장음표시 사용
31쪽
18 Mgni TATIO existimandi aliquem Deum esse deceptorem , nec quidem ad huc satis sciam utrum sit aIi quis DeuS, valde tenui S, SI, ut ita lota quar, Metaphvsica dubitandi ratio est, qUae tantum e X ea opi nione dependet. Vt autem etiam ilia tollatUr, GUam primum occurret occasio examinare debeo an sit Deus, ta si sit, an possit esse deceptori hac enim re ignorata, non videor de ulla alia plane certus esse unquam posse. Nunc autem ordo Videtur exigere, Ut prius Omnes meas cogitationes in certa genera distribu am,& in quibus iam ex illis veritas aut falsitas proprie consistat, inquiram. Quaedam ex his tanquam rerum imagisses sunt, quibus solis proprie convenit ideae nomen, ut cum hominem, vel Chimaeram, vel Coelum, vel Angelum, vel Deum cogito; alior vero alias quasdam praeterea formas habent, Ut cum Volo, cum timeo, cum assirmo, cum nego, semper quidem aliquam rem ut
subjectum meae cogitationis apprehendo , sed aliquid etiam amplius quam istius rei similitudinem cogitatione complector; de ex his aliae voluntates, sive affectus, aliae autem judicia appellantur. Iam quod ad ideas attinet, si solo in se spectentur, nec ad aliud quid illas referam, falsis proprie esse non possunt,
nam sive capram, sive chimaeram imaginer, non minUS verum est me unam imaginari quam alteram. Nulla etiam in ipsa voluntate, vel affectibus falsitas est timenda, nam quam Vis prava, quamvis etiam ea quae nias quam tune possim Optare , non ramen ideo non verum est illa me optare, ac proinde sola supe
sunt judicia in quibus mihi cavendum est ne fallars praecipuus
autem error & frequentissimus, qui possit in illis reperiri, con- sistit in eo quod ideas, quae in me sunt, udietem rebus quibusdam extra me positis similes esset, sive conformes: nam profecto si tantum ideas ipsas ut cogitationis meae quosdam modoso considerarem, nec ad quidquam aliud referrem,vix mihi ullam errandi materiam dare possent. Ex his autem ideis aliae innatae, aliae adventitiae, aliae a meipso factae mihi videntur: nam quod
intelligam quid sit res, quid sit veritas, quid sit cogitatio, haec
non aliunde habere videor quam ab ipsam et mea natura quod autem nunc strepitum audiam,solem videam, ignem sentiam a rebus quibusdam extra me postis procedere hactenus judica-
32쪽
iudicavi,ac denique Sirenes, Hyppo gryphe gui
ipso finguntur : vel forte etiam omnes Cue adveputare,vel Omnes innatas, vel omnes a nos
est quaerendum quas tanquam a rebus exrra mde sumtas considero , quaenam me moveat ratio et mas i bus similes esse existimem . nempe ita videor doctus a I ac , & DCederea experior illas non a mea voluntate nec Pro
me ipso Pendere , saepe enim vel invito obversantur,ur Jam siVevelim , sive nolim, sentio calorem , & ideo puto senium illum,ssive ideam caloris a re a me diversa, nempe ab ignis, cui allice O, calore mihi advenire, nihilque magis obvium est, qu am Ur Judicem istam rem suam similitudinem potius, quam auud quia in me immittere ; Quae rariones an satis firmae sint, iam ulQCOO. Cum hic dico me ita doctum esse a natura, tantum spontaneo quodam impetu me ferri ad hoc credendum, NON lumine aliquo naturali mihi ostendi esse verum, quae duo multum discrepant nam quaecumque lumine naturali milii Oatenduntur, ut quod ex eo quod dubitem sequatur me esse, & HIn-liab nullo modo dubia esse possunt, quia nulla alia facultaS enepotest, cui aeque fidam ac lumini isti, quaeque illa non vera et te possit docere sed quantum ad impetus naturales,Jam i Spe Olim judicavi me ab illis in deteriorem partem fuisse impulsum Cum
de bono eligendo ageretur, nec video cur iisdem in ulla alta re magis fidam. Deinde quamvis ideae illa: a voluntate mea non pendent, ideo constat ipsas a rebus extra me positis necellario procedere, ut enim impetus illi , de quibus mox loqueba quamvis in me sint . a voluntate tamen mea diversi esse viden tur, ita forte etiam aliqua alia est in me facultas nondum mihi satis cognita istarum id earum effectrix, ut hactenus semper visum est illas, dum somnio,absque ulla rerum externarum ope in
me formari; Ac denique qamvis a rebus a me diversis procederent, non inde sequitur illas rebus istis similes esse debere; quinimo in multis saepe magnum discrimen videor deprehendis te: Sic, exempli causa, tuas diversas solis ideas apud me invenio, unam tanquam a sensibus haustam,& que maXime inter illas quas
33쪽
ventitias existimo est recenserula, per quam mihi valde parvus apparet; aliam vero ex rationibus Astronomiae desumptam, hoc est ex notionibus quibusdam mihi innatis elicitam vel quocun-Que alio modo a me tactam, per quam aliqUoties major quam terra exhibetur; utraq; profecto similis eidem soli extra me ex istenti esse non potest, dc ratio persuadet illam ei maxime esse dissimilem, quae quam proxime ab ipso videtur emanasse. inlae omnia satis demonstrant me non hactenus ex certo judicio, sed tantum ex Coeco aliquo impulsu credidisse res quasdam a me diversas existere, quae ideas sive imagines suas per organa sensuum, vel quolibet alio pacto mihi immittant. Sed alia quaedam
adhuc via mihi occurrit ad inquirendum , an res aliquae ex iis quarum ideae in me sunt, extra me existant. Nempe quare Cusi deae istae cogitandi quidam modi tantum sunt, non agnosco Ullam inter ipsas in V qualitatem,& omneS a me eodem modo Procedere videntur: sed qua tenta S una unam rem,alia aliam reprie sera tat, pate leasdem esse ab invicem valde diverias nam pro Culdubio illae que substantias mihi exhibent, majus aliquid sunt, at
que, utita loquar, plus realitatis objectivae in te Continent, quam illae quae tantum modos, sive accidentia repraesentant; dc rursus illa per quam fummum aliquem Doum aeternum, infinitum,
psum sunt crearorem intelligo,plus profecto realitatis objectivqin se habet. quam illae per quas finiis substantiae exhibentur. Iam vero lumine naturali manifestum est tantumdem ad minimum oste debere in causa officiente do totali, quantum in ejusdem ' ausae effectu, nam qu O undenam posset assumere realitatem suam effectus nisi a ca Usa Sc quomodo illam ei causa dare posset, nisi etiam haberet 8 Hinc autem sequitur nec posse aliquid c a nihilo fieri, nec etiam id quod magis perfectum est, hoc est, quod plus realitatis in se continet, ab eo quod minus: atque hoc non modo perspicue verum est de iis effectibus quorum realitas est actualis sive formalis; sed etiam de ideis in quibus consideratur tantum realitas Objectiva; hoc est non modo non pote sit, exempli causa, aliquis lapis qUiprbus non fuit, nunc incipere es
se, nisi producatur ab aliqua re in qua totum illud sit vel formaliter,
34쪽
liter, vel eminenter quod ponitur in lapide; nec poteri Caior msubjectum quod prius non calebat induci, nisi a re quae iit ordinis saltem aeque perfecti atque est caloris: sed praeferea et amnon potest in me ei seideta calor, de sic de caeteris; vel lapii , nisi in me posita sit ab aliqua causa in qua tantundem ad mInimum sit realitatis quantum esse in calore, vel lapiae Concipio: nam Quamvis ista causa nihil de sua realitate actuali, sive formali in meam ideam transfundat, non ideo putara dum est illam minus realem esse debere, sed talem esse naturam Ipsius ideae, ut nullam aliam ex se realitatem formalem CXigat, pra ter illam quam mutuatur a cogitatione mea cujuS est modus ;quod autem haec idea realitatem objectivam hanc vel illam Conrinear potius quam aliam, hoc profecto habere debet ab aliqua causa in qua tantumdem fit ad minimum realitatis formalis, quantum ipsa continet objectivae si enim ponamus aliquid in idea reperiri quod non fuerit in ejus causa, hoc igitur habet a nihilo; atqui quantumvis imperfectus se iste essendi modus quo res est: objective in intellectu per ideam, Non tamen profecto plane nihil est , nec proinde a nihilo esse pote sit. Nec etiam ciebeo suspicari cum realitas, quam considero in meis id eis, sit tantum objectiva, non opus esse ureadem real Itas sit formaliter in causis istarum id earum, sed sufficere se sit in iis etiam obsective; nam quemadmodum iste modus essendi Objectivus competit id eis ex ipsarum natura, ita modus essendi formalis competit Idearum causis, saltem primis de praecipuis, ex earum natura: & quam Vis fortet una id ea ex alia nasci possit, non tamen hic datur progressus in infinitum, sed tandem ad aliquam primam debet deveniri, cujus causa s1t instar archetypi in quo omnis realitas formaliter contineatur quae ctit in id ea tantum objective: adeo ut lumine naturali mihi sit perspicuum ideas in me esse vel uti quasdam imagines, Que possunt quidem facile deficere a perfectione rerum a quibus sunt desumpte, non aurem quicquam majus aut persectius continere. Atque haec omnia quo diutius Sc curiosius examino,tantis clarius & distinctius vera esse cognosco: sed
quid tandem ex his concludam e nempe si realitas objectiva C a alicuj ES
35쪽
alicujus ex meis ideis sit tanta ut certus sim eandem nec formali ter, nec eminenter in me esse, nec proinde me ipsum ejus ide* causam esse posse, hinc necessario sequi non me solum esse in mundo, sed aliquam aliam rem quae istius ideae est causa, etiam existere: si vero nulla taliS in me idea reperiatur, nullum plane habebo argumentum quod me de alicujus rei a me diversiae existentia certum reddat, Omnia enim diligentissime circumspexi, & nullum aliud potui hacilenuS reperire. Ex his autem meis ideis praeter illam quae
me ipsum mihi exhibet, de qua hic nulla difficultas esse potest,alia
est quae Deum, alta quae res corporeas, & inanimes, aliae quae Angelos , aliae quae animalia, ac denique alta quae alios homines mei similes repraesentant. Et quantum ad ideas quae alios homines, vel animalia,vel Angelos exhibent, tacite intelligo illas ex iis quas habeo mei ipsius , & rerum corporalium , & Dei posse componi, qUamvis nulli praeter me homines, nec animalia, nec Angeli inmundo essent . QVantum autem ad ideas rerum corporalium,nihil in illis occurrit quod sit tantum ut non videatur a meipso potuisse proficisci nam si penitius inspiciam, & singulas examinem eo modo quo heri examinavi ideam cere: animadverto perpauca tantum esse, quae in illis clare & distincte percipio, nempe magnitudinem sive extensionem in longum, latum , & profundum; figuram quae
ex terminatione istius extensionis exsurgit: situm quem diversa fi-vurata inter se obtinent.& motum , sive mutationem istius situs quibus addi possimi substantia, ratio, & numerus: caetera autem ut lumen,& colores,soni,odoreS,sapores,calor,& friguS aliaeq;t ctiles qualitatcs, nonnisi valde confuse & obscure a me cogitantur, adeo ut etiam ignorem an sint verae, vel sal , hoc est an idear quas de illis habeo sint rerum quarundam ideae, an non rorum; quamvis enim falsitatem proprie dictam sive formalem non nisi in iudiciis posse reperriri paulo ante notaverim,est tamen profecto quaedam alia falsitas materialis in id ei S, cum non rem tam amrom repraesentant: ita, exempli causia, ideae quas habeo caloris &frigoris tam parum clarae & distinctae fiunt , ut ab iis discere non possim an frigus sit tantum privatio caloris, vel calor privatio frigori S, vel utrumque sit realis qualitas, vel neutrum& quia nullis idee nisi tanquam rerum esse possunt, siquidem verum sit frigus nihil
36쪽
nihil aliud esse quam privationem caloris , id ea quae mihi illud
tanquam reale quid Sc positivum repraesentat non immerIto
falsa dicetur, dc sic de caeteris. Quibus profecto non est necesse
ut aliquem authorem a me diversum assignem , nam si quidem sint fallae . hoc est nullas res repraesentent, lumnine naturali notum mihi est illas a nihilo procedere, hoc est, non aliam ob causam in me est e, quam quia deest ali Quid naturae meae, nec est plane perfecta; si autem si ni verae, quia tamen tam parum realitatis mihi exhibent, ut ne quidem illud a non re possim distinguere, non video cur a me ipso esse non possint. Ex iis vero quae iri id eis rerum Corpotalium clara dc distincta sunt, quaedam ab id ea mei ipsius videor mutuari potuisse , nempe substantiam, durationUm , numerum, &si quae alia sint ejusmodi: nam cum cogito lapidem esse substantiam, sive esse rem quae per se a praest existere, itemque me esse substantiam, quam vis Concipiam
me esset rem cogitantem, & non extensam: lapidem vero es erem extensiam , & non cogi rantem, ac proinde maxima interutrum que conceptum sit diversitas,in ratione tamen substantiae Videntur convenire; itemque cum percipio me nunc esse,& prius etiam aliquamdiu fuisse recordor, Cumque variaS habeo cogitationes quarum numerum intelligo, acquiro ideas durationis & numeri , quas deinde ad quascunque alias reSpossum transferre. Caetera autem omnia ex quibuS rerUm Corporearum ideae conflantur, nempe extensio, figura, situs,&mOtus, in me quidem , cum nihil aliud sim quam res cogitans, formaliter non continentur ; sed quia sunt tantum modi quidam substantiae , ego autem substantia, videntur in me Contineri posse eminenter. Itaque sola restat idea Dei, in qua considerandum est an aliquid sit quod a me ipso non potuerit proficisci. Dei nomine intelligo substantiam quandam infinitam, in- dependentem, summe intelligentem, summe potentem , &aqua tum ego ipse , tum aliud omne, si quid aliud extat, quod- Cumque extat est creatum. Quae sane omnia talia sunt ut quo diligentiu S attendo, tanto minus a me solo profecta esse posse videantur. Ideoque ex antedictis Deum necessario existere est
concludendum: nam quamvis sabstantiae quidemidea in me
37쪽
sit ex hoc ipso quod sim substantia , non tamen idcirco esset idea si1bstantiae infinit , cum sim finitus, nisi ab aliqua substantia quae revera esset infinita procederet. Nec putare debeo me non percipere infinitum per veram ideam, sed tantum per ne tionem siniti,ut percipio quietem, & tenebras per negationem motus, &laciS; nam contra manifeste intelligo plus realitatis esse in substan
tia infinita, quam in finita, ac proinde priorem quodammodo in me esse perceptionem infiniti quam finiti, hoc est Deu qVam mei
ipsiuS qua enim ratione intelligerem me dubitare, me cuPere, hoc
est aliquid mihi deesse, & me non eue omnino perfectum, si nulla
ea entis perfectioris in me esset, ex cujus comparatione defectus meos agnoscerem Nec dici potest hanc forte ideam Dei materialiter falsam esse, ideoque a nihilo esse posse, ut paulo ante de ideis caloris,& frigoris,& similium animadverti; nam contra, cum maX-ime clara & distincta sit, &plus realitatis obsective quam ulla alia contineat, nulla est per se magis vera, nec in qua minor falsitatis susipicio reperiatur. Est inquam haec idea entis summe perfecti, &infiniti maxime vera: nam quamvis forte singi possit tale cras non existere, non tamen fingi potest ejus ideam nihil regie mihi exhibere. ut de idea frigoris ante dixi Est etiam maxime clara di distin. Ita, nam quidquies clare de distincte percipio, quod est reale & v rum, & quod perfectionem aliquam importat totum in en continetur : nec obstat quod non comprehendam infinitum, vel quod
alia innumera in Deo sint,quae nec comprehendere nec forte etiam attingere cogitatione ullo modo possum, est enim de ratione infiniti, ut a me quisum finitus non comprehendatur,& sufficit me
hoc ipsum intelligere, ac judicare illa omnia quae clare percipio &perfectionem aliquam importare scio,atque etiam forte alia innumera quae ignoro , vel formaliter vel eminenter in Deo Esse, ut idea quam de illo habeo, sit omnium quae in me sunt maxime V
ra' maxime clara & distincta. Sed for te majus aliquid seni quam ipse intelligam, omnesque illae perfectiones quas Deo tribuo potentia quodammodo in me sunt, etiamsi nondum sese exerant, neque ad actum reducantur:experior enim jam cognitionEm meam paulatim augeri; nec video quid obstet quo minuS ita magis magis augeatur in infinitum, nec etiam cur cognitionct sic aU- ista
38쪽
2 inon possim ejus ope reliquas omnes Dei perfectiones adipisci ncc denique cur potentia ad istas perfectiones, si iam in me est non sussiciat ad illorum ideam producendam. Imo nihil horum esse potest, nam primo ut verum sit cognitionem meam gradatin augeri & multa in me et e potentia quae actu nondum sunt, nahil tamen horum ad ideam Dei pertinet, in qua nempe nihil omnino est potentiale, nam qiae hoc ipsum gradatim augeri certissimum est inperfectionis argumentum. Praeterea etiamsi cognitio mea semper magis & magis augeatur . nihilominus intelligo nian quam illam idcirco fore actu infinitam, quia nunquam eo deVC-nietur,ut majoris adhuc incrementi non sit capax. Deum autem ita judico esse actu infinitum ut nihil ejus perfectione addi possit Ac denique percipio este objectivum idear nona solo esse potentiali,quod proprie loqUendo nihil est, seu tantummodo ab actuali sive formali posse produci. Neque profecto quicquam esit in his omnibus quod diligenter attendenti non sit lumine naturali manifestum: sed quia cum minus attendo , & rerum sensibilium ima-2ineS mentis aciem CXcaecant, non ita ficile recordor cur idea entis me perfectioris necessario ab ente alicuo procedat quod sit redera perfectius: Ulterius quaerere libet, an ego ipse habens illam ideam esse possem si tale ens nullum existeret. Nempe a quo essem et a me scilicet, vela parentibus, vel ab aliis quibuslibet Deo
minus perfectis , nihil enim ipso perfectius . nec etiam aeqUe perfectum cogitari, aut fingi potest. Atqui si a me essem, nec dubitarem , nec Optarem, nec omnino quicquam mihi deesset, Omnes
enim perfectiones quarum idea aliqua in me est, mihi dedi stem atque ita ipsc met Deus essem : ncc putare debeo illa forsan qua mihi defiunt dissicilius acquiri posse, quam illa quae jam in me sunt,
nam contra , manirestum est longe dissicilius fuisse me , hoc est rem,sive substantiam cogitantem, eg nihilo emergere, qUam multarum rerum qiaas ignoro cognitiones, quae tantum istius stubstan tiae acciden t a sunt, acquirere. Ac certe si majus illud a me habe
rem, non mihi illa saltem quae facilius haberi pollunt denegassem: se a neque etiam ulla alia ex iis, quae in idea Dei contineri percipio ; quia nempe nulla difficiliora factu mihi videnturi si quae aurem dissiciliora factu essest , certe etiam mihi difficiliora vide-D rentur,
39쪽
rent Pr, siquidem reliqua quae habeo , a me haberem, quoniam in illis potentiam meam terminari eXperirer: Neque Vim harum ra tionum effugio, si si apponam me forte semper fuisse ut nunc sum, tanquam si inde sequeretur nullum existentiae meae auit rem esse
quaerendum: qUoniam enim omne tempuS Uitae in partes innu
meras dividi potest quarum singulae a reliquis nullo modo dependetan ex eo quod paulo ante fuerim non sequitur me nunc debere esse, nisi aliqua causa me quasi rursus creet ad hoc momentum. hoc est me conservet. Perspicuum enim est attendenti ad dura.tiones naturam eadem planevis& actione opus esse ad rem quamlibet singulis momentis quibus durat conservandam , qUa Opus csset ad eandem de novo creandam si nondum existeret, adeo ut conservationem sola ratione a creatione differre sit etiam unum ex iis quae lumine naturali manifesta sunt. Itaque debeo nunc
interrogare me ipsum, an habeam aliquam vim per quam possim efficere ut ego ille qui jam sum,paulo post etiam sim futurus: nam
cum nihil aliud sim quam res cogitans, vel saltem clim de ea tantiam mei parte praecise nunc agam quae est res cogitans,ii quae talis VIS in me esset, ejUs procul dubio conscius es em; sed & nullam es se experior, &ex hoc ipso evidentissime cognosco me ab aliquo ente a me diverso pendere:forte vero illud ens non est Deus jum qUe vel a parentibus productus,vel a quibuslibet alliis causis Deo minus perfectis. Imo, ut jam ante dixi, perspicuum est tantumdem ad minimum esse debere in causa quantum est in effectu & idcirco cum sim res cogitans,ideamque quandam Dei in me habenS, qualiscunque tandem mei causa assignetur, illam etiam esse rem coetitantemA omnium perfectionum quas Deo tribuo, ideam habere fatendum est; potestque de illa rursus quaeri an sit a se vel ab alia: nam si ale patet ex dictis illam ipsam Deum esse, quia nempe Ciam vim habeat perse existendi habet proculdubio etiam vim possidem di actu omnes perfectiones quarum ideam in se habet, hoc est omnes quas in Deo esse concipio. Si autem sit ab alia, rursus eodem modo de hac altera quaeretur an sit a se, vel ab alia, donec tandem ad causam ultimam deveniatur que erit Deus. Satis enim apertum est, nullum hic dari posse progressum in infinitum, praesertim cum non tant im de causa, quae me olim produxit, hic agam, sed maX-
40쪽
ime etiam de illa quae me tempore praesenti conservat. Nec sino i potest plures forte causas paertiales ad me eniciendum concurrisse, & ab una id eam unius ex perfectionibu S quaS De O t11-buo, ab alia ideam alterius me accepisse, adeo ut omnes quidem ilice perfectiones alicubi in universo reperiantur, sed non omnes simul junctae in uno aliquo qui sit Deus; nam Contra imitas, simplicitas, sive in separabilitas eorum omnium quae in Deo sunt, una est ex praecipius perfectionibus quas in eo esse intelligo; nec certe istius omnium esus perfectionum unitati Sidea ig me potuit poni ab ulla causa a qua etiam aliarem perfectionem ideas non habuerim I neque enim essicere potuit ut iI-las simul junctas, re inseparabiles intelligerem, nisi simul errecerit, ut quaenam illae essent agnos erem. Quantum denique ad
Parentes attinet, Ut omnia vera I sit quae de illis unquam potavi, non tamen profecto illime conservant, nec etiam ullom 'dome, quatenUS sum reS COgitans , effecerunt; sed tantum dispositiones quasdam in ea materia posuerunt, cui me , hoc est mZntem(quam solam nunc pro me accipio ineste judicavi: ac proinde hic nulla de iis difficultas esse potest, sed omnino est concludendum ex hoc solo quod existam quaedamque idea entis perfectissimi. hoc est Dei, in me sit, evidentissime de monstrari
Deum etiam existere. Superest tantum ut examinem qUa ratione ideam istam a Deo accepi, neque enim illam sensibus hausi, nec unquam non expectanti mihi ad venit, ut solent rerum sensibilium ideae, cum istae res externis sensuum organi S OCCUrru DL, VCl OCCurrere videntur; nec etiam a me effecta est, nam nihil ab illa detrahere , nihil illi superaddere plane possum, a proinde superest ut mihi sit innata , quemadmodum etiam mihi est innata id ea mei ipsius. Et sane non mirum , est Deum me creando ideam illam mihi indidisse, ut esset tanquam nota artificis operi suo impressa; nec etiam opus est ut nota illa sit aliqua res ab opere ipso diversa, sed ex hoc uno quod Deus me creavit, valde credibile est me quodammodo ad imaginem &similitudinem ejus factum esse, illamque similitudinem, in qua Dei idea continetur, a me percipi per ea Ddum facultatem , per quam ego ipse a me percipior, hoc est, dum in meipsum men-