장음표시 사용
151쪽
lis calore coniungatur ventus salubris tempore aliquo an ni non simpliciter sed cum salubritate calefaciet. Si is vel non siit talis, vel frigidus, vel humidus, non tantum cale faciet, tempusque anni certum pariet, sed vel insalubre, vel solito frigidius vel humidius simul't sit, non per se quidem sed per accidens efficiet. Accidit enim ut talis ipsi Ventus coniungeretur. Cum per se calcfacere dico, id, lo,calidiorem fieri semper,caeteri paribus, aerem, cum ad nos accedit sol propius. Non nekio quae inter se philos phi de modo, quo sol calefacit aerem, disputant. At haec concertatio huc non pertinet. Hic satis est scire, solem calefacere tantum semper per se sta'd si iam aliterquam
alias eodem hoc tempore aerem calefacit, certum est ideo fieri, quia secundas caussas aliter sibi habet cons latas, quam alias haberet Quare cum calefaciat per se tantum, cum alijs atque alijs caussis sublunaribus, inter quas subiectorum aptitudinem in praecientia connumerare pia cer, coniunctuS aliter atque aliter calefaciat, ex ipsius m tu nullus supra diciorum imilium effecivum praec gnosci potest. Ratio eadem est prorsus astrorum o niam , quod ad hanc rem attiner Omnia namque niue faliter siue communiter agunt, hoc est, generales causes sunt eorum, quae hic oriuntur intereunt. Etenim
omnia ingula siue coniunetim siue separatim age
re putes, omnia haec nostratia ita mouent, ciunt con iungunt, distrahunt, ut pro sua natura varietateque accidentium quibus subhciuntur, moueri, affici, coniungi, distrahi,possunt. Si quod dico obscurius adhuc est, quam ut plane intelligatur, apertissimo exemplo planissimum faciam, generatione videlicet hominis. Vt enim homo hominem per se generat, pulchrum aut deformem non nisi propter ad iunctionem aliarum causarum, qua ipsi per accidens casu coniunguntur ita fere sta aestatem, ver autumnum
152쪽
perse facit, salubre aut insalubre unumquodque horum
temporum non aliter efficit, quam per accessionem alia rum caussarum, quae casu ipsi coniunguntur hoc magis tempore, quam alio quouis ' Quare sicut praedicere posissimus, hominem cum generat, hominem generaturum esse, at pulcher ne an deformis futuruSsiit, qui nascetur, non positamus praeuidere ita hic quoque res habet. Vt non eadem omnino sunt, homini generatio,&, huius
certi taliSque generatior ita non idem dicit, qui a Solis motu aestatem fieri absolute ait,& qui talem, salubrem scilicet aut insalubrem, sterilem aut foecundam asseuerat ab eodem fieri Ilia enim perae ab utrisque uiat, haec verbier accidens, hoc est propter coniunctionem aliarum caussarum accidentalium. Ex dictis huc usque manis ste patet, quid astra per se efficiant,&quid per accidens hic generent. Patet illud etiam, astra non esse ex illa .rum causiarum genere, in quibus effectus certus par ticularis cognosci queat Quibus omnibus efficitur, ina nem esse ridiculam Astrologiam , quae ex inspectione talium carissiarum futura praesagire docet, ex quibus praecognosci nullo modo pomunt. Non video quid ad haec sis responsuruS, cum praesertim ipsis sensibus com
probentur. Nec minus certum est prius argumentum, cuius haec si1mma or Astrologorum Vaticinia circa particu aria contingentia solum Versantur. At alia arte futura pric0gnosci nequeunt, ansequam fieri iam aliquo pacto visa sunt. Ergo inania sunt Sc futilia Futilis igitur ars quae talia docet. Ac qu id particulare caenru contingentes praetori ab homine per arrem nullam poston persenorum cit. Concessum etenina testatumove est doctis omnibus, ea quae per acciden fiunt aut futura sunt, quatenus nimirum ita usura sunt, nullam sub artem cadere. Sed omnes particulare elIectu non nisi pc acci
dens fiunt, lea futuri cognoscuntur, ut indis lubilibus
153쪽
argumentis demonstrare facilespoterit. QAid dico argu omentis conitrixiandum esse Tam est respex se nota clara, ut ii declaretur alicui, probationem praeterea nullam expectα. Duo igitur haec probanda mihi intelligossicilic si
Astrologos versari circa particulares effectus , tales per accidens euenire: His comprobatis , necessario perfici tur,Astrologoruiri conatu, atque studia vanissima falsΗ- fima esse. . Astrologorum conatus circa particularia solum vetiari, non longa eget probatione Etenim artifices& ex arte quadam futura praeuidere videri desiderant Iam constat artifices hines non circa necessaria sed circa contingentia, particularia occupatos duntaxat esse. Etei1im arS omnis habitus esse dicitur cunn ratione activus aut factivus. Quo fit,ut artifex omnis tametsii artes habitu sunt ni uersalium Ἐirca particulate versetur. Nam circa uniuer sale neque actioneque factio,vt hoc loco deiplis disseri mus,versiatur. Sic videmus omnem Medici actionem non circa hominem sed circa hunc hominem Petrum videlicet,versari Astrologas quoque non hominem, sed hunc certum hominem hoc loco&tali tempore natum, felice aut infelicem fore pron unciat Qui consulunt eos,no quid homini,sed quid sibi aut suis euenturum sit scire cupiunt. Quae cum simi non vera modo, verum etiam ipsasmes strologis o nfessa aris ostensiim est,quod primo loco ostesuram me receperam, Astrologorum praedictiones circa
particulare hominum aut urbium aut rerum euent occupari.
Ex dictis alterum quoque perspici poterit,videlicet, per
accidens talia euenire omnia isdeconsectarium est,nec arte nec ratione prasagiri posse. Nemo negare potest,quin particularia artium sint ex genere contingentium. Et Vt quarunda artium estecta seu obiecta, talia non essent, quod alium esse constat Astrologiae tamen effeci acie ea, quae praedicere conantur Astrologi,talia negare nequirerilpsime aftirmant,non semper,quae coelesti essicere coeperint euenire, sed multis Isiodis impediri posse, ut supra
154쪽
quoque monui . At ex particularia contingentia per accidens fieri quis negabit ΘEtertinet res quaelibet talis fit necessari Q qualem ipsam propria proxima&pe se caussa essicit ac producit Noaenim ipsi sibi ipse dare s1quid potest una non sit. Ab essectrice siti causti proxima vera, non id tantum habet ut fiat,sed illud etiam ut talis fiat Hoc quoquesupra ostensiam est,res omnes, qub tales sint proximae A propinquissimae sitae caui si debere Ita
nanque hae caussae sitos effectus producunt, ut quasi stip-- fas in illos transfundant,&se totas illis communicet, quaru tum omnino p0ssunt Non alia ratione se ipsa perpetuae re immortalesque reddere queunt, quod faecere a creatore eui fides iter obreti eran ius fuerunt Ial remo mustum int4rsit in proposita nostra causis,sive per effectus caussas,sive per caussas effectus contingent in fortuitOR esse,probare studeamus. Vt enim caussa necessaria non p'test producere per se solae effectum contingentem, ita nec contingetra caussa unquam produxerit effectuna neces larium Manifestissima ierissum haec esse tunc intelliis ges,cum me hic non aliter de hisce loqui cogitaueris, qua quatenus hi tales futuri,illae vero tales effecturae sint. Non me latet aliam esse rerum quatenus uni, aliam 'rursus quatenus futurae sunt rationem sua distinctio in caussis etiam locum habet. Alia earum ratio est,cum qua
quid sunt,considerantur Quaecunque igitur caussa nece sarib agi determinatione nulla indiget, effectumquem cessario pro suis viribus producet uiuae autem ab accide-tibus: fortuito concurrentibus caussi determinatur,ai tequam agere certi aliquid possit,at ea effectus conting
ter per adcidens talis prbficiscituri Sed in praesentias is est monuisse,particulares esse bis
Rut futuri sunt, considerentur, contingente esse, atque aleb a caussis produci talibus,nempe contingenter sic agetibus. Quare cum tales non pisi per acciden duos effectus p ducan certo ertius ex sit tales fixuros non Antε
155쪽
sideres aut obscura haec nimis esse conquerare, tentabo planissiime alio modo ostendere, particulares omne effectus,quatenuS taleS sunt,per accidenS tales produci, idemque praesciri arte nulla posse Loquar autem de illis praecipue,de quibus Astrolis vaticinari blent, ex inspectione
Qirςcunquehic in terris partaeulatim fiunt,eorum causta sunt vel Fortuna dc Casus,vel Hominis voluntas,vel Natura aliqua particularis. Coeium ut uniuersalisin remota caussia cum Omnibus concurrit ad actionem De coelestib. poliea,iam de prioribus agendum est. Hae omnes caussae suos effectus solum per accidens ei Miunt. Ergo nihil horum praesiciri futurum potest. Ac deprimis duabus caussis nullam misi tecum controuersiam fore non temere sp ro. Equidem Fortunam caecam hodie quoque omne fatemur,&ab hac facta dicimus, quorum caussam veram nullam inuenimus. Vt Fortuna nil aliud fere si quam o rae caussae ignoratio. Homini etiam voluntatem per accidens unum magis quam aliud facere, minime ambigua est Aristoteles caussa ratione praeditas,utriastiue contrariorum aeque effectrices esse recte docuit. Nos ex euidentibus: a nobis mei edocti sumus ut verum crederemus. Quis etenim nescit, Voluntatem nostram indefinitam indeterminaramque eos nec in hanc magis quam altera partem inclina , priusquam ab obiectis quomodocunque occurrentibus in alteram partem flectatur impellat que 'Hoc qui negat,nihil videt,praesertim cum omnes homines in se ipsis,omnibus horis ita rem habere experiantur. Quis enimn et O domi manere non manere ques&posset velle, si nulla ei causis occurrat quae indicet qubd vel exire ex aedibus,vel non exire praestet Has autem caustas cogitati ne innumerabiles esse,&per accidens incidere, nemo fanus mente dubitare unquam potuerir.
iuba ver Naturales etiam lausae suos effectus per accidensi contingenter producant, in philosophorum stliolis mediocriter veri alis non est obicurum Maiis di-
156쪽
cti percipere non potuit, dicendis persipa ciet irimum constat,quaecurique hic Oriuntur occidunt,hoc est fiut, singularia esse Deinde caussas quoque earum singulares esse Impossibile nanque est,causiam uniuersalem quate nus talis permanet,nec adiunctione aliarum contrahitur ad hosinon aliud agendum,effectum particusarem gigne re. Praeterea certum est,accidentia ab accidentibus nasci. Ad haec oculi nobis nostri testes sunt certissimi, indiuidua omiaia non modo ab aliis,sed etiam a sui generis aut spe ciet indiuiduis distincta esse Postremo concedunt OmheS, indiuidua, praesertim unius specie accidentibus inter se,. non vero substantijs,differre. Ex recensiitis liquidi, apparet,nul am caussam inueniri, quae eodem prorsus modo affecta bis agere seu di os effectus producere possit, Sinarique nullis in ipsa qua italib. siue accidentibus mutatis utrunque paria ecthctum, pro feret eos prorsus sit miles Iam enim a caussa,cui aliquid -- ciderit, individuum aliter affectum produci diximus, Ut
Non refert hoc oco sim e caussas ina tatas dicas, siue obiectum in quod illa. agit Satis est accessisse aliquid in hac secunda actione, quod in priore non fuerat. Differt enim quod factum estiam, ab eo quod prius factu11 fuit. At hoc est accidens, quo inter se duo effectus isti differula sequitur ergo aliter acti0nem nt c,quam picius fuisse affectam Et satus quam sinat liter prorsus agere caussi molia posse hinc peripicue apparet At vero cauilia,quae hQm potest agere, ' non aliter atque aliter ab accidentibus quasi informetur circunscribatur, per accidens effectus suos tales generat. Quod qui ignorat, is quae dicta iam sunt, prae ruditate non inti:li ix Nam si eadem permanens ge-keraret,hoc est,si actio plaus non aliter ab accidentibus caussis qualitatibus terminaretur, dirigeretur, impedibretur,adiuuaretur,&tandem circunscriberetur coherceretur, effectus suos omnes omnino similes necessari gigneret. At hoc est impossibile, falsumque, manifestae perientiae quotidianae, ut rationem sileam, repugnat
157쪽
accidentibus mutatam,effictam,cohibitam, terminatam fuisse portuit. Exemplo pulchre explicabitur propos
Homine per se hominis caussam esse omnino coestatam' ius aut hominis,videlicet Petri,no homo absolute,sed tu homo,Paulus,exepli grati genitor sine effectrix caussa est.Sicuti Paulus generat non solum quatenus homo est, verusti quatenus talis homo est,nimiru crassus,robustus ingeniosus,callidus uuenis,fanti,&c ita non absolute homine,sed cerris qualitatibus prςditum vestitumq; mmine
generatari marem,auci minam, pulchram,aut des m eri uirem,aut pauperem,claudum,aut integrum, industriu, aut ignauum. Dic igitur in Petto conssideranda,primum quideria, Godcta Ori: O,aeinde quod est mas, quod sanus, O 'Od pta cher, tabii igen:osus,dcc.HM quia toto genere 3 natarra iniec b diaci unt,non potuerunt ab una ea Qeniqce cadisia,quatenuS na,perie facta esse.
habet omnia haec a Paulo. Quρ homo est,ab ipso tanquam ab homine per se habet,qua ratione ab alijs hominibus non differt. Siquidem neque Paulus generans, quatenus homo es ab aliis distinctus et hominibus Quia ergo homo qua homo est,nunquam mutarur,1imilem Gbi semper ire in producit, sicilicet hominem Ar qu dpulcher est Petrus,quod ingeniosus S cia plertioueam abori nibus alijs differt. Quae cum a generante siti niti fer acceperit,constat generantem illis tunc qualitatibus misse cir cianscriptum,qVibia talem, non alium, generaret. Atqui per accidens ineraHr hae qualitares Paulo. Accidi enim ei, Ut,cum generare Pecrum, ta S omnes qualitate & cim curastanziae concarrere per qua poster generare talem hominem,non alium,siue talibuS affectum qualitatibus, no aliis, quibus videlicet disterret a cunctis alijs hominibus.
Nam ii per se ipsi afuissent,perpetub adfuiTenr. Semper
ergo aut certe plerunque talem praeesse generaIser. Hoc autem tantam Per accidens igitur gcnerauit Petrum, hocelsitatemhonai aem quos et Petriaci, non alium Equid .
158쪽
pulchritudo,deformitas,robur mbecillitas,dic accidunt hominibus,non per se insunt cuiquam. Quae cum non11 necaussa orta sint,necesseest absimili,hoc est, accidentali caussa effecta esse. Quare accidisse necesse est Paulo generanti talia quaedam,propter qua qui natus est hisce potius quam alijs instigneretur qualitatibus. Quod si iam Paulum iterum generare cogites, non generabit hontinem in omnibus priori si1milem. De tempore non loquor,sed alijs acudelibus tum corporis tum anI- .mi quatenuS ratione caret Nam de ratione praedita anima hae era non sunt,nisi quatenus pro natura temperaeturae instrumentorum hoc magis modo quam alio peratur. Necessarium igitur est,non iisdem omnino accidentibus vallatum seu circunscriptum ad generandum accesssisse,aut ceste non eosdem comites habuisse Supra nanque monuiuaostra non referre siue in gencrant sirileia foeminamatre,siue in utriique mutatum aliquid existi
metur Eandem saepius generare si cogitaueris, dissimiles semper filios generare cernes. Non potest hoc in cautam quae per se ipsi adsittaeferri Na quod tale est,semper adest. Semper igitur aget, Seodem modo aget. Ergo accidisse aliud atque aliud,quoties ad generandum processi omni no confiterino oportet,cuius caussa ista in effectibus dis similitudo siue disparitas nata sit. Quia non per accidens,
sed per se homo es semper hominem generat. Quia amtemper accidens talis fuit, Cum primogeneraret,secundo non similiter omnino generauit.Facile nanque frequerer mutantur huiusmodi accidentia, quibus cetus dispares gignantur Ergo cum a tali,non alia,quapiam affectione caussaruq; coitione unusquisq; generetur talis,qualis est,perspicue apparet,quelibet,quatenus talis est,per accidens generatu esse.Accidit naque generanti,du generaret, ut illo modo non aliter affectus ad generandu progrederetur. Non est fatis ut vir foecudus mulieri foecudς congrediatur ea cerro modo lepore colungi ipsos oportetPraeterea sanguin semina, matri animos atq; more aeris reperici aliaqi innumerabilia
159쪽
merabilia,quae ne intelligi quidem, nedum verbis expom
possunt erta quadam ratione, mesitu adi proportio Ἀ- ter se concurrere oportet. Nisi enimita In aliteri scurrant,aut non generabunt ut non tales tum generabat.
Nam pro diuerso taliam concursi variari infina accidentia nemo ignorat non rerum naturalium imperitus. Quid vel unica faciat aeris temperies dilucideHippocr.exposuit in lib. de Aere, aquis docis,capiti, Ita&1αQui dec erissimiliter cogitabit,nihil rastra hic dictum comperiet. Ergo sicut infiniteom, haec mutari possunt ta infinitavi incomprehensibilia cernimus indiuiduoru discrina m. Qui de his dubitatas parum se iudicio valere probati
Nam ut caetera mittam,quis dubiist,eundem homine Mister affectos gignere liberos,cum est ebrius,valetudinarius, tristis,iratus,quam cu est contra affectus Cert ut ab initio dixi,ta sunt ista cunctis te ala d nora homini, ut non sine reprehensione pluribus Probare me posse arbitrer Dicebamus supra,caussas nas arta es o particulare non
producere suos effectus particinares aliter pins quis pci accidens.Caussam afferebamuS,quia non nisi indiuiduas, hoc est,accidetib.inter sedifferenteS res gignerent.EEenim reperire non est duo unius eiusdeq; specie prorsus limitia indiuidua,multo minus diuersis in spiciebus umilia esse aliqua possunt. vero si non accideribus disterreri simi-tima esse oporteret unius species omnia singularia Et accidentium diuersitas cum ipsis nastitur Quocircῆ necessarrium est , ut vel ipsae caussae mhuatae sint, vel alias atque sias qualitates inter agendam comites habeant, hoc est, in materiam aliter atque aliter affectam agant, vel utrunque uiatum sit. Haec enim sunt omnis contingentiae principia: Athaec accidisse ipsis certum est. Quare a cidit ipsit ut dispares effectus generarem, sicut exemplo hominis dilucide declaraui. Generantur igitura lia omnia per accidens . , de talibus solis Astriam gi diuinant, de effectibus scilicet per acciden eam- turis. Caeterum haec arte nulla possunt doceri aut comprehendi,ut omnes Omnium aer acua docti b-iu
160쪽
summo consensia semper censuerunt. Quamobrem sapientissim praeceperunt, ne talituri piaessennonem affectemusaat speremas arte nos consecuturos. Hi enim artem se inuenturum speret, perquam quae reota acc1den S. Os sunt, praesentiat . Caeterum quaerat hic forte aliquis, si particularia tanta fiant, iraeter haec nihil, haec autem per acciden omnia fiant, ut expositum est, quomodo non iequuntur omnia per accidens nasci,&nullius rei cognitionem ab homine haberi polle λ Ego mehercie non vereor cum optimi quibusque philosophis,Scipia rerum euidentia affirmar pa ticularia omnia,qua uni elusinodi per accidens fieri, Ut est declaratam Verum hinc non sequi aio per accidens omnia fieri,naulto minus nullius rei nos scientiam aut cognitionem habere Nam,ut quae hic apte dici postent Omittam omnia, in particularibus communem quandam esse naturam,quae non per accidenssed perieuit, supra fatis clare exposui Homo enim non fit per accidens, ed talis a m videlica longus,breuis, pulcher, deformis robustus, crassuvnfirmus,gracilis,pauper, diues per acciden gene; ratur. Siquidem parentibus nostris accidit, ut vel diuites vel pauperes essent, deformes' pulchri,rusti, pallidi,&cidum nos generarent. Homo autem ab homine per se generatu est, quia qui generauit nos,non per acciden homo erat. Undent, Ut quatinu homines um , nullum
internos discrimen inueniatur. Quare homo per se generatur,talis autem Homo per acciden nascitur. Quae tamen ita intelligi oportet, si1 ad nostram cognitione non ad Dei max optimique consilium referantur. Is enim causa illas,quae fortuitodi casu nobis conuenisse Cum caussis per se vocatis videntur,suo arbitratu laodo nobis ineffabili imperceptibilique sic cogit, aptat, iungit, idoneas reddit,ut talem quempiam, non alium effectam simul pariant Si rem ipsam spectemus,non ad nostrum caprum referamus,non dubium est,quin pulcher cinge 'nios homo ex caussis certo modo inter se iunctis per se, non autem per accidens,producatur. Et si semper eo mo