장음표시 사용
41쪽
28 MEDITATI otis aciem converto non modo intelligo me esse rem incompte
tam, & ab alio dependentem, remqcte ad majora, , majora siue meliora indefinite aspirantem, sed simul etiam intilligo illum a quo pendeo, majora ista omnia non inde finitie & Potentia tan tum, led re ipsa infinite in se habere, atque itaDeum esse totaque vis argumenti in eo est, quod agnoscam fieri non posse ut exi stam talis naturae qualis sum, nempe ideam Dei in me habens, nisi revera Deus etiam existeret, Deus inquam ille idem cujus idea in me est, hoc est habens omnes illas perfectiones quas ego non comprehendere sed quocunque modo attingere cogi tatione possum, & nullis plane defectibus obnoxiias. Ex quibus satis patet illum fallacem esse non posse: omnem enim fraudem, & deceptionem a defectu aliquo pendere lumine naturali manifestum est. Sed priusquam hoc diligentius examinem , simulque in alias veritates quae inde colligi possunt inquiram ; placet hic aliquandiu in ipsius Dei contemplatione
immorari ejus attributa apud me expendere , dc immensi hujus luminis pulchritudinem, quantum caligantis ingenii mei acies ferre poterit, intueri, admirari, adorare. Vt enim in hac sola divinae majestatis contemplatione summana alterius vitae fcelicitatem consistere fide credimus, ita etiam jam ex eadem licet multo minus perfecta maximam , cujus in hac vita capaces simus, voluptatem percipi poste experimur. MEDITATIO IV,
i De vero OII a me his diebus assuefeci in mente a sensibus abducenda,
tamque accurate animadverti perpauca esse quae de rebus corporeis Veret percipiantur, multoque plura de mente hum ina, multo adhuc plura de Deo cognosci, ut jam absque ulla disti cultate cogitationem a rebus imagna bilibus ad intelligibiles tantum, atque ab Omni materia secretas convertam: dc sane multo magis distria cham habeo ideam mentis humanae, quateri US est res cogitans, non extensia in longum , larum, Nprofundum, nes aliud quid a corpore habens, quam ideam
42쪽
o v A R T A. ullius rei corpore aer cumque attendo me dubitare, si e ene rem incompletam , & dependentem , adco clara & distinc a taleaentis independentis, & completi, hoc est Dei, mihi occurrar; re ex hoc uno, quod talis idea in me sit, sive quo G ego ideam illam habens exutam, adeo manifeste concludo Deum etiam existere, atque ab illo singulis momentis totam eXlsteneia Trim eam dependere, ut nihil evidentius, nihil certias ab humano invenio cognosci posse confidam. Iamque videre videor aliquam viam per quam ab ista contemplatione veri Dei, in quo nempe siunt omnes thesauri scientiarum &sapientiae absconditie, ad caeterarum rerum cognitionem deveniatur.
In primis enim agnosco fieri non posse ut ille me unquam fallat: in omni enim fallacia vel deceptione aliquid imperfectionis reperitur; & quamvis posse fallere nonnullum esse videatur acuminis, aut potenti se argumentum, proculdubio velle fallere vel malitiam vel imbecillitatem testatur, nec proinde in Deum cadit. Deinde experior quandam in me es ejudicandis acUltatem. quam certe, ut & reliqua omnia quae in me sun 2, a Deo accepi, cumque ille nolit me fallere, talem profecto non dedit, ut dum ea recte utor, possim unquam errare. Ne C Ullum de hac re dubium superesset , nisi inde qui videretur, me igitur errare nunquam posse, nam si quodcunque in me est, a Deo habeo; nec ullam ille mihi dederit erranai facultatem, Hon Videor Poste unquam errare . Atque ita prorsus quam a tu de
Deo tantum Cogito, totusque in eum me converto, nullam erroris, aut falsitatis causam deprehendo; sed postmodum ad me
TCVersuS CXperior me tamen innumeris erroribus es e ob nox Um, quorum Causam inquirens animadverto non tantum Dei,
sive entis summe perfecti realem, & positivam, sed etiam, ut ita loquar, nihili, sive ejus quod ab omni perfectione summe ab . est , negativam quandam ideam mihi obversari , & me tanquam medium quid inter Deum & nihil, sive inter summum
ens dc non ens ita esse constitutum, ut, Quan renus a summo ente sum Creatus, nihil quidem in me sit, per quod fallar , aut in errorem inducar, sed quante nus etiam quodammodo de nihilo sive de non ente participo, hoc est quatenus non sum ipse sum
43쪽
m Um ens , desuntque mihi quam Plurima, non adeo mirum esse quod fallare atque ita certe inteligo errorem, 'Ua Hren US error est, non esse quid reale quod a Deo dependeat, sed tantummo do esse defectum , nec proinde ad errandum mihi opus esse ali qua facultate in hunc finem a Deo tributa, sed conti ragere ut errem ex eo quod facultas verum judicandi quam ab illo ha beo, non sit in me infinita. Verumtamen hoc nondum Omnino satis facit, non enim error est pura negatio, sed pri Vario, si VC carentia cujusdam cognitionis, quae in me quodammodo esse deberet; atque attendenti ad Dei naturam non videtur fieri posse,
ut ille aliquam in me posuerit facultatem quae non sit in suo genere perfecta, sive quae alique sibi debita perfectione sit privata;
nam si quo peritior est artifex, eo perfectiora opera ab illo proficiscantur, quid potest a summo illo rerum Omnium Conditore factum esse quod non sit omnibus numeris absolutem nec dubium est quin potuerit Deus me talem creare Ut DUNqUam fallere V nec etiam dubium est quin velit semper id quod est or-timum; anne ergo melius es me falli quam non fallie Dum haec perpendo attentius, Occurrit primo non mihi esse mirandum si quaedam a Deo fiant quorum rationes non intelligar nec de ejus existentia ideo esse dubitandum, quod forte quaedam alia esse experiar que quare, vel quomodo ab illo facita sint non Comprehendo ; cum enim jam sciam naturam meam esse valde infirmam, & limitatem , Dei autem naturam ei se immensam, incomprehensibilem, infinitam, ex hoc satis etiam scio innumerabilia illum posse quorem causas ignorem, atque ob hanc Uni- rationem totum illud causarum genus quod a fine peti solet in rebus Physicis nullum usum habere existimo, non enim absque temeritate me puto posse investigare fines Dei. OC-
Currit etiam non unam aliquam creaturam separatim, sed Om- nem rerum universitatem esse spectandam , quoties an Opera
Dei perfecta sint inquitimus: quod enim forte non immerito, sa solum esset, valde imperfectum videretur, ut habens inmundo rationem partis est perfecti sumum quamvis ex quo det o milibus volui dubitare nihil adhuc praeter me,& Deum CXisterccerro Cognovi, non pollum tamen, ex quo immensam Dei po
44쪽
h v ' R T A. 3Itentiam animadverti, negare quin multa alia ab illo se vel saltem fieri possint, adeo ut ego rationem parris in rerum iam niversitate obtineam. Deinde ad me propius accedens, ud Jesnam sint errores mei ut soli imperfectionem aliquam marguunE investigans, adverto illos a duabus causis simul concurrentibus dependere, nempe a facultate cognoscendi quae
in me est, & a facultate eligendi, sive ab arbitrii libertate , hoc est ab intellectu & simul a voluntate : nam per solum intellectum percipio tantum ideas de quibus judicium ferre possum, nec ullus error proprie dichus in eo preci se sic spectato reperituri, quamvis enim innumerae fortasse res existant quarum
ideae nullae in me sunt, non tamen proprie illis privatus, sed BC-gative tantum destitutus sum dicendus, quia nempe rationem nullam possum afferre, qua probem Deum mihi majorem quam dederit cognoscendi facultatem dare debuisse atque qUaD- tum vis Peritum artificem esse intelligam, non tamen ideo puto illum in singulis ex suis operibus omnes perfectiones ponere debuisse quas in aliquibus ponere potest: Nec vero etiam que ri possum quod non satis amplam & perfectam voluntatem, sive arbitrii libertatem a Deo acceperim nam sane nullis illam limitibus circumscribi experior. Et quod valde notandum mihi videtur, nulla alia in me sunt tam perfecta, aut tanta, quin ira telligam perfectiora, sive majora adhuc esse posse, nam si, exempli causa, tacultatem intelligendi considero, statim agnosco perexiguam illam , dc valdo sinitam in me esse, simulque alteriuscujusdam multo majoris , imo maximae, atque infinitae ideam formo , illamque ex hoc ipso quod ejus ideam formare posum, ad Dei naturam pertinere percipio: Eadem ratione si faculcatcim recordandi, vel imaginandi, vel quaslibet alias examinem , nullam plane invenio quam non in me tenuem, & Circumscriptam , in Deo immensam esset intelligam , sola est Voluntas, sive arbitrii libertas, quam tantam in me CXperior Ut nullius majoris ideam apprehendam; adeo ut illa priecipue sir, ratione Cusus imaginem quandam , & similitudinem Dei me referre intelligo: nam quamvis major absque comparatione in Deo quam in me sit, tum ratione cognitionis N potentiae
45쪽
quae illi adjunctae fiunt, redduntque ipsam magis firmam & essica
cem; tum ratione objecti, quoniam ad plura se extendIL ; non ta
men in te formaliter & praecise spectata maior Videtur, quia tantum in eo consistit quod idem vel facere, veI non facere ( hoc est assirmare vel negare, prosequi vel figure possimus, vel potius mco tantum quod ad id quod nobis ab intellectu proponitur amr mandum Vel negandum, sive prosequendum vel fugiendum ita feramur, ut a nulla vi externa nos ad id, determinari sentiamtas. NeQue enim opus est me in utramque partem serri ponae ut sim liber, sed contra quo magis in unam propenQeo, si VC quia rationem veri, & boni in ea evidenter intelligo, sive quia Deus initima cogitationis meae ita disponit, tanto liberius illam eligo; nee
sane divina gratia, nec naturalis cognitio unquam imminuunt libertatem, sed potius augent, & corroborant. In disterentia autem illa quam erumperior, cum nulla me ratio in Unam par tem magis
quam in alteram impellit, est infimus gradus libertatis, & nul lam in ea perfectionem, sed tantummodo in cognitione defetacitum, sive negationem quandam testatur; nam si semper quid ve rum & bonum sit clare viderem, nunquam de eo quod es set judicandum vel eligendum deliberarum; atque ita quImvis plane liber, nunquam tamen indifferens este possem. Ex hiS autem per cipio nec vim volendi, quam a Deo habeo, pei se mectatam causam esse errorum meorum est enim amplissima, atque in suo genere perfecta: neque etiam vim intelligeni, nam quio quid intel-L O, cuin a Deo habeam ut intelligam, procul dub: o rccte intelli--o. nec in eo fieri potest ut ratiar: unde ergo nascuntur mel L NO- res nempe ex hoc uno quod cum latius pateat Voluntas quam intellectus , illam non intra eosdem limites contineo, sed etiam ad
illa quae non intelligo extendo; ad quae cum sit indiri ei Ens,iacile vero & bono deflectit atque ita & fallor & pecco . Exempli causa, cUm e aminarem hisce diebus an aliquid in muncio existeret, at- qtae adverterem ex hoc ipso quod illud examinarem, cui inter sequi me existere, non potui quidem non judicare illud quod tam clare intelligebam verum esse, non quod ab aliqua vi eXterna fuerim ad id coachus, sed quia ex magna luce intcictu magna consequuta est propensio in Voluntate,atque ita tanto magis sipo Vtere
46쪽
libere illud credidi, quanto minus sui ad istud ipsum intaifferens.
Nunc autem non tantum scio me , quatenus sium reS quaedam cogitans, existere, sed proeterea etiam idea quaedam naturae corporeae mihi obversiatur, contingitque ut dubitem an natura,co Eitan S quae in me est, vel potius quae ego ipse sum, alia lit ab ista Catura corporea, vel an ambae idem sint: &fiuppono nullam adhuc intellectui meo rationem Occurrere, quae mihi unum magiSquam aliud persuadeat, certe ex hoc ipso sum indifferens ad trumlibet affirmandum vel negandum, vel etiam ad nihil de ea re judicandum. Quin imo etiam haec indifferentia non ad ea tantum
seextendit, de quibus intellectus nihil plane cognoscit, sed generaliter ad omnia quae ab illo non satis perspicue cognoscuntur eo ipso tempore, quo de iis a voluntate deliberatur ; quantumvis enim probabiles conjecturae me trahant in unam partem,sola cognitio quod sint tantum conjecturae,non autem certae atque indubitabiles rationes, sussicit ad assensionem meam in contrarium impe lenilam : quod satis his diebus sum expertus, cum illa Omnia quae priuS Ut vera quam maxime credideram, propter hoc unum quod
de iis aliquo modo posse dubitari deprehendisscinia plane falsa effesupposui Cum autem quid verum sit, non satis clare & distincte percipio, siquidem a judicio ferendo abstineam, clarum est me
recte agere,& non falli, sed si vel affrmem,vel negem tunc libertate arbitrii non recte utor: atque si in eam partem quae falsa est me CORVertam, plane fallar: si vero alteram amplectar, casu quidem incidam in veritatem , sed non ideo culpa carebo , quia lumine naturali manifestum est perceptionem intellectus Praecethdere semper debere voluntatis determinationem ; atque in hoc liberi arbitrii non recto usita privatio illa inest quae formam erroris constituit, privatio , inquam, inest in ipsa operatione quatenUs a me procedit, sed non in facultate quam a Deo accepi, nec etiam in operatione quatenus ab illo dependet : neque enim habeo causam Ullam conquerendi quod Deus mihi non majorem vim intelligendi, sive non majus lumen naturale dederit quam dedit, quia est de ratione intellectus finiti ut multa non
intelligat,& de ratione intellectus creati ut sit finitus; estque quod an grati stilli qui mihi nunquam quicquam debuit pro eo
47쪽
3 MEDITATIO Quod largitus est, non autem quod putem me ab illo iis esse pri vatum,sive illum mihi ea abstulisse quae non didit. Non habeo etiam causam conquerendi Quod voluntatem dederit latius patentem quam intellectum , etiam Cnim voluntas in una tantum
re , & tanquam in indivisibili consistat , non videtur ferre ejus natura ut quicquam ab illa demi possit ; &sane quo amplior est, tanto majores debeo gratias ejus datori. Nec denique etiam queri debeo, quod Deus mecum concurrat ad eliciendos
illos actus voluntatis , sive it Ia judicia in quibus fallor: illi enim
actus sunt omnino veri, Solaoni, quatenus a Deo dependent,& major in me quodammodo perfectio est quod illos possime licere quam si non possem I privatio autem , in qua sola ratis formalis falsitatis & culpae consistit, nullo Dei concursu indi
Cet , quia non est res, neqtae ad illum relata ut causam privatio, sed tantummodo negatio dici debet, nam sane nulla imperfectio in Deo est, quod mihi libertatem dederit assentiendi vel non assentiendi quibusdam, quorum claram & distin istam perceptionem in intellectu meo non posuit, sed proculdubio in me imperfectio est, quos ista libertate non bene utar, & de iis quae non recte intelligo jVdicium feram. Video tamen fieri a Deo facile potuisse ut etiamsi manerem liber, & cognitionis
finitae, nunquam tamen errarem, nempe si vel intellectui meo
claram & distinctam percetptionem omnium de quibus un- Quam effem deliberaturus indidisset: vel tantum si adeo firmiter memoriae impressiasset de nulla unquam re esse judicandum MVuam clare & distincte non intelligerem, ut nunquam ejus possem obi visci: & facile ira telligo me, quatenus rationem habeo totius cujusdam , perrectiorem futurum fuisse, quam nunc sum, si talis a Deo factus es em . Sed non ideo postum negare quin major quodammodo Perfectio sit in tota rerum universi- rate, quod quaedam ejus parces ab erroribus immunes non sint, aliae vero sint, quam si omnet S plane similes essent,& nullum habeo jus conquerendi quod Cana me Deus in mundo personam sustinere vetuerit quae non Est omnium praecipua, & maXimc perfecta, ac praeterea etiam ut non possim ab erroribus abstinere, priori illo modo qui peridet ab evidenti eorum omnium
48쪽
perceptione, de quibus est deliberandum, possum tamen illo a tero qui pendet ab eo tantum quod recorder quoties dC rei veritate non liquet, a judicio ferendo esse abstinendum; nam
quamvis eamin me infirmitatem esse experiar ut non possim , se inper uni & eidem cognitioni defixus inhaerere, possum tamen attenta& pius iterata medicatione essicere ut ejusdem, quomites usus exiget, recorderi atque ita habitum quemdam non er- 'randi acquiram: qua in re cum maxima dc praecipua homanis perfectio consistat, non parum me hodierna meditationet lucratum esse existimo, quod erroris & falsitatis causam iuve strigarim: de sane nulla alia esse potest: ab ea quam explicui, nam quoties voluntatem in judiciis fierendis ita contineo ut ad ea tantum
se extendat quae illi clare de distincte ab intelictu exhibentur, fieri plane non potest ut errem , quia omnis clara, & dis incta perceptio procul dubio est aliquid, ac proinde a nihilo esse non potess, sed neces Lario Deum authorem habet, Deum inquam illum summe perfectum , quem fallacem esse repugnat 'deoque proculdubio est vera. Nec hodie tantum didici quid mihi sit
CaVendum ut nunquam fallar , sed simul etiam quid agendum Ut astequar veritatem . assequar enim illam profecto si tantum ad omnia quae perfecte intelligo satis attendam , atque illa 2 rCliquis quae confusius & obscurius apprehendo, secernam. Cui rei deligenter imposterum operam dabo.
De e sentia rerum materialium, O iterum de Deo quad existat. Vita mihi suo et sunt de Dei attributis, multa de mei ipsius , sive mentis meae natura investiganda, sed illa forte alias resutnam, jamque nihil magis urgere ve- detur (post quam animadverti quid cavendum atque agendum sit ad assequendam veritatem quam ut ex dubiis, in quae fit perioribus diebus incidi, coner emergere, videamque an aliquid certi de rebus materialibus haberi possit. Et quidem priusquam inquiram , an aliquae rates res extra me existant, considerare debeo illarum ideas quatenus sunt in mea
49쪽
cogitatione, & videre quaenam ex iis sint distinctae, quaenam confuta. Nempe distincte imaginor qua Utitatem , quam vul cro Philosophi appellant continuam, si V et ejus quantitatis, aut potius rei quantae extensionem in longum, latum, & Prosen dum numero in ea varias partes; quaslibet istis partibus magni.tudines, figuras, situs, & motus locales,motibusque istis quasi bet aurationes assigno . Nec tantum illa sic in genere spectata mihi plane nota & perspecta sunt , sed praeterea etiam particularia innumera de figuris, de numero, de motu , de similibus
attendendo percipio, quorum veritas adeo aperta est, dc natu rae meae consentanea, ut dum illa primum detego, non tam videar aliquid novi addiscere, quam eorum quae jam ante icie. bam reminisci, sive ad ea primum advertere quae dudum quidem in me erant, licet non prius in illa obtutum mentis conis vertissem. Quodque hic maxime Considerandum puto, invenio apud me innumeras ideas quartamdam rerum, quae etiamsextra me fortasse nulli bi existant , n on tamen dici possunt nihil esse: & quamvis a me quodammodo ad arbitrium cogitentur, non tamen a me finguntur, sed suas habent veras & immutabiles naturaS: ut cum, exempli causa, triangulum imaginor, etsi fortasse talis figura nulli bi gentium extra Cogitationem meam existat, nec unquam extiterit, est tamen profecto determinata quaedam ejus natura, sive essentia, si ve forma, immutabilis& aeterna , quae a me non efficta C sh, ne C a m Ente mea dependet, ut
pater ex eo quod demonstrari possint variae proprietates de istoriangulo, nempe quod ejus tres anguli sint aequales duobus rectis: quod maximo esus angulo maximum latus subtendat ut,&similes, quas velim nolim clare nun C agnosco, etiamsi de iis nullo modo antea cogitarim Cum triangulum imaginatus sum, nec proinde a me fuerint essictae. Neque ad rem attinet, si dicam, mihi forte a rebus externis per organa sensuum istam trianguli ideam advenisse, quia nempe corpora triangularem figuram habentia interdum vidi; possum enim alias innumeras figuras excogitare de quibus nulla suspicio esse potest quod mihi unquam
per sensus illapse sim t,& tamen varias de iis, non minus quam de triangulo,proprietates demonstrare: quae sane omnes sunt ve
50쪽
rae, quandoquidem a me clare cognoscum ux, idc 'ra sunt, non merum nihil: patet enim illud se RV qμ' , d eo esse aliqIid: & Jam fuse demonstravi illa omi uTgnosco esse vera; atque quam Vis ad non demiani ip est natura mentis meae ut nihilominus non possem sentiri, saltem quamdiu ea clare percipio; meminique mPer,etiam ante hoc tempus,cum sensuum Obsectici quam me inhaererem, ejusmodi veritates, ouae nempe defiguris, numeris, aliisve ad Arithmeticam vel Geometriam,Velangetore ad puram atq; abstractam Mathesim pertinentibus evidenroxa'NO Cham, pro omnium certissimis habuisse. Iam vero I eeo solo, quod alicus us rei id tam possim excogitatione Uxea . β promere, sequitur ea omnia quae ad illam rem pertinere Clare
distincte percipio, rovera ad illam pertinere, nunquid indesa 'beri etiam potest argumentum quo Dei exi stentia probrius Certe ejias ideam , nempe entis summe periecti, non minus apud me invenio, quam ideam cuIusvis figurae aut numeri; nec minus clare & distincte intelligo ad ejus naturam pertinere ut semper existat, quam id quod de aliqua figurae , aut numelo
demonstro ad ejus figurae, aut numeri naturam etiam 'ru' nere; ac proinde, quamvis non Ommo quae superioribus lilice diebus meditatus sum vera essent, in eodem ad in inimum
Certitudinis gradu esse deberet apud me Dei existentia, in quo fuerunt hactenus Mathematicas veritates. QManquam sane hoc prima fronte non est omnino perspicuum , sed quandam sophismatis speciem refer. Cum enim assuetus sim in omnibus aliis rebus existentiam ab essentia distinguere , facile mihi persuadeo illam etiam ab essentia Dei sejungi posse, ab
que ita Deum Ut non existentem cogitari: sed tamem diligentius attendenti fit manifestum non magis posse existentiam abessentia Dei separari, quam ab estentia trianguli magnitudinem trium ejus angulorum aequalium duobus rectis, sive ab idea montis ideam vallis: adeo uet non magiS repugnet Cogitare Deum i hoc est: ens summe perfectum cui desit existen tia ( hoc est: cui desit aliqua persedito quam cogi rare mentem cui desitivallis. Verum tamem ne possim quidem co-