장음표시 사용
181쪽
Decis Aurearum par. II. Lib. II.
tiosum, non sua quidem natura, sed ex causis foris venientibus . Veluti ciuit in seipso malum no cst, tamen huic cx voto ponitiosum est: Hoc auton tu Tuneium licet illicitum sit, Sperc5sequens non faciendum, non tamen seruari prohibetur, sed de violatione voti ppstentia sibi imponitur a iudice, ME. to in c. qui post votum,'de Reg. in s. Vcrum tenet matrimonium cotra votum castitatis,ut in c. viai.dc voto in 6. Ex modo iurandi tunc est illicitum iuramentu, quado inconsiderate, ct inscienter aliquid iuratur, quod tamen licitii, & honestuost, re tu notate iuramenturn cst servandum, licet fuerit illicitum ex modo, &peccauerit iurando.Non enim talis semPer peccat mortaliter, sed qua loque venialiter, secundum quantitatem culpae, ut not. Archid. in d. c.animaduertetulit. Quinto loco, cx verbo, sacrae rei, colligo,quod eius appellatione veniat Euan
6 gelium,& fides. Vnde per fidei t inter
positionein quis ita obligatur,ac per iuramentum. Itat .inc.querelam, de iureiur. c.querelam, ne prael. Vices suas, tammenit, c.cum tempore, de arbit.c.ad aures,de his que vi. optimus tex. in c.ex
rescripto, tit. nostro, ibi, fi lcm praestit runt. Et postea dicit: Adimpleant, sicut iurauerunt.& ita fidei pristatio est iuramentum. Hinc subsequitur, violatores fidei, periuros esse;quod adnotarunt SI. M Doch in d. c. luerelam, nC pr. Ela. vlta suas. Abb. de Fel. inciquerelam, tit.no stro. Subsequitur etiam violantem d tam fidem, posse priuati beneficio, sicut
veniens contra iuramentum, l. quem
Iam,tit. nostro. Et ratio est: quia periurium committit, & iura volunt ut properiurio priuetur, ut supra diximus, δί si non ab homine, te iudic. Insertur etiam, quod faciens contra fidem, sit infamis, sicut periurus,co modo,quo periurus irrogat infamiam,quod ait si, plene dixit Panor. in c. testimoniuin, te testib.cum fides data, S iuramentu tu- parentur,ut dixit gl. no. in c. 2. de spons. quorum lentantia huic innititur roni,
quod fides iuxta eius propria smifica,
tionem ad rem sacram pertineat, prouet testatur Host in sum. nu. r.extra, de tu rei v. verum Archi d. in c.iuramentum, 2I H. I . tenet,no ita per vij poena ordinaria puniedum csse violatorem filici, ac cu, qui iusi tirandum pzr rem sacram violasset. Ide sentit gl.in c. .de iureiu.
Ex quo insert ibi Archi d. 0, non debet philiari beneficio, sicut petaurus. idcvidetur tenere, in cap. i. de sepulti in s.
Quod quidem dictum Ber. de Hos t. .pe. ti. nostro, intelligunt in foro conscietiae tantum,ut refert Henric. in d.ciquerelam, nu.8. At Couata de pact. p. I .f. 2.nu.1. cui libenter assentior, sic dicit, maut aliquis iurat per fidem, habendo relationem ad virtutem Theoloeticam ,
id est ad fide Chrilli, vel ad fidem Cluistianam, S tunc vcre iurasse credend usest, de puniendus est tanquam violator iuramenti. Et ita intellisenda est prima opin. Panor. Hosti de I clin. aut iurans, per fidem, illam refert ad fidem humana, quam 5c Gentiles, de Sarraceni se
uale tenentur iure naturali gentium,
vel ad fide nobilitatis, quae ea in significat fidem, quam nobiles prae caeteris nilimnanis pactionibus praestare solet, δίdebet, & tunc in his casibus promissio, vel assertio facta sub mentione fidei, nocli iuramentu: neque sit no seruetur, est pcriurium, neque est alicuius roboris quo ad alios iuris essectus. Ita Adri de
Alciat. in rubr. de iureiur. num. S. Caiet. 2.2.q.8 9.ar. ,. Qui ctiam addit in dii
1 biot intelligendum csse promissionem de fide humana, & non prout est fides Theologica . Hinc Sotus, lib.8. de iust.
firmat, quod qui sic diceret: ita est in fide mea. vere iudicandus non in periurus, quia affert fidem suam in testem,sicut uniuersi principes facere solent. Quin etiam addit Caic.ubi supra,quod idem procedaci, si diccret per sdem meam. Quamuis per magis videatur formam testis adducere. Sed reuera,Vt inquit Bonau. .dist. p. q.circa lueram,
182쪽
De comitibus iuramenti. Cap. III. S6
q. 3. idem est iurare in fide, S: per fide.
Diuiditur autem iuramentum in multas i pecies, ut habetur per Abb.in citu
i 8duae sunt species t principales. Nam quoddam dicitur assertorium, quoddapromis rium. Assertorium dicitur,ubi de re praesciati,uci praeterita aliquid asseritur, vel negatur; promissorium vero, ubi in futurum quid faciendum , Vci non faciendum promittitur. SV MM ARIVM. I Iuramentum a Domino prohibitum non esiper se malum sed ex causa.
2 Iuramentum non connumeratur inare bona per se appetibilia. 3 Iuramen um adhibitis stibus comitibusticitum est.
6 Iuramenti tres comites conuenienter assia gnavit D. Hieronymus.s Iuramentum dici non potest,sed periuriudeficientibus comitibus. 6 Iuratio incauta, qua improprie periuri dicitur,multifariam sit. 7 Iuratio incauta , ado peccatum sit mor
De comitibus iuramenti. Cap. III.
Os T haec aut opere prccium erit de comitibus iuramenti
honestae fiat, aliquot ncccss xia siliat, si ne quibus id permissum non est, immo iure optimo improbarum. Quod ut fiat manifestum,obiterinae Iretari ii oportet tex. in m. cisi Chritus,j. quaedam, te iureiur. o in loco Innoccntius III. asseuerat, quod 'umdam prohibetur, quia per se mala sunt, I vit iurium, adulterium, &huiusmo- di,quae nunquam sunt facienda. Quaedam vero prohibentur ex causa , non
quia per se mala sunt, sed quia si fiunt sicquenter, & plerumque , ex his mala
consequuntriri. Sic iuramentum per se quidem malum non ei cum fit confirmatio veritatis: sed tantum prohibetur ex causa, quoniam ex frequenti, S incauta nanitione, periurium saepe contuigit: sicut in Ecclesiastico lesitur. Vir multum iuras, replebitur iniquitate, dc nodis det a domo eius plaga. Accedat
Ita ergo praecepisse Dominum intelligitur,ne iuretur,ne quisquam sicut bona appetat iusiurandum, de assiduitate iurandi , ad periurium per consuetudinuprobabatur. Ex quibus verbis colliguntur tria. Primum, quod iuramentum a non connumeratur inter bona, quae
per se sunt appeteda, sicut sunt summa Dona,scilicet virtutes: sed est indifferes,& ex causa neccistatis, vel v tilitatis bonum: ut Medicina non est per se hona, sed ex causa, ad subueniendum infirmitati. Secundum, q, aliquid prohibetur non ter sic: sed propter aliud quod inde
potest sequi, I l.q. 3. cap.nolite, s8.clist. p. ideo. Tertium, quod cessante causa inducente iurantem ad periurium'; ut est causa frequentis, & voluntariae iurationis,cellat effectus, i. prohibitio iuraudi, d.c.etsi Christus,j.quaedam. Hinc si 3 iuramentum' fieret de re licita,& adlubitis eius comitibus, tunc dubio procul licitum esset, de fieri posset sine culpa.
Tres autem sunt hi comites iuxta illud Hiere. . . Iurauit, Vivit Dominus in veritat iudicio,& villitia. Quem locu Hieronimus interpretatur ita scribes. Anima luertendum, qutal iusiurandii. hos habet comites: veritat audictu,
atque iustitiam, de addit: si ista desuerint, nequaquam erit iuramentum: sed periurium . 2 a. 2. l. 2. c.VlLES .'. . c. MIur 1bun 22 q. I i cap.etsi Christus. D. Th-2.26.8 9.M. . dc conuenienter assi- gnauit Hieronyrnus fio comites: tuorum mea est iuxta D.Tli & l nauum quini iuramentum non est bonum, insi.ei, qui bene utitur . Ad bonum at tem usum iuramenti requiruntur tria,
Vnum exparte iurantis, scilicci ut non leviter ,
183쪽
Decis Aurearum Par. II. Lib. II.
leuiter,sed discrete,& ex musa necessaria iura,considerando locu ,&causam, tempus,&caeteras circunflantias, & se requirituriudicium lil cretionis, ne pricipitater, α temere feraturia iurandii, neve illud appetat,taquain hontun: sed necessitate,vel utilitate ductus. Secu dum, requiritur, in iuramento res, pro qua fi t,& secudum hoc debetur sibi veritas, ut sit ad uatio sermonis, & rei, alias dictum non est confirmatione dignum . Item causa, quare fiat, & finis. α haec debet esse necessitas, quae coprehendit etiam utilitatem,Iam propriam,
quam proximi, quaeappes latur hic iustitia: nam si non credit mihi proximus, quando illi volo persuadere, quod sibi, vel mihi utile est,possum, & iustum est
illud iuramento confi ranare, Gnon est, si ita er , c. seq. c. sit peccatum, 22.q. l.
Ves aliter, quoniam per iuramentum Deus,qui luinnis veritas est, & summa iustitia, in testein adducitur,primum ad cius reuerellain opus est,ut id,quod iuratur, sit verum, iustum,& a tuum; deinde ut circumspecte fiat. Aliter etiam glo in d. .animaduertendum, exponit: dicit enim, quod tutando semper debet esse vetitas in conscientia ideli ut iuretur, quando certe scitur ita esse, alias si credatur tantum, no debet de icientia: sed de credulitate iurari. Ite debet esse
iudicium, idest deliberatio discreta scilice VI non iuret,etiam rerum,quis,nisi propter necessitatuim ideo secundum Hoth. in Sum. d.titu. suriosi non possunt iurare, nec paruuli, idest infantes,c.paruuli, 2 Mq. s- Et rario eil:quiain iuramento debet estis indiciu Sc talis aetas
nescit quid agat , ut C. desals. mon.LI. Debet etiam esse iustitia, idest, ut iustust & licitum quod iuratur: etenim, it ramemum, cui vetitas deest, dicitur salsum,&inendax: cui vero deest iustitia, dicitur iniquum, & illicitum : sed quod leuiter, dedi ne deliberationest, dicitur
temerarium: ut etia est idua iuratio, vel otiosa, contraillud: Non assumes nome Dei tui in vanum, 22.q. .cineceae.
Addit etiam ibidem Hieronymus, in sis ista tria desuerint, i nequaquam erit iuramentum, sed periurium: & intelligit non solum petiuiiuin, ubi tria desue rint collectun, sed etiam si singillatim, idest aliquod illorum. Nam ex quo,aliqua exiguntur ad esse alicuius, sicut uti cxigutur ad esse iuramenti liciti, si unuillorum desuerit,totum irritatur, nec illud stare potest, arse opi. in c.quae ipsis,dist . 3 8.in cicor ii copi,dist. 8. Igitur si aliquod istoruin desuerit, crit periuriu, secundum D. Hieronymum in loco pricitato, non quidem ex eo, quod vertaperiurij crime dici possit, sest enim proprie periurium mendacium iuramento firmatum sed periurium, idest incauta iuratio; quemadmodum cxponit glos.
communiter reccpta, in capit. tua nos,
G extra de iureiur. incauta verot iuratio quodammodo dicitur periurium: quia iurans propter illam cxponit sic pericu
Quod quidem periurium improprie dictum multipliciter sumitur: nam quandoque ponitur pro temerario iuramento, quod non habuit iustitiam secum , cap.iun cns, j.fin. 12.q. . Talesiuit illud Dauidis,qui per Dominum iurauit occidere Nabal virum stultum, & impium, atque Omnia,quae ad illum pertinebant demoliri, cap.quod Dauia,cap. seq. p.si aliquid, incl. . Sic turpe suit illud Herodis, qui ebrius inter vina regnum pro saltatione promisit, Mari. I Asar. 6. Gunusquisque 22.q. . Tale etiaest illud quo malum incaute promittit veluti si quispiam adulterae perpetuam cum in permanendi fidem polliceatur. c. qui sacramento, & seq. 22.q. . itemperiurium temerarium est ex modo iu- radi, vel ex causa, v t quia iurat per creaturain, vel sine deliberauone,d.cap.etsi
Christiis,& cap.innocens, S. fili. I'rima I ex deliberatione , t vel propositos actu,
morrale peccatum in. p.qui sacramento, .q. etiam si caloreiracundis,modo non sit tantum, ut sapiat mentis alienatione ar rex. 2.q. 3. caps quis i
184쪽
Vtrum sit licitum &c. Cap. II l I. I s
us.& cap.sed notandum, quia tali casu Eiram non haberet consensum, & per consequens huiusmodi iuramentu non ligaret, glossin l.2. C. ad leg. Iul. maiest. cluia non videtur Deus talem obligat onem indiscreta recipere, I S. l. I. C. noest. Facit tex.in i quicquid calore, E de g.tur. Sic etiam conicssio saeta calore iracundiae, non praeiudicat, nisi detur perseuerantia, et os.singularis in c. ex litteris,dedium.votum pariter calore iracundiae emissum, non obligat. glos not. in cap. ludum, vers.calore, de conuerc niti. Secundum, idest sactum absque deliberatione super re licita, est peccatii
veniale.Ita tex. 2s Hist. cxvnum. Arch. ind. c. qui iuramento, glos. in cap. tua ,
beat secum comitem iudicij, ut ia si Contra praeceptu Domini, A etsi Clistus:quia multa facta tenent,qus ab initio fieri prohibentur. Facit tex. in GVruco, de voto, in Q De eo, qui contraxit matrimonium cotra votum castitatis. quia tenet matrimonium, licet ille peccauerit contrahendo; Sed quiade comitibus Iuramenti sunt capitula singularia, ideo hcc summatim clixisse suffciati
Iuramentum duplex laticum, Ur priua
Iuramorum exigere privara per sinap test triplueri ornu. D . I 2. II. nos, in fi. cxtide iureiur. Primum etiam 3 Iudex quando exigat iuramentum affest heriurium, i quia non habet secum que peccato. O nu. s. iustitiam, quia id, quod iuratur illicitu Exigere, verbum, quatier accipiatur inest, vergens ad interitum,vel dispendiu lutis aeternae, & ideo nullo modo est seruandum.Hinc David,qui in temeraria iurationem cecidit, maluit non perficere quod iurauerat, quam iurationem sua susto hominis sanguine adimplere. De duobus enim nudis elegit minus: quia minus suit illud in comparatione maioris, licet pei scipsum appensum malum magnum sit salia iuratio, d. c.quod David,& seq. Vnde Beda Ser. .in Natali Decollationis S.Ioannis, licitisi aliquid sorte nos incautius iurasse contigerit, quod obseruatum peiore vergat mcxitum, consilio salubriore mutandum nouerimus,ac magis initante necessitate peierandum nobis, quam pro vita periurio in aliud crimen grauius esse diuertendunti Dissinitio cui in hoc est incauta assirmatio haudabiliter soluenda est,nec est pNuaricatio, sed temeritatis emendatio, c. lissinitio, 22.q. . Non. n. Peccatum cst in frangendo, sed in hoc
iacit peccatu, temere iurando, 3 3 H. M. Vina. glos. in .s. c.tua nos, I. sed incauta
iuratio de re licitia, ut s esset indiscreta ex modo iurandi, vel ex causa, ut quia iurat per creaturam, vel sine deliberatio ne absque utilitate,Obligat,sic non ha
6 Facit quis aliquid ex ossisio, quod Masquis facere non posset. uix si procedis ex ossicio, quando in is
8 Iudex sciens pro certo falsos uno, an itinios recipere post, ct per illos condem
' Executores tu Lima an Ludici ob diem . praecipienti,ut aliquem occidant, quiam do si s pro certo innocentem. vide, etiam num sese Io Privara per ma , an, ct auaudo pecce/prouocaseo hominem ad iurandum. I 2 Iuramentum exigere, quandoque non es prccatum.
Vtrum sit licitum exigere iura, , mentum ab aliquo.
I RcA hanc quaestionem , priusquam ad eius decisi ne veniamus, sciendum est, quoci sicut distinguitur iusti publica a priuata,ita dupleo et est Iuramentum, scilicet publicum, quod respicit publicam iustitiam, α priuatum,
185쪽
quod respicit priuatam iustitiam. Igitur quςstio lis e potest duplicem habere senium, de priuato, qui ab aliquo exigit iuramentum extra iudicium, vel de suiliare,qui ad instantiam partis, vel sine ea, ab aduersario exigit iuramentum. Rursum intelligi potest de iurameto, quod unu ab alio exigit, quem ipse scit falsum iuraturum, vel verum, iux. t . in Gille, qui, dc cqui exigit, 22.q. . Priri 2 rea notandum est, quod priuata G na tripliciter potest ab aliquo exigere iuramentum. Primo ad veritatis confirmationem . iurulex in cap. etsi Christus, de iureiuri v.g quando quis lubitat de facto , & credit cum verum iuraturum, δέ tunc ad maiorem certitudinem exigit iuramentum, videlicet ut
stabilior,& firmior sit ipsa promissio,&veritatis assertio, & tunc taleiuramentum non est peccatum: cum iuramentii sit confirmatio veritatis, daea: isChristus. Secundo modo erigitur propter dubitationis litae remotionem quia suspicatur ne homo sine iuramento dicat susum, & tunc nec exigens peccat s est . tamen humana tentatio, quia scilicet procedit ex quadam infirmitate,qua luditat homo istum esse dictitrum. Quae quidem infirmitas dicit malum poena , non autem culta. Et ita intellisitur illud Mari s. Quod autem amplius est,
a malo est: non inquamculpae sed e-na .cap. qui erigit, 22H.S .cap.non est, c. s . carae 4 O,2 26. I. capsignificasti, de elec2.Tertio modo exigitur iuramentii ad veritatis subuentionem, viquando
ab alio compcllitur aliquis iurare, quescit iuraturum salsum, & hoc in peccatiun mortale, i. Gilla,qui,&m in. Et ratio est: quia quantum est de se, inducit eam ad peccandum, de qui causam. damni dat, ipse damnum dedisse vi l
3 tur. Item quoad peribi nil publicam
iudex potest exigere iuramentum ab aliquo, quem scit salsum iuraturum, uel nescit, tu tex ind. p. ille, qui, & cap- sequen. Rursum verbum exigere,aliter capitur , si nos consideramus iuramen-
tum respectu personae data', & aliter si exigitur a publica: quia licet exigeret unificet impulsionem, & id, quod ab
aliquo eo inuito exigitur, tamen respectu personae priuatae dicitur iuramenti exactio prouocatio adiurationem, te
in l. c.ille, ubi prius dicit, prouocat, &postea, compellit; Haec autem proh catio satis dicitur fieri,cum quis suasi inibus,& blanditi js induciturab alio adiuratione, sicut a simili dicitur quis trahi, & compelli ad ludendum , qui suasionibus vel importunis precibus inducitur ad ludendum, ut nos supradiximus de ludo in eodem lib. 2. Quar fit, quod licet amissum inludo intoro animae non sit reddendum, tamen sallit , quando sic quis ad ludum prouoc retast: quia nisi essent homines se prouocantes, non tantia iuuenes luderen
quantum saciunt. Sicut dicitux de lenonibus, qui nisi essent, non sic sis adulterium committeretur, Li. F. 1. ff. de M. dul.etiamde receptatoribus latronum,
sinequibus nemo diu latere posset, is letreceptat. I. In personat vero publica potest considerari exactio per simplicem petitionem iuramenti ab eo, quem stitur salsum iuraturum. Immo no sol unx Iudex simpliciter petendo iuram tu ab aliquo, dicitur exigere, sed etiam si precaretur illum,cum preces superiorignabeantur pro iussu, Li. ff. quod iussit sed modo ex his more solito ad casuum Decisiones dolentamu
Et prima sit.Circa iuramentii publicum, idest ratione publicae iustitiae, Iudex , t qui inducit, seu exigit mramentum ab eo, quem seit falsum iuraturii,
non peccat: modo exigat publico sun sens ossicio,& munere, iuxta ordinem iuris ad petitionem alterius, cap. quamuis,22. l. I.Vbi August.inquit, quod si cui iurare non semper est malum: sed quandoque licitum est, quado pro ne cessitate aliqua, & cum cautela iuratur ita etiam iuramentum recipere vel exi gere ex causa necessaria , & alijs debitis orcii stantijs obseruatis, pol esse sine Peccato ;
186쪽
.Itrum sit licitum &c. Cap. II II ue s
peccato; Et ratio est:quia iuramentum in iudicijs non exhibetur propter iudicem,sed propter alios: Unde non est in
potestate eius iuramentum remittere,
quod ii Dcta ordinem iuris exhibe lumesset; cum exactio illa non sit iudicis, sed partis,ad cuius instantiam existur, es legis praecipientis. Archid. & Turre- :crem. in cap. ille Qui, 22. q. s.& in Cap. quamuis, Q.q. I. Sotain suis fallen. Regulatio. Hinc collige unum notabile,
6 quod facit quis aliquid ex ossicio,quod
lias facere non posset,neque de si a gum. p in c. si sacerdos,de Ossc.ord.c.
prolubeat, de consecr. dist. 2. nam cum nullum sacramentum sit maius, nec venerabilius in Ecclesia , quam corpus Christi, cap. nihil, de consecri dist.2.c. multi, I.q. I .constat,quod qui indignus exigit, non nus reus cst,quam qui indigne iurat:& tamen sacerdos ut Eucharistiam dispensaturus est, quamuis eum nouit horrenda crimina commi-ssse, si probare non potest, exegeritq; ille criminosus Eumaristiam, opore bit sacerdotem satisfacere exigenti, Ut in praeallegato cap. non prohibeat, ira
7 Secunda. Thado, qui ad uinarium
non habet, non debet exigere iuramentum ab eo, quem scit falsum iuraturii, vel ab eo, quem scit cito posita labi inperiurium , arg.t . in caeterlam, deco habit.cler. vel mulier. ubi inquit rex. in non debet Praelatus copellere clericum ad abiurandum combinam, hoc est ad renunciandum cum iuramento denoredeundo, quando publicc tenet iacubini, ne ad eandem sernicationem instinctu Diabolicae fraudis redeudo, riurii reatu incurrat. Hinc inducitillum rex. Do.Antide Butri quod si Praelatus est certus clericum peccatum comitii fisse, vel delictum, non debet ei indicere purgationem. I s.q. se presbyter. Sic si Iudex certus est,quenquam iuraturum
salsum, no debet illi iuramentum deser
re. Et hoc procedit, quando Iudex procedit ex officio: secus autem si iure ordinatio, Quia timc nec actorem, nec teste potest a Iuramento repellere, immo necessario debet admittere, C. CX parte, c. fgnificarimi, te test. Ita m.Ant.de tButi in d. cap. clericos. Hinc inserunti etiam ,quod I udex, qui scit accusatum coram l e ad poenam capitis, Vel quamcunque aliam, immunem penitus a culpa, quae ei imponitur,m si videt testes paratos ad iurandum salsum, quod potrccipere: immo per illos etiam condemnare innocentem: nam magis sequi debet in iudicando docirmenta legitima, hoc est testes, & instrumenta,quam illud , quod ipse nouit, ut priuata per na. Potest in utili mulcta,ut diligen tius probationes inductas discutiat, ut possit earum inuestigare dcfectu. Quod si non possit eas de iure repellere, denet eas in iudicatio sequi. Vnde Aug.super Psal. Iudex bonus nihil ex arbitrio uiosacit: sed secundu leges,& iura pronunciat. ita Panor. in cap. pastoralis, j.quia vero, de Oisc. deleg. Innota in cap. cum dilectit, in glO.magna, in fi.de rescr. Bar. Bal. in l.illicitas, j. veritas, is de offri
praesul. Vnde secundum Richar. quod- lib. 3. q. 2 . tenetur tae valde sollicitus fouere partem illam, quam in conseientia sua icit esse veram,iae pereat propter desectum tellium,vel debile patrociniu uocatorum. Si vero nullam viam in- Iem poteti inuenire, causam alij, si potest sine seandalo debet comittere,fecudum Hugon.& Richar.quod si non potest,credit Ricii. posse secundum allegam sciatentiare, arta tex.in cis sacerdos, de ossic. Ord. cap. Dcus omni aeris, II.
o. i. huic opinioni sine pticiudicio vi. turtur standum, licet Fel. in d.c. Pastoralis , nume. 23. limit. 3. & 7alicat, quM Iudex in criminalibus, quandoprocertoscit aliquem esse condemnandum ad mam corporalem, qui est innoces,s, tunc debet sequi suam conscientia; Sed 3 quid facient i executores,qui sciunt te- α
stes salsum iurare,ec tame coguntur a H a iudice '
187쪽
Decis Aurearum Par. H. Lib. EI.
iudice innocente occidere, vel alio in
do punire3 Res n. Bar. & Rod. quod non debent obcdire, si pro certo hoc
sciunt secus fi dubitant: quia tunc excusantur propter obedientiae honum,arg. Iotex.in c. tulit ergo, D. l. . Sed ' pone, quod coram cxecutore dato ad sententiam exequendam proponitur lententiam esse latam per tessos telles, tauquid
executor teneatur hanc exceptione admittere. Inno. incipastoralis, deos s.d
ieg dicit, quod non: ied potest tamen si vult ad instructionem sui aliqua de sal sitate audire, ut si nuς vidcat,qux ipsium moueant, supersedeat, & superiori reserat. Quod idem dicendum videtur,quado executor scit sententiam eaeiniustulatam propter falsos testes, quam Iudex credebat iustam: luia tunc potest supersedere, superiori reserendocaciam rationabilem , quare obedire non debet; artatex.inc.s quando, te rescrip. Quod fi a superiore praeciperetur, ut sententia
executioni mitteretur, tunc non esset obediendum c argu. terim cap. Dominus, bcc.Itilianus, i I. l. 3. ita .
ri Tertia. Privata periona, aet hominem prouocat in iudicio ad irratiotici queui scit salsi, iuraturum, peccat momtaliter, & est homicida, quia supprimit manum illi, quem cogit iurare, ut suo periurio se interimat, & hoc modo i
riuin sit peccatum directe in Deum, homicidium in proximum, licet quo ad ecclesiam homicida, qui minus peccat, magis puniatur, cisi natura humana maxime abhorreat homicidia. Arch. in d. p. ille, in finio Vbi etiam dicit,num. a. P tale peccatum etiam reperitur Dominum puniuisse in hocs culo. Nam ut reseri Mig.Cum quidam Tirius notitiane,de Hyp n.ecclesia vicino suo iusiura sum detulisse de recepisset, erauiter nocte sequenti fuit flagellatus a spiritibus. Sed si iuste ad iurandiun prouoca-xct, eo casu non est peccatum. v.P D
bes mihi centum, iij a te,negasti, nee probare possum,Possum tibi sacramentii deserre, & recipere a te, si vis iuram, quia semper debeo credere, licet videate paratum ad iurandum, non eris immemor tuae salutis, I . l.7.c.iancimus. Si
tamen scire pro certo te falsum iuraturum, vel vehemetem haberem praesuimptionem de falsis iuratione, non debeo
recipere iuramentit,arg.t .in C. cleros,
de cohabaeter vel mulier. ubi Do.Anta notat contra illos laicos, qui videntes paratum aduersarium ad periuradum .dicunt, in volunt bidat sibi sacramen
tui quia male faciunt,cum dent occasionem peccandi ,ic etiam Panorm. illo textu notat, numquam iuramentia
esse deserendum illi, contra quem vehet in ter praesumitur de transgressione . nam delerens peccat,quiaest causa interitus illius. d.c.ille. Pariter nuquam ci iniungendum Elicui per iuramentum
id , quo verismileestilitari non obseruatucibi . Quod notacotra nonnullos consessarios, qui recipiunt a poenitentibus iuramenta de abstinendo ab aliquo peccato: Vndo potius poenam statuant Ethaec in ratio, quare iuuenibus non iniungitur solemnis pq itentiae o.
1 Qu ria. t Qui exigit ab aliquo iur
mentum extra iudicium ad veritatis cofirnrationem ex causa necessaria, hibitis circunstantijs debitis,uel ad dubitationis remotionem, ut quia dubitat de
facto, sed credit ucrum iuratur 4,non
peccat: na in primo casu illud si vis mior stipsa promissio,& veritatis I 1 sextio. In secundo casu neque in peccatii: quia ad maiorem colitudinem exigit iuramentum. Bene verum est quod licet malum non sit culpae, est tamcn ma tum poenae,non qui lcm exhibentis ni- ramentum, sed exigentis: cum talis incredulitas si quaedam poena, c.significasti, de clech.in s. & de tali iuramento loquitur cap.Qui eΣigit, . i. .
3 Quinta. Qui recipit iuramentii ab eo, que scitialium iuraturum, & ille
188쪽
De iuramento meticulo Q. Cap. V. 39
esset paratus iurare, puta,quia se offert,&est aliqua rationabilis causa ad recipiendum tale iuramentum, non peccat mortaliter ; quemadmodum licet iuramentii eius recipere,qui paratus est per salsis Deos iurare, propter utilitatem, non tamen licet cum inducare ad hoc, quod per falsos Deos iuret: Sic non peccat is, qui accipit pecuniam ad usuram ab eo, qui usuras exercet, & paratus est ficere, & hoc si accipit propter aliquod bonum, quod est subuentio suae necessitatis. Sicut etiam licet ei, qui incidit in latrones,manifestare bona, quae habet, quς latrones diripiendo,peccat,ad hoc, quod non occidatur. Exemplo decemvirorum,qui dixerunt ad Isinael: Noli occidere nos, quia habemus i agro. Hierem. Cap. i. Cctantibus tamen his, lnon sit paratus,&-sit utilitas, peccata
cffet, Arela. in c.mouet, 22. l. I. Pariter p. I. lib. I.nostrarii Dccis .c. 16. nu. 29. &3O.diximus, non peccare illum, qui inducit improbum ministrum ad coserendum sacrametum p nitentiae: modo sit paratus illud conserre. Ex quibus omnibus concluditur,q, recipiendo iuramentum ab eo, qui paratus est iurare, dc ex causa rationabili non pecco . Si tamen pro certo scirem illum salsum iuraturii,
uod tamen quasi impossibile est, cu sit
e re sutura, nullo modo recipere iur mentum est licitum priuatae personae, ita Arch. in d.c.isse,qui.
et Metus excusans qualis esse debeat. a Metu an sit usus,relinquitur iudicis arbitrio . a Metus leuioae iudicatur cadere in Demianam quam in hominem. Coactio absoluta, ct conditionalis qua .s tio absoluta in quom disserat a com
6 Modin cognoscendi metum pracfum a conditisnati traditur. 7 Iuramentum per meium extortum est tagatorium.
8 Lura animum oblgavi non habuerit. 9 Iuram per metum pec saeuιam dare latronibus, abud mente cogitans, obligatuQ. io Protestatio, quod iuramentum fuerit per
II Iuramentum per coactionem absolutam, non en obligatorium.
I 2 In iuramento melicuisse duplex es silia
1 3 Aiuramento per metum exsorso Romani rint fices absoluunt.
I Matrimonium metu contractum an T
lidum sit. is Ei quid si contrabatur propter probabi
is Dos solutas p metu, nullam vim habet. Ir Domini m rerum eciae sticarum per
me ιm inter Mentem non transfertur.
i8 Metus in sementie prolatione, an annuia let illam. is Contra iuramentum coactum Ueniens, an peccet. ao Lurans coam, quod remedium habeat. 2i Iurans non repetere damna, ara repetat expensin.
De iuramento meticuloso. Cap. V.
Ro intelligetia huius capituli
tria a nobis pranni taeda sunt. Et primum, quod ad hoc ut metus cxcuset, debet esse t lis,m possit debeat cadere in constantem virum, x talis metus excusat, alias non. Et idipsum quoque se habet in matrimonio,vi appellant carnali, & spirituali. De carnali, 3 2. q. s .cain. te spons .c. vcnicias,el 2. & ca. consultationem. De spirituali patet,qui cler. vcl VΟuCn.c. fin. quod metacausa, p. primo.Secundum, quodi metus iudicatur iussus ex circi stantijs. Vnde inuenio, Q, quandoque
excusat metus ver Ium, 23.q.8. conuenior, & de consecr. disi.7. c.suerunt, dc 3 I.q.2. cap. Lotharius. Quandoque luctus rerum, dis L so.cap. presbytcros, cap. . u.de his, Quae in. Item quan
189쪽
doque metus Iudicis. 2.q. I .c.in primis, suci alicuius potestatis, aut potentis, C. quarum rer.ach. non datur, l. n. Humani enim moris est, illum timere, qui potest nocere, & prodeste, I 6.q.2.cap.visis. Item quandoque nactus status,& honoris, vel sui ipsius, vel filiorum. L isti, Tquod medicausa, vel metus stupri, d. l. isti. Quid plus, quandoque excusat suspitio metus, Et xl. habitatores. Item quandoque inuenio quod non excusat, ubi metus cotinet cruciatum corporis,
vel metum mortis, i. interpositas, C. te trans ach. Vnde ad iudicandum an metus siti ultus, inquit Archid. in . I. I I. q. 6.& Dom. Anton. in cap. cum dilecti, de his,quae vi,quod attendenda est qualitas perisnarum, metum scilicet inserentis,& persona cui insertur. Vnde le-3 mox t metus iudicabitur cadere in sae- minam, quae est fragilior, quam qui in
hominem, ut no. in glos. in cap.cum i cum, despons.& est casus in L siquis , f. ait filias, . ad lea.Iul. maiest. notat HO- 6sten. in Summa, de matrim. f.qualiter. Calderide his, quae vi, consi. i . Hinc fit, mut mulier dicatur aliquid fecisse, per nactum, non oportetu, si talis, qui cadere possit in virum, sed in conflantem mulierem, cap. consultationi, in fi.& ibi . Abb. in viti not.de sponsal. Tertiit, quod absoluta coactio est, cuius 4 prin- cipium cst extra operantem, non ann xa , sed exclusa omnino voluntate Ο - rantis,*fit per manuum impositione, vel detentionem. Exemplum: si inuitus trahatur ad ecclesiam ad audi cndam missam, vel si inuitus detineatur, vel baptizaret quis Iudaeum iuuitum. De hac
habetur in cap. maiores, extra eod. cap.
presbyteros, Vis t. so. Conditionalis vero est, cuius principium impellens ab extra Sante tempus operationis, sed secundum tempus operationis est ab intra in op rante, quia propter aliquod praecedens mouetur ut velit, sciit qui pro alleuianda naui cilcit de illa merces hic simpliciter non vult, sed praecedente causa impellente, hoc est periculo, pro tunc vult,
ut peiuς danum euitet. Primat coactio
excitat a peccato, sed secunda non, licet attenuet culpam, ut notant Doct.in cisacti de his, quae ui. Prima non potest interuenire in emissone verbi,unde ad promittendum iuramentum verbale,
quis non potest cogi praecise. Hinc Plu losophus, qui Secundus vocabatur,qui propter casuin matris loqui nolebat, scripsit in tabula, dum a rese compester tur. Vocis meae nulla tibi potestas tradita est. Licet possit cogi ad iuramentum per tactum ad ponendum manum super librum, de iuresur. c. si vero,& quod ibi not. per Abb. Item in verbali desponsatione voce faetii, non potest interuenire absoluta coactio, sed conditionalis sic. Sed in actuali, per annulum,sic. Ite absoluta coactio coniunctionis sexuu, cadit in mulierem, & non in virum, Ut not.de sponssciis qui, uamuis per Sodomiam potest absolute vir sttaprari, ita Dom. Ant. in cap. sacris,nu. I despons Modust autem cognoscendi metum ex conditione a prFilo, & absoluto, est; quia conditionalis dicitur, quando qui x mortem comminatur alicui sub conditione , si aliquid non secerit, prout non in c. fi .de his, quae vi,& per Dona. Ant. in c. r. d. iit. Quibus sic praesuppositis &praemissis, talis Regula praeponitur. t Ea, quae fiunt per metum, ut plurima regulariter valent, & tenent. glos. in Abbas. Hinc fit,quod iuramentum pernarium extortum, est obligatorium, ca Verum, Extra, de iureiur. tanquina L bens annexam Voluntatem,cum metio non excludat consensum, merito, I sq. i. t si mulier, is quod nacta cau. Plenia
r glos. in d. p. Abbas. S in cap. au- choritatem, I s. q.6. Quae quidem mi cluso t ampliatur. Primo, ut habeat locum, etiam si animum obligandi nolia habuerit: nain tam in foro cxterio i , iquam interiori, tale iuramentum est blisatori tu i sub peccato mortali. Hinc qui i nemore captus a latronibus, vel in alia necessitate positus,siquid dare, aut sacere promittit ita verbaturatoria pro-
190쪽
. De Iuramento meticulo Q. Cap. V. 6 o
stri fi obligandi aruinu non habet, rtaliter peccat:cum tale iuramentum ex
sui natura necessitatem seruidi promisses a producat, ut ignis calorem et quarettas gressio talis iuramenti esset peccatum tala,vtinquit Sotus,lib.8.cle iust.&iure, I .arz7.Secundo ampliatur,ut in yelligatur de eo, qui in nemore captus,
metu mortis promitteret.pecuniam animo non iurandi. nam licet tale iurame- tum non sit obligatorium in soro conscientiae, ubi de omnibus creditur constenti, te homic.cap.significasti. Vndesinon habuit animum iurandi,sed voluit tempus tum redimere,& euaderri no ligatur apud Deum, qui solum respicit cor. I . l. s. tasi quid inuenisti, tamen in foro iudiciali sibi non creditur,tatua, de sponcnot. Innocin c. ventcns, . tit. Vnde hoc casu ecclesia ob reuerentiam iuramenti statuit,quod debeat obligari, quasi velit in hoc ostendere vim iurisiurandi, l. p. Verum,& cap.si vero, de iureiur. E t idem tenet ibi Hostiensis, scilicet,quod obliget in foro iudiciali. Tum
etiam,quia ecclesia potius praesumit animum iurandi,ne praesumat mortale pec
s pliatur, quamuis iurans per metum pecunitam se daturum latronibus, aliud mente cogitauerit, verbi grati promi to me daturum,aut facturuin aliquid, si a Iudice coactus suero, vel si cαlu ruat, aut quid simile, nam licet a peccato sit immunis, Archidiacilii ca.hoc videtur,
nutri.6. 22. q. s. tamen in soro exteriorirale iuramentum est obligatorium, quoad ecclesiam milion tem,quae non iudicat de occultis, an scilicet habuerit animum se obligandi, vel non. Quarto ampliatur etiam in iuramento extorto per metum talem, qui in virum caderet costantem, cap. lebitores, de iureiur.Ve hi gratia,pro vita conseruanda,& rebus idest maiori parte bonorum, . Abbas, quod munis causa:quia tunc ratione ii
rameti fingitur debitum, & huiusmodi iuramentum in obligatorium: lica pistra alio ii ire fingatur no debitu, scilicet
ratione coactionis, unde potest repetc- re. Arcti.in d. OIIthoritatem. Quinto ampliatur quoque,Vt hoc procedat,licet quis sine culpa sua incidat in metum, quamuis tunc ut in praxedenti casu, poteli petere rescissonem contractus peractionem quod metus causa: verum si culpa sua incidit in metum, tenent gesta, & nec competit aliquod remedium
nactum Derpesso,tex.est sino utaris,in l. si mulier,st.quod meta causa, ubi dicitur,
quod si liberta ingratitudinem commisit contra Dominum,& praetextu ne reuocaretur in scruitutem,aliquid pronaisit Domino suo,non succurritur sibi co-tra illam promissionem, licet metu se uimus secerit:& hoc ideo quia ipsa sibi intulit metum ingrati animi crimine,et Dominus iuste minabatur sibi de reuocanda eam in seruitutem, Abb.in d. p. io Abbas,nu.7. Sexto t ampliatur, etiams suerit sacta protestatio , in iuramentusuisset extortum per metum: quia protestatio, quae facto in contraria, non iuuat, te constit. c.cum M. diae 3 2. capiticiuod interrogasti,& de regula r. cap. dua. Scptimo ampliatur in iurameto asesertorio, ubi nullus metus excusat, nisserte a tanto,quia potius debet quis omnia mala sustinere, quam falsum assere-M,3 2 . . crata ne.Limitatur modo prili dicta Regula, lutea,quae fiunt per metum,non teneant,& primo loco in coactione ab tuo, quia talis non habet cosensum,& potius dicitur pati, quam ager cap. presbyteros,distin. so. Secundo in soro exteriori, quando quis tu rei per verba duplici aliud in mentecogitanR, Vt si coelum ruat, promitto tibi pecuniam. S vlu.in verb. iuramentum, I arta. . Tertio fallit, ut non obliget, si sciliatum vergeret in peiorem exilii, G.in malis,22. l .cum similibus. Quarto si ante iuramentum meticulosiam, vel in ipso iuramento protestatus fuerit iurans, se non sponte, sed acte promi