장음표시 사용
221쪽
saluum ad debitum defendendum. Sed
si sit ad hunc finem relaxatio,ut obligatio , quae contracta crat super usuris, ex toea tollatur, tunc necessaria est partis vocatio Contrarium tamen in utroque cidii consuluit Bertrand. in consit. II par. a. dixitque videri verius, eu magis communiter teneri,ut in quacunque relaxatione iuramenti,pars, quae inde laedi potest, citetur, alioquin relaxatio est nulla. Adde ctiam Socin. cons o. Nec etiam esset necessaria citatio partis,qua-do periculum esset in mora: vel quando iurasset non vocare creditorem in iudicio. Fol.in cap. i ale iureiu. Decius ubi
supra,qui ponit praedictas limitationes. An t veto valida sit absolutio sacri ab E 3 absentibus absoluta is i Dic,q, sic: quia priuilegiu potest conserri etiam absenti, C. I. f. adiiciebatur, & b. ex parte, deconces. ςb. in 6. sicut etia donatur senti,t. senti,ffide donationib.C. ledonat. l non ambigitur, & l. si aliquid. Sic etia absens de beneficio in vellitur, caccedens, de praebend.& cap. si tibi absenti, eod. lib.scetiam a sententia interdicti, & sus sionis potabsolui absens,
Inii dicit notabiliter in cal cum desi- I deres, de sent ex m. An t vero Iudex possit relaxare iuramentum debitori ex suo ossicioὶ Old r.consili. i 86. dicit,quod se, in duobus casibus. & Primus in, quando creditor, qui ex ordine tenetur remittere sacramentum de solue iis usuris, seu in fraudem usurarum intortum, iux.tex.in cap. I . de iuresuriad illud rei xandum induci non potest, mo coit maciter id sacere recusat,arg.texcin cap. cum quidam, F. vllade iureiur. capaeon stitutis, te testibus i s. l. s. 'aut Oritatem. Secundus, si abiens sit creditor, ut a parte moneri non possit, arg. Ede fideicom. liberi. l. si cum seruum, ,.si quis seruum. Et haec suit sententia Innoc. &clarius Homin cap. debitores, extra, de 2 iureiuriSecunda regula. t Dispensatio, quae tantum in iuramento promissorio contingere potest, si iuramentuin cst manifesta utile,&licitum, testremitu ex
causa:quia sine causa non potest,eaeqno iuramentum est licitum; & est iusta causa si turpitudinem cotinet cx parte recupientis,licetex parte prsstantis sit licitu
cap.si vero,extra,de iureiuri vel propter scandalum euitandum, ut notat glos. in cap.quant tit. nostro.Vel si prorogetur in multis malum exemplum, & hocadtempus,vel in perpetuum, glo.in d. cap.
maior utilitas imminet in commutati ne, sicut dicimus in Voto.ut not. Inn cm.in cap. debitores, titu. nostro. Vessul si aliqua iusta causa, i s . I.6. cap.nos sanctorum dicto cap.authoritatem
Haec tamen iusta dispensandi causa salterεquiritur in materia concernente Dei honorem,& reuerentiam,ut fabricandi
ecclesiam,vel ingrediendi Religionem: nam tunc cum obligatio sit Deo quaesita, nullus illam potest remittere praeter
I 3 qui. bi tamen Papa alium tablbluit, sumitur in dubio causa quoad ecclesa militantem, ut in simili notat glossa, in
bli ed quo ad Deum, dispensatus abs
que uia,non in tutus, ut singui. dicit
Inia .in cap.cum interide renunc. gla. in d. p. non est, quam communiter sequuntur Doci.ibi. Quod quidem dictu
extende,ubicimque Papa dispensat contra ius diuinum fine causa, tu tunc ille, cum quo dispensat,non sit tutus quoad Deu.Ratio est: iuia Papa tenetur defendere ius diuinum usque ad animam, Msansuin ,2 s. l.a niunt quidam Vndet dicit Arclud. in cap. tuae ad perpetuam ,2 S. l. i. quod licet Papa possit dispensare super uoto, & super decimis, tamen si dii pensat sine causa, peccat. Et quod ille non sit tutus, se quo suus praelatus dissipensat sine causa, tenet D.IhO. in 2.2.
simpliciter procedat glosin d. p. non
222쪽
An in iuramentum cadat &c. Cap. X. 76
Q,didit,quod tunc dispensatus sine causa, non est tutus in conscientia, si acta est ad instantiam partis. Quam glossim etiam sequitur min. Card in Cicit a.
in b. I. in II. qua faede poenititu remis.1 Tertia,t quando iuramentum ex parte iurantis non potest seruari sine interitu, & sne dispendio salutis a ternae: Vt quia iurauit committere peccatum mortale,vel veniale,& tunc nulla petitur absolutio: peccatum enim fuit iurando, non transgrediendo, cap. in liueris, de
a s inaria, tin materiapertinenti ad liberam Romani Pontificis dispensationem,potest Romanus Potifex sine causa absoluere,ut Dincin cap.quanto, litanosstro. in cap.constitutus,de rescripta
ubi Abb.5 Felin. v. g. Est praestitum iuramentum,quod Canonici nullum recipiant in eorum Collemit ultra numeru, tunc potest Papa absoluere a tali iurameto sine causa: quia in iuramento intellia situr excepta authoritas superioris', &per consequens Papae,texin cap.Venientes, de iureiur. facit tex.in c.ad nostram, e .lit. Sic si quis iurauerit non alienare res ecclesiasticas, poterit ex dispensati ne Romani Pontificis alienationem rerum ecclesiasticarum permittere,& alienare. Faciunt multa,quae Fclinus more si solito accumulat in cap. quae in ecdictarum, nume. . extra, de CCnstituta
Pariter,si quis vovissetnon iurare,& postea copellitur sacerdos se purgare, vel hlius compellitur super contractu ueritatem dicere, debet non obstante voto iurare: quia in omni iuramento intelligitur authoritas superioris excepta,LGVenientes. Ita Bar. Brix. in dominicali 3 9. allegat 22. q. tribus,in fi. dc c. inter caetera. de voto,cinon est. Lfi. ff. qui satis l. c .facit 3 2.q. 2. C. Voluit. Gelnin.in cap. quia plerique,de Offciord .in s.
is Quinta, i iuramentum si fuit praesti tum priuato super aliquo contraiiu, vel conuention ut soluendi id,quod ei debebat , non potest summus Potisex eius obligationem per dispensationem remittere, sed compellendus est iuras ad eius
obseruantiam, se iureiu. c.eis Christus: nisi subsit causa, quae iustam eisiciat iuramenti remissione cum tale rurame- tum respiciat principaliter commodum hominis. Archid. in d. c.authoritatem. Quinimmo puto, quod nec in nrelius potest Papa tale iuramentum commutare inuito , cui acquisita est obligatio: quia unum pro alio inuito creditore solui non potest, ct .si Cer. pct.l.2. Insi.quib. in .lol. oblig. in prin. Inn . inca inquisitionis, de sent. ex m. Et hoc non acciditex minori facultate Papae,neque ex dignitate iuramenti,sed ex natura cotractus, qui iuramento confirmatur . Enim vero qui facultatem no habet tol
lendi alteri quod suu est,nequit ei iniuriam inferre cui praestitum in iuramentum, illud relaxando, ut etiam coclud itSotus, d.art.'. in fine. posset tamen ille, a 7 in cuius t fauore praestitum est iurametumillum sponte absoluere,c. I .deitir ii .c.significauit, lecens b. c.2Alespons& idem de dilatione sollationis faciendss iuratum sucrit quod fiat circa statutudiem, lespons .cap.praeterea. I.Vel f iuramentum concernaei utilitate utriusque contrahentium, ut quia aliqui i rant ad inuicem aliquid facere, secus tamen esset,ubi quis simpliciter iuraret adcommodum suum: nam no poterit sibi remittere iurametum, ne authorizet insacto proprio, nec aliusremittere pol rit sine causa. Speculatain tacide legat. f. nunc, Vers. hoc quoque. Panormit. in c. quanto, num. . it.nostro. In his tamen casibus,quibus Romanus Pontifex potest a iuramento abs bluere, caelarium
est quod sciat pactum iuratum, & scientiam habeat alius iurati,itagio.celebris in cap.cum non deceat, te elech. in s.qilqasseuerat generales Canonum, vel statutorum derogationes,minime tollere statutum iuratu,quam glossam existimant etiam singularem in caeconstitutus, Abbas L3.S Felin. l. te rescrip. a 3 Sexta, et in iurametis dolo,vi,aut metu extortis, non est necessariadis satio
223쪽
Deci f Aurearum par. II. Id b. II
in duobus casibus. Primus est, quando contractiis lupei quo praestatur,est a lexe reprobatus in fauorem iurantisma tale iuramcntum no est obligatorium, &sic est casus a contrario non cauillando litteram, in capiam contingat, te iureiuri in c.licet, eod. lib. 6. cic in cap.quamuis, de pael. Cod. libro . Nam omnia illa iura excipiunt casus ii quibus dolus interuenit. dc idem probatur, quando interuenit ius, aut metus, quo enim talia iuramenta veniunt contra lege, non ligat, nisi sint omnino voluntaria. Fateor thmen tutius esse, quod in his casibus Peratur absolutio, ut lentiunt ibi Doet sed primum notabiliter probatur ex illas iuribus, illa non cauill ado. Sic etiam licet iuramentum non veniat contra dispositum a iure, si tamen interueniret dolus, qui iurantis excluderet mentem,& quia cessante dolo no se obligasset, potest qs contrauenire nulla petita abilutione, rex.optimus in lege tres fratres,s d pacire in l. Oror,C.de coli. Et ratio est quia ubi intercedit dolus, ibi includitur voluntas,l. I. E. te dolo, de luminentisi non obligat ultra mentem iurantis, cap. Uenicias,cap. luanto,cap. Quintauallis, tit.
V nolim. In talijs aurum tu amentis, si
sunt dolo aut vi,aut metu extorta, Epia scopus dispensat, I s . 6. c. I.& 2.c.cum
contingat, te iureiu. Immo quandoque ex causa dispensare poterit in iurametis licite praestitis, ut I s . l.6. p. nos sanctorum:cc caniuratos, ubi ob aliquod crimen commissum, ut propter excommunicationem, remittitur iuramentum fidelitatis pristitum excommunicato. Paritcr, ubi iurametum ambiguitatem habet licituita ne fit, conducens, vel n-uum, seu simpliciter in genere, uel in tali casu, tunc Episcopus dis sare potest, quod intelligitur exceptis illis tribus, Papae reseruatis. Ita colligitur ex D.Tho. 2.2.q. 88.artici IO.& 89. Ly. Subintelligitur etia, ni si egemus in magnis personis,& arduis negotijs, propter scad alii, arg. te x in Capa natores,extra, te baptis. ubi malo es causae sunt Papae reseruanda . Vel nisi simus in multum dubijρι
quia tunc recurrcdum cit ad summum Pontificem, & ita potest intelligi, c. ve nermilem, extra, te cloe. Sed in alijs potetat Episcopus ratione solius si dioecess,sed Papa respectri totius orbis, ut sentit Specu. ubi supra,potest vel commutare, vel abistuere, subintelligitur etiam , nisi iuramenta sint expresse reseruata summo Pontifici,ut sunt iuramenta super statutis collegiorum scholarium, Mecclesia auri,quae sunt Papae,quorum dispensationes seruat.1o Septima, t quando iuramentum continet turpitudinem ex parte suscipientisci maxune concurrente turpitudine matvriς super qua praestatur, oc tunc iura metum obligat, & potest peti absolutio non obstante cotradictione aduersarij. Iste est casus in cap. i. & cap. debitores ,
11 Octaua,t in iuramitis promisiorijs illicitis, ut quia continent peccatum , v.g.de laomicidio perpetrando, vcl no- ciuis,ut quia sunt inaioris boni imped titia, ut non ingrediendi Relisionem,
dispensatio no cst necessaria, in malis, cap. iurauit, cap. quod David, 22. '. I. Pro secundo facit c. peruenit,tit.nostro. D.ThO.2.2. q. SS.art.9. peccatum enim suit in iurando, sed non in continueniado, ut in cap.quanto,cod. tit. Quare ii
ius inodi iuramenta nulla indigent dispusatione, sed rem iuratam in sua nuda iratura relinquunt. Vnde qui iurauit sit
tum sacere, monialem corrumpere, propria authoritate venire potest contra iurametum, licet debeat tanitere de temerario iuramento, ut in cap. ad audientia, in fine, de sponsal. 22. q. .c. I. dc si ueno Inn .in c. venerabilem, de elec. Quod1 1 idem dicendum est de eo, qui iurauit
aliquod opus supererogationis non saco. re, nam perinde est, ac si non iurasset: Consultius tamen esset contra iuramen tru facere, tametsi illud adimplere no fit Peccatum: nisi opus supererogationis casum necessarium constitueret,ut dicunt
Sumnustu in uab.iuramentum. Quibus
224쪽
An in iuramentum cadat S c. Cap. X. 77
bris non obstat tex. in capaeum quidam, s.fin. de iureiur. quo probatur necessariam esse absolutionem a iuramento illicito, & contrari' x oni. O im, iuramentum de non loquendo atri, aut matri, sorori, vel fratri,aut cis non exhibere charitatis subsidia,est contra charitatem erga proximum, & erga patre,&in contrarium paternς reuerent . Item non subuenire, repugnat rationi natiuati,cap.inter caeter 22.q. .Nam respondetur,quod vera es t essertio,quod in iuramentis manifeste illicitis nulla sit ii cessaria absolutio, quia dum texan dae. cum quidam,*.vi dicit, necessariam esse absolutionem, intelligi de t a peccato quod commiserunt iurantes, cum promiserint seruare id, quod in dispendia
salutis ternς manifeste vergebat. Igitur absolutio noncst necessaria a iurameto, sed a peccato,quod iurans commiserat , ita temere iurando, sic Couar. intelligit illum text.tit. de paci. in initio secundae parta S nu. . circa finem. Pariter, si ego iuraui non reuelare secretum mihi herte dicedum, lebet intelligi de honesto,& non alteri nocivo, quia tunc possum reuelare,non tamen omnibus,sed illi, o potest prodesse,& non obesse,ut puta sa eriloci, qui admoneat illii, vel oret pro
ibi flos vide tex. iuncta glossa in c. ner ui,m vers.contagione, ii st. 13. 23 Nona,t in iuranadiis initii retibus,
ut non loqui Petro, vel cum eo non comedere, non ingredi domum eius, aut non nes iari,icu non accipere mutuit dispensatio necessaria non est cum talia iuramenta militent contra charitatem,& ita non sunt obligatoria, an malis, xi.q. r. nis id coturauerit ut uitet occasionem peccandi, quam solet incurrere quis ex familiaritate illius. Vel si id, quod iuratur,quod cffindifferes,excir cunilantia aliqua efficiatur veniale. P nit exemplum Archiiliaconus de co,qui iurat non ociari, vcl non accipere mutuuia unam si talis ueniret ad calum: in quo non possct aliter uiuere, nisi veniat Contra iuramentum, tunc secund una Archidiac. quaerenda est absolutio a iuramento, ut refert DO. Anton.in cap. cum quidam, te iureiur. Astensis lib. I .de it ramen. v. II. circa princ. Archid. Flor. de absolvi & dispens .iuram. J6. Verctertius modus.1 Decima, t ad unumquemque pertinet irritare iuramentit, quod a sibi subdito factum est,& circa ea,quae eius Pomtestati subdutur,ut pater irritare potest
iuramentum puellae,& vir uxoris,ut habetur per D.Thom. 2.2. q. 89. Facit teX. in c venientes, tit. nostro,ubi in iurameto intelligitur excepta authoriras superioris, in illi pr iudicat. Hinc per illum tex. habetur,quod si inferior secerit it tum iuratum de scruenti j s statim mandandis executioni, non obstante appellatione, tenetur quidem appellationi ad superiorem interpositae deterre non Oh- stante iuramento, quod non potuit praeiudicium facere iuri superioris: quia ius hoc habe ut ad cum appelletur. 1s Undecima. Iuramentum,quod pertinet principaliter ad Dei fauorem, l-rum,uel religionem, partes sibi inuicem remittere non possunt: Quinimmo ut
dicitur per Pano .inc.quanto, tit.no stro,nec Papa remittit, sine caula. Si vero tale iurametum sit factum in saxiore hominis, & ille sponte obligatione remittit,non indiget iurans alia absolutione:quia Deus videtur etiam remittere: cum ad utilitatem alterius iuramentum receperit, not. in cap. I. de iureiuran.ad
idem p. 2.despons. Exemplum primi: vi si duo iurent, quod ibunt ultra mare militare pro Deo, scilicet bellando contra infideles; vel quod intrabunt Religionem, vel quod ill ritduo, vel tria psalteria ad inuicem. Aut si qui artifices viren t,quod de lucro dabunt certa portione fabricae alterius Ecclesiae, vel in alios pios usus. Si tamen aliqui iurent quoa vltra mare simul ibunt, remittere sibi possunt ut simul no eant, sed remi inre non possunt sibi quin vadant. At quado sumus in dubio,an talia iuramc-
225쪽
Deci L Aurearum Par. II fLib. II
o videantur fusta intuitu pietatis, vel in fauorem homini; , ut quis amico
iuraret pondus auri in dotem suae filiae elargiti, tunc cum huiusinodi promissiones sint ancipites, videndum est quo animo fiant: nam si promissio fiat homini in gratiam ipsius, humano more,iuramentum potest ab illo relaxati, sicut ipsa puella idciri sibi prae stilum iurametum remittere posset: Sed si promissio fiat innii tu pietatis, & religionis, nat ram iam induit voti, quod ab hortii ne relaxari non potest Igitur quando talia iurameta abitute fiunt,ita ut qui secit,
diloernere nequeat quem animum ha-huerit, censenda sunt propter naturam materiae vota iuramento firmata. Summa Asiens. Archiepi. s loci ubi supra. Sotus lib. 8.deiusti.& iure, q. s .art. λ. Vercsecundum argumentum.
as Duodecima. Iuramentum, t quod respicit principaliter comodum, quod absque iuramento sacere tenebatur,partes sibi remittere non possunt: quia propter salutem animarum videtur iur tum . Ut si laniones iurent,qubd carnes insectas, aut corruptas pro sanis no
Vendant, autmercacorcs vicarius non vendant merces suas, Astens. artic. ia . colum. pen.
27 Tertiadecimat primum promistum per iuramentum licitum,& permissum potest propria authoritate absque superioris iacultate in melius commutari, ut in perpetuum votum religionis, cap. permenit, extra, de iureiur. Facit tox. in 'scripturae, de voto.Lfin.Qqui satis i. cogant. Verbi gratia, iurauit quis ire ad sepulchrum, vel contrahere matrimonium cum aliqua, propria authoritate potest contrauenire, ingrediendo religionem, argumento tex. ind. c.scripturae. Sic si contu es iurarent numquam diuertere ab inti icem, tunc si vellent ingredi Relasionem, possent: quia commutarent iuramentum in melius. Io. An Aliacmanos, 1. de iureiur. Verum s iuramentum concerneret utilitatem
Privatam, tunc sine consensu illius, cui praestitum fuit, etiam in melius corri mutati non potest: nec prodest in hoe
superioris authoritas, noti titi nostro,ci quanto. per Inno in cap. in inter, lerenunta Rursum, s implementum i ramenti concerneret honore Dei, tunc fieri non potest commutatio, quando id, in quod commutatur iuramentum,
dubium esset an sit maius bonum. Inn. in d.c. peruenit,vel quando illud maius bonum esset manifestium, & cidens, sed obseruatio cius, quod iurauit, non impedit, vel perturbat maius bonum , puta, quia iurauit ire ad sanctiam Iac Dum,& tunc intendit ire ad sepulchra,
quia potest implere primum, oc postea
ire ad sepulchrum. Vnde in tali commutatione si vellet primum in secundum inmutare, requiritur authoritas superioris, saltem Episcopi ; quia sicut potest votum commutare, ita & iuramentum, ut nota Innocent. in cap. debit re extra, te iureiur.At si non posset seruare iuramentum sine turbatione in
toris boni, & tunc non potest primum in secundum commutare sine superioris authoritate. Exemplum. Iurauit quis seruire uni hospitali, postea vult seruire alteri hospitali magis relinois,&populoso, certe non poterit illi serui sine superioris authoritate: quia sic liberaret te propria authoritate ab oblig
tione. Abb.in d. peruenit, num. 2.
Periurium multipliciter dicitur 2 Periurium secundum Decretissas capiatur proprii e ct improprie. 3 Iuramenta, oua obligent sub moriali ad discernen m Regula.
catum, Guam mendaciter per verum Deum.
6 Periis ins Ofecundumst est malum.
226쪽
9 Votum simplex stangens, an peior sit ad inero. Io Periurium magna emphasi probibetur, O quare. II Perimi antis poena quando infamia, de aliis panis. Onu.sita. I a Clericus, au priuetur beneficio ratione
3 Audiens iurarefalsum, ct tacens, nu quid peccet. I Denunciare an teneatur qui videt praxa
mum vicinum in comittendo peccato.
Is Vniuersitas si iuramento promisit aliqui ldare, ct mortui sunt iurantes,nu successores teneamur idipsum adimpleresubpoena perturit. Is Veniens contra iuramentum toties periurat, quoties contra iuris venit.
dum est de periurio . Et primo de multiplici acceptione periurij. Secundo de qualitate, de quantitate peccati. Tertio de
poena petiuit. Quarto de quibusdam dubijs. Circa primum sciendum est, periurium multipliciter dicitur,t & primo, periuriri dicitur falsa iuratio ignoranter sacta . Et istud habita omni dilia
gentia nullum peccatum inducit, 22.q. a.cap.homine sed non habita omni diligentia peccatum est venialoediit. 3 a. f. verum, in fi.verum si non adhibere diligentiam proueniret ex ignorantia i iis, vel facti, crassa, de supina,esset mortale, 22. l. s. in glossa,in cap. qui deierat. Secundo modo, periurium dicitur salsa iuratio scienter facta. Et tunc si hoc cotingat extra iudicium, peccatum est, mortale, 22.q.2.c. homines, facit enim contra Dei pneceptum, I cuit. I9. Non periurabis in nomine inco. Si vero ii rara solemniter coram iudice in iudicio, tunc non solum peccaret mortaliter sed si lata esset contra eum sententia diffinitiva in causa accusationis,esset infamiS, 6.q. I. iniamea. Tertio modo di
citur periurium coram Deo vera iuratio, in credulitare falsi. Vt qui iurat verum,quod credit falsum, ita Io. Calderi in cap. quanto, de iureiur. qui idem dicit de eo, qui credit venire contra iuramentum, dc non venit, ut si credebat iuramento non esse satistaehum, cui tamen eratfitissactum: quod satis placet Panormitano, cum Deus respiciat animum, de non manum, I .q. s.c. si quid inuenisti, de poen.dist. i. si proptet ea,& c.si cui. Quarto modo dicitur periurium, indiscreta, dc incauta iuratio. Et illud quandoque est peccatum mortale, ut si quis iurasset incaute aliquod illicitum adimplere, ut surari, &c. Et ita intelligitur texan c.qui sacramento, 22. q. Quandoque est veniale,ut quando quis temere iurasset fine necessitate, vel utilitate, seu iocose, as .dist. cap.Vnum, notigios. in c.Archidiaconum, dist.8s. Quinto modo dicitur periurium transse gresso iuramenti, & ilhid quandoque nullum peccatum est, ut in illicitis, 2 2. q. .cap.in malis: peccatum enim est in iurando, sed non in contraueniendo, quin etiam nullo modo tale linamentuest seruandum,12.q. . c. I. 2.& 3. Si Vero sit transgresso iuramenti liciti , est
mortale peccatum, s. l. I. Gquicunque. 22. l. I . 'animaduertendum. Sed considerandum est, Q, non omne periuriudicitur proprie periurium: nam quod
1 dam 'dicitur periurium simpliciter, δίquodda secundum quid, vel iecundum Canoni stas, quoddam proprie, seti illiche, de quoddam improprie, es large . Periuriu simpliciter est illud, cui deest
primus comes, nempe veritas, uersa
tur enim ptaecipuo, potissim , fini iuramenti,qui est veritatis cofirmatio, Mattestatio, cap. etsi Christus, de iureiur. Huiusmodi est salsa iuratio scienter sa-ecta, dc assertorium periurium,quod fit contra mentem,scilicci, 'uoties quisiunat id, quod credit esse falsumi, ut est illud de quo mentionem fecimus in tertia specie petiuiij. Reliqua vero illicita iuramenta, tametsi suo gradu dicantur periuria,
227쪽
Ieriuria, sortiuntur tamen hoc nomen ecundum quid, quoniam in illis saluatur veritas,quae finis est iuramenti in intentione iurantis, ut in prima, & qua in specie diximus,& in sexta. Quod ideaccidere notest in iuramentis promissi 3 rijs. Ex nis i situri habes fidissimam regulam ad discernendum,qu nam tur menta obligent sub peccato mortali, &quae iam: nam assertoria, confirmat
ria, & testificatoria,quae pro suo fine habent veritatem , semeer obligant sub smortali reatu. Hinc diximus in i .lib.c. I . quod omne periurium assertorium, quod est de reptaesenti,vel praeterit Obligat ad mortale. Omne inquam in acunque materia etiam leuissima, &quocunque fine, etiam sanctissimo. Ii ramentorum vero, quae sunt obligat ria,quaeque resultant ex iuramento promissionis , grauitas ex natura obiecti pensanda venit, unde si in re leui conliseret, peccatum venialeesset. Igitur periurium prout est promissorium, noctii semper mortale, sed prout est assertoriuin, ex sui natura erit peccatu mo tale. His etiam accedit iuramentum il-
lud, quod sue veraciter, si uel mendacita fit per salsos Deos, quod quidem iuramentum est species blasphemiae, de
& est idolatria: cuia qui per fallos Deos iurat, insigne blasphemiae genus Deo impingit: sime qui honorem uni Deo debitum, alijs, qui non sunt eo digni, impartitur, eos actione illa iurandi ita colit, ac si illis aut simplicarer, aut thurificaret. Hinc Chrylost. Idolatriam ii quit facit omnis, cyti per aliud Deo tu
rat . Idolatria vero maris scelestum sacrilegitura eli, quam periurium. Etiam 1 te et moueat illud Augus Lind. cap.m uet, quod minus malum cst veraciter iurare per fallos Deos, quam mendaciter per verum Deum: quia illud intellia tur quatenus ad ratione pertinet iurij, cuius quidem iubit uitia est sal
sum iurare: nam minus malum est v
raciter iurare per salsoa Dcos,quam me
daciter iurare per Deum verum. Et ad idem addit id, quod subdit, quod quanto id, perquod iuratur sanctius est, in lis est poenale periurium. Ita Sotus,
b. 8. de iustit. & iure, quaestio. 2. art. 3. Non autem quantum ad id, per quod iuratur. Rursum iurare per creaturas
more gentili, qu amuis qui iurat Christianus sit, ut per Sole, & Mercurium,
peccatum est mortale, cap. leticum,22. q. r. Et haec circa primui Verum circa
qualitatem peccati notandum est, tperiurium est malum, non tantum in se, sed etiam secundum se, ita nullo modo potest fieri bonum. Cuius ratio est duplex. Vna,quia plerumque peri rium claudit in se mendacium,quod est
Secunda autem ratio est generalis,quia omnis periurans summae veritati con meliam facit, dum eam ad eius confirmationem inducit, ad quod non deb-ret assumi,& ideo quia deordinat hominem, non tantum ad proximum,sed etiam ad Deum: inde est, quoci semper est malum. Immo non solum est in lum, sed est i maius malum, quam h micidium: cum periurium sit contra rationis ordinem directe, & immediate respicientem Deum. Et homicidium est contra rationis ordinem directe, Mimmediatei, respicientem proximium. Item periurium cst praeuaricatio praecepti prioris tabulae, qua eius detrahitur de honori Sc reuerentiae. Homicidium vero est contra praeceptum secundae t bulae. Quod si quis obijciat hac rati ne posse concludi grauius esse in domunica facere opus servile, quam homic dium , eo quod mandatum de scruat dis sestis attinet ad priorem tabulam: nam respondeo, quod festoruin praescriptio, quae ab ecclesia seruantur, non in de iure diuino, sed duntaxat humano et de ideo violatio festi non est ita graue peccatum, quam homicidium, vel su tum. Qui vero id, quod de iure diuino de celebrandis scitis cautum est, trans grederetur, grauius, quam homicida
228쪽
peccaret, puta, qui nullum in tota uita obseruaret tempus,quod dicaretcultui diuino. Haec Sotus, quae quidem opinio videtur probari per tex.in cap. ille, 22H. s.ubi reddit rationem: quare periviam vincit homicidam: quia homicida corpus occidit, ille immo Vcrum
si ossa ibi, in verba, vincit, dicit, non intelligo, quod plus peccet periurus, quain homicida: quia immo hic plus
peccat, quia per periurium creatorem tantum offendimus, & nos tantummodo maculamus, sed per homicidiu Dei
iussa superbu contemnimus, proximmo impia crudelitate no mus, vi nos ipsos crudeliori gladio trucidamus. itat .inc. I dist. 23. Rursum quo ad essectum irregularitatis, maius censetur homiculium, & magis horrendum,ut inquit Panori nu .s. c. sin. de tempor Ord.
It , quo ad effectum dispentationis: nam potest Episcopus dispensare cessanre in iamia, Io. d.inda .fin Sed periurium dicitur vincere homicidium:quia maius damnum facit: Enimuero, maia ius damnum est in amissione unius animae, quam mille corporum, χἡ .3. cisis hahes. Vincit etiam adulterium, i quia tanto peccatum est grauius, quanto corrumpit ordinem digniorem,sisque coarumpit ipsum,su ut ordo minus dignus corrumpitur per aliud reccatum. CCr- tum est autem, quod ille ordo est diasnior, sui duoet esse hominis ad Deum immediate, &directe, quam ille, qui debet clo ad proximum, & ad Deum
proximo med iate. Pi inius autem ordo corrumpitur per periurium. Secundus per adulterium: ncc ordo secundus corrumpitur periectius per adulterium, quam primus per periurium. Adulterium enim non est propinquius maximae iniuriae, quae possit cise contra Deis. Immo citriterio: Iturium cni in pro pinquius est blaspnuini mirae est contra Deum ex eius odio, qaam adulterium homicidio. Ita Ricla. y ili. 39.q. arr. I. 9 Sic etiam idem dicimus in voto, nam
stangens sui Plex votum, peior c dul
rero, tametror, χτ.q. i. Quod intellige non quo ad ecclesiam, quantum ad vcniam , vel poenam: cum frangens simplex votum, triennii poena puniatur, ut
27. diis cap. si vir, bc adulter septenni j :& hoc ideo, quia fractor voti minus standamat Ecclesiam, quam frangens simplex votum, sed quo ad culpam: cusit maius peccatum, quia in Deum spe ciali us committitur, arg. I7. q.ψ. c. sicut a. luia frangens simplex votum, spirituale coniugium violat, adulter carnale : iste offendit Deum, ille homines, δίtanto maius peccatum c5mittitur,qu,to maior est ille, cui infertur iniuria, C. mouet, 2 2. q. r. vel dicitur maius peccatum,quia stransens votum a maiori praemi cadit, glossa in daap.mouet. Sed ut ad iuramentum deueniamus, de ut sciamus quam graue sit peccauim pertu
Iorium, illud sciendum est, i quod alia
mendacia simpliciter prohibitur, atriurium in magna emphasi. Leui. l9.onperiurabis in nomine meo. Nec pollues nomen Dei tui. Ego Dominus. Et Exod. ΣΟ. Non satis Deus duxit nos admorritos facere ne nomen eius in vanum assumeremus, ita subdit . Neque, enim habebit insontem Deus eii, qui assumpserit nomen Dci in vanu. de C. de iureiuran. lusiurandi inquit Religio violata, satis Deum ultore habet.Ouapropter,cui Respublica non perinde, homicid ia, penuria ulciscatur, no ideo existimandum est no esse grauioris cul
ltinus, grauissimam esse poenam periuri , & apud Deum, & apud Ecclesiam.
Et idem in c.in novo, 226.1.dicit in nono testamento dictuna est, ne omnino
iuremus: luod quidem mihi ideo dictu
vidctur, non quia verum iurare peccatum est, sed quia peierare immane peccatum est, a quo longe nos esse voluit, qui omnino ne iuremus admonuit.
ii Quare t & periuri inlames iure ha
ζxxx ,de rei cap. testimonium. ubi orim qui dicit divia iura debere in .
229쪽
Decis Aurearum. Par. II. Lib. II.
telligi de infamia canonica, glo. ind. C. qui cimque.facit girum cap.illi,qui, cad. quaestio. verum quia virum periuri sint infames, multi multa, & diuersa dixeruntii leo tu dic secundum Panorm in cl. c. testimonium, quod aut loquimur dei amem assertorio, quod est de praeterito, vel praesenti: aut promissocio, quod est de suturo. Si de primo, peti rus non est infamis,nec secundum iura ciuilia, nec Canonica. Exemplum de eo, qui falsum testimonium dixit, nisi sui siet condemiratus, ct declaratus ut falliis testis, isde iure fi sci,i .eius,qui dolatorem, in princ. ibi, oportet constare
riuS.de haeret. m. in secundum in s. I. quia tunc efficeretur infamis non tam ratione iuramenti, quam salsitatis, quo casu etiam emendatus non admitteretur in testem: quia ex quo semel d
liquit in illo ossicio, semper suspensus est in illo, ut in t .si aliquid, C. de lusce.& arylib. Io.cit tex. in terminis,in cap. quicunque sciens, 5.q. I. nisi uerteretur iuramentum in eius praeiudicium. F ciunt clicta per Panorm. in c.intelleximus, nil. I . de iudici si vero iurauit desuriiro, verbi gratia, dare aliquid i ii suturum, & non seruauit,& tunc si iuratsbi, vel Deo, non ciscitur infamis, si cus si iurauit ei, cum quo contraxit: quia hoc casu plus deliquit, offendens Deum, dc proximum, arg.t .in cap. I. dist. I 3. & ita in effectu voluit glossa,&Bar. lteum, in l. Lucius, is de his,quia a notainsam. verum si ellemus in iuramem temerario, tunc tale iuramentum, quod dicitur illicitum, cis. Q.q. . non repellit a testimonio, sicut nec adimitate, c.sicut nostris, de iuresuta glos. inca. A rchidiaconum, dist.8s. sed in foro poena tentiali imponitur poenitentia tantum unius anni, 22.q. - qui sacramento. Sed si iuramentum temerarium fi rei in coniurationibus,vel conspirati
nibus illicitis, si clerici, vel monachi comiserint,sunt legradandi: s laici excp-. municandi, & fiunt infames, II .q.I.; conspirauonum, & c. comuratio m. Nec admittutur hi tales in testimonii cap. per tuas,extra, de simo. nisi asatur de generali statu Ecclesae, ubi quidem interrogantur,& si dicunt contra eum, in quem conspirauerunt, dummodo per alios legi time comprobetur, sententia valet. Sed & ad detegendam conspiratione admittuntiu & coguntur, ubi alij testes deficiunt, extra de testib. g.
cap.fi. ne tantum maleficium remaneat
impunitum. Vtrum autem periurus esericus priuetur beneficio, viae Abb.in c. Ex parte,nu. 2.de rcscrip. Et an periurus ratione certi benefici j priuetur omnibus beneficijs, vide cundem In cap. tuanos,el I. leuiresu. Postremo, circa periurium possent multa dubia oriri,& Primum. An necessitas excuset a peccato, siquis non satisfaciat rei pronusta alicui cum iuramento, vide quae diximus, lib.Σ. in nostris decis .in I . r. c. I 8. nu- me. . Secundum. Quid de illo, qui prouocat ad iurandum cum,quem scar, vel probabiliter credit, falsum iuratu rum,uel recipit ab eo iuramentum veritati contrarium, & scienter, vide sup. in
ubi sup. c. . Tertiit. Pone quod aliquis I 3 audiat aliquem iurare, t&ipse sessi Mocet. nunquid peccat Augus L mouet hanc quaestionem in cap. hoc videtur,22.q. s. & dicit hanc esse dissicilem, Msorte ob auctoritatem Leuit.quae dicit, tantina, uuae audierit vocem iurantislsum, tellisque suetit, quia aut vidit, aut conscius eli, nisi indicauerit, pori bit iniquitatem suam. Praeterea,non caret scrupulo societatis occultae, qui in
nisesto facinori desilit obviare,8 3 .dist.
c.error. iacientis, dist. 86. Econtrario videtur quod peccet manifestando, naqui crimen occultum pandi non err rem corrisit, sed prodit, i I .q. I .c.si pz cauerit. Tandem hanc quaestionem sic
soluit August in d.cap. hoc Videtur, in sciscit audienti, ut se soluat ab hoc peccati vinculo, si indicet talibus, qui magis possunt prodesse, quamo ueterium. Sive cum corrigendo, siue ad in
230쪽
nendo, siue Deum placando pro eo, ut sunt sacerdotes, vel honesti, atque di-r screti parcntes . Et i ad hanc denunciationem tenetur quilibet siccundum om nes, qui viderit aliquem vicinum praecipitio.i.in commit endo peccato, d .cap. noc videtur. Sed ad denunciandum crimen iam conantissum dicunt sere D chores omnes,quod Nnentur praelati ex praecepto: alij vero non tenentur, nisi cx consilio. Et intelligas Praelatos large tam Ecclesiasti os,quina saecularcs,ctra patrem familias circa suam familiam, 23 .q. . cap. tuo ista.& cad. luant. S .cap. I non pute .Quartum. Vnivcrsitas alicuius collegii, vel ciuitatis obligauit se iuramerito ad aliquid, mortui sunt iurantes,qu ritur, an successores sint pe iuri, si transgrediantur ' i es n. quod nomquia obligatio ex parte iurantis est personalis,unde non transit ad successores quo ad periculum periuri j, tenetur
tamen adimplerRa .extra,e .c.Vcriatatis: cum omnes obligationes ante se forum transeant ad succe res, extra, dς solutac. I . p. tua, de usu Item,quia
idem populus est hodie, qui fuit centu
annis retro. 7. quaestio. I. cap. denique. Quintum. Veniens contra promissione tutatam toties incurrit periurium, quoties venticontra. Vnde si una die sacit contra iuramentum, est periurus, si postea alio die iterum facit contrarium,est periurus in diuersas cie ita Archid. licit,u, tacit tem in c. led licet, de senten. α re iudicat legat. 6.o. I . mirare. G min.in d.caed licet. Et haec de iuramento dicta sussciant.
SUMMAR IVM. I Votum designat promisonem qua Deo sis cst desiderium.
2 motum diuersa sortitur vocabula, cst qua
titer inmota triae considerem ire.
3 Propositum, quod in solus ibus cogitationis Inat, an obliget apud Deum. Votum qualiter definiatur, Ocius ex ia
s Desinitionis perfectio constat ex genere, ct diserenIiu. 6 Promisso aci constituendum votum sola non seu cu, visisse deliberatio .
7 Deliberario voti quam necessaria, de hae mutia singularia . 8 Deliferationis plenitudo, qua necessaria ad votum, O quotuplex. 9 Votum in puerili atate e sum validumen. Io Vota mulierum in yartu, ct in infirmita
tibus, ac virorum, an valeant.
II Votum de re illicita non est obligatoria :cum talis promisso non fiat ingratiam Dei teque sit da indiferenti, nu. I P. rL Iepte in Muendo suu incautus, ct in red
Is Votu e non defendendi etiamsi ab alis
1ntersciatur in sit validum. I notum, ubi salus corporatis vel pirituatis amittitur, vel peccatum mortale in cura urinon e Iseruandtim. Et idem de pacto, iuramento conciuetudine, pracepto, lege, vel alio simiti vinculo. is a cis vindictam, O ego retribuam quo modo uti et ligatur. i 6 Verba Amsi iti ad Rom. Non et Ometipsos defendentes, exponuntur. I 8 Voti materia non est ρroprie opus praece
2 I Votum proprie M Deo, sed an feripum
sanctis, O pratatis, nu- seq.x3 Sex genera hominia sunt,qua vota emiserere non possunt. Episcopus sericussa culari n. 2 seruus,
nsin duobus casibiu. 28Vurere an quis possit per alium. 22 Hotorum multifaria oecies. 3o Monachin quale vorum emittat. i moti obligatio semelextincta per irriturio
a Vouens religionem, O ingrediens inte trone statim exeundi, an vo satis ciat. ue Nouitius egrediens monasterium intra