장음표시 사용
81쪽
Te. Id. v demonstrant autem Sc quae ex Mathematieis' magis physica sunt, ut Perspectiva, & Harmonica,& Astrologia: e contrario enim quodammodo se habent ad Geometriam .Geometria enim de Physica linea considerat, sed non quatenus est Physica .Perspectiva autem mathematicam quidem lineam, sed non quatenus mathematia .r ca, sed quatenus Physica est.
salialscilicet a scientia naturali uideantur J losophi naturales s de his J scricet punctis , supersi
mattes s terminos 3 definitiones s erit J J apud mathematicum s ph sica linea J I. linea, quae habet Hye in materia sensibili s sed non qua enur physica'ssed nou. considerat eam, quatenus est in materia
summa, dc diuisio in cap. 3. Cunt,quid consideret scientiae naturalis , οβendit Arist. ait id esse materiam, or formam sic freneque sine materia 4 ac probat duabus rationi , quarum prima est D eum autem natura J secundas ut si de simitate J deinde duas mouet dubitationerni s de hue duplici er dubitabit quia I prima est s de utro in ρι sici J secunda utrum igitur eiusdem Soluit postea eas,ac praecipuὸ secundam , ct priman ad mentem Antiquorum sic Ad Antiquos. n. a 'ν eienti J deinde tribus rationibus ostendit scientians.
82쪽
naturalem considerare oportere materiam, , H mam prima esis si auteni πη imitatur naturan Isecunda O Insuher eiusdem est J tertia D amyliu ς ρο- im, V ad aliq-HJ sed quantum fe extendat consideratis scientia naturalis, narrat ibi r suo usa eergo Physicum. J
Caput rertium ρηοLans Natura e m noti tau i . siderare formam sine materia.
Cum autem natura duplex sit, & sor En 8c Te. tr. materia ; ut si de simitate quid sit consideremus, si e contemplandum est . quare neque sine materia , neque secundum materiat
quae huiusmodi sunt: Etenim iam & de hoe duplieiter dubitabit quis, cum diis natur e sint, de utra est physici, an de eo, quod est ex utrisique .sed si de eo, quod est ea virisque,& de utraque. s.Vtrtim igitur e isdem, aut alterius vita Te. zz. que coin cereὶ Ad Antiquos enim aspieienti videbitur utique esse materiae : ad exigitan enim partem quandam Empedocles Demo critus formam, & quod quid erat esse, tetige- ' runt. si autem ars imita rur naturam: et iisdem autem est scientiae cogniscere formam, dc materiam usque ad ali quia: ut Medici sanitaten & choleram, &phlegma , in quibus est fani tant similiter autem & Aedifica totis formam domus, & materiam lateres scilicet, & l;gna: similiter autem,& in alijs : R Physicae utique Ierit cognoscere utrasque naturas . Mnsuper Te. 23. eiusdem est id cuius gratia, & sinem, & quaecunque sunt horamgtatia . natura autem sinis est , & id , cuius causa : quorum enim continuo motu existent. es aliquis sinis ipsius
83쪽
. motus,hic ultimum est, ocid, cuius causa . quo-cuea & Poeta derisori. adductus est, ut diceret . Habet finem , cuius quidem causi tactus est: vult enim non omne ultimum e e finem, M. 24. sed optimum '. Quoniam & faciunt artes an ateriam, aliae quidem simpliciter , aliae vero operi accommodant. & utimur,tanquam pro ternos,omnibus, quae sunt: sumus enim quo- ammodo & nos finisi dupliciter enim ess id, cuius causa.dictum est autem in iis, quae de Phi, G. . v Duae igitur sunt artes, quae dominantur ipsi materiae, & quae sunt cognoscentes, ea, quae utitur, & Factiva, quae Archite- , ctonica est. 'uapropter & quae 'titur, Architectonica quodammodo est. differt autem , quatenus haec quidem , quae formam cognoicit,
Architectonica est, alia autem ut enearix materiae: gubernatot enim,qualis sit sorma aliqua . . temonis, cognoscit, dc praecipit: alius autem
quo ligno, re quibus ex motibus est. In ijs igia' tur, quae sunt secundum artem, nos facimus materiam propter opus, sed in physicis est. m. 26. s Amplius, eorum , quae ad aliquid materia est: ad aliam enim formam alia materia. Quousque ergo Physicum oportet cognoscere forma, ipsum, quid est ὶ An quemadmodum Medicum neruum, aut Fabrum qs, iisque ad aliquid ralicuius enim gratia unumquodque, di circa ea quae sunt separabilia quidem forma,in materia autem et homo enim hominem generat, de sol. quomodo autem se habeat haec separabilis, αquid sit, Philosophiae primae est ossicium deter-
84쪽
s Ad aliquid .d .i. ad aliquem te Munm um-qMsdque J .f. neritum medicus, fabre res conside-νat s Q circa ea J f nathralis habet crensiderare t tu materia autem J .i.habent esse in materia. summa diuisio in cap. I. e sideret philo ' us natκralis, docuit , nare quibk i ex cui sir demonstret,narrat Arist. prius
propιnit s considerandum est J probat sic proposi-ιum s Cum .n. sciendi gratia J deinde propin km ibi scribit L Vno igitur modo ea a J Ur qua, quot sint
causa extorii. praterea tres causarum proprieta
te , siue cohsequentia recitat. primum ein s iaccidit Mutem cum muri ipliciter J secundum s sunt autem quadam itertium s Amplius autem eadem causa dconcludit praterea quatuor esse catinarum Decies iι is omnes autem nunc dicI a causae J ac iticem causi- νμμ modos , qui plures sunt, ad quato or reduci ibis λ16 i aus em causarum J primus es cir ipsorμm, P simu m Perieram suntorior, ac ps seri .r Jse E cundo
85쪽
eundus Amplius autem ut accidens J tertἰus Praeter omneJ autem J quartus f Amplius autem comne xae J Quo autem modo inter se disserunt,palam sie facit sDisserunt autem J natura tria hane distinctionem consequentia numerat . primum est a existentes quidem J secundum s eportet autem femper J tertium s Amplius alia quidem genera.d caput Primum,in quo,quot , quave sint causa δε-
Derminatis autem his, considerandum est de causis," numero sunt. Cum enim sciendi gratia hoc megocium sit: scire autem non P Iius Ohinamur unumquodq; , quam utique coeperimus proh rex quid circa unumquodque; hoc aute est accipere prima causania. manifestu, quod di nobis hoc facie dum est di de generatione, dc corruptione , &de omni physica mutatione : ut scientes ipsoru principia, reducere ad ipsa tentemus quaesitoruTe dis . UnumquQdQue. f Vno igitur modo causa dici' tur, ex quo ni aliquid, cum insit:vt aes statuae, &argentum phialae,& horum genera.Alio autem modo forma,& exemplum .haec autem est ratio ipsius, quod quid erat esse,& huius genera et ut ipsius diapason duo ad unum,& cmnino numes Te. 29. rus,& partes, quae in ratione. Amplius unde principium mutationis, aut quietis: vi cbnsultor causae,& pater fili j,& omnino faciens facti, ec mutans mutati. Praeterea, ut sinis. hic autem est id, cuius graiia,ut ambuladi sanitas. Propter quid enim ambulatὶ dicimus, ut sanus sit:&,ita locuti, o2diamur assignasse causam, dc quae cui quea
86쪽
que a m mouente alio, intermedia, sunt finis rivi sanitatis macies,aut purgatio, aut medicam ε ista , aut organa et Omnia nanque haec finis gratia sunt: disserunt tamen abinuicem,quia alia quidem sunt opera, alia vero organa'. 'Causae igi Te. 3o. tur fere tot modis dicuntur. Accidit autem, cumultipli citer dicantur causae ue & multas eiusde . . causas est e, non secundiam accidens: visatuae, ec ars statuaria, & as, non secundum alterum
quid, sed quatenus est statua : sed non eodem modo: sed hoc quidem ut materia, illud autem
ut unde est motus. Sunt autem quaedam & ad inuicem causae: ut laborare causa est bonae habitudinis, dc haec laborandi: sed non eodem modo: sed hoc quidem ut sinis,illud autem ut principium motus Amplim autem eadem causa cotrariorum est: quod enim praesens causa huius est, hoc& absens facimus aliquando causa contraris: ut absentiam gubernatoris nauis subuersionis, cuius erat praesentia causa salutis . S'Omnes auetem nunc dictae causae in quatuor Te, 31. cadunt modos manifestissimos. Elementa enim
syllabatum; tir materia factibilium, & ignis, de
huiusmodi corporiim;& partes totius, di suppositiones conclusionis, ut id, ex quo causae sunt. Harum autem aliae quidem sunt ut subiectum, ut partes taliae autem, ut quod quid erat es e, de totum;& compositio,& species. Semen autem, ει medicus,& consultor, & omnino ipsum faciens omnia sunt, unde principium mutationis, aut status,aut motus .Aliae autem ut sinis,& bonum aliorum: id enim cuius gratia, optimum, de finis aliorum vult esse . diti erat autem nihil idem dicere bonum, vel apearenS bonum .s Cauta igitur tales, dc tot sunt specie. Modi au Te. 32.
87쪽
tem causarum numero quidem sunt mini, in capita uero contracti,& hi pauciores: dicuntur enim caulae multipliciter . Sc ipsarum,quae siFilium specieiu sunt,prior, ac posterior alia alia,
ut ianitatis medicus,& artifex, di ipso Qiapason duplum, dc numerus, & semper quae continent Te t . ad ungulares. s Amplius autem, ut accidens, dc horum genera: ut uatuae aIiter Polycletus, realiter statuarius: quoniam accidit Otuario Po- lycletum este, dc continentes csiam accidens: ut si homo caula sit statuae,aut omnino altim 1unt accidetium alia alijs remotiora, di prohinquiora: ut si albus,dc musicus caula dicatur Ra-Τe. 36. tuae. Praeter omnes autem , di Proprie dictas,oc secundum accidenns, aliae quidem Vt rotςntes dicuntur , alia vero ut oyeiantes: veluti e ificandae domus aedificator, aut adificans aedi Te. 3 s. cator. iverinde aut di eius ta in i js, qu 'ircau
sae sunt lysae causae, atqὸ in ijs, q dicta sunt: ut
huius statuae,aut statuae, aut et oino imaginis:&aris huius, aut ae iis, aut Omnino materiae: dc in
Te 16 acciden ib. similiter. l Amylius aut connexi dc ' ha, ec ills dicuntur: ut non tolycletus,neq3 statuarius, sed Polycletus statuatius.Attamen omnes hae sunt multitudine quidem Sex: dictae autem duyliciter: aut enim ut singulate, aut ut gunus, aut ut quod secundum accidens, aut ut accidentis genus,aut ut connexae hae, aut ux simpliciter dictae: omnes autem, aut actu existi M- tes, aut secundum Potentiam. Dinerunt auretantum,quhd actu quidem existentes, di singulares, di ea,quOIum sunt cautae, simul sunt, .d , non sunt: ut hic medetis cum hoc,qui fanatui;
88쪽
rumpitur enim, nsimul domus, & aedifica- tbr. soportet autem sempet causam uniuscu- Ο.susque iummam quaerere, o & in aliis, ut ii mo qdificat; iuohiam aedificator est e sdificator autem est secundum aedificandi artem .haec igitur prior causa est:& sic in omnibus. Amplius. aliae quidem genera sunt generum, aliae autem singularia singularium : ut statuarius quide statuae, hic autem huiusce . Et potentia quidem Possibiarum, actu autem existentes ad actum
summa, &diuisio in cap.2. A cassae aliae perse existunt,alta re accidenς. - . per accidens sunt,atia casu fortuna, alia non. de causis per accidens, quae sunt casus, . fortuna hoc loco dicere proponit his uerbis . os. s igitur λαοZo ratio autem estis Dicitur aufem , is fiortuna ideinde propositum explicat ex aliorum sententia, ex propria. Ali sic de casu, fortuna,sed uarie fenserunt. O cuidam enim J m est prima opinioJecunda autem egi ffunt autem qMidam J tertia. Sunt autem quidam , gruibus fortuna uidetur Nunc 'r
priam troponi se trolaturum ententiam ibi . uua tre considerandum est , quid sit J deinde quid sit fortuna inuestigat, quo modo ipsa, ct casus differant, aperit, ae primum fortunam inuestigat sic prinx 3 mum
89쪽
inum ieitur e m videamurJ deinde definἰHonem fradit ibi. Manifestum itaque , quod fortuna 3 eand rationem dat eorum,quae de fortuna dicuntur ac strimum de antiquorum opinione ibi . Etest ut nihild deinde vulgi sic. t Et dicere esse aliquid J Mouet praeterea dubitationem de fortuna, et ea a per accidens ibi. f Attamen etiam in quibusdam J hossea diuidit fortunam sie s fortuna autem bona. J Quibus autem conueniam casus, o fortuita his statam facit .s Sunt igitur amἷο 3 quibus in genere differant, his C Dis runt autemJ ab his uerbir quatuor educit conclusiο-ner. Prima . sicirca,c necessse eR J secunda L ob idque neque inanimatum J tretia sNeque prospera fortuna J quartat. Pati autem a fortuna J VJ bus autem in specie disserant, sie recitat. Maximὸ autem separatum. J.Ad quod autem causarum penus reducatur casur,et fortuna docet ibi f.At de missis causarum . J Non stlures ver. quam Hctar e fas esse sic ostendit. V d autem sint causae J deinde de omnibus demon strare pb ficum scribit ibi cura autem cause et tuor sint.J Caput secundum, n quo de Casu,
vot igitur causae, & quomodo causae sunt,
nobis determinata sum cienter. Di citur autem,& Fortuna,&Casus de numero caularu esse: dc imilia & esse, δc fieri propter fortunam, & casum . Quo igitur modo in his causis est fortuna,& casus, aut dirier sum, d omnino quid fortuna, & casus, considera dum . est.ς Quidam e uim & si sint, an non , dubitant: nihil enim fieri a fortuna dicunt; sed omnium esse aliquam causam determinatam , quaecunque dicimus a casu fieri,aut a fortuna .ut venio
90쪽
M a sortiina in forum,& reperiendi quem vi
labat quidem, no autem putabat, caula est uelle, cum venerit, emere. similiter autem &in alijs, quae a fortuna dicular, semper aliquam e Gis accipere causam, se a non fortunam. Quo- Te ianiam,si aliquid esset fortuna; in conueniens utique perquam vere videbitur, & dubitabit uti- que aliquis propter quid nullus Antiquorum sapientum causas de generatione, & corruptione dicens, de fortuna quicquam determinauit. sed ut videtur nihil opinabantur illi esse a fortuna. Sed de hoc mirabile .m alta enim de flut, Te. et& sunt a fortuna,& casu,quae non ignorantes, quod licet referre at aliquam causam unumquodqae eorum,quae fiunt, ut Antiquus sermo dixi t, destruens sortunam horu tamen alia quidem esse dicunt omnes a fortuna, alia vero nona fortuna. Quocirca & quodammodo crat sa-Te, 3.cienda ipsis mentio. At vero neque illorum qui dem aliquid opinabantur esse fortuna, ut amicitiam, aut litem , aut ignem, aut intellectum, aut aliquid aliud talium. In conueniens est igitur, siue non putauerunt esse, siue putantes reliquerunt, praerertim aliquando utentes: ut Empedocles non semper aere segregari superius dicit, sed ut accidit.dicit enim in mundi fabrica, sic forte cucurrit. dc partes animalium a fortuna fieri plurimas atqv sunt autem quidam,qui & coeli huius,& mu- Te- danorum omnium caulam esse ponut Casum et E casu enim fieri dicunt reuollitionem, di in 'tum, qui discrevit, & constituit in hunc ordine uniuersum. η Et valde hoc ipsum admiratione dignam est, i dicant ipsa quidem animalia, ac Te. 6splantas a sociana nec esse, nec fieri, sed aut na- Σ turam,