ui erantur malunt. Cui poenam Deus minatui aeternam. Misericordia. veritas Paeparant bona. seu bona conciliant aeternam, ac temporariam faelicitatem as se iii itur. Hers. 23. Io omni opere erit abundantia: ubi O-tem verba sut plin . ibi frequenter eges Zas. Qui operationi, ae lalbori addicti sint, diuiti rum sibi praeparant abundantiam; qui vero multum loquuntur, sed non aeque multum Operantur, ab egestate non maergia M. ' Diui- D is ici, ho ias parant non verba .sed labores .i .eiba sed Ἀ- vers. 2 . Grana Sapiet trium diuitia eorum. bores praepa ornamentum de decus sapientis diuitiae sunt, quia illis rectξ utitur, & conciliant ei aut hori- Mem, instar coronae, vel diadematis. Diuisas si uorum imprudentia. Chald. Deois IIultorum itidiitia. id est, stultus nullum ornamentumba, i, quo se exornet, nisi stultitiam; nam &0pcs, quas possidet, & quibus egregi E se posset
ornate sui sapiens Dei tὶ cum eis non nisi peruerse utatur, ipsi honori non sunt. vel ornamento, sed dedecori & damito. Ορος, si recte eis homo utatur, illi sunt ornamentum; beoE . telis, prauus vero usu facit , ut ei dedecori existant. J quibus matrin f is. Liberat animi testis Desu 1 ct pro-μt ---Dι versipesiis. Fidelis testis veraci suo testimonio homines 1 vitae periculo eripit: contra versipellis de dodosius testis proserens mendacia, innocentum vitam in periculum ad ducit.
Hos ic. D timore Do-m, seu propter Dei timorem, quia ilicetvistus Deum timet, Se illius cauet offensem , erit fiduciis sertisu iunis, seu fiduciam habet instiis sortitudinis obtinendae, sperat se tortem Dei auxilio re,ad quaevis peragenda, oesti s eii eris oes bona obtinendi
beneficia i Deo ob parentis pij, ac Deum ti- coeli ramentis merita. Coelestibus beneficii, si ij ob bonis filii obrarentum pietat donantur.J Vers. 1 . Timor Do visens vite. eu vitae cau- Qui limetsi, auertens a periculo mortis. ' Nam qui ira .
timent Deum scrupulo salutari puncti, non solis , peccato fugiunt, susis orout eo, quod
43쪽
Li r I. Commentari j Literales & Morales,
piaculi speclem prae se serat.J Vt scilicet a --
V .ao. Di multitudine populi dignara vel honor, qui seruo fit in Dominii , cuius stres pecui, redundat. magnam enim Principi decus ex copia sibilitorum accrescit : minuitur verb illius existi-3 1. In malistasia repe in asalutis spe in morte. QMa set E mors anto Mors umentatio si ditio eius instequens sit. ' Vndeta pretium est subditost tibi uis non pertiitata ita '-: ex quorum e actione pereuntibus Ω- ubi
minuantur. me, aut fugientibus subditis, vibitim ciues mi-ycis subdi- nuuntur, aoticolae , villis abscedunt, vel inibi
miser E conyciuiiciuntur. J Vnde in paucitas a plabis
V. 19. . paruus est , multa Iriderimur 'uuentia, documentum dat, quod prudens sit
admodum, qui vel opprobria patienter susseri. Murem est, exaltat stultitiam fi , seu manifestam facit, quae enim in sublime
eriguntur, conspicua redduntur omnibus. Vele tar, id est, nimium exaggerat. Nam cum audit opprobrium, iracundia accensus surgit in rixas, ex quibus aut periculum vitae aut hon Maxima ris iamirant subeat necessum erit. ' Vnde ma-orudelia est, prudentia est iniurias tolerare.' o I. o. Uita carnium sa cordis. Bona corporis valetudo multum ex animi tranquillitate pendet, unde putredo ossium inuida est, otia Inu dis bo. enim exedit. ' Inuidus ideo marcidus,pallidus,
3 I. catam alio , qui aliquem asscit iniuria, aut contumelia eo quod egenus sit, exprobrans paupertatem, expro Mue do i eritis, Deum enim damnare videtur,cuius Iesus, ram voluntate factum est, ut ille esset pauper. vel
veri facta expres tat Domino prosanti: QDd viii ex mi- 'nimi, hisce Deistis, mihi fecistis. J II norastem eum pupauperi misereti . Quia beneficium,ctae vitae consentit. J Vnde oenu iusti in misi. αβ ς ρ' sua coelesti donaris titudine virtutum beatia tudini respondente: nam beati Paupero, brari
tia. Nam cum Sapientia indet, ii ne requie viueret sapiens honorifica appetens & requirens praemia . nisi prudentia suo sinu exciperet, de quiescere saceret. Profecto scientia line pru-sete his tam dentia ibines est inquietudinis. JIudines eiu . . a s ροσω ei. Quid autem mirum Sapietites alae prudentia edoceri, quonammodo ab inquietudinibus ab sttaliantur, si tam egregia magistra est , ut de indoctum quemque circa assectuum moderamen valeat erudire. Indoctus si Pru- Indoctu, sidens sit, eruditus ostentabitur. l ptu.- ει,
Gallat,norere Licit Reipublicas. Messi a eis faeis ρο μι precatum. η Ex mori in corruptione Ex motumii fere populi fere in nihilum deuenere. Ideo belle eoti unione canit Ecclesia. Nulla ei spopulo nocebit adia pomtotum uersitas, si nulla ei dominetur iniquitas. JAcceptis est R gi I ster Qua gens, ruon modo Respublica iure sit gubernanda. At iracundia ei misisti usustine . Hebr. pro 'inardo est, confundens, is scilicet. qui ita se gerit, ut domino suo sit pudori Principis iracundiam merito experietur. Cert E Minister inutilis ob MInui et i inscitiam, aut desidiam in operando qtiae utilia utilis Rei Reipublieae sunt, idem est, quod confundens eum a quo munus accepit.l utinam cuncti Ministri inutiles iram Principis sustinerent. gem a quo
bona o mala lingua, de veraso nituine, devictimis impiorum, solido gaudio, de veris thesauris, de coelo, in
Espo Nsio mollis frangit iram: sermo durus suscitat furorem. : λ. Lingua sapientium ornat scientiam: os saluorum ebullie, stultitiam. 3. In omni loco oculi Domini contemplantur bonos & malos. q. Lingua placabilis, lignum vitae: quae autem immoderata est, comeret spiritum. s. Stultus irridet disciplinam patris sui:qui autem custodit increpationes,astu- . tiornet. In abundanti iustitia virtus maxima est: cogitati nes autem impiorum eradicabuntur. 6. Domus iusti plurima fortitudo: M in stuctibus impi, conturbatio. p. Labia sapientium disseminabunt scientiam: cor stulto rum dissimile erit. s. victimae impiorum abominabile; Domino: vota iustorum pla-
9. Abominatio est Domino via impii: qui sequitur iustitiam, diligitur ab
ro. Domina mala deserenti viam vitae: qui increpationes odit, morietur Insonus, perditio coram Domino: quanto magis corda filiorum hominum 4 L. Non amat pestilens eum, qui se corripit: nec ad sapientes graditur. 13. Corgaudens exhilarat faciem: in moerore animi dolicitur spiritus. 14. Cor sapientis quaerit doctrinam : & os stultorum pascitur imperitia. i s. Omnes dies pauperis, mali: secura mens quasi iuge conuiuium. 16. Melius est parum cum timore Domini, quam thesauri magni de insatiabiles. a Z Melius est vocati adolera cum clararitate
44쪽
ad prouerbia Salomonis. Caput XVI.
ritate, qu ni ad vitulum saginatum cum odio. i . Vir iracundus prouocat rixati qui patiens est, mitigat suscitata . i' Iter pigrorum quasi pes spinarum . via tu notum absque offendiculo. zo. Filius cap ens laetificat patrem: & stultu, homo despicit matrem suam. r. t. stultitia gaudium stulto. &vir prudens diligit gressus suos. 11. Dissipantur cogitationes ubi non cst consilium. ubi vero sunt plures consiliati confirmantur. 2'. Laetatur homo in sententia oris sui. x sermo opportunus est optimus. 24. Semita vitae super eruditum, ut declinet de inferno nouillimo. 11. Domum superborum demolietur Dominus: & firmos faciet terminos viduae.16. Abominatio Domini cogitationes malae:& purus sermo pulcherrimns firma bitur ab eo: 27. Conturbat domum suam qui sectatur auaritiam: qui autem odit
munera, vivet. Per misericordiam, M silcm purgantur peccata: per timorem autem Domini declinat omnis a malo. 28. Mens iusti meditatur obedientiam: os impio rum redundat malis. 29. Longh est Dominus ab impiis. & orationcs iustoriim exciti dict. 3o. Lux oculorum laetificat animam: fama bona impinguat ossa. 3I. Auris, quae audit increpationes vitae,in medio sapicatimn commorabitur. 32. Qui abiicit disciplinam, despicit animam suam:qui aucem acquiescit incrcpationibus. possessot
est cordis. 33. Timor Domini disciplina sapientiae: dc gloriam praecedit hum.
litas. S. t. misis frangis iram ; seram durissusiuat furorem. vii IE si aliquis contra te iuste vellitiust Eiratus ex irgat, haud iratus N illi respondeas , sed mollibus verbis utaris. ' Vt claui ac pacato sermone illius rq iracundia sedetur,quae dura responsione magis exardet l. U. r. Lingua Sapientum omM scientiam, seu decus selemiae addit; magnum enim est
scientiae ornamentum, si ciuae proferuntur non silum sitit vera cutaque, ed etiam eloquenter,
te di te dieititur. ' Plures vidi scientia as- ω, euente qui ob inelegantiam sermonum taedio ad eloquen- Emtaustori biis J O fua. um stiatuum, mu ta , & imperite dicit. ' Multum enim lo
O loque Nulla actio, nulla cogitatio hominis probi, vel impii Dei effugit ubique
cognitionem, Praemium eis,vel supplicia reddi
Vor . . sol placans iratorum rixas ; vel placida ob prudentiam sermonis tit velut lignimi vita res scilicet salutaris, ac iucunda. Vulgarit et dixerim, Da ta es . Ga
tem immoderm est amarit, a filigit, ment om que de IIiritum. auditor uin conterit, de contristat. Ad is imati dis plinam patris sui,
correptionem parentum contemnit. lui aut
curi ait cinipli es, seu corripi gaudet, aulaiorset, cautior, ae sapientior euadet. In alno ii maxima seu sortitudo est. ad tentationes superandas, ae egregias gerendum actiones. Coditationes avitem impiorum eradica-λ--. Quia cum iniusti sint fortitudine carent ad eogitationes illustres, licet mandandas Aa egregia executioni. Vnde qui studia firmiter eradicata putant, ea videbunt sine germine eradicari. Ad egregia studia exequenda, abundantia iu-- est trecei satia est vers6. Domus is 'ipsi rei fratrudo. Indo
R. P. Die 2 b.es Mend. iras S.Scri . toni. v. mo i isti valida sortitudo adest ad iiiiiii Giodi
opera praestanda, iustitia enim cordi, ac bra chiis robur imperiit. Et infrialibi ivi iram. tuo batis, in cogitationibus, de actionibus impii milia firmitas erit, sed conturbatio, accommotio ob multa infortunia, quae Deus in scelerunt immittit ultioneni. unde sicilius pulic recte rie iuste vivere, quam inique degere.l cie, qua ini-Vers. 7. Glia Sapientium si emi Amr silan . tiam, libenter aliis edocete curabunt: Cor utorum in intile erit, nec enim scientiam, qua se immerit4 putant pollere, aliis volunt commi nicate , sed sibi gestient retinere. Preme illud Verbum, Disseminabunt jeientiam, ut ex iacto se- Magistermine germina nascanini. An non fructus iacti alio seminis serenti cedit agricolae Z Fructus ergo ex doctri ita docentis gerinimantcs in eius pro limbi. cul dubio cedent utilitat cmqVers 8. Victima impiorum abominabilis Domino. Q inuis enim in te abominabiles non sitit, ut tamen ab impiis manibus offeruntur Deo sunt abominationi. Vora vero iustorum acabilia, Numini coelesti gratia, & vim Labentia illum placandi. Vnde Ver 9. Abominatios Domina via impi3 : qui sequitur iactitiin, diligitur ab eo. Actiones impiorum Ilicet in se egregiae sint, ut tamen ab impio procedunt, ei admodum sunt initisae. Auiones autem eius, qui se latur iustitiam, δe ideo a Domino diligitur,. ei admodum pla
Inrsio. D Arisa mala deserenti viam vita. In Hebraeo pro doctrina est Inaz mus , id est, correptis. castigario. Mala est,seu seuera, si ira, iii tolerabilis, culosa et . qui deserens salutarem viai vitiorum itinera sectatur. Vnde is, qui in
Nationes odit, morietur, male perebit cum iis,
qui per celeriim iter incedunt. Proscctό eo ire meorreptionem spernere reprobationis est di nem spein cumentum. J , leproba- Uers 11. Inferniis, ct perilisio ceram Da rura et magis eorta si horum hominuo ' Insernus,
Graeceu ma. 5e perditi, seu damnatim ii femo detecta, & explorata sunt Deo, qui quot, de quales damnati simi, de damnandi, quibus quantisque poenis cruciandi: quanto magis Patebunt ei cordis filiolum hominum intimi E Iecessus,
45쪽
Liter L Commentari j Literales & Morales,
rectisus, occultae cogitarioaes , & a litus rmia 1 na.' Cura igitur , prauis recedere avectibus, uis recedere quorum nullus aiuinam ei fugit cogniti L . Versit. Non amat pestilens eum, qui se cor abso L. Lipit Amper improbo inuisa est correptio, un- uti de se corti pientes odio habet: nee ad Sapientes ideo graiamur, timens,ne eius impietatis conni et est Mi ponte impium Sapiens vocitauit. Ma impius Publicκ pe nunquam non est R. ei publieae pestis alios pra- ' ον uo exemplo corrumpens lVHs i s. orsa tam ex amat faciem , nam hilaris animi notae in saciem eminent. In rore animi de citur piritui, id est, animi alacritas. Alii anheliim suspiriis, quae moerentes effundere solent Melicitur,& quasi suffocatur. 6. I . Cor Sapientis quaerit :Wistulti pascitur imperitia. 4ri Sapiens est, quotidie in Sapientia proficere gestit, & veluti uotidiano cibo reficiendus, dogmata quaerit. um stulti os sua impetitia pascitur, sua inscitia, qt a emergere non curatoselectat tr.
Viss is. Omnes dies pauperti mili , graues, iniucundi, molesti. Tamen sicura1nens eius, euconscientia qiosi inge comitium facit omnes dies eius laetos. & iucundos :cium aduersa om nia non ut flaylla, sed ut amoris documenta Conscient; ae de manu Dei iucundissime acceptet. Cert Esecuritas iu- coiiicientiae securitas iuge est vel pauperis sa metanti conuiuium, cunctos la res iucun- melceati. dos reddens.JVe sis. Melim est para me emti e Davum, tum quia ad praesentem vitam quiete transigendam, utilius est: tum litia ad aeternam obtinendam magis expediens. Melius ideo parum , ita Mi ct in arcibiles. Henr. Viit ui est in arrabiles pos Ere , Tinnutiu in eo. Por iusto adquiero magni tumultus cupiditatum adest in eo, spui u qui pecuniis, qui diuitiis exsiliari non potestiue te, quam ' dem ttimulius timenti Deum haud vii diuitiit ibis. ics ad iter vitale percurrendinii. Vnde ipse sa dare. lomon cupiens rarum ad victi tandum, cauebat diuuias, oe mendisitatem ne dedem mihi. Sed υictia tribui necessaria lx es. i . Melius est meari ad elixa ad inli,
mensae cibos cum charitate erga commensales: quam ad vitulam saginastum ciun odio. Insipidus enim est cibus, nec proficit, quando odio prae-T, eui eo, cordia Luciantur. ' Testor virum, cui uxor in inuisa inuin vel e eontra eum ea meniae haerenebis. Et abundanti. Annon tantum haurit veneni, bus inspi- quantum ex cibo absumit.ldus , vel in In f i 8. iracu uacar rixin , quia lauto conuiu iracundia unius colloquentis cum eo excitat iracundiam, unde rixae procedunt. Atriens est. niuigau rixas ala alio iracundo exci
Wrs ty. Iter pigraram quasi feres stinam . Nam pigiis omnia videntur dissicultatum si itanis obse , ae impedita: autem immium Q 3ue sindit do, non solam spinarum vulnera non timent, verum nee lapilli essendieuluincasus se reperturos esse verentur. Veris ro. Hum Sapiens latisic patrem, cui
agnatum est quelicumque filii prosectibus
xxultare. Et Adtio homo A ficu matrem f. m. nec ita se gerere curat, ut illi afferat laetitiam
ex Sapientia quemadmodum filius ille Sapiens. I p. entem Profecto illius qui matrem e qua Prodiit,
&cuivis dolore enixus suit, omnino insipien- ostendi et ostentata sis inquim erue ii . . seu milius gaudet rebus stultis, vulgariter explieo, Epamisi parado Alald arares. Et tarp udos diri gressu susi. id est, nunquam suis confidit actionibus, semper eas suspei. habet, unde diligenter curat, rectitudinem earum nimis ac magis vestiwe. ' Prudentis est suas omnes
actiones litate suspectas: stulto sua nulli actio
non placet.l nlao app-aa. Dissipamur cogis timet, nou est , oin acat si um, seu male cedunt & irritum cadunt 8 mintentara , aut cogitata negotia, nisi prudenti consilio regantur. Vbi autem sunt plures con sliaris, e bir Mum, seu ad faelicem exitum
perducuntur. Hes. Linari homo in sententi orti sim, eum
scilicet existimat se sapienter, dc ad negotium, de quo agitur, diligendum, apposite tile locutum. Et tremo opporammi est optimui. quia G15 cit situm auctorem gaudio rei fundere. Suf
ficiens praemium iusti ac utilis suffragii est, bo- sussit
minem opportune suille lociitan .l sit est o
Sur uis est intelligenti, vel prudenti, id est, prudens animus ad iuperna contendit, seu in cin-luin, ubi aeterna est vita. Ut declinei de inorno m. imo. Hebr. Qin deorsum, seu ut abstrali tur ab inferno, qui deorsim, aut infra omnia est, de lina pars mundi. Certe eruditio est: 1 praedestinationis effectus ; scientia enim oculi
hominis aperiuntur, ut ea requirat bona, qtiae itina aeterna sitiat, eaque curet haud incurrere mala, α inter quae terminum non pollunt obtinere.J Verisis. Domum verbis Am ιυω- DMuia Pnus. qui in pauperes & viduas iniurii suiu, ac violenti. Osirmos facio termi suiu , terminos agri viduae, quos si perbas convcllere ten- ri . tabat. ' Qui tentat viduae incommoda inset re, non sol uni si uiri studium non ali uitur, ve eomodo an si in excogitatum malum in proprium caput ficete gi verecidit, eius donantii, seu diuitias Don uno de- yx mu
D. xxx. cogitatis iniusta, quae scilicet alii in lum machinatur. Et purui sermo piacheriri sfamabitur ab eo. Purus sermo sincerus, fraude carens, quem Dominus pulchcirimunt reputat, ab ipsis firmatur, dum tribuit, ut silicem, stabilemque ess erui in Goliatur. . Ver 27. conturbat domum suam, qui ei Patar ariciam. Multas domi Ciae contentiones &rixas excitat. Uxor enim filii, & famuli, labo
rantes sanie conqueruntur. Mutem odit veta se
nera, vivit. Qiii expers est auaritiae, quiete pomtietur, & es, tolutό si in. Auari enim vita innumeris addicta perturbationibus, vere vita non est. J Per 1- ericordiam, oepim ρα autum Fec ara. Alii, diuina lagis esse atione vel E V
Peccata expiantur. η Ciu autem solius mise- ricordiae cum fide fit mentio, si intinia legis . obseruatio necessaria est cum fide ad cuncta seu tu ela crimina vitandar Ceriὰ quia fidelis ii miseri-mose eois sit, si pauperes Dbsimis cumulet, totam legem videtur obseruare. Vnde Dominiis s . . Q Tlius misericordiae reserens iustorum virtutes, ii iurecordatur, dum ait uite bene tieti. . Est . riui enim &dedistis mihi inanducare; innuens inisericordes totius legis obseruatores exti-
46쪽
ad Prouerbia Salomonis .caput a VI.
amaro. Timor enim iudiciorum Dei staenum est iustis, qui iustissime ob unicum lethale pi Olum eum qui sanctissime antia vixerat, aeternis cruciatibus addicit. V. U 18. a rimm meduin ινοι impio ridis das m M. Iustus cum ab aliquo monetur, & cum aliquid ei praeripitur, obedientia meditatur utilitatem, di ad iusta ea- pellenda se praeparat. Contra vero os impuvialis redundat, quia monentibus, aut iliben- lli, xibus murmurat, &resistit. ' Preme ver- ad , bium. amittatur obedienti . Existimo,omnem subditi in obediendo repugnantiam, vel tardi - 1ειρα ' ortum habere iura non meditatur, non hi mente recolit spiritualia, imo de temporariamus. ita, obediendi commoda .letis. 13. - ἡψDomi r ab imis i. seu ab iis, qui adhaerent impietati sic recedit,ut quod modo eos exclusisse a sua prouidentra videatur. Et reati es ius ramon . quibus Deus p ope adest, protinus exaudit.
Patet cum post tenebras lux reciirrit. Finnam est a. Haud aliter sama bona, quam quis de te intelligit spargi munam alluit vi
luptatem. Liceat vulgari idiomate exprii nerei En ordari iambre et terse sumbo. vers. 3 i. Auris , - Ἀδι increpationes vira, is mea . Sapienti Min eo orabitur. Qua libent et admittit eorreptionem salutarem, vitam asse rentem , in medio Sapientum versatur, ut eos mouentre seu corripientes audiat , vel quia iam cum Sapientibus videtur esse computandus. Sapientia enim magna est, delinquentem velle corrigi.l
mam fm , seipsum despicit eum non curet i ipsum perficere, & probatis moribus ornare, quod per correptionem Sapientum, vel luperioris assolet obtineri. .ecirinemis crepinimbus, possessor es indis Cor habet, cor datus procul dubio, ac prudens est. t s. 33. 2-or Dinnni disciplina Sapientia,
seu Deum timere, est salii taris ii taedam castigatio, quam Sapientia sequitur. Et gloria Waredit humiliuM. Gloriam & decus, quod excinendatis moribus nascitur, praecedit humilitas, qua monitiones, & correptiones libena ter admittuntur. ' Raro humilitas quamcumque veram gloriam , aut decus non praecedit l
Vari u vitae Emme prouidentia Q. , cui omnia quantumuu fortuita videantur, subiecta sunt, Salo
O Misis est animam praeparare: de nomi i gubernare lim
: guam. a. Omnes viae hominis patent oculis cius: spirituum, ponderator est Dominus. 3. Reuela Domino opera tua, M dirigentur cogitationes tuae. q. Vniuersa proptet semetip- sum operatus est Dominus; impium quoquc ad diem maluim. s. Abow,inatio Domini est omnis arrogans ictiamsi manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viae bonae, facere iustitiam : accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias. s. Misericordia de veritate redimitur iniquitas: de in timore Domini declinatur a malo. 7. Cum placuerint Domino viae sominis, inimicos quoque eius conuertet ad pa m. 8. Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquiatate. 9. Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est diriget e gressus eius. zo. Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius. II. Pondus & stat et a iudicia Domini sunt: & opera eius omnes lapides sacculi. 0. Abominabiles legi qui agunt impiE: quoniam iustitia firmatur solii . 13. Voluntas regum labia iuna : qui recta loquitur, diligetur. 3 . Indignatio regis, nuncii mortis: M vir sa picns placabit eam. 1 F. In hilaritate vultus regis,vita: de clementia eius quasi im-het serotinus. 16. Posside sapientiam, quia auro melior est: oc acquire prudentiam, quia pretiosior est argento. 17. Semita iustorum declinat malae custos animae suae seruat viam suam. 18. Contritionem praecedit superbia: si te ruinam exaltatue spiritus. I'. Melius est humiliari cum mitibus,quam diuidete spolia cum superbis. αo. Eruditus in verbo reperiet bona. dc qui sperat in Domino, beatus est. α I. Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: oc qui dulcis eloquio, maiora percipier. αΣ. Fons vitae eruditio possidentis doctrina stultorum, fatuitas. 13. Cor sapientis erudiet os eius: de labiis eius addet gratiam. 24. Fauus mellis, composita verba: dui ccdo animae sanitas ossium. 1s. Est via quae videtur homini recta:de nouissima eius dii unt ad mortem. 26. Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum.
47쪽
Liter L Commentari j Literales & Morales,
ra . Vir impius sedit malum,&in labiis eius ignis ardescit. 28. Honm peruersu et sciscitat lites: oc verbosus sperat principes. 29. Vir iniquus lactat amicum suum: deducit eum per viam non bonam. 3O. Qui attonitis oculis cogitat praua, mordens labia sua perficit imalum. 3I. Corona dignitatis senectus, quae in viis iustitiae reperietur. 32. Melior est patiens viro sorti: dc qui dominatur animo suo, expugnatore urbium. 33. Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperant ut .
ERS. . I inis rare. Hebr. Hominis sunt ρυ'Watim es cor & Domini gubernare linguam. Hebr. Et Dehinnos resepos, liu 'a H linis est apud se polle cogitate. Asrequenter disponere, quid sit locuturiis, vel re onsurus, at citra Dei auxilium, ruod dispositit, non bene loquetur. Non quodisponere cor, aut praeparare valeat aliquid si
ne Dei gratia ad loquendum; sed quod etiam hoc ii liiin, quod cum Dei gratia loqui d: spmsuit, eloqui apte non possit sine noua& Pe tiari Dei grati quae linguam gubernet,acino. sermonis deretur. ' Vnde aptE.& necessu id Coiicion mitio possu tot sermonis initio statiam specialem per Dei-2' parae petit intercessionem, ut quod clim Dei Π o. gratia loqui disposuit, id cum eadem peculiari
homines phtent,omnes actiones suas putas es-ic, &labis expertes, frequenter tamen oculi Dei, qui interiora scrutantur, aliud iudicant. Piudens nu- homo prudciis minquam debet sese quam debet suis in operibus complacere ; quae enim sibi Pbriora apparent Dei oculis laxabilia frequen-omri rex pomimur. I, uelis illud, Ii occidi tibi . adra esse. Deum rc serunt, cuius Oculis omnia patent. Nihil opere- Vnde actionem non exeras, quae non possit m id, quod praesentat id Spiritu enim inti timore atre eiu D t s. Ponderat enim iuste praesentati. quonam affectis a quonam spiritu, seu intenatione opera, exterius bona,procedant. Veri . . Reuela De Ao opera tua. Hebr.et Eueia Domi min, omnia enim in Dei lauden , 5e gloriam sum referenda. Et dirigentur coibatio est , prosperum e G tum Artientur. Psal. 36. Reuela Domino via imi , ct in ea, ct
Cum qui, facist. Cum enim quis intendit opera ad Dei sim in Dei gloriam exercre, ad euili pertinet illaxi' opera ad prosorum siccessi ura perducere: auasi ipsius opera essent. Vnde arte dixit David,
Hers. 4. initiosa propter semetipsum operauiuest Dami , propter gloriam suam, de propter
seipsum tanquam vitinium finem. Impimner-que is diem m. m. Imrium etiam, qui ina statem non deserit, retetuat ad diem malum rima impiis aeternae damnationis in gloriam sitam. Ceae inflicta in poena pede oribus in ilicia in Dei eloriam ceneris s. Abominatio Domini ιυ etiamsi misi ad mam fuerit, non es innocens.
et ani inuisus est Deo homo arrogans, saperbus, ct licet misi ad manum sit nihil operans, vulso dixeris, Aun quando se estumana se ema Deo displicet, qui elatum cordis digiton Anoa tisicit assectum ex eo non in cera. Vel ait Lecissum
gantis ingenium nihil operantis nihil ore pro . ingenia, vel serentis abominabile quid in est. J Inisi a via
a , facere, ciuitiatri Graecessum . via bona penitus consistit ingerendo, quae recti sunt. mi MaaNam facere tui titiam non tantum est iniciuin bonae viae, sed etiam eius summa & consummatio. ' Apte etiam dixeris, Ihitium vitae reae summam, aut consummation illius esse. . o 2
Nam qui bene colit, dimidium facti, imo to- gi δ Est,
tum Achum videtur habere. J Accepta est iis in benEia c. 'apud Deum magis, quam im Me ho pia . R ecte vivere, acceptabilius est Domino, qu victimas ortu te. H. 6. Asbericordia, O veritate redime urinia pritas. Peccator veritatis amator, aut in Pauperes munificus Deum excitat, ut poenitudinis ei dedat affectum, quo veniam criminum atte- quatur; de deinceps in timcu Domini a malo de elisio , leu recedat. Haud dubii an, quin ad recedendum a crimine , de virilitem sectan-
dam eleemosyna conserat, de oriraris
Virs . Cum placuerim Donum via hominis, totum eo inimicos quoq- eius conuertet is pacem. Cum homines ad Dei placitum vitam duxerint, Deus i get, ut eis sint pacati qui prius auerseiantur.' Milii credite , bella ex peccatis exortum lia- Expetec bere. Vnde si diuturna Rex vult subdito, frui, vil de exultare paee, cui et iustus ipse, suo, simul 'E' Poculis abstinere.l ς H. Γ 8. Atilii est par cum iustitia. qua
muti fructus cinni liquitare. Cecinit David, tDLM est modici iusio , super aeuitias peccatorum multas Psil. 36. Cum enim non opes, sed Iussu, Deus det hominibus satietatem, modico sub si dico subsidio dio iustum abundate, impium vero asiluentem
Domui est, a rigere gressus s. Multi enim apud si statuunt, quia vitae genus sectari velint, cedDeus ita res disponit, ut diuersus omnino sit exitus. Vulgariter dicimus, Et MMAre pro 'uti' Di.idi ione. ' Qui vult gestas iuxta iuum mistud votum & stud uni disponi, id ad Dei reserat ambeneplacitum. Unde cum Deus disposuerit ' se,
quod ei placitii in erit, hominis propositio, stu- ωplacitum. dium, votum Artietur,ad optatum de me te semperor
sectum. JVos i o. Di natis in labiis Regis, in tu is non errabit os ei M. Nam Deus speciali cura adest Principibus, ut rectam pronuncient senia entiam,& in rebus ambigitis, de obseuris quos divinent, nec aberrent.ut iudicium Salom nis inter duas meretrices ostendit. ' Nec ine- patendumpte dixerim, accipienda esse dicta, ac iusta Re- Regis iussu.gumqtia si diuina oracula, cum Dei teneant lo 'ri diuino cum, illisque sine cunctatione patendum.J ς ς Veris i i. Ponam , O patera iudicia Domihi fiant. Deus omnia facit cum summa iustitia, de aequitate, ac si cuncta opera sua ad subtilissi inimi auriscis bilancis vocaret examen. Et Fera ci/u in es lapido sacculi. 'Alludit ad vel
48쪽
rei ruum, ani ad examinanda pondera utebanv c lapidibus eosque in sacculo repositos apud se habebant Ex Hebraeo, Ponam Iuvie a iustae II ornini. eias omnes lapido saccidi. Quia vcl unicum Dei opus, omnes ad iusta pondeta gerenda lapides aequitate vilicit Seu opus mirem linia pula, o . id est. Deus instituit huius in imbrias ne dilapides, seu libras, ne iniquis ponderibus iustitia violetur.lVressit. Ab in viles Regi, qui agum im is rq nia tu i uiasmatio filiis. Debent inuiti admodum esse Regibus Ministri ini isti, pendet et enim Regnorum stabilitas ex iustitiae obserrae iunii; α iratione. ' O quot ex uistitiae violatione Im- erratam Peria corruerunt lVnde Reges si student suum o- stabiliri Impetium, Minis uos iniustos a regi-Mr ii mine amoueantq; Horas Volunt Plerumque Reges,suos Ministros iustis ad pritetendas ientemias labiis uti reua lop. tur, qui iustam profert sententiam, diligetur ab N ela eis.' At non sui scit, Reges huiusmodi g. rere V e- voluntatent; necet sarium cst eos diligccitat ve-M mPleian opere compleant pi.un illam
hista eorum voluntatem circa iusta iudicia sile..da. laec emat, se Volsia . Inituatio Regis, Icη nortu. Narni vos uri qui sibi Re ii iratum aspectant, mortem metuunt, i rati tremum iudic tin tibi elici indictum. H ad spiritualia transferas oporreeeai . tet. Cum Deum ob nimiis ilia gr. aue inen
dem est. ae tibi comperis esse iratum, aeternae mortis ad te ' nuncii imaduentasse non dubites. J At vir iris pia iis . . mortis irruentis iram sui abit sipienter accurrens ad Poenitentiarn, qua Dei indignatio mansuescit. vers. is. In hilaritare vultus Regia vita. Qii admodum indignatio Regis mortem praenunciat, se hilaritas vitam arseri, de ani muni aspectantis bona spe complet. Et sementia trivi p. si imberberat Ἀτω , diu expectatus , 5e
V. s. 16. Posside famuliam, quia auro melior quire ρrudentia , quia pretiosior est argento. Opes cunctae haud possint cum Sapientia et ax bilis ac prudentia eomparati. ' Vnde taxantur dis α'. te qui filios sitos ab studio litterataim auer . . relicturi diuitias, cuin faei te
auertiae tuerint eos augustioris thesi uti sacere polinil res l . 7.sentita declinat imila sit iustipo viam rectam virtutis incedunt , vitiorum itinere fugientes. Custos ammaseia seruas viami m. Ciu cordi est animam uiam custodire, seruat viam suam attent Ε, suas actiones exami- conscientiae Mando, ne in aliquo delinquens Aberret.' Coi ex aera Hia scientiae examen admodum utile ad iuste in via
ad superos procedendum.Jν iii ies ii '' Contritionem precedit superbia, est
causa ruinae ;lante ruinam enim seu contritionem huiusnodi exaltati re fritus, seu aninius Molat si- ii niter effertur. ' Quod de contritione vel bii tui. ruina luxuriet quotidie experimento constat. .i qua' Pletumque etenim sudibiae vanitas luxuriet confusione vindicatur. lVers. i'. I litu est humiliari eum mitibus.1 Mam 4- ινι spesia eum superbis. .: Fellator estionio pauper qui inter mites & humiles an- numeratur: quam ad superborum coeti Pertinere, cum eisque spolia diuidem haud iuste acquisita diuitiis abundare. Heres io. Eruditur in verbo, seu in re, de qua agi uir,in negotio, quod est prae manibus mei bona, da uitiis opplebitur. At Dram in
Domino, beatus est. eu qui temporalium diuitiarum acquisitione non nititur, sed in Domi- .no suam spem, ac fiduciam collocat, beatitudine vera potitur,sive Dei gratia, quae quidem est
omnium felicitatum epilogatio. VBIsii. Sapieus eiu orae, a pellabitur prudent. Qui sapiens saerit non solum ote Verba compta plane sutilia proferens sed corde ve .ram scientiam adeptus: appellabitur prudens, cordatus, & hoc nominentagni fiet. Et qas iacti eloquio maiora percipiet: Sed multo pluris
aestimabitur ille, qui praeter veram Sapientiama iactus etiam eloquentiam fuerit. ' Non du- Exeleque bitura , quin ex eloquentia magnum decus de ma uni matura Sapientia recipiat. l de cui, & ot V 6. ai. fons vita, leucauta Vitae, id est, plenitate ei
muliorum boricorim eii eruditiori idei tis eam pit. eruditionem. Graece. Posus utibus: Eruditionem multitudo bonorum. Doctrina Hultorum fatuitas cumque docent, ait dic mit stulati, meta cit fatuitas. DMiraua pultinum. Belle quidem. Agnatum enim est inspiciati satui, veste velle docere, seque aptum ad magisterium re docere, se- putare.JHe . a 3. Cur sapientis erudiri os eius. Ex in- ituri terna enim Sapientia ac prudentia verba cor- rate. . data procedunt. ' Viide scrino assi let este se imo p-- prudelitis viri vel imprudentis documentum. Ii labi r eius audet grariam. Tota enim Limonis venuitas ex tapienti corde proma- cumentum.
vers. 2 . Dum ruestis composta verba r dulce. do animae . sanitas e iam. Suavissima, ac gratiliasinia sunt verba a Sapiente compolita , animo dulcedinem insundunt , de corpori sanit
tent; pam quae animum recreant, etiam corporipiosunt.
Vc f. as. Est via , pia es et in homini recta. Existimat homo aliquam vivendi rationem ei lesbi salutatem . v. gr. huic vel illi muneri piae- fici : Cr noti linia eim in ducunt ad mortem, in pcrditionem deuiantem ludem addiicit. ' Vii- Prudent a de prudentis est ossicia non ambire , & ad est ossicia il- ea haud sine superioris imperio promo-l L,nas,E d Vers. 16. Anima Garantis Lloras sebi, ut eant ad per- scilicet sibi paret, quae ad vitam sunt neces n- ditionem. Ga , de opportuna. Q ia campulit eos or suum, quia ad laborem ilicundum homines compellit ciborum ad sedandam famein necessi
V s. 1 . vir impi ra fodit malum, multo labore quaerit , de quasi abditum in lucem profert. In Hebraeo est. maea clare , id est, Emit. vulgariter dixeris, Et pecear mle sileae lde.' Mis r ti editot
equidem qui tanto laborum, ae tribulationum magno labo. pretio coinparat damnationem4 Et in ubi s rivi xv nignis ardescit, quia dii cordias , rixas, iurgia, ac
scditiones suscitat, quibus, velut accenso igne, torquetur, ut iam vel hic incipiat aeternain
s . io, excitat discordias inter fratres:Veter- ius separat Principes. Hebr. Susi ro animis disiungit etiam viros Principes, de bella proia sutauo ie edulit. Perindui igitur hama idem est,quod I, surra. Nam semiliat inter fratres diti or-
49쪽
Liter L Commentatij Literales & Morales,
dias non poterat mitiori malitiae epitheto designari.J V s. 1 . Vir imirata iactare amicwn sui , ct
ducit eum pervia non bonam. Lactat , iricquam,
i- allieit, & in si audem trahit. ' Est quidem: πια egregiae iniquitatis documentum amicum la-
daceria crimina deducasQVissso. atmo socidis, seu animo totus in malitiam defixus regit repra : -νdera labia sua, perflaret malum, instu vehementer irati, in prauum opus, quod concepit animo, erum-Imfusiti peti ' Vt constet, impium quaerentem in ρος- crimine voluptatem , potius torturam tuu
non quaecumque, sed quae per vias iustitiae, Scinctitatis incedet' reperitur. In senes ui- In sene Iustoctitate praedito tanta est pulchritudo, vi valeat in est cum gloriae diciei te comparari. JGrs. 32. Mesior es patieni viro forti. Magis eminet sortitudo in patiendo, & tolerando ad- gloita di
uersa, qualm in arduis fortiter aggrediendis. de ς co. Et pudo-1-- -- - , expugnarore Vibium.
Aptε cecinit ille, Fortior se, Drtissura vincis
Hers. 33. Sinti mitioitur in simon, seu a D mi is te per min. In humanis nihil sine nutu, & dispensitione diuina, ut ne tortes quidem, quae excae sortunae ab hominibus tribui ait,
lent, & sine ratione cadere, diuinae moderati antisint exortes.
Prudoriae criustiti si pietatis c impietatis varias conitione contrari essectus Sapires amistat. E Li o R est buccella sicca cum gaudio, qu m domus plena victimis cum iurgio. a. Setuus sapiens dominabitur filiis stultis, de inter stat res haereditatem diuidet. 3. Sicut igne probatur argentum, & aurum camino: ita corda probat Dominus. 4. Malus obedit linguae iniquae, de fallax obtemperat labiis mendacibus. s. Qui despicit pauperem, exprobrat factsri eius: oc qui ruina laetatur alterius, non erit impunitus. 6. Corona senum filij filiorum t de gloria filiorum patres eorum. 7. Non decent ii situm verba composita; nec principem labium mentiens. 8- Gemma gratissima, exspectatio praestolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit. P. Qui celat delictum, quaerit amicitias: qui altero sermone repetit, s parat sorderatos. io. Plus pro fieti correptio apud prudentem, quam centum plagae apud stultum. 1ι. Semper iurgia quaerit malus: angelus autem crudelis mittet-tur contra eum. I 2. Expedit magis vrsae occurrere raptis fortibus, quam fatuo
confidenti in stultitia sua. a 3. Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo et iis. I . Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: ec antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit. 1 Qui iustificat impium, de qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum. is. Quid prodest stulto habere diuitias, cum sapientiam emere non possit 3 Qui altam facit domum suam, quaerit ruinam: dc qui cultat dicere, incidet in mala. 17. Omni tempore diligit qui amicus est: de stater in angustiis comprobatur. 18. stultus homo plaudet manibus, cis mspoponderit pro amico suo. I9. Qui meditatur discordias, diligit rixas: de qui exaltat ostium, quaerit ruinam. 2α mi peruersi cordis est, non inueniet bonum dc qui vertit linguam, incidet in malum. 21. Natus est studius in ignominiam suam: sed nec pater in saluo laetabitur. 22. Animus gaudens aetatem floridam iacit: spiaritus tristis exiccat ossa. 23. Munera de finu impius accipit, ut peruersat semitas iudicis. 24. In tacie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terrae. 2s. Ira patris, filius stultus: de dolor matris quae genuit eum. 26. Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat. 27. Qui in deratur sermones suos, doctus de prudens est: de pretiosi spiritus vir eruditum αλ
stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: dc si compresserit labia sua, in
50쪽
ad Prouerbia Salomonis. Cisput X VI L 0MMENTARI L
l ERS. i. Milior, ac suauior est De erra panis sicca cum sau Lo cordis, i do, plenis victimo, seu cor piosis et bis,qui ἡ victimis mam-t iis in domos recipiuntur, cum fa-
Ad oli iurgio. Vt agricolarum tenuem xum in mari. mensam commendes, ubi inopia ciborum ed
- , mrinia copia pacis. J2. Se ins domi iacitur hi uis do lini sui bonorum haeredibus, oe Diteri atro
reduas dividet tanquam moderator a patre
relictus. Talis Iriseris in Putitaris domo, de rostru tum in Pharaonis regia, omnia mode-xabatur. Seruus fideli, inter filios dilectos est G, o inputandus. Viide aliter locum expendo: Se ino Luus Sapiens eum filiis patrisfamilias haeredi- talem diuidet relictam sibi, uti filius, ob bene merita portionem aeeipiendo. Ideb dicitur. Inter ratos. suos videlicet, di et hare uatem. Iam enim ob fidelitatem, de prudentiam gii-bernationis dignus factus est uti filius aesti-- mari lsio. tiam probatur argentum,de aurum mino: ita per tribulationum ignem iustorum uariari Pammis Sic Iobum, Tobiam, I
sephum, de alios Diuos multis permisit labo vis es, ' filictari. ' Dum colens iustitiam aegri si a tudinibus alliceris, seu aliis cremaris aerumnis, argentum et aurum existima Probationis addictum, patienterque sustine, ne mi - , nu habens coinperiare.l tat. M iuel udistin im- ct famae Ut Noas labiis menda. ibus. Hebr. Atait linquam iniquam, audit labia mendacia: seu viai L quisque iis capitur rebus, iis actioniblis dole
s S d. Frit m perem, exprobat sacto ii eius . qui illum inopia premi disposuit. O
det enim in ruinam, quae aliis dabit laetitiae oc- quae qui, si ii nem, ' Nam per qiuae quis peccat, petr e receii , per deria plerumque torquetur. 6. Ceroina senum siliorum. Gloria, decus, ornamentum senum sunt nepotes, per quos securiores de uosteritate filuit: de ser
os ipsi etiam post obitum quodammodo ium
inperit es. Elgloria lorae patres eorum. Eorum inamque nobilitas, ac virtus filios exornat.
4. Curent parentes iust Euiuere Athabeant filii. rite a vird Epostmodium possim gloriari. Jet ita sunt his. . adu rapiatum verba composita He brattat, is uiato labium dignitatu. De decet. iiii petitum de ribus grauibus, quae ca-M .isita P Π ,rc statum illius superant,disputate. Vn se isti de Principes inuigilent, ne ad mutiet de osse iad uesi- regiminis imperiti eligantur. J Nec Principem ν ti m- Plurimum dedecet gem ineri-Dejecti Re. qaae promittit. non implere. Nam rem in im- promi sit, non implet,arguitur, tunc, me in cum promist, suisse mentitum.Jx D s. 8. grati Juω , expersario prae 7σ-
Iantu. 'Rex iucundissima est ei, qui diu aliquis ex pectauii, cie optavit, cum illud consequitur. Gomoaruisse vertit, prudenter ino- cumque se vertit is , qui aliquid expectat, de
consequi optat, prudenter agit, caute, ac cirisci in specte, ne sorte concepta spe decidat. O quantaeircumspectione opus est tibi coe- Mattinet lorum Regnum expectanti, uti ne tot dissicuL Omi ctio talibus circumseptus a supremae felicitatis spex est tibi, ne a
Ue s. q. celat de tu , P rat a cuti. licitatis ae uiuami ei delictum Nerire curat, quaerit anti- terna quam amicitiam conscrvare : qui extranea celat piaculum, expetit nouum amicum inire. ' Ni nil enim magis amicitiae agnatum, quam ami- amicitiae AP ci operire desectus. J altera siem onerepetit, natum quia
se in us eratos .Qui aetero, seu diuerso sermone quae dicta sunt, aperit, seu repetit, addens ali
quid, aut detrahens, amicum ab amico educit.' O quot amicorum se deraditi luuntur, exuno,uel altato vel bo addito ut d tractos ur-eitiae dissol roni, ii uutur,ex uno Pim proficit corre; tio apud tem, quia cemmo Plaga remi stulium. Delii i- qtienti cordato magis prosicit ad emendatim ui . nem corripiciatis unicii ni moniti im,quam insipienti Ligellatio centies iterata. V. s. it. Semper iurgia quaerit via . Qui maligno est animo,nunquam non iurgiis,rixis, ac contentionibus delectatur. Anges autem prudeIis mittetur coiitra eum. Variis affligetur malis in ipsum incurrentibus, quorum mali Angeli iolent esse conciliatores. Pial. 77. M sit iveos iram i id gnationis suae, indi nationem, σι ram,ra illiones per Angelos malos. V ers. ii. Expedit magis vrsa occurrere, raptu
fatibus , tunc enim maxime saeuit; μια, confideuii iis stultitia sua. Na.n qui sum eiusmodi ingenij monitionibus non cedunt, ilec ulla vi domari posunt, cum teste lacobo Epiti. cap. s. Omnis natara Dinarum e domita si, a natura humana. Igitur fatii iis sitae stultitiis addictus Patyui suaseris durior est animantibus
Veris i s. reddit inala pro bonis, uti faciunt, qui ingrato animo labolatu: non recedet anima ait iratum de domo ei ti. In ipsum enim , de in eius bus. familiam permittet Deus infortunia incurrere. Ita frequentet accidit, vel celth ut accidat in- stati metentur. ' Fuge ingrati domum inire, Dae ut omnium Planh malorum , seu tribulationum domum. vi receptaculum Q bulationum
m. Qi caput, seu initium dat ivrsiis, de litibus, eii sicut qui dimittit aquam sic Hebr.)id est, sicut qui rumpit aggerem, cui magi a vis aquae incumbit. Vt enim is , rupto semel aggere , non potest amplius cohibere aquas, qu minus ingentia damna creent : sic qui scinet occasionem iurgiorum dedit. Et antequam ρ natur contumeliam , titatum destris. Dictio Hebraica litem significat niam igitur auctor litis & iit iurgii similis est laxanti
aquam, quae si semel irrumpere permittatur, post noduni non potest incommodum euitari: ided si recte, ac consulte vult agere, priusquam in grauem aliquam incidat ignominiam , deserit coeptam coram Iudice causam. Hebr. Ani illiam misceatur iis , dimi te. ' O quot vita ises Molia .Hut ii ommoda, s litem antequam coepta ellet, ineommoda.
Versis. 2, Linificas impii, O triam demnat iustum, alaminasilo est in luc apud Deum. misit. Qui impium elle iustum pronunciat, de iustum impium