장음표시 사용
211쪽
tus sa) priscos illos Ecclesiae Patres tum pietate tum doctri
na constantissime referens. Et ille quidem, inter alia , futurum spondet, ut opus maxime impium impiis etiam pluribus displiceat nostrae hujus aetatis hominibus, qui Spiritus fortes dici consueverunt. Id eventu jam ipso comprobatum videmus, cum in Mira dium infelix ille senex arma sum
pserit, qui libellis , ac plerisque robusta potius im- , Pietate, quam ingenio Volta erit dignis, & bonis moribus,
S Religioni suis adhuc e latebris insidiatur D. Sed
Vide Voltaerii seriptum, quod D probite ras Etiamne, VOltaeri, vocem Diau in fronte gerit. ac dein- probatatem insistrat ille , cum Regas , de Repsin au SU/me de la Natu- ne Sacerdotes dicam, ut immanissi re Sestiun II. Artise tire ae sn lia mos Tyrannos, qui specie Religio-vre die. Vide etiam librum hic in- nis durissimum populis iugum immindicatum suesions for I' BDoeIupia nant, exhibet, & acerbissime carpit,
aio par der An aeeura IV P-- quod malitiam Pontificum , aliorum sie I77 r.ejiisdem Volraerii opus . . C que Deceptorum, Privarao utilitatisve tamen putes, idem pre rius habeis causa, juvare soleant ξ Sed alia tua me seriptum illud. atqne articulus verba nunc audiamus . za Si que habeat libri huius , a quo desumptus que rheo gien vo uolt vores perferidicitur Sed quod notandum est di- cuter, iI seruit tin mόebant, i δε- ig ntiui , ipsa Μirahodii confutatio rati ren imprudent die . . . maesa Voltaerio ad nata, confutatione iris aven tori y mair H faut respecte diget, imo potius obiurgatione non votre gente . or votre Pertu , en usus
levi. Etenim . ut alia plurima sileam , refutant de ro ures fes forees z: Hieine redibile dictu est , quam humane. idom Vcntaeriti in acerbissimum xtque urbane Voltaeritis eum Mirah, Dei hostem tam humanus , incrediis dio agendum putet, atque agat, quem bile dictu est , quale praesegerat in
verbis istis demulcere conatur m D Religionem , ac Religiosos homines .
212쪽
IN AGNOS. DIU. LIB. I. P. I. c. XXX. I
Sed ut jam exequar, quod promisi, hoc argumetiturn propono. Ille stultus, & indoctus habendus est, qui concordem totius humani generis, atque adeo sapientillimorum hominum sententiam superbe Contemnit, cum tamen ipse .ut sententiam hanc eamdem evertat, nihil Proserat, quod
risu dignum non sit. Haec in Mirabodium optime quadrant. Et stultus igitur, S indoctus, Mirabodius habendus est. Propositio illa, ex qua reliqua manant, nihil habet, quod ingenio vel mediocri non sit matri festum. Videamus igitur an illa vera censenda sit. Quod homines omnes Dei cujusque cultores a Mirabodio superbe contemnantur, & ejus librum legenti satis est clarum, & a nobis etiam clarum alio loco fiet. Quod nihil proserat, nisi risu dignum, hac ratione patet. Risu di
gnum est nam de poena non est iiic disputandi locus sed
certe etiam risu dignum est , si velis communem humani
generis consensum evertere, Opinione prolata, quae cum optimis argumentis facile resutetur, tum nullis a te firmetur Argumentis, quae sexcenties jam a doctis sere omnibus
hominibus refutata non fuerint ca) aut certe fatallima ratione refutari lion possint. Iam notas eas in impiam Mira-hodii opinionem, c1dere, partim in hoc, partim in alio capite manifestum faciemus.
Nam primo quidem opinio Mira dii, quaenam est
maxime Catholico Theologos . o- Religionis contra impios nostri tem-dium , atque contemptum, quibus lue puris propugnator Bergierius, scri- contumeliis, atq re calumniis Romao pta reliquit Exam. 'Iateri aris nos Pontifices, & ipsum inter eos me, ou Refutation steme de S. Gregorium VII., ametat. Etenim ea Natare , Tom. I. Ch. g. VII ut eos maledictis proscindat , & ma- p. di . ra re Sase me aeris ximam iisdem creet apud lectores io Nature es copie pone fa plus graη vidiam , tum hoc in libro quaestim de partie, d'πrὸs Ia Contagio u Sarrum , tum in illo scripto , quod in- reste, Ie Chrsian me devoiI , D D-nuimus , quamvis occasionem studio- ure de P Hyrit, P Esai fur Io tr se rimatur, & amplectitur. qu en molns de dix anx. Quamquam apertius, ut dixi, e pour viviiEme nrf, σε qu m reliqm fere omnes. Divinita- moras. .e P On repete Ies - est bellum indixerit, ve--b Da memea clameura
risuma tamen ea sunt , quae strenuua
213쪽
336 DE GENEars RUΜANI comEmutandem alia, quam illa Democriti, atque Epicuri, mun dum hunc temerario, atque fortuito particularum male riae, quas atomos vocabant, Concursu natum esse fingemitum p Mira dii verba perpendamus sa) m Materia, inquit , aeterna est, ac necessaria, sed formae ipsius, atque combinationes transitoriae sunt, se contingentes m Mutationis autem , atque adeo procreationis cujuscumque causam tribuit naturali motui, quem tertio quoque verbo rerum omnium quasi parentem agnoscit. Iam vero materiam aeternam, S necessariam Democritus etiam, & Epicurus induxerunt. Eamdem varias induere formas, quas aliquando deponeret, cum in novas quasdam abiret, iidem docebant; neque
minus, quam Mira ius, vicissitudinum omnium causam rejiciebant in motum, quo indivisa illa corpuscula agitarentur . Atqui Casum, inquis, illi omnium operum agno scebant architectum, cum omnia Mirabodius naeturae tribuat a
At primo quidem adeo naturae nomen Democritus.& Epicurus non rejiciebant, ut illud non minus ac noster Atheus ad fiscum hae in re ficiendum usurpare solerent. Lege, si vacat, quae fuse disputat Velleius Epicureus apud Ciceronem, de Natura Deorum b). Videbis prosecto nihil fere a Mirabodio fuisse prolatum, quod non tanto ante veteres illi dixerint. Deinde, aut Mirabodius verba ipse sua non intelligit, aut non minus quam Epicurus Casum fuisse rerum omnium auctorem arbitratur. Nam rogo: Cum
hil opus fuisse subris . . eam rem es Deitim, quam vo/osset negeti, sine divina posse fore
tia, ut innumerabitis natura m
s esse ra At, essetat, esseceriν. suo quia . quemadwodum μνω-νa esseere sine atiqua mente possesaeon videtis. se Tragici Poetae, cum e Leare argumesti exitum noum testis, eo uitis ad Deum ine. de Similes omnino voces εe querelaa
214쪽
m acNos. DIV. LII. r. P. I. e. Tu. I trille eontingentes fateatur esse sormas rerum, cur has potius formas, quam illas Natura produxerit 3 Id serebant leges motus. Rogo iterum, cur id leges motus ferrent. cum aliquid longe diversum ferre potuissent pNam si quod
ferebant necessario ferebant, necessariae sunt ille rerum formae, necessariae sunt omnes figurae, necessarium est quidquid videmus. Necessarium autem Contingens esse non po- test. Hic aut inanium verborum essugia quaeres, ut Spinosa quaerebat, cum ab amicis ita decipi volentibus, ut alios quoque decipere possent, molestis quibuslam interrogationibus vexaretur s); aut, quando' idem a Mundi fabrie, mentem quamcumque arces, ad Casum illum Epicureum aliquando confugies. Eum, mihi crede, tota inhaec tua doctrina inducit, si vel minimo temporis momento sita constans videri velit. Cassi nempe iactum est, ut hoc potius in loco, quam in illo particula materiae quaevis inveniretur, casu quod in aliam incurreret, casu quod ambae vel molis ejus essent, vel figurae, ut apte inter sejungi possent, casu quod aliarum accessio secta fuerit, casu quod ex omnibus corpus extiterit satis ingens, casu aliae innumera , quae persequi oratione non vacat.
Iam doctrinam eam de Cassi Mundi Architecto eum indignam esse philosopho, tum ridiculani. tum insanam S sapientes omnes, & insipientes facile sentiunt. Quod
Pertinet ad sapientes, nemo vel mediocriter in historia Philosophiae versatus verissima esse non concedet, quae magnum illud Angliae , quin et totius Europae lumen, ac plinrium bonarum artium instaurator Baconus εὶ gravissime Pronunciavit in Democritus, inquit, O Disurus , cum atomos suos praedicabam, eo us rue a subtilioribus nonnullis tolerabantur ἔ verum eum ex eorum fortuito concursu fabricam ipsam rerum absque mente eoaluisse assererent, ab omibus risu excepti
215쪽
Funt di sa) Quod vero spectat ad insipientes, non aliud asseram, quam quod & Baylius, & Clarkius b verissime testati
ter aetate nostra mirari solent. Μο- portuisium scribere potuisse Epicureoni in sententiam , Omnia casui tribuentium , haud omni prCrsus probabilitate caruisse; quare ex mundi univcrsi ordine . atque Ornatu argu mentum peti sion posse omnino evi
dens ad potentissimam supremi Numinis demonstrandam. sapientissimamque Natur m s Vid. Maupertuis , Ilii .le Cosuo IS. Asanis rop. pag. 3.)Id tamen ille praemittit, ut facilior novae suae cuidam Demonstrationi aditus patefiat , a lege nescio quaretractionis petitae. quam ipse Iinem minimi appellat, aut principium mi- Mimae quoniItatis . Ea se ilicet in re minimum, inter eos qui sieri pos- snt, a natura motum adhiberi contendit , idque supremi Conditoris Providentiam . manifeste declarare . Sed , praeter quam quod non possit ea De inon stratio . nisi a doctioribiis percipi , imo ex doctioribus plerique legem illam omnino commentitiam Pute ut, quam tandem Auctor ipso
cit, . quid erat, per cum ipsum , de . cujus Pro Udentia loquimur, quid erat id , quam argumentum , fusius a domx hominibus explicatum, &elatiore in luce propositum adhibere 3 si enim adeo mirum accidere debet minimum, ubi opus est, id que Perpetuo a natura motam corporeis Puticulis ministrari, ut vel hinc sa- Iientissitimam Mentem illius motus Causam agnoscas , nonne tam ratias eorum . in i mutabilesque eu sus, tanta in pulcherrimis, aptissimisque τebus ci signendis, tum vero sor-τa fidis nuturae eon Isin 'mulis plus admirationis habebit Nimirum ilphilosophos inter praecipue recentiores , usu venire videmus . ut dum suas aliqui merces venditare volunt alienarum existimationem elevar conentur quod tamen an honestum censendum sit, liberalis , & ingenuus Lector agnoscit.
bὶ Verba Samuelis Clarhii de doctrina Epicurea loquentis Tom. I. Ex . de Dieu G. IV. p. 38., hae sunt m opinio u si obfui de , cse Fextravus ute, que eoar Dι Albe et modernes e out , je pense , abbundon- nee r c 's pourquoi je n' en parti- risi potnt dans Ia Dite de est di- Dours die Inter impios tamen, cos. demque insipientes Recentiores , post Clarhii tempora , non parum Hypothesi Epicureae tribuere vide in rur male sanus Auctor Cogitationum
utilem , eui ritulus. II HI Uo Μο- eruo , o Fa P Inereda Io condanus -to aI Trus nati dem sua ragio nerqui conversus in Italicum ex Gallico sermorio , paucis ab hine annis . Lueae prodiit. Insanus ille Auctor. uitet alia, dixerat , non posse Atheos hinc urgeri, quod ex fortuito Atois morum concursu tam non possit mundus existere, quam neque Ilias Homeri, neque Henrigdes Voltaerii exturbatis casu quopiam, atque proiectis Iitterarum 'notis. Elonim, ait apud doctum Scriptorem , quen lau
216쪽
stati sunt; nempe doctrinam illam Epicureorum adeo stultam ipsis Atheis, atque aliis impiis esse visam, ut multis
jam a saeculis eamdem omnino repudiaverint. Aetate sane hac nostra non ea doctrina viget inter Atheos, at alia longe diversa in omnia nempe ex Naturae Divinae, ut ait Spinosa, nempe unicae illius substantiae nec tale pro manant is tam mirabilis visa minutis Atheis nostris, quam non intellecta sententia. Sed iam geramus Mirabodio morem, neque amplius de Casu, quoniam hoc ille nomen fastidire videtur, at de Natura potius verba faciamus. Haec eadem opinio de Natura , nullum agnoscente dominum, ac sola omnium genitrice rerum, quoties ausa est caput efferre, toties Corda
tis hominibus & contemptu, & risu dignissima visa est. Non
enim inter veteres, ac recentiores Atheos , praeter Mirabo-dium, alii defuerunt, qui cum argumentum a Mundi pulchritudine petitum non mediocriter formidarent, ad naturam ipsam, veluti ad aram, confugerent, ne Deum, quena non esse vellent, agnoscere Compellerentur.
Hujus ingenii misse plerisque videtur Plinius , Naturae
caeterum venator, si ita loqui fas est, & investigator acerrimus , sed in arte critica, atque ipsa dialectica parum exercitatus sa) . Scribit enim aliquibus narratis naturae miraculis α Per quae declaratur haud dubie naturae potentia. id Iue esse, quod Drum vocamus m quibus verbis declarare videtur, quod alibi b dixerat ra Mundum numen credi par
est, aetemum, immensum, neque genitum, neque interiturum unquam α ct alia in hanc rem plura profecto, quam ne eelse fuerat.
Id hominum genus Seneca e) ita castigat m Nun iu
217쪽
telligis te mutare nomen Deo p strid est aliud natura quem Deus, O Divina statis, toti mundo, se partibus ejus inserta ξ α Quamquam autem homo stoicus aliquid innuit, quod probore non possumus, in eo certe probari debet, quod sapientissima ratione mundum, ac singulas ejus partes contendat admirabiliter administrari. Porro cum Naturae nomen adeo frequenter usurpant
Athei nostri, diligentius explicare deberent, quid ei su positum velint, ut quod docere cupiunt, intelligi posset. Nam si priscos illos Graeciae, vel Italiae Philosophos consulamus, alii naturam esse dicunt m vim quamdam sine ratione cientem motus in corporibus necessisios α; alii autemra vim participem rationis atque ordinis , tamquam via progredientem , declarantemque quid e usque rei causa esciat. quid sequatur is , sa) cujus solertiam nulla ars, nulla in nus, nemo opifex consequi possit imitando. Nam recentiores Peripatetici, qui Naturae notionem ita partiti sunt, ut alia Natura Naturans, alia vero Naturata diceretur, qua postea distinaeone Spinosa turpiter abusus est, cum voces Latinis auribus inconditum quiddam sonantes, ac peregrinum adhibuerunt, tum nihil a tulerunt , quod rei, de qua disputamus, clara in luce collocandae necessarium videri posset. Iam si altero modo naturae nomen usurpes, Praese tim si non genitam dicas, a qua necessario, quidquid gignitur, gigni debeat, tum vero illud Senecae maxime locum habet, te non Deum de medio tollere, quamvis fortassie sublatum cupias, sed ei nomen mutare, ac de illo. quod mihi videtur addendum, non recte sentire. Natura scilicet summa potentia, summa sapientia, parique bonitate praedita, quae sit omnium artifex, ac moderatrix rerum; cujus voluntati; quandoquidem tantam rerum molitionem sine follibus, & incudibus effectam esse non satis eleganter iocantibus Epicureis ultro concedimus cujus, inquam s H Apud cicer. do Natura Deor. L s. Diuitigod by Corale
218쪽
quam, voluntati omnia elementa paruerint, dc pareant. quid aliud, quam Divina Natura, atque ideo Deus esse potest Porro Naturam hujusmodi saltem confusa ratione
jam agnoscis, si naturam ratione praeditam, atque ordinis amantem, rerum omnium Universitati producendae praeficias : cui quidem Naturae ii qua tribuas, quae praestantissimae nos, beatissimeque Naturae convenire non posse arbitremur, in alium ea quaestio locum differenda est. Interim habemus, quod volumus. Sin vero, qui sensus est Mira dii, Naturam, ex qua omnia constant, sine ratione motus cientem in corpore necessarios inducis; quam alii principium motus, ct quietis intimum cuique corpori, alii ra- diem proprietatum ejusdem definiunt; tum vero non minus contra te, quam contra stultos illos Casus Epicurei defensores , argumentum faciet ex Mundi pulchritudine , ac
tanta v 'rietate rerum cum ordine t1m mirabili conjuncta,
Nam, qua ratione probatur hanc rerum universitatem non esse opus casus, probatur etiam causae non esse opus, quae praedita mente non sit, atque consilio. Quemadmodum enim casus, ita dc alia causa quaevis caeco mo do operans, non habet, ut verbis utar inter Philosophos usitatis , proportionem eum essectibus adeo mirabilibus,
atque adeo pulchris. Non solam rideretur, qui diceret poema Virgilii esse opus casus, sed etiam qui diceret psittacum quemdam cum, voces humanas imitari didicisset,
tudine dueunt Auctores fere omnes, qui tum Atheos , tum reliquos Diviis nae Providentiae hostes impugnant. Ut aliquos appellem nominatim, legimeretur Plato, Aristoteles, Plutar-aehus, variis in loeis. ae praesertim Patres illi, quoa Petavius citat. I ter reeentiores Paulus Segneri Inerea.
M. 9 Asronsm. , De Reaumur νισΜem. ad hisor. inse L. Hoohe Re-ng. Nat. P. 1. . Valsechi L. I., a recenter edita Disrtatio de flumaeo , Andreae Dagnii Florentini ex Me. Iesu. Romae I ro. in qua, eum hoc ipse argumentum egregi. tractat, tum plures alios, qui trarunt, ominat, atque sequita1r.
219쪽
, i BE crvellis IIuMANI coNn primo Arma , deinde Vmιm, & alia omnia, quodam inuinctu Naturae, protulisse verba, ex quibus admirabile illud poema consurgeret. Nimirum Natura ipsa nos docet, nihil esse, ut a junt Philosophi, sine ratione sufficiente. Ipsi Athei videntur id
agnoscere, Cum Deum esse negant, quia rationem lassicientem, cur esse Credatur, asserri non putant. Iam ratio. cur sit haec admirabilis Universitas rerum , esse non potest a causa, quae nulla, vel etiam non summa, sapientia praedita videatur .
Potest id similibus multis facile declarari. Si quis viceret pulcherrimam statuam, non absimilem illis, quae a Phidia , vel Praxitele seri solebant, ac diceret, rationem totam sufficientem, cur esset potius , quam non esset, in marmoris ipsius , aut etiam, si vis, instrumentorum quorumdam , quibus motus impressus fuerit, naturam, videri refundendam, nonne aliquid asserret prorsus risu dignum,& incredibile p Profecto clamarent omnes, mentem Artificis potissimum, atque industriam fuisse laudandam, quae ferreis instrumentis usa marmor ipsum ita subigere potuerit, ut formam exprimeret adeo venustam, atque adeo nobilem; ac porro mente captum esse, qui praeclari artificis mentem in opere tam egregio non agnosceret.
Etenim Optime scripsit in hanc rem Wistonus a m sui ex arti iis sibi propositis impar est ad dedueendam exi- sentiam artisicis, hie carei ratione, O qui nolit legitimam fatori deductiouem illam est minus honestus rustico quovis vilis
ο α Scilicet ipsa Natura, quacumque tandem ratione, monet, res eo modo dispostas, quo tantum a Mente summi consilii , atque sapientiae , disponi videmus , operλCausae, nihil, aut parum, i Melligentis, esse non posse b). Hoc judicium si de medio sublatum velis, non est cur ex
220쪽
operibus, quae summi quidam viri scripserunt, de illorum ingeniis aliqeid statuamus. Semper enim poterit dici, quamvis mente non Pollerent egregia , tamen egregia OperA COnscribere potuisse. Si quis in ultimas mundi oras, quo nemo unquam appulisset, nimbo aliquo, vel tempestate Maris, aut alia causa compulsus, aliquod illic pulcherrimum aedificium ex pulcherrimis lapidibus consurgere videret, nonne opus illud artificis, ac praestantissimi quidem, agnosceret Mn autem ab aliquo ejus regionis incola audiret, esse quidem
illud aedificium omnibus numeris absolutum, at non alium auctorem habere, quam fatuum quemdam hominem, qui non modo architecturam nunquam didicerat, sed ne suum quidem nomen pronunciare noverat; quique, ut tempus 6lleret, hac, & illac, per totam diem, saxa cum Cae-
mentis , ac lignis projiciebat, puerosque vocabat plures ludicrae delectationis talos: si quis, inquam, talia audiret, nonne sibi tamquam magis fatuo, quam ille, de quo talia dicerentur , illudi putaret λ Sin alius vero incola qui sapientissimus omnium haberi vellet, ut alterius errores in narrando corrigeret, hospite humanissime salutato ; ne credas,
diceret, illi homini, qui temerario lapidum jactui ab amente facto, tantam, tamque praeclaram nobilissimi edificii
constructionem tribuendam esse commentus est. Ego veram te rationem docebo, dummodo me audias, qua id praest, tum fuerit. Saxa, quibus haec tanta moles consecta est. quorum tu similia .mis numquam in regionibus videre po- tuisti; sunt enim hujus, nostrae maximε propria; quemad' modum apud vos magnes attrahit ferrum, ita ipsa mutuo
sese attrahunt. Hoc tamen inter magnetem vestrum, nostraque saxa discrimen est, quod ea, cum vi attractionis ejusdem maxime accesserint, ita se, natura ipserum ad id occulta quadam vi impellente, consormant, ita se accomodant , aut unum alteri superstruitur, aut adnectitur, aut supponitur, ut aedificia tandem pulcherrima consurgant. B b Do-