Pauli Iouii Nouocomensis medici De Romanis piscibus libellus ad Ludouicum Borbonium cardinalem amplissimum

41쪽

fieri constetauthotitate uero omnium antiquorum Cora

cinus sit de latus piscis de subniger re squamosiis quae differentiae ei.quem nos hodie Comum appellamus.manifeste consentiuntinam Com gibberosus est re proportione caraterorum squamosorum admodum latus uideturnii accidit Coracinis.quos Parmenio Rhodius.qui scripsit de re coqui naria .ut allegat Athenarus.Placistaticos a latitudine coporis O M appellauit.Nigritates quom in Coruis pinnas conspicimus. quas Aristophanes in hibro de palustribus. Coracinis attri huit. Sut enim pelagii refluuiales Coracini. Uerum haec noia μstra flumina nullos aut certe rarissimos serunt,in Nilo tame . .. Plinio Martialem authoribus.& i amne Bethi ulterioris Hi spaniae reperiuntur.Gadibus uero di circa fretum Herculeu Qit A laudatissimi simul ac maximi.pares Niloticis caprutur,quos Teos.& item Fabros a colore atrae fuliginis appellaba Coaracinus ex his est piscibus,qui comode.aria seliciter saliunt . sicuti Calenus in libro de alimentis refert. eu salitu Eutideamus apud Atharneu qui de salsametis scripsit. Saperda uo cari affirmat. I ta ut Persius idem itellexisse uideaf cu dicit. Saperdamq; advehe Ponto.

Nos uero cum aestate frequentius qua hyeme.ut Plinius etiamthor est,eu capiamus.seruenti oleo ad mediam cocturam 'mergereaec extractu protinus sale, emtu i sportulis myrti Verre soliis certo ordine substratis reponere solemus.qua idustria aduersus omnem caloris contumeliam per hebdomadas asseruatur . Coracinus re praesertim Niloticus praedulces habet cames. que uero proximis litoribus expiscamur tripedalem ad suinmu no excedit magnitudine sed caruere

42쪽

' -- aridiuscita.& ob id ab his qui gulae deliciosius student. pN

Tum laudata. Athenaeus elixo totam meliorem esse testa iὶ - , eur,nos uero contraria consuetudine quum reccies. S gram T. des nanciscimur aeneis excoquimuscacabis simplicii aqua. extractumq; uirentibus petroselim soliis coronamussicuti etiam fit in Umbrinis.quas ct sapore α squamarum lacitu. dine plurimum reserunt.Nem Id inepta ratione. duriois Tes eorum pulpae omnem penitus saporis gratiam amitto

rent.nisi aliquo iuris lenocinio ab innata illa dicis molli. rentur. Caeterum quaqua cococtu sunt dilficiles paralyticis tamen mire conserunt.ut author est ille Plinius qui de Me. dicina librum conscripsit. I n Coracini capite lapillusinum nitur quem Pueroru collo pro amuletis suspensum regio morbo aduersari nobiles quidam authoreo tradiderunt.

De Duola siue Lupo. Caput. IX. . O

Dum antiquitus fuisse . quem Romani Spigolam.

Uarollum Veneti.Etrusci Araneum .Hispani Lupu.' Ligures uero Lupactu appellant.in capite de Siluro diffuse et in Vmonstrauimus. Blertissimus piscium habeturn ide delic tissimus prauertim e Tyberi.& inter duos potes. aquae subiecti fluminis ab multis cloacarii effusionibus pinguiorem esca subeutibus pheat. Lupus hamo captus uulnera cotem- pto dolore sortissime laxat.& excusso hamo Punus refugit. με ' inclusus uero retibus imis i uadis sulcu crebro motu cauda. reiectis harenis facit.atmita subterlabitur.ut Oppianus ammor estu hodie piscatores maioribus etia miraculis additia.

43쪽

a , uno eosensu fatens. Proptereaab ipsa uehemetia a Cinis Labrax appellatur.Parit bis in anno Lupusnt Aristoteli placet. summa Inest saporis gratia hyeme captis .ec Ianuario praeserum mense, tunc enim ec teneritudinenti diuus tib Ambrosius re molliciegadorem ut Plinius asseuerat,maria me commendantur. porum aliqui sunt lanati uel laneiacandore ut Plinio,Martiatim uidetur. aliqui rant Colua

mellae placet, qui in piscinis auuncludi posse Lupos sine ma cula, quos secemit ab his qui Uarii sunt,ita ut proculdubia credam Uatios maiores apud Ambrota esse de genere Luia Porum,quos ec Troctas appellat.Τroctam enim esse LupInt generis apparet,ut aspectu.mutuam naturae collatione peret spiciturni latius in capite proprio de Trocta disserenuisa es , Caeterum Luporum cames in ratione ualitudinis a Caleno mirifice laudantur quod subtiliorem generent sanguinem re perdicis cambus aequiperentur. Athenaeus autem Lupos ait boni esse succi.& non multa nutrimenta,quorum tamen insuperfluitates non facile secernantur. sed Comelius Celsiis x G Lupos sicuti S Mulos leuistis esse alimenti testatus est. De Cephalo. Caput.X.

Mugiles Graeco nomine Cephalos Romani uocat.

qui in plura genera partiumn Aliqui enim a capi.tis amplitudine Capitones .aliquia prominulis inserioribus Istris Labeones,qui haec cognomenta Romanis familiis indiderunt.alii item Cestres alii Bacchi. alii demum Μyxiniec chelonesta Leuchim dc Mucones appellatur. Capitones

44쪽

DECIMUM

mense Decembri grauescere,ait Aristoteles. qui id genus pisciu re in mari rem stagnis re in fluminibus gigni.ut inde.

min.asseuerat.in uniuersum Mugiles sunt uelocitate admi rabili,ut sagittar arcu emissae.quum lasciuiunt,uel retia saltu transvolat,esse uideantur,e mari aliquando amnes.α ex fluuiis ipsa maria ingredinuri animal est minime maleficum. ut pote quod alga tantu ac herbis atq; his,quae in profundo do ac ripis sunt. Frquiliis nutriatur. propterea caeteri Pisces,qui minime in ali grassari soletMugilemni sanctu

ac optimum in honore habent re uenerantur. Probat eos Galenus qui marinis fluctibus exercetur,eos uero.qui in si gnis dc fluminibus urbium sordes scisterquilinia alluenatibus maxime detestabiles asseuerat.quod ex eo alimento admodum seculento uitium contrahant. Dorionis quom

authoritate marini fluuialibus praeponuil,sed 1i praesertim sunt pessimi.qui sua spote in stagrus atq; paludibus ex limo

nasci dicuntur.ut sunt qui in Etruria ex Prilano lacu apud Orbatellum ad mediterranea deseruiunita ut re illos etiam uituperare liceat.quos Padusae atq; ipsi lutulenti Fossae Clo diae canales.uiscere praetenero Ferrariesibus di Veneris grais c . tos copiosissime praebent. Icesius Graecus author Athenaeo Perquam familiaris idem dc coquus re medicus Cephalosa gustui gratos re laudabilis succi esse asserit. Calenus uero eos tardissime re multo quide uentriculi cu labore digeri atq; secerni praedicat, praecipitq; in eorum coditura debere addi herba origanu. cuius uirtute facilior excursus ad uentrem inferiorem fieri uideaf.eos tame salitos minus noxios esse testatus est. Nos uero Cephalos omnes plenius eos in coena

45쪽

eomedentibus dolore capitis.quem morbu medici recenistiores Cephalem dicunt. post paucas horas inducere saepe deprehendimus.maxune si ad lautiores camas stomactate.

ninores accesserint.

V I tu iP. ii Ozi: e .ca ilii Hir I lab I 222 auE teres non modo Auratam piscem in honore haabuerunt .sed re Sergii Romani Patritu luxuriola

eius Piscis aestiniatione perpetuum familiae cognomentum fecere. siquide a mari. Aurata aliorum pelagioν piscium semina atq; uiuaria in mediterraneos lacus deferebant.ut in obsequium popinarum tralata maria uiderentur.quae pretiosa edulia dulcioribus denegata undis improbo opulemtiorum studioxotidiam coenis copiose suggererentisic Amratas. Lupos N Murenas suburbani Lacus.Sabatinus N CL ε ae v minus.& multo remotiores Vulsinesis& VHinus aliquado S μ' 'pro rearunt.quae seminaria degenerate sobole.quu externi pisces parum feliciter alienis in sedibus prouenirent paula.

tim interiere. Ex Auratis quae toto passim mari . mira sce cunditate progignuntur.Tarentinam antiquiores praetule runt.sed eam maxime quae illata Lucrinis stagnis Conch esu pinguesceret ut ait Martialis illo in carmine. Non omnis laudem. pretiumm Aurata meretur.

Sed cui solus erit Concha lucrinacibus. Nonnulli optimorum studiorum laude insignes existimant inter Auratas Marum illum antiquis pretiosissimum piscea piscatoribus uendi qui dentes humanis sinulas ct ad rumi.

46쪽

UNDECIMUM

nandas maris herbas plurimum idoneos habeat.maximem squamarum specie Auracis Ut letur. rerum ego crediderim eum non facile a nobis deprehendi.errore uendentium . qui similitudine decepti . neq; animaduersa saporis in nobilitate in foro piscario eum Auratis & Sargiscomiscere consueuerint.consensu tamen piscatorum Taphirus piscis. sic a cyaneo eius gemmae colore dictus.inter Auratas longe sapidissimus existimatur.qui sortasse Scarus antiquis fuerit. Porro Auratae aestateram.hyeme autem frequentissime capiuntur .quae tum laudatiores eximini. ipsae Inter caeteros Pisces peculiari quadam dote.singularem re saporis simul ec salubritatis gratiam obtinet.authore Cornelio Celso.qui eas in ratione aegrorum alendorum leuioris nutrimenti eri stimauit. Recte coquent si ex praecepto Caleni .eas i craticinia subditis mitioribusprunis.oleo dc sale. elom conlaseris. De Dentice. Caput.XII. Inodontes pisces. Latini Dentices uocant proximos O Auratis re Pagris. habent enim prominaeos dentes α. Auratis re Fagris. habent enim prominaeos dentes resunt lati . subrubram uarietate conspicui. appellatur re hic, Sinodus a Graecis alio nomme Charax idest uallatus.uta est perpetua extantium dentium serie saeptus. Athenarus eum' in fretis lange optimum esse ait.quire salubrior est Galeno auctore.quum in uniuersum meliores evadant.quos pluri. ma iactatioe inquieta.aestuosam maria fatigarint.eu Actius Syncerus Neapolitanus huius aetatis Poeta nobilissimus in Iusibus piscatoriis celebrauit quum Scit.

47쪽

ΤERTI UM DECIMUM

medicos quu febris adsit.totum prope piscium genus prae damnare.Phagros Romani ec magna pars Tyrrheni litoras accolaru Fragolinos.Ueneci Albores ipsi uero Ligures anti. quo seruato nomine Pagros appellant,quos.quum sesqui- Palmi magnitudinem excesserint,in Dentices siue Sinodontra euadere comunis piscatorum consensis existimauit. Ii Pisces a colore ipso apparent enim rubro uino madefacti Erythrinis N Iecinoribus piscibus assimilantur authore Speusippo.ut ait Athenarus. ius testimonio manifeste reo Prehendutur. qui Fragolinos Oppiano.atq; Aristoteli Erythrinos esse putant.quos Theodorus Gaza latine Rubeculas interpretatus est, quum ibi Athenaeus Phagros Erythrinis comparet.qui sint genere diuersi sed in ipso colore conue mat.Ueru id me plurimum mouet.ut ab illorum opinione recedam quod Aristoteles dc Plinius Erytminos uel Rub culas grauidas re plenas ovis.toto anni tepore capi asserantiquu in eo genere mares non sint.quod Fragoianis minime acciditqui passim pluribus anni mesib sine ullo ovorum uestigio comediitur. I llud quom accesserit ad confirmanda opinione . nam dum grata palato Fragolinossi capita e-gimus plerum tenuior lapillus dentibus importunus cur rit.sicuti Aristoteles re Plinius eoru capitibus inesse testatur. Videmus etiam eorum corda triquetrae figum similia . ut antiqui prodidere. Pagri ex sententia Icem uere ipso. chestrati autem exortu Caniculae sunt praestatiores.nos autem hyeme eos longe sapidissimos experimur.sed ad summam saporis gratiam accersendam ganeonum iudicio tres omnino conditiones requirere dicuntur, scilicet ut sint re

48쪽

recentes.& stiridi stigidiata tamen ut Arancti mali succo ac Lmodico pipere torpescentes eorum pulpae aliqua ex parte

mollianturn excitentur.

De Salpa. Caput.XIIII. SAlpa piscium pulcherrimus nome retinet.atas omniis

bus notus est liquidem eum a ceruice in caudam per argentea latera.aureae.rubentesm lineae certis distinctae in teruallis decentissime depingunt. unde GraecI antiquiores Mnaseae Colophonio.quod poema uariu aedidisset.Salpae cognomentum indiderint. freques est di procerus in Baleaia,' mrico mari S praesertim ad Ebusum insulam a copiosissimis salinis celebrata. appellatur ab aliquibus ut Plinius author est.obscoenus piscis,quod percoqui no possit.msi ferula uetaberetur. Solatarius est pari a bis in anno Luporum more. Natura astutus esse perhibeturn longe omnium liquidissi e me audit.aestate melior estne toto mari circa Μitylenem probatusimus. Caeterv ille Archestrariis.qui In coquinaria a Graecis alter Theognis uel Hesiodus existimatus est.Salpa semper malum nobili carmine pronuntiauit.ita ut mirum minime uideatur.si hodie quom is piscis. qui tam operoseatq; eleganter a natura depingitur,ab optimatum mensis. ut insulsus.& mendax sit repudiatus.

49쪽

, - N haec maria largus non semper quaqua sit notus ena. I I uigat.qui Brudum Ennii Poetae testimonio longe optimus habes.p sertim si Pgrandis Beritali nam quos Romae

habemus. Aurata magnitudine uix excedu qua etia laridita dine atq; argeteis squamis reserui. Sargus autumno diuere Parit,ut ait Aristoteles,is alios minime comitatur ueluti sua

perbus.nulla inesse gratia litoralibus.ait Plinius.quod miruuidetur,quum is maxime circa litora capiatur.ut in libro de historiis animalium Aelianus latissime disseruit.ubi Sargos ait caprarii esse amatores.eosq; propterea facile capi ad rapumbram,quam in extremis litorum marginibus.& scopulis collocatae aduersus solares radi in aequora proiiciat. α ex tendant, atq; ea specie,amore praeseruidi facile alticiantur. Optimus est Sargus occidete Orionis sydere.tum enim utites soliorum honore spoliantur. Archestratus in popinali his deliciis mihi sepius allegadus.Sargum siccae camis esse. ac ob id assatum eum re calidum,caseo. elom conditum

EPH probata lauti uno edicto omnes siccioris pulpae pucesconis diendos praxipit, secus ac In praepinguibus retinerissitne cesse.qui solo sale atq; oleo inditis,in craticula sapidissime

Percoquuntur.

De Clondi Caput. XVI. et adnua Apo litoribus nostris familiarisVenetis aute uno flus. caput habet ualde magnum. Nillud quidem enorme. quadratum re nullis uestitum pulpis. Oculi in eo sint admodum rigentes.extenta supercilia.os languidum. minuti dentessub mento aute oblongae ac rubentes pinnae

50쪽

ad imperi barbae similitudinem.caetero autem corporis trunco rotundus est α teres,decrescitq; in caudam aequaliter extenuatus quousq; in postremam desinat caudae pinnam. Porro uentrem habet ualde candidum , sed puniceo si colore Mulorum similitudine uariegatum,dorsum autem

flauescere potius cli rubescere uidetur,Solidis quoq; α albiel cantibus constat pulpis. sed qui tamen aliquanto salubrior siti sapidior eruditioribus praesertim gnatonibus.qui illuueluti aridiusculum aspemantur. Reperiuntur Natu C mnes qui bifurcata habent rostra re dorsum osseis squamis armatum, quos in genere Caponu piscatores ipsi mares esse testatur. Ego autem aliud genus esse crediderim. aeterum haec est uerare expressa Caponis est les,quae dum piscium antiquiora uocabula quaeritare.mihi haud temere de singulis dubitati non mediocre negotium fecit quum modo illua magnitudine capitis de genere Capitonu alludente receii nomine,esse putarem.modo Orphum ab oculorum aspectu re rubro colore.arbitrarer. modo Erythrinus iue Rube S icula obeundem puniceum colorem esse uiueretur. Nulla enim ex receii gentium appellatione antiqui nominis comiectura adserebatur,utpro certo possem aliquid eruditoruauribus dignum affirmare,quum Romani eum Caponem. Organum ligures,Galli uero Roscetium,quod eorum lingua ruberum sonat. pellent. Sed Capitones degenere Mugilum,uammm subinde eius nominis coniecturam esse de- Prehendimus, sicuti existimare uidetur Volaterranus, qui imprudenter Caponem putauit esse Labeonem. Orphum uero maiorem esse piscemn unica etiam traiectum ina,