장음표시 사용
121쪽
Optime deducta ratio convincit ; cum tamen iidem & se
Deum colere tota oratione, tum etiam tota vita praeserant,
ct multa etiam aliquando de divina Natura praeclara scribant: quae quidem , aut ratio vel cogitandi, vel loquendi,
tam anceps mihi videri selet, atque adeo tam aperte fallax , ut aegre possit alio, quam ingentes in errores deducere . Etenim diu se tidie videmus, ait in hanc rem optime Fabricius a , homines contra principia dogmatum suorum agere, aliisve dogmatis ea refellere ; itaque nee conclusionum quarumcumque impietas, quae ex sententiis quibusdam elici pose vid iur, auctoribus inico tota videtur impuIanda αα Caeteraque graviillane. Nimirum , ut ad vivum magis ista resecemus, Athei simus de positivo loquor est animi vitium, quo non esse Deum quispiam sibi persuaserit. Si cui sit igitur contraria
persuasio, quod nempe sit Deus, non hominibus ille poterit eo vitio laborantibus . nisi per injuriam accenseri. At ea contraria persuasio cur ei tandem inesse nequeat, ex cujus doctrina , si rite quidquid ex ea consequatur elicere poss- mus , divinam non esse Naturam facile probaremus pConclusionem hanc nemo, nisi fallor, infirmare poterit , nisi forte majus aliquid Buddeo, scilicet Austori maxime omnium ea methodo , quam improbamus, delectato , paucisque B deo similibus, quam doctis fere omnibus tribuat. Sane Buddeus, dum pallim Atheos vocat , quos in sui Tractatus de AEheismo , ct supersitione prooemio concessit, non vidisse consecutiones e sua doctrina dimanantes, quibus non esse Numen probari posset, manifeste significat , sibi non paucos Atheos esse, qui Deum esse putaverunt. At, si
quid videmus ea quae scripsit in illo prooemio Buddeus , invidiae tantum declinandae causa scripsit, & ut aliquid iis dare videretur , qui tam ingenti numero Atheorum per ipsum in alio opere, nempe Dissertatione de Spinosi o ante
122쪽
IN AGNOS. DIV. LIB. I. P. I. C. XVIII. 9s
Spinosam, inducto, non mediocriter commoti fuerant. Igitur ejus auctoritatem hoc loco jure negligimus, praesertim cum in hoc toto negotio pugnantia loqui videatur. Ipse a Atheismum ita describit Albe semus est mobgna oriιus atque peruersa dispositio, qua scilicet, nihil confitentiae motus,
ae voces attendens, id aliquis agit, ut surdas ipsiuς monitis, objurgationibus aures praebeat, dr hine nullum esse Deum sibi persuadere nititur, aut salsem approbat, ac magna pervicacia defendιι opiniones , ex quibus naturali quadam, ac necessaria consecutione, quae non potest ignorari , nullum Deum esse concluditur Altera definitionis parte, quos vocat Atheos
secundae classis completititur b) , de quibus omnino contraria scripsisse videtur in Tractatus Prooemio. Ait enim ibi secunda classe Philosophos illos eosdem comprehendi , propterea quod odiosas hujusmodi consequentias non admitterent e quod nempe non sit Deo Libertas, non Providentia, atque adeo non ipse Deus. Si consecutiones huju1- modi non concedebant philosophi, quomodo jam Buddeus adeo clare significat, eos ignorare no' potuisse , si starentillae doctrinae , non esse Deum pEquidem non video , qua ratione Buddeus defendi possit, nisi dicamus, de eiusdem sententia, qui tam absurdas opiniones tuebantur, dicis gratia fatas esse Deum, quem revera suis doctrinis e medio sublatum & viderent, & vellent . Id si Buddeus sorte vult, iterum pugnantia loquitur.
.σὶ Latina feeimus verba Gallicae
interpretationis , quam habere potuimus . satis Meuratas, in qua sie
trement certaines opinions , desqueves iI fuit par aene es eguen ce maturetia , necessaire , que P
123쪽
Spinosa, qui verbis etiam aliquando magnificentissimis Deum relinquebat. De Spinosa tamen Buddeus eodem loco , &quidem continuo subdit m Nos hac imiustentia non uremur erga Spinosam , qui monstruosas suae malae doctrinae consecutiones optime intellexit aer a) Spinosam primae classis Atheum esse vult a nostris philosophis seponendum, quod non , ut illi, consequentias ex animo negaret, quibus nullum esse Deum, ex impia, quam tuetur, doctrina demonstratur. b Num clarioribus verbis Buddeus significare queat, secundae classis Atheos ignorare potuisse quid suis ex placitis contrae divinam Naturam exprimeretur p Quomodo igitur, cum Bud- deus idem ignorare non potuisse significat, non secum ipse pugnat, suisque se armis confodit pSed eligat ipse tandem utram sententiam defendere
malit. Veteres, inquam , tot impiarum doctrinarum auctores, aut certe patroni, num Divinitatis notionem utcumque retinebant, an prorsus totam abjiciebant ex animo , Cum
smpliciori populo verbis illuderentp Si primum amplectatur, Athei dici non poterunt, nisi, quo nihil absurdius a Rserri potest, Athei dicantur, qui sortasse malint pugnantiae
loqui, quam omnem ex animis vel suis, vel alienis notionem
Divinitatis ahradere. Alterum si velit Buddeus, jam contra ipsum omnia facient, quae fusus hoc toto capite, aliisque persequimUr. Illud praesertim contra hujusmodi scriptores est advertendum, quod ut esse Deum quispiam sibi persuadeat, necesse non est omnia videre, quae propositionem cam ante-Cedant, aut Consequantur; quemadmodum ut prima, quae Vocant, Cognitionum nostrarum principia teneamus, necessis
non est omnia cognitione consequi, quae in ipsis, tamquam in
sequenees de fon meebant istεme α ei Quae de Spinosa Buddeus , etiam de Epicuro, aliisque dixit.
Nos libenter oeeasiones aliquas amplectimur ostendendi, quis Buddous ille fuerit, qui, cum aliis quibus dam ejusdem furfuris Auctoribus , Italiam, ae Romanam maxime C riam, Atheis compdet.
124쪽
IN AGNOs. DIV. LIB. I. P. I. c. xvIII. 97
in seminibus, continentur, neque omnia memoria custodire, ex quibus eadem nobis, si non ipsa doceat sine experientia Natura, comparavimus. Si res ita se haberet, aut brutis animantibus, quin & lapidibus, & artorum . truncis omnino similes essemus onuies, aut pectus omni doctrina completum gereremus, & incredibili quadam varietate rerum, & copia. Itaque si quis, praeter omnia quae sense
s usurpamus, Naturam agnoscat a nemine Conditam, excellentem , atque potentem, ac proinde beatam, S immo talem, & omnibus generis cujusque honis Miluentem; hun ego si vel invitum in Atheorum societatem compingere velim, vel injustus omnino, vel amens sim. Sed adversarii nostri, multorumque philosophoriam accusatores, sunt ex eorum genere hominum, quos Consequ- rios, parum latine, sed non parum urbane, magnum illud Germaniae lamen Lethnitius appellabat, & a quibus ut maxime caverent viri desti, qui suo nomini consulere vellent , auctor erat. Sane s haec argumentandi ratio inter hinmines litteris deditos magis obtineat, vix jam Theologus erit, aut Metaphysicus, quin facillime reus Divinae Majestatis laesae conssilui pota. Etenim illud in scholis usu ve-mre videmus, ut aliorum opiniones alii rejiciant, quod ex iis divinae persectionis alicujus diminutio consequeretur. Non raro etiam illud accidit, ut ea consecutio non Conmrta , non probabili obnoxia responsioni, sed omnino facilis, atque prona, & ex opinione, quam reiectam volumus, veluti sua sponte fluere videatur . Iam quis est adversariustam inurbanus, ac tam parum in disputando clemens, ut
hinc proditae pietatis, ac fidei reum opinionis illius patronum facere velit, nisi manifesta quaedam alia suppetantin- dicta , de quibus alienus hic esset disputandi locus 3 Cui notae non sunt Dominicanos inter, & Iesultas, olim quidem acerrimae, sed iam a multis annis mitiores de Divinx Gratia concertationes p Illi Iesultas impugnant, quod eorum Placita videantur, ut ipsi putant, ad eas declinare sente N tias,
125쪽
ya DE GENERIS HUMANI CONSENsutias , quas in Pelagio tantopere coarguit Augustinus .. Hi contra Dominicanis. ex eo, piaesertim capite sunt molesti, quod physicam, inter praedeterminλxionem , ac decretum Vinianum quid medii, detracto verborum Cortice , relinquatur , , intelligere non lacile . possint. Num tamen Dominioni Iesultas Pelagianae superbiae , vel hi Dominicanos Calvinianae impietatis accusant Z ο Equidem tam parum huic argumentorum generi conbdo , ut non mediocriter eum reprehendendum esse putem, qui Butaeum ipsiim & Religioni ,. Patriast meae acerbis
smum hostem, hac ratione. Premeret. Tu, cum. non modo sis. unus e Protestantium numero, sed ad alendas Protestantium discordias cum Ecclesia Catholica factus videare, magnam Christo Domina ac Servatori nostro iniuriam profecto irrogas. non improvidum modo, sed & mendacem sa-cu, α perfidum ; quod, cum ille perpetuo sese adfuturum. suis discipulis: diserte promisisset L non: modo, si verast simidoctrinae. tuae, fidem suam; non liberaverit, non modo discipulos . per multae saecula deseruerit, sed & Ecclesiam. cujus incredibili charitate sese teneri profitebatur, ab hostibus prosterni suis k quin & pudicitiam suam prostituere permiserit. Aliqua respondes quidem, sed ita: infirma, ut neque te scelere: solvant, . neque alios . plerumque decipiant hin aes si quosdam excipiamus mediocriter a doctrina instructos, angustius etiam a natura quam qui scientes, atque. prudentes decipi; velint, & falli. Ergo. neque Christum agnoscis Delian, neque fidem ullam Evangelio adjungis, neque. jam es inter Christianos, sed inter Iudaeos, aut Ethniacos, aut similes alios homines numerandus. Eum, inquam qui carperet ea ratione Buddeum, cordati fere omnes ho mines nullo modo posse probari faterentur. Quamquam enim Buddeus. &. Christi Domini laedit auctoritatem, quum nolit ejuslem verbis credere, quae non. audii: non potest,&Chri- suis
126쪽
sti fidem supernaturalem, atque divinam, ira enim Thebl gi vocant, prorsus omnem abjecerit, non hine tamen sequi tur , ut Christiam Dominum fuisse mendacem hominem, apud animum suum ille statuerit. ' λ - /Non injucundum erudito Lectori lare arbitramur , snostram in causa maximi momenti sententiam aliis exemplis confirmemus . Satis autem ad hanc rem appositum illud est. quod controversia quaedam inter Bossuetium, 'Ec Huetium, viros donge doctissimos, ac summae litteratos inter homines existimationis, mihi suppeditat. Tuebatur Bossuetius in testi doctrinas. At Huetius acerrimum sese Cartesio praebetat adversa fium. Hic eo progressus est etiam, ut putaret Cartesianis opinionibus ipsum Catholicae Religionis jugulum peti. Num censes idcirco venisse Huetium in eam opinionem, ut semiliarissimum suum Bossuetium erga Catholicam fidem alienum animum gerere sentiretῖ Etenim in hunc modum , si Buddeana illa methodus in scholis obtineret, 'ammmentari posemus Huetius Bossuetium scit Cartesianis placitis addimim esse: putat autem Cartesiana placita fidei C tholicae integritati oppostini vult igitur Huetius Boiluetium doctrinam fovere Catholicae contrariam. Quicumque doctrinam hujusmodi fovet, mon est in fide Catholica satis fidimus . . vitabat in sile catholiea ' sitietius , Huctio auctore. At hic non adeo desi*ebat, ut quidquam ea ratione Concluderet. Imo datis ad ipsum Bossuetium litteris ea scripsit, quae totidem 4psius ierbis asserimus, quo maόorem auctoritatem habeat oratio subjeci satim per aham e solam, perspectum habere me, quam recti essent, in inte
gra, ipsius A. Adefensus, quoi ct scriptis: ct dictis , tot sem
ιe amos decuriasset, neque plus me Colui se, aut potuisse dotrahere ex eis, eum Cartem favere eos dixi, quam detrahitur
ex integritare fidei sancti Doctoris Thomae Aquinatis, cum Pla- ιοnis dicuntur sequaces fuisse m sa) Satis ne contra consequemliarios nostros declaravit ea oratione, ac probavit Huetius, N a non
H Huet. De sua apud Emicater. G. IV. P. II. p. 2 p. Diciit dies by Corale
127쪽
non idem esse doctrinam tueri aliquam, & consequentias inmnes in se recipere, quas rite forsan ex illa deducant adversarii, dummodo ne ipsius doctrinae patronus easdem agnos cat, & amplectatur pSimilem moderationem Mibinius adhibuit, cum Newtohum, erusque discipulum Clurium impeteret, quod iul4 Spatium Dei sensorium, hic proprietatem esse statuerat Argumentis enim eo compe lebat adversarios, ut de simplicitate divinae Naturae actum esse fateri deberent, si nollenta sententia discedere. Non tamen illos hostibus Divinitatis adjunxit. te etiam Wolfius ab inurenda impietatis nota Britannis Philosisphis abstinuit. Tantum dicit Newtonum celebe xima sua de Spario sententia se in magnas angustias, ac dis ficultates, quae non possint ullo modo resolvi, conjecisse , . Magistro similem nobilis alter philo phus Lessinitianus sese praemiit Ludovicus Martinus Κahle. Hic probat Newtonum,&, qtii Newtoni doctrinam eηpolire sibi visiis est,
Vestaerium, dummodo sibi constent, in Spinosumum vergere υ . Fatetur tamen ainor ingenuus, sibi pensuasum esse, neque Newtonum, neque Vestaerium. Spinosae favere voluisset quin adeo sese praebet humanum, ut utrumque
potius io verbis, qum in ipsis rebus. lapsum esse facile cre
mina, sed qui mihi quandoque tum esse Spatium sensorium Dei, α
displicet. quod summos vitos, qu . quamquam inore sit Deus , . - ipsuxum non semper sententias assequia Deo ubique existente constitui . tur, nimis stello carpit; notandum, ibi Edidit librum . quem meamem inquam, in philosophum omnium, vocat, quo Newtoni Μetaphysica Dre nobilissimum iniquiorem. vidε- a Vestaerio litteris consignaram eo ri, dum, quod .ex Νe toni. hae in gitat . . Prodiit iterum hoc opus in Te, quam obiter, attingimus , sen- Gallicum e Germano sermone contentia fluit, ipsi tribuit , tamquam vectum HaΥae an. 37M...inctora. Λit, enim l Hem. Marob.
128쪽
IN AGNOS. DIV. LIB. I. F. I. α xVIII. I. I
dae, & Voltaerium inter eos ponat, τα stri, in ais Seneca ep. s P. Hicujus verbi decore Placemis vocentur ad id, quod non proposuerum scribere m rius Voltaerium ex alio capite premit Nis ottius O , praeclarus Auctor, ac de Historia . quin & de Religione optime meritus. Ille scilicet eam demonstrationem , quae ex mirabili ornatu mundi, ac pulcherrima partium dispos, elane repetitur. unicam in sua philhsophia producit ι .ilh Deum esse doceat. Idem tamen. Vestaerius edito. furioso bello , quem somnium Platonis b inscripsit, plura contra mirabile Creatoris opus obloquitur, plura in hac tellure nostra sibi deprehendere visitsi est, quae nullum consilium . nullam sapientiam architecti praesererant, nonprehensione, sed & cachinnis, & contumeliis in ipsum Conditorem maxime digna. Hic impietatem Voltaerii Nonnod eius arguit, suisque coloribus pingir, at non minus, Vere, quam facete, suum adversarium non magis Atheum, quam bonum Christi cultorem, habendum esse, declarat. Scilicet probe perspectum erat de his, quos produx, mus , & aliis , quos nullo negotio producero possemus , homines etiam optimis, 3c acutissimis ingeniis praeditos non, Dmnia quibusdam in disputationssius conti oversiisque vid re, quae forte caeteri videnr, nona iisdem anticipatis- Opbnionibus imbuti, neque iisdem argumentorum laqueis irrintili. Cur hac humanitatu nom uiarur in gravissimos Philos hos Buddeus , & alii quidam in aliorum scriptorum verba jurare soliti λ Cur adeo molesti sunt iisdem , ne dicam saevos, atque crudeles, ut impietatis cminino damn es velint, a qua sese abhorrere veli maxime , quam scriptis, qua Voce , quai totius virae genere profitebantur EC
129쪽
Responsioni euidam Memrrimae , quae Ilari potest ab adversariis.
o argumenis quaedam ejus generis, quod improbamus, i examini subjiciuntur.
QEque vero causam Buddei suidquam juvat, quod M
theos tantum eos haberi iubeat, qui dominam Teant, e qua per consequentias direas nullum esse Deum veluti sponte fluat. Ille quidem duabus iis voculis totam visua. est suorum argumentorum vim , atque Pondus velle
- Ae primo illud quaero: quid erestqueiniarum ἀrecta rum nomine Butaeus intelligat 3 Si intelligit, quas nos
recepta quaedam αυωματα, ῖve pronunciata Uhibentes ex ipsa Pollumus exprimere doctrina, de qua vertitur quan sto, tota contrλ deum hactenus habita recurret oratio Si vero non difficiles intelligit, non nimis alte repetitas, sed, ut Dialectici dicunt, im-ediaias, S usque eo claras, ut vel mediocre ingenium easdem possit elicere, turpissime in τe nostra fallitur. Nego enim hujusmodi .consequentias esse, quas ex aliorum ille doctrina deducit: quin aliqua est, qu m. si totis connitatur viribus, eumquam fortasse trahet . Sane, quod Mindus, auctore muline te aliisque, fuerit aeternus . non id concludit, quod ille putat, nullum ab iisdem Creat rem agnosci; cum multi quoque Christiani Philosophi. qu, bus equidem faveo, mundum ab aeterno per Divinam omni Potentiam produci potuisse consentiant. Caeterum hac in re maxime tenendum illud est: non omnia, quae nos Evangelica luce fruentes, quin & sanioris auxilio philosophiae satis instructi facile videmus, cum praesertim de Natura Divinitatis agitur, ab antiquis illis Ethni- Cis videri potuisse. Quis enim nescit Platonem ipsum aliqua protulisse Naturae divinae vel Simplicitati, vel omnip
130쪽
tentiae, vel Immensitati. tantopere contraria , ut laciis pos
sint a nostris adolestentibus refici, qui Metaphysicam a pri imo, quod ajunu, lamin: salutaverint Itaque mala est illa Buddei ratiocinatio 1 Ex hac doctrina manifesto, sequitur non esse Deum: ergo qui eam tradidit, Atheus diuendus est. Ut rite illae procedereo, hoc ipsum essev probandum t quod n his in hac tanta Religionis, ac litterarum luce satis est manifestum, etiam illi, cujus agitur causa, non potuisse nisi ma.'nifestium esse . Quamdiu hoc non probas, maius erit ille mihi Dialecticus ,. ac Philosophus, non prorsus tamen irret
ligiosus, & impius r . rQuid. igitur, ais, numquam ne consequentias ab allat ius doctrinae derivare poterimus, ut Atheum fuisse vinea
mus2 Nam id contra Spinosam & ab eruditis Viris fieri s
lat, &tia te quoque factum videturi Poterimus, imirum , si quaedam indicia, vel radjuncti concurranu, ut non .remem rium, ac leve, sed certum possimus, ac prudens ferre. dicium ; de qua ire certae regulae, sive Misisu aegerrimestituentur. Oportet enim & hominis. ingenium, & stadia nosse, & ipsae, quibus scribit , tempora inspicerct, & accur tissimo non partem aliquam doctrinae, potium eam eo tam , examini. subjicere; εc. ut paucis .mniae complectar, aequo, az pacato animo statuere, an aliquid inveniri queat,
quod philosopho, de quin loquimur, ut consecutionem illam
evaderet, praesto esse Potueritia. . . t '.
Hanc argumentandi rationem adversarii nostri non sistis tenere mihi videntur; quod pluribus exemplis den omstrari potest. Materiam ,. inquid aliquis,. Plurimi veterum aeternam fuisse,. quin & ingenitami opinati sunt .. Et male quidem. At quid hinc in rem tuam Ergo materiae negMVerunt auctorem, quod nihil est aliud, quam Deum ipsumst medio tollere Nimirum, si praeter materiam nihil aliud fuisse ab aeterno tempore agnoverint . quod ejus inertiae longissime praestaret, excellentissima quadam mente praed, tum, Rique virtute; cui quidem vel ipsa materia obedire