장음표시 사용
201쪽
genisum primum hominem ra ut iam sapiens Epicurus videri possit, qui ex temerario athomorum Concursu omnia oriata esse fingebat. Etenim atomi illae uncinatae, cuspidatae. qindratae, rotundae, Vel cujuslibet alterius figurae ad corpus aliquod .eormandum conserre possunt. At ea Vaniniana materia quid randem habet, ut ad fabricam tanti operis . aliquid attulisse videatur Alia multa ex Vaninii scriptis profert Brucherus, quae non sine risu, dum stillitiam hominis, non sine indignatio isne , dum arrogantiam spectes, & impietatem, lustrari posisint. Ea tam absurda visa sunt ipsi Bruckero, ut inde collegerit is Antioris opus habuisse cerebrum Vanini, O mir mae sustitiae notam sustinere a In eo non assentior Bru-ckero , quod stultitiam Vaninii morbum corporis medicorum arte curandum fuisse putet, & ideo Vaninium dignum fuis
se scribat is qui nou sammis , sed ergastulo sapere didicisset α
Id profecto .Judicum, 'ui Vaninium damaarunt, Religioni,neo niti s aequalium &riptorum, qui famosum hominem penitus noverunt, fidei ustetur injurium. Nec vero cuiquam debet negotium facessere, quod in eam τὸν κριτικωμνανον Brucherum videat ire sententiam. Etenim Cleri Catholici hunc insensissimum Atheus ille semper expertus est odio, saepe doctus Protestans se longius protrahi sinit, In rebus perspecta sapientia passura videretur b). Ea etiam summa levitas, & in ostantia , qua, ut eiuslem Brucheri verbis utar θ)- e mente phi opha blateram bona, mala, recta, iniqua, vera, fama, ambigua disputandi acie inter se commisa aruulit m non probat, quod subdit Vir doctus, eum ignorasse is ita subrui pietatis, in veritatis revel Me moenia ra . Si quidquam ea ratio ponderis haberet & Rusi jum, & Voltaerium, & plerosque Recentiores Incredulos
- σὶ H. C. T. T. IV. P. II. p. n. 631. Clericis Catholieis moveri putat in lὶ Cum alibi saepe, tum in ipsa aeos, qui sibi dicto non audiunt. Uaninii vita multa Brucherus oblo- ιὶ uidem. quitur de persecutionibus, quas R
202쪽
Anticyras navigare iuberemus ,. omm Vel impietate, vel ima
pietatis suspicione liberaetos u . Nimirim Vaninius utitur ea scribendi ratione, qua solent impii, Et fugis ad latebras, ct se evit. te videri,
seu potius, dum non videatur , praeterquam a suis, ea teIaemittere, quibus pietatem Omnem .. religionemque cons diata
Itaque de Vaninio longe melius, quam Brucherus , scripserat Cl. . Heu mannus. Ο cujus. iudicium liomninoi probo in Vamnum eum memoria ah de potierer . O imaginationis asedore Lagraret, judicio earuisse; mbisionis oesbo vero praeitum credississe se solum sapere . Hoc sustulae eharactere. vestitum quadrata rotundis, humma imis , bona malis miscuisse in Ex toto doctissimi Viri. sermone liquet.' stultitiam i eum: intelligere, quae satis cum arbitrii libertate componitur ι .seu; quod 'e dem recidit, genus illius furoris, quem clientibus suis optima Baylii fides fatetur esse communem. At de Vaninio tis. Aliqua iam de Spinosa. . Nemo nescit vel leviter eruditus, . quibus sundamentis totam doctrinam suam, qua Deum opta Max e collo' d turbare conatur, metaphysica', si se peris placet, atque geometrica mens, Benedicti de Spinosa superstruat; definitionishusi nempe quibusdam, qua turpiter ambiguis. vocibus comtexuntur. In' altero sensu admissae, qui verus est , ne hilum quidem juvant impium Spinosae laborem: iii altero; quem Spinosa intendit; ita sunt ad arbitrium positae; ut nemo sit, litet excors, adversarius eas admissurias: Plurima certe Spinosianae doctrinae capita deducuntur ex. celebri definitio
constent, passim eruditi hominra Rag. V. cimtraddixioni. notanτ. e g. Russoti Ronsau lo- - εὶ Ap. Bene hierum G. IV. P. II. I. vitas tanta est, ut, quod in una pagina Vaso p. 63 -citae3 A LPhi . V. I. scribit , mox alteram dum exarat, P o. Iiciis. esse videatur: . V. Niccotis
203쪽
ae Substantiae, quam . in hunc modum Spinosa composese in Per subsamiam intelligo id, quod in se est, in per se concia pitur: hoe est id cujus conceptus non indiges conceptu alterius rei, a quo formari debeat m hinc insere substantiam ab alio priauci non .posse. . At ejus definitionis i duplex 'est Iensus. Primus, quem Spinosa intendit, in se, O per se excludendo causam quoque producentem, vel, ut. ajunt, σει m. At id probandum erat, non tamquam Certum asserendum.
Alter sensus est in se & per se excludendo subjectum, quod illud . veluti sustineat . In hoc sensu vera est propositio, &
hinc dicimus .motum, figuram, modos omnes non esse subet stantias. At quomodo tunc Spinosa infert, Substantiam noti posse. produci Similia de altera parte propositionis. Si vultieonceptum Substantiae ita, absolutum, ut nullam relationem. dicat ad causam producentem, sumit id velut exploratum satis, ac certum, quod in quaestione versatur. Si vult comiceptum qui relationem excludat ad subjectum, cui adi instar Substantia inhaereat,' vera erit propositio, sed m-hil ad rem Spintaie iaciet. Alia similium exempla definitio num Lector eruditus colligere, s vult, facile potest a . Neque tamen in ponendis tantum definitionibus turpiter Spinosa labitur. Nam . quod egregie strenuus ille Voltaerii debellator advertit Nonnottius b), si ea consideres ex qui-thus proprie Spinosae doctrina coalescit, ne unum' quidem Pronunciatum, aut , ut vulgo loquuntur philosephi, pium, sa) Vide inter alios D. Honve
ii e Θe. α .Caeterum iraee dob tur, ut verum' fatear, quandoquidem
virtus & in hoste probui debet, Baylio gloria, quod eontea Spinosam
magno rationum optimatum appara tu strenue pugnaverit; eum illius doctrinam respiceret, tamquam eurassement de toutes ses extrava
204쪽
IN AGNOS. DIU. LIB. I. P. I. C. Wire. 177
pium satis tutum, ne unam quidem Claram notionem, ne unam quidem propositionem rite probatam invenies. Ea vero, quod in homine litteris exculto vitium non mediocre censeri debet, sententiis involvit ambage verborum , ut ad eas assequendas Oedipo sit opus. Itaque false simul, & acute lusit in eum Genuensis; cum alii quandoque sibi, & Musis tandummodo canant, hunc aliquando noMusis quidem. Tricas autem, ac distinmunculas adeo rid, cuias in medium proferre solet, ut difficile sit admodum smiles aliquot in iis Arab peripateticis invenire, quos Recentiores nostri tantopere fastidiunt. A pluribus, quibus omnia, quae posuimus, confimuisri possent, asserendis abstinemus, quod satis jam Spinosae doctrinam cum recta ratione, quin & secum ipsam aperte
Pugnare, neque stultam esse minus, quam impiam, existi . mandam, Scriptores innumeri demostraverint sa). Qua igitur, inquiet aliquis, ratione tam absurda, ne ridicula minus, , quam profana doctrina tot sectatores nancisci potuit Θ Recte, mea quidem sententia, conjicit Ioannes Hooke, quod α tota celebritas ostematis orta sir ex principiorum obscuritate, ct ex illa admiratione, quam in hominibus indoctis, se deuibus pariunt res reconditae, a vulgi semtentia disjunctae α b . Accedit hominum in malum procE-vitas, quae in aliquibus pessima scelerum consuetud ine immane quantum aucta, eos in profundum malorum omnium
harativum detrusit, ut dicerent in eorde suo : Non es Deus. Cum ergo illi audirent, aut legerent, Benedictum Smnosam, acutissimo hominem ingenio, Atheismum ad systema reda- ctum ita enim profani quidam loquuntur geometrica methodo demonstrasse, claudi pilam, ut est in veteri proverbio.
γ Scriptores plurimos, qui eon. Crit. T IV. P. II. r. 'iu. p. m. tra Spii Ciam laripserunt, enumerat Θ3. quibus alii plures addi possent. Io. Albertus Fabrie ius de Uer. Re . lbὶ RH. Nur. M. To. I. s. m. εἶ.
205쪽
Caeterum, quod probaverunt, eorum bene multos ne Ie .gisse quidem audacter a firmo. Homines enim plerumque molli, otiosaque segnitie dissuentes, incredibile prorsus est per ea Spinosae dumeta, tenebris plusquam cimmaeriis consta, tanto reptare cum incommodo voluisse. Si qui vero legerunt, Certe vim demonsti attonum non fatis aestimare poterant. Etenim si eo fuissent ingenio, cum in ambiguis pI rumque voculis omnem eam vim sitam esse vidissent, risa Potius, aut indignatione, quam plausu recutiti ph losophi technas excepissent. Nunc Cum non modo laudibus impium Pharisaeum ad coelum evexerint, sed non magis ejus scripta posse, quam Euclidis Jibros mathematicos refutari jactaverint, quid ad eorum amentiam, atque mittitiam addi: posse censemus pInter Spinosianos, hactenus exagitatos, a multis, inter Atheos ab omni hus fere scriptoribus Joannes Tolandus merito relatus legitur. Ille quidem, cum de impii generis finxore, stultitiaque disputatur, unum ex praecipuis Optimo iure sibi vindicat locum. Omnia brevi complectar, si stultitiam illius fuisse dixero, incredibili, qua caeteros inteτAtheos distinguitur, ac singulari arrogantiae parem υ . Ini eo doctrinam, quae Panthesica dicitur, sibi resormandami suscepit, & expoliendam, ut praeter cogitationem, & extensionem ingenitae materiae, vel Spinosissime substantiae. motum quoque tribueret, eumdemque, ut ipse loquitur,
actualem simul, & essentialem b). Ista qui scribat, aliquid ne olet ex schola, aliquid ex liberalibus disciplinis p Quid enim, .ut alia omittam, phy sico turpius, quam Potentiam admotum vel gignendum, vel admittendum cum actuali motus confundere ξ aut quid stultius, quam aliquid velut essentia- is rei statuere, sine quo rem ipsam subsistere numeris omnibus absolutam, necessario quivis intelligit p Etenim quod mo
206쪽
IN AGNos. DIV. LIB. I. P. I. c. xXIX. IN
venir jam hi esse, quod moveri possis, non per motum ipsum id habere , quod possit, satis clara notio demonstrat. At valde longius Glandi Baylianus ille furor progres.sus est. Etenim in originibus Iudaicis a non des,itat Modisem, vel Pentatheuci auctorem inter eos enim aliquando distinguit suos inter Pantheistas recensere b); quin vi ad
impiam doctrinam confirmandam totius Scripturae vocat auctoritatem. At quibus tandem argumentis res adeo miras, & novas ille confirmat 3 Nimirum , quod ad Moysem pertinet, Strabonis auctoritate pugnat. Ille nam- , que in XVI. Geographiae libro scriptum reliquerat de Morsis sententia Deum esse in quod nos omnes continet, terram, Omare, quod coelum, O mundum, es rerum omnino naturam
appellamus c). Scripsisset ista Tolandus, si eruditum illum stliolae pul
verem attigisset ξ Quis enim Artis Criticae regulis vel leviter imbutus adolescens externum Scriptorem, aliis etiam in erroribus quandoque deprehensum, scriptoribus ipsis Η hraeis longe antiquioribus . ac fide dignioribus , aufus hac in re fuisset anteferre p Etenim illi cum genuinam Moysis doctrinam a Patribus, qui cum ipso versati fuerant. haurire Potuerant, tum libros ipsos Moysis a majoribus sanctissime
critiq. p. aso ἀυeis. In hane sontentiam ii v scin In eodem errore , qaio strabo, teres . ut optime Antonitis Genuo fuit etiam Diodorus Sieulua in Bi- si in D pri. Phasiroos. de rer. ιδεο b. Histor. Lib. o eire a me- eorpor. Orig. yc. p. m. s. in uost. lium, euius apud Photium B, b videntur inducti ex eo quod nunrhec. cod. 24 . excerpta legere poα Di idou , num tempIa viderent aves. Ait autem de Mose m Imagiis mas ioducta. Ex ea cerre ea a
ambiens esse Deum, in omnia suo Diuitigod by Corale
207쪽
. Non minoris illa sunt indicia stultitiae, quae profστ
Tolandus, ut Strabonis auctoritatem toti antiquitati praefe-xat. Ait enim nomen tiuoab, primo, sic enim ait, ab ipse Noyse usurpatum, non aliud esse, quam τὸ ων Graecorum, nempe mumium incorruptibilem aeIeruum, ct interminabi-I aa Omitto id ipsum, quod de Graecis universim asfirmat, levissimum esse commenti genus , ostendere. Id enim Cud Northo vera doctrina florentes homines assentium tur. Quod de Mosis Dbovab dicit, qua nititur auctoritate, qua ratione firmatur p Ea scilicet qua Scripturae toti Pantheismum Tolandus attribuit. In ea dicitur Deus omne Bonum , Alpha, ct Omega, qui neque principium habeat ipse, neque em, qui υ, qui Erat, em qui Futurus es, qui est Omnia in omnibus, in stuo vivimus, movemur , se sumus, atque similia Iam egregius Dialecticus advertit hos i uendi modos aequis ocos esse , & non. minus Pantheismo, quam Deismo, sic enim ait, Convenire posse b . Si enim aeterno mundum tempore iam fuisse dicamus, illa in mundum attributa optime
Sit quod ais. Non enim hic est latius disputandi locus se ut ea, quae attulisti, non posse, nisi in excellentem quamdam, sapientissimamque Naturam, a caeteris distinctam, ac caeteris praesidentem, quam Deum appellamus, Cadere, demmonstremus. Quis te magister tam parum sapere docuit, udin rem tuam aliquid inde posse deduci arbitreris p Si enim aequivoca, cy'Od ais, illa sunt verba ; utrum Mundo, an Deo Potius a Mundo distincto conveniant, ex aliis Sacrae Script
quidem opus adhuc non potui Iege- xv, sed excerpta apud probatissimos auctores saepius inveni . bὶ Apud. Buddeum , sellieet A Borem. qui libros cujuscuntque gcneris & legere faello potuerat, &Iegerat, & diligenter citare solet, Trail. de P Ardi c. I. III. R. q. in nox. ita verba ipsa Tolandi ex Origisuus Iudaieis exhibentur mmanteres de partir nempe quas tetulimus qui fons Mulvoques, Opeuveot ausi bien s' antiquer a. pantheisme , qu' au Diasme , pulsa que L eternito du mando fure ee.
huis α Apud alios idem Tolandi argumentum invenias.
208쪽
m AGNOS. DIU. LIB. I. P. I. c. min.
rae locis determinemus oportet. An vero Sacra Scriptura vel Ethnicis, vel Atheis, vel omnibus hominibus, qui Hebraice, aut Graece , aut Latine scia ni , aperte fatentibus. Deum non praedicat ipsius mundi auctorem ., atque Creatorem p Cunctatur Glandus. Aliquid cogitat, quo se tueatur. Iam ipsum audiamus De sententia Moysis, inquit, in Muu-dus unicus est, summusque Desu, cujus creatinae sunt partes Igitur, si id velis, Mundus, aut totum Creator eriι α a Quia ergo p Sui ipsius erit Creator 8 Etenim Scripturaet Mundi. Deum totius celebrat auctorem . Nonne stultum diceres eum
Dei cultorem, si ve Thesam sic enim appellare soletis γqui Deum diceret auctorem sui ipsius, qui se in principio.
qui sua attributa creaveris p inis ergo non omnino te desi-Pere putet, qui mundum aeternum, & increatum dicis, acitamen sui ipsius Creatorem in principio temporis dici posse arbitreris p At his omissis, quid ad laudes illas reponis, quibus Deum optimum Maximum Sapientia, Bonitate, . Iustitia , Misericordia, Potentia praeditum, quae nostrum captum omnino superant, qui bonis praemia dividat, qui sceleratis poenas infligat, qui mundum, ut paucis omnia complectar, numine moderetur suo, tota Scriptura prosequitur Z An Pantheista quidquam simile dicet, nisi sorte pugnare secum ipse turpissime velit 3 Itaque te, qui talia scripsisti sobrius , si modo sobrius unquam in tota vita fuisti, non ineruditum se non insanum, non quocumque insipiente homine insipien corem putem p
p. m. 93. O sq. ata Tolandi verba ex Originib. sudate. in gallia cum sermonem ab eodem, de quo alibi diximua, doctissimo Butaei illinterprete . Ludbvico Philone transi in Ieguntur zet Strabis a me eDioment dans ee passage, que min
209쪽
Sed Tolandi stustitiam non minus , quam arrogantiam homines ex eadem faece, nostris hisce temporibus, aut aequant , aut etiam fortasse superant. Infinitus essem si tot
errorum portenta, quae non minus contra sinam rationem , quam contra Christianam fidem illi solent excogitare, aut potius ex antiquitatis ultimae tenebris eruere ia). vellem oratione complecti. Quid enim absurdius dici , vel fingi potest opinionibus quorumdam Atheorum, quos Clarissimi Viri Vallachius , S Niccola jus b , aliique refutarunt p Quis non tantum atrociora dicam, sed etiam a ratione magis aliena vomuit, quam pessimus ille Bul angerus.& cujuscumque Numinis , & Religionis , & Sacerdotum , &Regum acerrimus inimicus p se Ab uno illius errore conjemiram de reliquis facere poteris. Revelatae Religioni addictos homines insectatur, aemordet, quod ipsum Deum fuisse locutum & dicant, &sentiant . Quid enim p ait. Num fauces habet Deus, num guttur,. ac linguam, & organa caetera, sine quibus gigni vox, aut excludi ulla ratione non possit p Minime vero Absonum igitur est, atque absurdum aliquid, aliquando locutum esse Deum, arbitrari. Pudet me hoC argumentum refellere, cum non puduerit irreligiosum, ac sceleratum auctorem in medium afferre. b) Certe Spinosianus ille Deus, a quo
a) Nostros Spiritin sortes , qui no- Risse impium salix in GaIlia notum.*ae philosophiae adinventae Iaudem & librorum aliorum eontra Religi ibi arrogant, non alios esse , quam nem parentem, scilicet BO aDngerveterum ineptiarum instauratores , ingenteur des ponis , or des ebas egregio ostendit magni Vir in senii, ses. Hoc idem nomen eum adjun. magnaeque eloquentiae Noghera . ctis inter Encyclopaed. Didexot. Λu
tb Vallach: f. a. ae toto opere auctor quidem, sed instaurator Bu-aei fundam. ee. Niceol. Ragion. - . Iangerus habendus est , ut vel hine II. Rag. II. 9 σAbi. Noglaerae doctrinam, quam innuia eὶ Cum ab homine doctissimo , mus , confirmari videas. Allatum eis aeui scire id optime poterat, ouae. nim est a stultissimis fere omnium saverim, quis a istor fuerit infamis philosophoraim Epicureis, ut Divina-linti quem l e loco implet amu , tionem everterent, quod apud Cicer Le Cbrisiauissime devolt. , respondit 3 nem videre Potes.
210쪽
IN AGNOS. DIV. LIB. I. P. r. c. xxx. IST
a quo non alium Bulangerus, flagitiosum ejus opus legenti mihi visus est agnovisse, loqui non potest, cum non modo lingua, sed etiam ipsa mente, animoque careat . At quomodo Bulangerus idem, si Dialecticae praeceptis aliquando fuerat imbutus , si non insania , & furore illo Bayliano, similiter atque impietate, laborabat; tamquam rem satis certam, & exploratam, sumere poterat, Deum si singuam non habeat humanae similem , lorui non possie ; ut eos, qui Revelatae Religionis Deum Optimum Maximum arbitrantur amctorem, insectaretur Atheos alios praetereo, quorum stultitia, si quis illorum libros fortasse perlustret, incurrit in oculos. Etenim ad ostendendam Athei nostris hisce temporibus omnium celeberrimi dementiam, & inscitiam, jamdudum festinat oratio ..
CAPUT XX X. Multitia simul, ct Insilia Mirab)dii, siue Auctoris libri ,
cur titulus Sasema Naturae, aliqua ex parte ostenditur ..CUM nemo fere inter Atheos recentiores, aut antiquim
res etiam, quorum ad nostram aetatem oblivione dignissima scripta pervenerint, apertius, quam impius auctora nobis exagitandus, Divinitati hellum intulerit, tum fere nullus est Scriptor, cujus vesanus furor, atque stultitia, ratione magis perspicua demonstrari posse videatur. Sed quod tam facile fieri potest, a nobis omnino praetermitti non de huit. Etenim in ea tempora, proh dolor i incidimus, quibus etiam liber tam malus, at non sine aliqua Gallici se monis elegantia conscriptus, possit incautos quosdam juvenes , ac levissimas foeminas, & hominum in pietate, ac retiagione jampridem nutantium animos fallere. Itaque gravis,mum sibi judicium esse ferendum in hoc idem opus omninoi sapi ter censuit frequens taeri Gallicaui Conventus Diuitigod by Corale