장음표시 사용
171쪽
matrimonium, arg.c.Vlt.de spons Rursum, si solutus destraret solutam, si noesset secta seminum commixtio, non dicitur consummariim imatrimoniu.iniare si maritus deflorasset uxorem, non tamen facta seminatione, pollet ingredi religionem, licet opponere se posset ccclesia, propter mulumptioncm. ad hoc facit quod nota Hugo, 3 I .q. 3 .c. I. Vbi dicit in si sponsus, ct sponsa non sunt essem una caro, quamuis sponsus corruperit, & cognouerit spontana, non tamen si pr iudicium clon hoc,quin ab ea possit Maecili, sicut si ab eo cognita non tuisset,licci in dubio praesumatur pro carnali copula.Vide Archid .inc.v d spon. lib. I. & ind.c.extraordinaria. Sic licci clericus fuerit cum muliere pluribus noctibus,& licet intrasset vas, s tamen nu'iram seminauerit ibi, mulier illa posset contrahere cum fratre clerici, cum non fit ibi contracta asiaitas sed in foro contentioso ecclesia contrarium iudicaret, cum semper ex quo corruperit, praesumat illud consummasse, ii aliter illud
probari non posset. Quadragesimaquinta. Matrimoniua clerico i n lacris,ct religioso contractu, Io est nullum,& huiusmodi personeti sunt cxcommunicatae ipso facto. Cicina cos, de consang.& assia. tamen sallit in multis casib. Et primus est Si coactu conua-xisset, intelligendo de absoluta coacti ne, puta, quia actuali violentia cogitur
imponere annulum manui.Facit tex.inc.prcsbVteros, list. so. .maiores,d e hap. Secundus,quando metu cadente in consitantem virum: quia licet peccet mortalite non tamen est excomunicatus a dc
ratio est: quia ubi est metus, deficit liber
consensus,& ita non est matrimonium, c. cum lisum de sp n.Turn etiam,quia
fuit facta haec conicitutio propter publicae honestatis iustitima, sed hic nulla honestas insurgit, cum coacte fiat, facit c. fgnificauit, te sent.exc. Sed quid s congi traxit, scd non consummauit incidit: quia haec constitutio punit contractum matrimoniuna,sed quid si contraxit per
verba de suturo sponsalia.res n. d.&Pau.ς, non ligatur, nisi conlummauerit per copulam;quia tunc transtin matrimonium,c.Veniens, is qui, desponis Quadragesimas exta. Matrimonium contractum a muliere, quae machinata 8r est in mortem mariti cum Occisore mariti, nullum est,c. I .de conuers. infid. Et
sic ecclesia inducit impedimentum super matrimonio non contracto, licet super solutione iam contracti potestatem non habeat, de quo in cap. ex publico', de coninconivg. Sed quid si mulier habeat rariim homicidium, an prohibitusit illiui.gl.fi.in d. c. I. conchulit, non prohibctur, licet habeat ratum, modo non fuerit machinata. Similem glossam
habes in cicum quis, te sentaexcom. Ad. hoc autem ut ratinabitio retrotrahatur
S ue requiruntur tria: t Primum,in delictu
si sum nomine meo. i contemplatione inci gl.in d.c.cum quis. Secudium, habeat ratum gestum,& factum nomine meo; Nam s dicerem, Doleo, lacit nomine meo, sed gaudeo m sit sactum , non dicor habere ratum.Tertium,q, fit tale delictum , quod possit committi per alium, gl. in L i.,.& si quis, Ede vi,& via . Nam ubi requiritur actus p sonalis alicuius, nunquam potest fieri per alium,nec potest habere locum rati habitio in delictis. Et sic requiritur machinatio uxoris. Ita Ioan. de Anan. in c. I .de conueri.infideI. Quadrages maseptima. Propter adestinum commissum ab uxore potest ma8 ritust illam dimittere,quantum ad thorum,& cohabitationem, per oecies inclicium, cap. liscretionem,uers. Adultorium a contrario sensu, te eo, qui cogn- consLvxo.sue.nisi in his casibus Primus est,quando daret occasionem adulterandi per violentiam praecisam, ut qui eam omnino inuitam ,& renitentem tradit adulteranda, ct tunc praeterquam Φ imputatur tiiro adulterium quo ad Deum, imputatilr ctiam quo ad hoc, ut ipsam ob hoc limittere non possit, d.cialiser tionem,arg. O.' I a. I.& A. Secundus ,
172쪽
De Matrimon Sacramento. Cap. XII. uer
quando mulier uerit copulsa per nacta cadentem in conflantem vini, dc tunc licet quo ad Deu non sit ocusata circa peccatum mortale, cum potius omnia mala pati, quam peccato consentired beaticu urisaee hi quae Vi.cita ne, M'. s.tamen imputatur viro quoad hoc ut propter adulterium commissum dis item non possir,c. pen.& vla.de adulter. Tertius, quando daret v mri licen tiam adulterandi per benocinium suu vel quia eam tradit adulterandam, secudum Host de Io. And.ind. c. liscreti irim,& in civitae .lit. Hinc soluimr qu stio de grauiter aegrotante qui induxit mulierem suam adulterandam medico, qui aliter nolebat curare infirmum, ni ςo liberato non potest ritus illam dimitteraequia obstat et eme o, Arch. in concubuisti, 32. q. 7. Quartus, si ipse suerit fornicatum 2.q.6.c. l. Quintus, si
uxor credebat virum mortuum, φ . Σ.-um per bellicam, nam talis propter ignorantiam probabilem excusatur.Sextus, s maritus post adulterium scienter mouit adulteram, dc toleraulicam. 32. q. I. c si quis uxorem. Et est ratura quia crimen per reconciliationem dimissum, amplius obiici non debet, nisi uatur recidulum,ad quod Ε .macit cum mulier. Septimus, si stante mammonio inter inficiei es,vir dedit uxori lihellum repudii, dc uxorialteri nupsit:
nam tunc si uterque conuertatur ad fidem, vir tenetur uxorem recipere,c .gaudemus, demor multos ex his casib. ponit gl.3 2.Q. s. in sum per verbo, sed ponatur. Vade etia gl.in c. intelleximus, de adultauper Veric pcnsatione.
Ss Quadragesima aua. Vxo t adultera non est dimittenda,sed in hiscas b.reconcilianda. Primus,qn semicatibvx ris est occulta, qtinae probari non pol, 2. q. I.Gnosin quenqua, porro, te diuor. Et
ratio est: quia ide iuris esse debet de eo, quod no est,& de eo quod non pol probari, l. duo sunt Titi j, ff. detestamitti in
lege,sfide colam p. Secundus,in fornicatione manifesta, quia absque iudicio ecclesiae 'dimitti non potest, d .c porrd, &f. porro, de cideilla caesp.Tertita quando dimisit praecedente iudicio ccclesia', sed uxor opponit idem desietiarn marito quod probauit: quia tunc sit compensatio delicti ad delictum, d.c.cx litteris,
cpen.& Vlti de adult. Quartus, si uxor xx miserit semicationem spiritualem, nam etiam post latam sententiam si suerit emendata, dc maritus non fuerit ingressus Religionem,compcllitur eam recipeIe, .mesic de conuers coniu. c. de illa, lediuort.Vnde dicit Hostes, ut coniux innocens fornicationem alterius coiugis fornicanus spiritualiter possit euitare, tuo requirui in Primo,visententia diuorti, lata sit. Secundo, intrauerit Religionem: igitur si altem deficiet,
ipsum reconciliabit, veli nolit,d.c.quim,dc c. gaud us. quod secus est in somnicatione carnali , ubi non compellitur maritus illam recime etiam emendatam. dc ratio differentiae est: quia in m 86ma fit principaliteriniuriat Deo, qui facilius remittit,quam homo, sed in simcunda principaliter ipsi homini. Vnde dc talis, lectu viti dicitur maculare, de
uxorem adeo COInquinat, Vinon VXOr, sed adultera dicatur, 3 2.q. I. c.in coniusto, sed homo non ita de facili remittit
esuriam sicut Deus, ct multo minus maritus, qui de talibus indignatur, 32. q. 6α. indignentur. Quadragesimanona. Propteradult rium maritus uxorem dimittere potest 8 sententia lata, in his i casibus. Et primus est, ciun adulterium fuerit secutuobabstinentiam viti ab exactione carnalis debiti, cuna tamen esseractu potens: quia tale adulterium non vim, sed uxori cst imputandum: quia ad exactioncm huiufinocli, vir non tenetur, cumst in eius arbitrio,& voluntate exigere,
Secundus,quando sequereturadulteriuex abstinentia viri a redditione carnalis debiti legitime exacti per uxorem, nam tunc licet imputabitur ipsi viro peccatu Vxoris, quia non reddit debitum cum
173쪽
Decis Aurearum par. II. Lib. I. l
potest,27 q. 2.cisi tu abstines, & c. Ag thos quamuis mulier Ctiam peccet, i me iudicio Ecclesiae propter ipsium adulterium uxor dimitti potest, c.significaristi, de diuor. quia licet vir dederit occasonem ci, ipsa tamen debet seruare fi- lem castitatis, dae. Agathosa, & Qquod Deo, 3 3.q.s .Tertius,quando suerit uxor coacta a viro metu leu Gquae nec coactio debet dici, arg.gl. I .mc.discretione, dem,qui cogia. iasim.vxo.suae. Quartus quando uxor adulterabat cx eo, quia a viro petebat debitu in loco sacro. Quintus,quando secutinnest adulterium, coquia noluit maritus reddere debitum propter impotentiam actualem naturalem causativam propter redditione debiti praecedentem, cu tunc cum mulier ulterius non habeat ius petendi, si ob hoc adulteratur, sibi imputatur quo ad Deum,& quoad uirum, ut ciun dimi
lcre possit iudicio ccclesiae praecedent . Nam qui fecit lubst,et quamdiu potui non potest ei amplius aliquid imputari,arg. 22. q. 2. .faciat homo, & c. sciscitatur, te rescr.Sextus, quando vir effetfactus impotensex causa iusta,ut ex rei nio moacrato, &tunc cum non possit
aliquid imputari, quia quod legitime factum est, poenam non meretur, L n mo, is G rcg. iur. fit in uxorem illinittere possit propter adulterium. Quod ideprocederet si sustus esset impotens ob aliquod impedimentum corporale, Ut quia carceratus, vel coactus ab hosti, Quinquagesima. Adultera non potesta8 accu: ari a marito in quinque t casibus. Primus est si ille conuincitur fornicari, significasti, ledium. 3 Gq.6.per totum 5ecundus,si illam prostituit, c. discretione, te eo,qui myconfiix.shq. Tertius si latenter suerit cognita ab aliquo, quEcredebat suum esse maritum,ans . q. 2.
ut absoluta, 3 2.q.s α.proposito.Luim passa,l. pen.ff.de adultaQuintus,si post adulterium illam sibi reconciliauerit,uel λ-blice adulterantem retinet in consortio maritali, 3 1. q. I.c. I.2.& 3. Hos casus ponit Gossin Sum. de diuort. in princ. ocidost.c .lit.,.quot modiS. Quinquagesimaprima. Fornicarius Sy uidens suum consanguineumi conta here matrimonium cum illa,quam casenaliter cognouit, tenetur hoc consa guineo suo reuelare, 3 s. q.2. c.s homo , ubi Archan gl. r.& gl. in c. pCeterea, da sponi. Qui quidem uolens contrahere, tenetur odcin reuesanti credere,arylia sitis c. si lismo, alias frusta fieret talis r uelatio, nisi ei teneretur credere, & accitrahendo abstinere donec persecte sciat ueritatem, secundum.Hug.& Arch. in
animarum. Vnde ubi de periculo an qagitur,ad dictim unius quis in consci
cia credere tenetur,arg. rum, quae triguntur,& notantur 1.q. I.9.notandum, luper uerbo dixerit. 22.q. c. Innocens , II .q. 3 α.non solum. An uero ui soro fori per hoc matrimonium impediatur,ut de Henninci .praeterea, te spons Haec de matrimonio camali Nam de nuptij xyot spiritualibus inter Deum, & homunem, uel humanam natura,inter Christum,& Religiosum,& inter Deum, Manimam, L de bonis notrimoni j diffusus diximus in nostris Sermonibus in Dominica prima post Epiphaniam Dc-mini, Sermone primo.
174쪽
Monacho Cassinensi, Monasterij S. Seuerint de Neapoli professo, Authore:
Fundamentum non rum a Iton, Christi s ti μου est.2 Author in Christi nomine omnes suos a- Lim progressi cupit.
3 Iuramenti materia diuiduin in undecim articulos.
Scholauici unde dicti. 3 Luramenu, acramenti et mologia. 6 Iuramenti inctitutionis causa tres agm
7 Sententia Saluatoris explicatur,ERe R. Non, non. ct Iacobi, ante omnias tres nolite iurare omnιno. 8 Iuramentum, quahter dicatur prohibitu.
9 oramentum , visat sine custa duo sum
necessaria. Io Iuramentum dicitur temerarium insimpellat necessito, vel vithta .ri Casi eptem, in ambiu hcue iuratur. I 2 Iuramentum debet habere tres comiscAr 3 Forma iuramoti multiplex.
De Iuramento in genere. Cap. I.
V M fundamentii omniti nostrarum actio num sit Christus Iesus, i. q.I. um Paulus.Cosequenter pr batur, quod praeposte .. . - nu Ordo est primum
humana subsidia quaerere, deinde illis deficientibus, diuini fauoris gratia postulare. Ad ipsum prius est confugicnduna, scilicet orando, qui nostrae curare positaninaar passiones. c. omnis Chri stamus, te consecidisi. I . Ideo quodcunque iacimus verbo,aut opere, id totum In nomine Domini nostri Iesu Christi sacere debemus, in quo uiuimus,manemus, & sumus. ad Glos. 3.16.q. 3. cap. non licet, ex q.7. cap.non observetis, mfine. Nam in cius nomine sequitur bo-
175쪽
num principium, melius medium, δίoptimus finis. Vniuersa quippe recte geruntur, si rei principium fiat decens, gratum Deo, in Aiulien . quom. Oporta Episc.circa princaeol. I. Qui res penitus desiperatas donare, de costamare suae v irtia tis magnitudine micit. C. de vet.tur. vcl. L 1. in erinc. Et sinc ipso vera sapientia haberi non potet ,26. l.2. c. quq sine, de sua virtus, de disciplina viaiim- quemque glorifica de consecr.d ist. . c.
de Spiritu. Et pra ualci legi, Dei gratia,
a Ideo tin eius nomine scilicet Dei om
di cupio: Nam quamuis me impar m cuicunque oneri,de proertim elucidandi hanc materiam de iuramento esse intelliga, stetus tamen pristina lesu C hristi benignitate, qui unumquemque sua disciplina, de gratia fouet, d.calc spiria tu, huiusmodi matellae explicationi peram nauare decreui, non laudis quidem auiditate, sed charitate, pro uiribus ingenioli mei seminandae veritatis, 39. q. .c. Obiiciuntur,& consulendi studentium utilitati: nam nobis solis nati non sumus, i.lege, C. te haeret.sed ortus nostri amici partem, partem patria vendicant, ut dicit Tullius, ad ii 8. l. Ια.in; scripturis. Rogo i igitur vos scholasticos a schola di bos squae Graeca dictio,.
Latine dicitur vacatio) ut labore Aquo animo suscipiatis vacandi huius tractatus lectioni, non vos ad diuersa disti hcntes, vidicit glΟ.in prooem.6.in ve ho scholares, sic mihi maiorem tribuetis ansam studendi, dc enucleandi hanc perdissicilem materiam, in qua si aliqua inuencrius, quae correctione indigeat, haec ut corrigatis velim, hoc enim opus Sanctae matris ecclesiae censurae in primis ita submitto, ut profitear quod ipsa in eo approbauerit, me illud tenere,. quod vero improbauerit, illud ipsum a me quoque resia, & repudiari, ut per hoc minem lateat inc culpari non posis, 24. l. I. OIax est lidra de luin. Trin.
& fide Cathol. cap.damnamus, in fili Aggredior itaque hanc materiam, qua diuidotin plures articulos. Quorum
primus est de Iuramento in genere. S cundus, de eius definitione. Tatius, quos comites habeat. Quartus, an liceat ab aliquo exigere Iuramentum. Quintus , de iuramento meticuloso. Sextus, de conditione, luae iniurainento intelligitur. Si mihi fides praestetur. Septimus de regulis, quibus dignoscitur iuramentum non seruandum. Octauus de vi,& virtute iti ramenti. Nonim,
de quibusdam decisionibus in materia
iuramenti. Decimus, an in iuramento
possit fieri dispensatio. Undecimus, deperiurio. Circa ' primum sciendum
est, quod iuramentum, rusurrandum, de lacramentum, sunt synonima, idest, idcin significantia tuo ad materiam nostram. Quandoque tamen allicr accipitur sacramentum,ut extr. le sacr.non Iter. P. l. I. .multi, glo. in c. veniens, de
transacti Siaatem quaeris de etymologia nominis: dic, quod dicitur sacrametum quasi per sacra astringimentum. Iuramentum defluatur a iure, quia id , quod iuratur, pro lege habendum est de quasi ius lancte est seruandum. Ita Panonin rubr. eod. iit. Solus de iust. Miu lib.8.q. I .ar. I.Couande paci. in initio, primae partis,num. r. Est autem institiitumi iuramentum ad eum finem, . Vtomnis controuersia tollatur, cap.etsi Christis, de iureiur. Et inrellige controuersiam non solum lucticialem, sed et cxtraiudicialem, lata etsi, b haec verba, T de petit haered. per Bald .ini. amplius, T rem ratiliab. ubi pater, quod cotrouersadicitur ante litem cotestatam: sed largo modo ad excusandum utramentum dicitur controuersia, quando, subest necessitas vel utilitas, nec mihi creditur absque iuramento. Item suit institutum iuramentum propter infirmitatem hominum facile dubitatium τCuin enim volumus aliquibus persu dere quod eis utile siit , de non credunUsimplici verbo, Permittitur nobisi;
176쪽
re, cap.non est, cap.Ita ergo, pes ergo, mp.si peccatum, χχ.q. I. Hinc est, quod
7 postquam Dominus dixit. t Est, est.
Non, non . ut affirmatio, vel negatio procedit ex ore, ita procedat ex corde,
prudenter adiunxit. Quod amplius est, a malo est,non culpae, sed pomς, nec CX-hibentium , sed ex isentium iuramentum: nam incredulitas huiusmodi magis est poena, quam culpa. Vnde non dixit malum, sed a malo. Ita dicit textus in ca significasti, extri declecti & ind.cieta Christiis. Ete minui per se malum
esset iurare, prosecto Dominus non iurasset, cum tamen in veteri testamento
lasatur: Iuravit Dominus, dc non poenitebit eum. Et rursum: Iuravit Dominus veritatem, & non frustrabitur est ;Immo ita praecepit in veteri testamento . Rcdde Deo iuramenta tua Hinc colligitur, quo e re tenemur iuramentum ex praecepto iuris diuini. Ste& Paulus iurauit, ut habetur i.C Pinia
X q. 1.Vnde licet Dominus videaturi prohibuisse iuramentit,& Iacobus in Epiastola dicat. Ante omnia statres inci,n liteturare omnino, non tamen prohibuit iurare per Creatorem, scd per res creatas, ne per huiusmodi iuramentum transferatur ad res creatas honor, qui creatori debetur. Undecum praemis rit . Nolite iurare omnino, statim sub iunxir, neque per coelum, neque per Hieros bimam. Si tamen contra fit, nihilominus iuramentum habervim,& pondus, quia saltem in consequentiam iuratur per Creatore: honor enim ex lubitus creaturae, redundat etiam exeonsequenti in honorem Creatoris, ut probati .ind. p.etsi Christus, mucrno, quia testante. Et sic multa fieri prohibentur, quae si facta sint,virata ac fir
dim, j.quod si post huiusmodi. Vel aliter responderi potest, quod Iacobus nosimpliciter prohibuit iuramentum, sed
voluntatem iurandi. Dum dixit: N litiz iurar: omnino: quia nullus debet
iurare volantarie, nisi necessitate ductus, ut infra videbimus. & glos. in d.
cap.etsi Christus, exponit, omnino, id est ex leui causa. Facit tex. in l. Graece,
illud, ff. de fideius. ex quibus colligitur, Dominum, atque esus A postolum
prohibuisse iuramentum, non tanquaper se malum, cum sit confirmatio veritatis, S maximum remedium litium .expediendarum.l. I. ff.dciliretur. sed ex causa: quia ex leui, & frequenti, atque incauto iuramento in periurium saepe dilabimur. Vnde legitur. Vir multum iurans implebitur iniquitate. Sic vinii per se malum non est, sed ex frequenti,& incauta potatione luxuriageneratur.
Vnde dixit Apostol. Nolite inebriari vino, in quo est luxuria. Sed Paulus concessit Timotheo, ut uteretur moclico vino pmpter stomachum, & srinuciates infirmitares. Sic certe cum necessitas
exigit pro reuera, fratri, & honesta, potest tute iurati : quia stante usa,ccssat effectas: ita tex. ind.c.etsi Christus. Rursum suit institutum iuramentum pmpter defectum veritatis humanae equia ut plurimum homines in mendacium labuntur,& ideo necessarium fuit confugere ad diuinum testimonium :quia Deus nec mentiri potest, nec ali-9 nuid eum latet. Vti vero iuramentum fiat sine culpa, duo sunt necessaria. Primum, quod ex necessitate iuretur, d.c. etsi Christus. Et aduerte,quod hoc ver bum , necessitas, capitur ibi in tex. late, utcomprehendat etiam utilitarem. Dicitur mim largo modo necessitatus adiurandum, quando instat utilitas, & s-bi no creditur absque iuramento. Hinc non solum propter utilitatem proprii sed etiam proximi potest quis honeste,& licite iurare, si aliter si bi no creditur..
Ita Archid. in c. non est contra, D.q. I.
Quare gl. in c. Archidiaconum. list.2 s. Io quae dicit omne iuramentum esse t temerarium, cum ad iurandum noniinpellad necessitas , debet intellisi largo,
modo, .ut includat etiam utilitatem.
Huic traditFelin. in ut super,in prinia de
De Iuramento in genere. Cap. I.
177쪽
de test. Ogen. & in crucum accessissent, col. io.de constit.quod scut magna necessitas excusat,op.quod non est licitu, de resetur ita & magna utilitas. Verum
II si vis scire casus, quando quis licite iurare possit absque peccato, vide glos. in c. significasti, de elech.qu. ae ponit leptem casus, quorum primus est pro fide retinenda . Vnde quando aliquis est suspectiis, te cuius fide dubitatur, compellitur ad iurandum pro fide retinencla, de Iconsec.distin. r. cap.ego Berengarius. I. q.7.cap.quotleS. Secundus pro obedientia exhibcnda, list. 2 3. cap.quamquam. p. nullus, de iureiur. Tertius pro unitate seruanda, ut Schismatici, qui separant se ab unitate eccles i. p.signifi-Casti. Quartus pro vcritate habenda, scuinquirenda, vcl comprobanda, I .q. 2. cap. quamquam,ut cum in iudicio veritas per icitem comprobatur, C. I. 22.q. I. Quintus pro pace, 22. l. I. cap. , qu .
Sextus pro fama purganda, exi. te purgat.Canon. per totum. 2.q.s . si presbyrer. Septimus pro damno dato, 2. l. I. c.in primis. & pro cautione damni non faciendi, dist. 18.de Syracusanae. Scrim luna, quod necessarium est, ut iuramen I 1 tum fiat sine culpa, illud requiritur,' ut habeat tres comites, veritate, iudicita, de iustitiam, Canii nactueri naum, 22. q. r. d.c. cisi Christus. Aliter si aliquod illorum desuerit, potius est periurium, idest,incauta affirmatio, tuam iuramentum. Verum quomodo ista debeant intelligi, lico breuiter, quod iuramentum debet habere veritatem secundum conscientiam,ut id, quod iuratur, putet esse Verum ex conscientia. Non enim sussicit quod in se sit verum, nisi iurans credat illud esse verum, sic iis si contra conscientiam iurat, Ἀ.q. 2. c. hominzS. sto. in d .c.animaduertendum. Debet etiam habere iudicium, id est discretionc, vcldeliberationem accuratam, de diligentem in inodo,& causa iura ii,& cxcat 1a: Si enim iurat per Deum, & ob causam necessariam,vel utilem,erit disci tum iuramentum ex consulto,& cogita
to adhibitum, ut probatur in d. cap.es Christus. Sed si iurat per creaturain,Vcisne accurata deliberatione, seu absque utilitate, vel necessitate, tunc est indiscretum,& temerarium, atque praeceps iuramentum. An vero tale iuramentu
oblisci, atque obstringat, videbimus insta de comitibus iuramenti. Debet otiam habere iustitiam id est ut quod iustum sit iuretur, cap.quanto, extra eod. 3 Forma autem iuramenti, ut ' inquit glos. in summa Ἀ.q. I. Alia erat in veteri lege, alia in primitiua ecclesia,alia hodie . Nam in veteri lege iurabatur: Vivit Dominus: Vivit anima mea: Haec addat mihi Dominus . c. iurauit 22. LI. In primitiva vero ecclesia iurabatur.Testis est mihi Dominus. Testis est mihi
conscientia. Hoc dico coram Deo, P. si peccatum,cad.qinaest. Sed hodie iuratur per Deum. Sic me Deus adiuuet,v t3 S. q.6. cap. te parentela. Ex quibus in sertur , quod ad substantiam iuramenti noncst necesse ut exprimatur verbum iuro: sed satis est, quod ad conficinationem veritatis quis interponat ipsum Deum explicite, vel implicite, ita Pan. in c. etsi Christus,& c.querelam, .iit.
Linamenti definitio qua dicatur. 2 Inter iuramentum, oe simplicem premis fuem discrimen. 3 In iuramento an necessaria tactura. Iura cur exigant iuramentum cum im
s Contemptus ubi maior, ibi maius petam
6 Lurans adimplere Hato tepore,quod ad plere se non posse credebat peccat. 7 Iuramento promittens quod adimplere credebat, si possea i sto impedimento
non adimplet, non peccat. 8 Luramentum necessitate urgente an propria authoritate pust vi. 9 Lapsus temporis non aufert obligationem. i o Periurus an sit non soluens tempore si
178쪽
De defit titione iuram. S c. Cap. II. 3
I i Daeramentum non remittitur per temporis prorogationem, quod extende ad ex
i1 Di cultas an tiberet debitorem a poena
13 Excommunicatus an sit qui aliquid βώb poena praceptum non fecit ob di cuia
ratem rei facienda. Iudex an debeat incipere ab excommuis nicatione, sub num. 1 3.
IA Iuramentum illicitum an sit seruam
Is Iuramentum illisisum multipliciter dia
io Fidei interpositio an sic obligra ut turm
De definitione Iuramenti,eiusq; speciebus. Cap. II.
E aedificemus sine indamento. Nam ignoratis principij signorantur ea, quae sequuntur, I. l. l. p. cum Paulus,
ideo Vindo de Iuramento, oportet primo definire quid si Iuramentur . Iurar mentirint igitur omissis alijs definitionibus) est affertio, vel negatio de aliqua. re honesta, licita, & quae fieri potest, cusacrae rei firma attestatione. Ita Hosi in
in ead.rub.dc Sotus lib.8.de iust. & iur. q. I.M. I.qui licci alijs utatur verbis, L men cum supra nominatis auctoribus sentit. Vult enim Sotus, quod iuramentum sit dictio per diainam attestatione confirmata,vidictionis nomine de anirmationem,& negationem coplectatur. Dei vero appellatione res quoque diuinas, ncmpe res creatas ad Deum relatas
intelligit, quas Host comprehendit sub
verbis illis, factae res,quia nolicet tur re per rin creatas, quae ad Deum non reseruntur: tunc cnim illis honor Deo debitus tribueretur, Sc scelus comineretur idolatriae, p. perlatum, dc cap. Venerabiles,ubi tex. cumgi de confecidist.I. Sed modo ex ipsa definitione multa adnotare necessc est, quae ad illius vera cognitionem coducunt. Primo loco, quod
valde dii fert Iuranacia tisit a simplici promissione,cum promissio sit nuda, de iuramentum sit assertio iurata; quod est
aperte contra tex.in cap.iuramenti, Q.
s.f. Vbi dicitur, nullam esse differentia inter simplicem loquelam, bc iuramentum; Nam respondetur,quod illud intelligitur quo ad peccatu mortale: quia sicut mortaliter peccat, qui sine iurei rando dicit falsuin animo fallendi, ita etia qui cum iuramento in ut quo ad Deum nulla sit differentia inter simplicem loquelam, dc iuramentum, cum in
utroque tum amittatur erati tum reus
ad poenam aeternam ob1iringatur. E clesia tamen vult, quod mendax simplex non patiatur poenam Quo ad infamiam, dcrepulsioncm testimoniti:& in- supcrpossit promoueri, quod secus cst in mendace cum iuramento, ita Abb.in 'veniens, num6. & in cap. clericus, circa fi nem, extra de iureiur. Secundo loco colligo,quod ad substantiam iuramenti non est nec starius actuston di, ut patet ex definitione, & probatur in cartsi Christus, te iureiur. Ad notauit Panoninrub. d.ltdc in cap. fraternitatis, nume. i 3. de testi. licet iste actus tangendi praetersim, euangelia exigatur ad maiorem terrorem cum iuramuto,quod necessario desertur a iure, vela iudice,vel a partibus, unde non satis esset aliam seripturam tangere, 3 .quaest.2. cap.hortamur, quaest.7.c.quoties, cap.finali,de iuramento calum. Si autem m- raretur aliter, licet illud eis et iusiurandum, dc obligaretiurantem, no tamen esset satisfactum iuri,cia pro serina manu tangantur Euangelia. Vide bonam glos in cap.ut circa, elech. lib.6. Quod siquaris, cur iura commimitor exigant huiust nodi iuramenti ld. IOrtamur, cum ad substantia iuris urandi non uiratur iste talagendi actu ut patet exiisuitione.Res quia magis obsi ringit iuramentum hoc tangendi citu. Facit a
179쪽
Decis Aurearum Par. II. Lib. I.
smilito.in c.mouet, Q.quaest. I.& per Innocind. c.etsi Christus, ubi habctur, quod quanto id, rquod iuratur magis' sanctum est, tanto maior poena debe- tur periurio. Vnde magis peccat, qui trant reditur iuramentum . quod pr nunclauit per verum Deum, quam qui transgreditur iusiurandum adhibitum testando per tessos Deos, licci hic peccet duobus modis, tum iurando, tum transgrediendo. Ille vero, qui iitrauit Ino modo tantum, per Deum, solum peccauit transgrediendo; ratio est: auia 3 maior contemptus testin trans cssi ne iurisiurandi per verum Deum: sic magis peccat, qui talibiurat tangendo,
quam non tangendo. De hac tamen materia scilicet de minio iurandi, vide P nor. in cistaternitatis, de teit in d.c.etsi Christus, nu. 3.& Io. & in rubri & infra, caeq.Tertio ex ipsa definitione colligo ex verbis. Quae fieri potest, quod c qui aliquid iurati te daturum statutorempore, quod tamen credebat eo temporc ob impossibilitatein non posse adimplere, vel non habebat probabilem causam credendi quod possit adimplere, secundum Hosae peccat mortaliter
iurando: quia primo casu defuit vetitas , deinde iudicim, & sic est periu- rus: Quod secus esset, t si crederet se adimplere posse ab initio, cum iurauit, licet postea ob dissicultatem, vel necessi.tatem non adimpleuerit: hoc enim inodo non erit periurus. arg.Οpla in tabea
ius, .q. I .cap.etsi Christus: Quod quidem multo magis est dicendum , quando superuenit aliquod impedimetum, ut nullo modo id fieri possit: Nam e rum, quae fieri non postunt, dicitur, Impossi bilium nulla est obligatio. Idem de necessitate, vel magna dissicultate dicit
Panor in c.querelam, & c. breui, .li. quod excusat a periurio, quia Deus animum respicit, non autem manum, cisi quid inuenisti, I q. s. Quare inquit Innoc. in c. enerabilem, extra, de elech
8 quod urgente i necessitate potest quis
priopria authoritate irangere iuramen
tum, si superior haberi no potest, a quoi
9 Sed utru t lapsus statuti temporis auferat obligationem, dic,quod non,c.cum dilecti, de dolo, & contum. LCelsus,ff. de arbit. Sotus, de iustit. Jciv. lib.8.q. I. .7. An vero talis necessitas cxcusset in soro fori. Dic quod non; utcst tex. ubi Ioan. And. in c. 3. de soro competi m 6. Sed quid dicendum, si ueniente tempore,quo quis in instrumento iuramento promiserit dare pecuniam, non soluerit nulla exi Ilante necesstate, an m animae iudicio sit periurus. Dico, Psi creditor interpellauerit lebitorem,se ille non soluit, tunc quia rctinet pecuniam inuito Domino, videtur peccata mortaliter, transgrediens praeceptum. Non sumi facies, Δί cst periurus; quod dicendum, si non interpellauerit ob timorem reuerentialam,vel verecundia: quia hoc in casu dicitur rem retinere- inuito Domino, tex.cst in l. nul. F.de surti quod si creditor expresse prorogauerit lepus solutionis, tunc dubio procul non peccat, facit tex. in c. in tu,devsi .c.statutum, circa fin. le rescran id vel tacite,ut quia scitcreditor aduenisse tempus solutionis faciendae, & tamen. omni metu, atque causa cessante, qui ne peteret eam retinebat,non interpe
lauetit debitorem: quia tunc probabiliter debitor potest credere sibi a creditore dilationem dari, de non soluendo
non peccat,facit tecin l. in obligationiabus, is de de reyi .Sylv. in veriMOr H q. I. infi. Sed an iuramentum tui dea tur remissum,quando creditor dat in
iorem dilationem illi, qui iurauit sibi soluere intra mensem: & dedit ei dii rionem usque ad duos menses: Dic, Q,
i communis in opiniso non, ita Bari leganter,in La. 9.& post operis, s .de inferis noui nunc. Bald. in cap.venerabilem, de eleel. facit glo. in c.fi.dc precari quae dicit, quod tempus prorogarii non mirint conditionem, Fci in cap. I .iati. . de iureiur. Quod idein dicitin excon municatione, Host.&alij, in ta praei
180쪽
De desinitione Iuramen. &c. Cap. I l. 3 3
rea, te appeL Fel. in cap. ad aures,de s-mon.nu. 2.qui dici quod prorogato termino, adhuc durat excommunicatio.
ia Sed an dissicultas i liberet debitorem a poena nuentionali Respon.quod diffcultas prinandi dupliciter considerari potest: vel ex conditionis euentu,vel ex mora. Exemplum primi. Si non dedero tibi bovem mense Maij, promitto nomine poenae dare tibi quinquaginta,& tunc licet casu aliquo moriatur bos,
mihi praestanda est poena:quia poena imponitur non cae mora, sed ex conditi nis euentu, l. in illa stipulatione. ff. de vcm oblig. Exemplum mori. Promitto
tibi dare scruam in specie, quod si non dedero, centum, & tunc dissicultas impedit moram committi, & per consequens Unam, l. si vehenda, j. n. Ladlcg. Rhod. te iactu. ut put promisi subccrta poena conducere res tuas statuto aliquo tempore ad certum locum, certes casu sui impeditus, non committitur poena. l.*.pen. Et hoc intellige,quando dari certa species est in obligatione , L quod te, i. si homo momius, fide verb. oblisequia si quantitas esset in obligatione, secus esset: nam obligatio est in s nere , Cum qil litas promittitur, L in ratione, b. diligenter, E ad test. Falc. &rotum genus perire non potest, ct ideo
dissicultas non liberat. An autem impediatur vinculum excommunicationis,
is sit quis iussus aliquid facere, minime
id fecit propter dissicultatem rei laciei da , veroi gratia, iudex excommunic uit Petrum, ni si venisset in termino ad perhibendum testimonium, Dic quod sic, quoad Deum, sto.in c. r. le test. c gen. quia impossibile praeceptiun non ligat, B qu. aesentisine appel.resse .l. 1. Et qui non potest,non contemnit,glo.
quam sit, in verbo, distulerit, de electi immoetiam quo ad Ecclesiam sed quia Ecclesia ignorat factum,ideo debet a stinere a diuinis quousque probet impedimentum, quo probato,nulla indiget absolutione. Et ratio est: quia in dubio videtur mentem iudicis se velle consor
mare iuri, sed ius excusat, per c.Vt no strum,ut eccles.benefic. nisi pro contumacia, quae est de peccato mortali,c.ne .mo,cinullus, I I.q. . sed iste non peccauit,ergo. Quod quidem dictum Panor. extendit ad lententiam iudicis non solum inferioris,sed etiam summi Pontificis : quia sententia hoc loco non infringitur ex desectu potestatis, sed voluntatis, quae voluntas potius debet pretsumi iustior in Papa, quam in alio, arg.
de testib.cogend. An vero iudex debeat incipere a praecepto cxcommunicatio nis, dic quod non idicit Dom. Pet. te Anch. cons s 6. inci In Christi nomine . Amen, per Linimis propere, C. de execu. rei iudic. Vnde dicit Do. Antide Bulam d.c. 2.de testi.cogen.quod incipere statim a poena excommunicationis est vehementer errare, S cli signum I ignorantiae. Quarto locot colligo ex definitione, dum dicit licite, illicitum iusiurandum non es le proserendum, faciendum, nec seru indum. Verum quia non est hoc usquequaque verum, klem oportet inuestigare quot modis iuramemn dicatur illicitum. a propter sciei s dturi est, quod illicit T iuramento multipliciter intelligitur. Est enim illicitum aliquando ex eo,quod iuratur, a liquando ex causa intra veniente, ali
quando cx modo iurandi: ita optimus texanc innocens, gallicitum, in.q. . Ex eo, quω iuratur, tunc est illicitum Iuramentum,quando id, luod iuratur. sui natura vitiosum est, ut siquis iura mento firmauerit aliquid facturum. quo vel corporis, vel animae salus adio matur, ut homicidium, vel adulteri committere, vel alimenta matri aut fratribus non subministrare, ad pacem c uaduersario non redire, dc tunc quia illa. peti citam in se habent iniustitiam quamuis iureiurando assirinentur , s
uari non debent , c.int rca tera 22.qq.
quia in malis promissis rescindenda est fides, cap. in malis,de regu.iuriin leXm. Est etiam id quod iuratur aliquando vitiosis