장음표시 사용
51쪽
;8 MED YTATE Ogitare Deum nisi existentem, ut neque montem sine valle,at
Certe ut neque ex eo quod cogitem montem Cum valle, ideo sequitur aliquem montem in mundo esse,ita neque eX eo quod . cogitem Deum ut existientem, ideo sequi videtur Deum exi stere: nullam enim necessitatem cogitatio mea rebus imponit:
dc quemadmodum imginari licet Equum alatum, etsi nullus equus habeat alas, ita tarte Deo existentiam possum affingere quamvis nullus Deus existat. Imo sophisma hic latet, neque
enim ex eo quod non possim cogitare montem nisi cum valle sequitur alicubi montem & vallem existere , sed tantUm moti rem & vallem sive existant sive non Existant, a se mutuo sejungi non posse; atqui ex eo quod non possim cogitare Deum nisi exi. entum, sequitur existentiam a Deo elle inseparabilem, ac pro-ἐnde illum revera existere, non quod mea cogitatio hoc essiciat,
sive aliquam necessitatem ulli rei imponat, sed contra quia ipsi-US rei, nempe, existentiae Dei, necessitas me determinat ad hoc cogitandum meque enim mihi liberum est Deum absque exi stentia hoc est ens summe perfectum absque summa perfectionei cogitare, ut liberum est , equum vel cum alis, vel sine alis imaginari. Neque etiam hic dici debet necesie quidem esse ut ponam Deum existentem , postquam posui illum habere omnes perfectiones, quandoquidem existentia una est ex illis, sed priorem positionem necessariam non fuisse; ut neque necesse Est me putare figuras omnes quadrilateras circulo inscribi, sed posito quod hoc putem, necesse erit me fateri rhombum Circulo inscribi, quod aperte tamen est falsum. Nam quamvis non necesse sit ut incidam unquam in ullam de Deo cogitationem,
quoties tamen de ente primo & summo libet Cogitare, atque ejus ideam tamquam ex mentis meae thesauro depromere, necesse est, ut illis omnes perfectiones attribuam , etsi nec omnes LUDC enumerem, nec ad singulas aerendam: quae necessitas plane susticit ut postea, cum animadverto existentiam esse perfe-ccionem, recite Concludam ens Primum & summum existera et quemadmodum non est necesse me ullum triangulum unquam imaginari, sed quoties Volo figuram rectilineam tres tantum an ulos habentem considerare, necesse est ut illi ea tribuam
52쪽
buam, ex quibus recte infertur ejus tres angulos non mojores esse duobus rectis, etiamsi hoc ipsum tunc non advertam. Cum vero examino quaenam figurae circulo inscribantur, nullo modo necesse est ut putem omnes quadrilateras ex eo numero esset
imo etiam idipsum nequie iem fingere possum , quamdiu nihil volo admittere nisi quod clare dc distincte intelligo: ac proinde magna differentia est inter ejusmodi falsas positiones,& ideas veras mihi ingenitas,quarum prima & praecipua est idea Delinam sane multis modis intelligo illam non esse quid fictilium a
cogitatione mea dependens, sed imaginem verae de immutabilis naturae; ut, primo, quia nulla alia res potest a me excogitari ad cujus essentiam existentia pertineat praeter solum Deum deinde quia non possum duos, aut plures ejusmodi Deos intelligere; re quia posito quod jam unus eXistar, plane videam esse necessarium ut & ante ab aeterno eXtiterit,& in aeternum sit mari surus; ac denique quod inulta alia in Deo percipiam quorum nihil a me detrahi potest,nec mutari. Sed vero quacumque tandem utar probandi ratione, sem-Pereo res redit, ut ea me sola plane persuadeant Quae clare de distincte percipio. Et quidem ex iis quae ita percipio etsi nonnulla unicuique obvia sint, alia vero nonnisi ab iis qui propius inspiciunt, & diIigenter investigant, deteguntur , post quam tamen detecta sunt, haec non minus certa quam illa existimantur. Vt quamvis non tam facile appareat in triangulo rectangulo quadratum basis aequale esse quadratis laterum , quam istam basim maximo ejus angulo subtendi, non tamen minus creditur postquam semel est perspectum. Quod autem ad Deum attinet, certe nisi praejudiciis obruerer, & rerum sensibili ut nimagines Cogitationem meam omni ex parte obsiderent, nihil illo prius, aut facilius agnoscerem, nam quid ex se est apertius, quam summum ens esse , sive Deum ad cujus solius essentiam existentia pertinet, existeret 8 Atque quamvis mihi attenta consideratione opus fuerit ad hoc ipsum percipiendum , nunc tamen non modo de eo aeque certus sum, ac de omni alio quod Certisiamum videtur: sed praeterea etiam animadverto caecerarum rerum certitudinem ab hoc ipso ita pendere, ut absque eo
nihil unquam perfecte sciri possit. Etsi
53쪽
Etsi enim ejus sim naturae , ut quamdiu alicuid valae clare &distincte percipio, non possim non credere Verum csse, qUia tamen ejus etiam sum naturae Ut non possim obtutum menti S in eandem diem semper defigere ad illam clare percipiendam, recurratque se pe memoria judicii ante facti, cum non ampliuS attendo ad rati ones propter quas tale quid judicavi , rationes aliae afferri possunt quae me, si Deum ignorarem,facile ab Opinione dejicerent, atoue ita de nulla unquam re veram & certam scientiam , sea vagas tan tum & mutabiles opiniones haberem. Sic, exempli causa, cum naturam trianguli considero, evidentissime quidem mihi, utpo te Geometriae principi IS imbuto, apparet ejus tres angulos aequales esse duobus rectis; nec possum non credere id verum esse quam diu ad ejus demonstrationem attendo, sed statim atque mentis aciem ab illa deflevi, quantumvis adhuc recorder me illam cla rissime perspexisse, facile tamen potest accidere ut dubitem an
saepe multa pro veris & certis habui se, qUae postmodum aluS IDtionibus adductus falsa esse judicavi Post quam vero percepi Deum esse, quia simul etiam intellexi
caetera omnia ab eo pendere, iliumque non Cile fallacem; atque inde collegi illa omnia quae clareta di tincte percipio necessario esse vera, ctiannu non attendam amplius ad rationeS propter quas istud verum esse judicavi, modo tantum recorder me clare & distincte perspexisse, nulla ratio contraria afferri potest quae me addubitandum impellat sed veram & certam de hoc habeo scientiam. neque de hoc tantum , sed& de reliquis omnibus quae memini me aliquando demonstrasse, ut de Geometricis & n milibus: quid enim nunc mihi opponetur Mene talem factum esse ut sirpe fallar 8 At jam scio me in iis quae perspicue intelligo falli non posse: mene multa alias pro veris & certis habui te quae postea falsa esse deprehendi ' atqui nulla exiis clare & di stincte perceperam, sed huius regulae veritatis ignarus ob alias causas forte credidem ram , quas postea minus firmas esse detexi . Quid ergo dicetur anne (rit nuper mihi objiciebam me forte somniare,sive illa omi igquae
54쪽
quae jam cogito non magis vera esse quam ea quae dormienti OZ- currunt 8 imo etiam hoc nihil mutat, nam certe quamvis somniam rem, si quid intellectui meo sit evidens,illud omnio est verum. Atque ita plane video omnis scientiae certitudinem & Vcritatem ab una veri Dei cognitione pendere, adeo ut priusquam illum nossem, nihil de ulla alia re perfecte scire potuerim. Iam vero innumera rum de ipso Deo, aliisque rebus intellectualibus, tum etiam de omni illa natura corporea, que est purae MatheseoS Objectum mihi plane nota & certa esse possunt.
MEDITATIO VI. De rerum materialium exissentia, O reali mentis a corpore distic Doue.REliquum est ut examinem an res materiales exi tant: &quidem jam ad minimum scio illas, quatenus sunt pura Matheseos obiectum , posse existere , quandoquidem ipsas clare & distincte percipio. Non enim dubium est quin Deus sit capax ea omnia essiciendi quae ego sic percipiendi sum capax; nihilque unquam ab illo fieri non posse judicavi, nisi propter hoc quod illuda me distincte percipi repugnaret. Praeterea ex imaginandi facultate, qua me uri Experior dum circa res istas materiales versor, sequi videtur illas existere: nam attentius consideranti
quidnam sit imaginatio , nihil aliud esse apparet quam quaedam applicatio facultatis cognostativae ad corpus ipsi intime praetens ac
Quod ut planum fiat, primo examino differentiam Quae est inter ina egrinationem re puram intellectionem. Nempe , exemplicaUsa, cum triangulum imaginor non tantum intelligo illud esse figuram tribus lineis comprehensiam , sed simul etiam istas tres linea S tan . In praesentes acie montis intueor , atque hoc est quod imaginari appello. Si vero de Chiliogono velim coeliare, Cquimdcm aeque bene intelligo illud esse figuram constantem mille lateribus, ac intelligo triangulum csse si uram constant in tribus, sed non eodem modo illa mille larera 3maginor, sive tanquam picientia intueor: & quamviS tunc, propter cor suetudinem ali
55쪽
a et M a D I r A I I o Aquid semper imaginandi, quoti CS de re corporea cogito , figu ram forte aliquam confuse m: hi repraesen Lem , patet tamen il tam non ego chiliogonum , quia Uulla in re est diversa ab ea Quam mihi etiam repraesentareria si de myrtogono, aliave qua.' vis figura plurimorum laterum Cogitarem ; Nec quicquam juvat ad eas proprie rates, quibus chiliogonum ab aliis polygonis differt, agnoscendas . Si vero de Pentagono quaestio sit, possum quidem esus figuram intelligeret , sicut figuram chili Ogoni, abs que ope imaginationis sed possum etiam eandem imaginar ap. plicando scilicet aciem mentis ad eius quinque latera , simul que ad aream iis contentam; & manifeste hic animadverto milii
peculiari quadam animi conteri Ione Opus esse ad imaginan dum: qua non utor ad intelligetndum : Q Ust noVa animi con tentio differentiam inter imaginationem , & intellectionem puram clare ostendit. Ad haec Consi clero istam vim imaginandi quae in me es , prout differta vi intelligendi, ad mei i psius,
hoc est ad mentis meae essentiam non requiri; nam quamvis illa a me abesset, procul dubio manerem nihilominus ille idem, Qui nunc sum: unde sequi videt tar illam ab aliqua re a me diversa pendere j atque facile intelligo et si corpus aliquod existat cui mens sit ita conjucta ut ad illud veluti inspiciendum pro arbitrio se applicet , fieri posse . ut per hoc ipsum res corporeas
imaginer; adeo ut hic modus Cogirandi in eo tantum a pura intellectione differat, quod mens, dum intelligit, se ad seipsam
quodammodo convertar, respiciatque aliquam ex id eis, quae illi ipsi insunt; dum autem imagi Natur, se convertat ad corpUS,ae' aliquid in eo ideae vel a se intellectie, vel sensu perceptae conforme intueatur. Facile, inquam, ira telligo imaginationem ita per
sci posse, siquidem corpus existat: & quia nullus alius modus
aeque conveniens occurri r ad illam explicandam, probabiliter inde conficio corpus existere ; sed probabiliter tantum , SqUamvis accurate omnia investigem, nondum tamen video ex ea naturae corporeae idea distincta, quam in imaginatione mea invenio , ullum sumi posse argumentum quod necessario concludat aliquod corpus existere. Soleo vero alia multa imagi Dari praeter illam naturam cor poream
56쪽
poream, quae est purae Matheseos objectum , ut colores, sono a sapores, dolorem, ec similia, sed nulla tam distincte: & quia b*βpercipio melius sensio, a quo videntur ope memoriae ad imagi Darionem pervenisse; ut commodius de ipsis agam, eadem ope ra etiam de sentia est agendum, videndumque an ex iis quaeis PCogitandi modo, quem sensum appello, percipiuntur , certum aliquod argumentum pro rorum corporearum existentia haebere possit n. Et primo quidem apud me hic repetam quaenam illa sint quae antehac ut sensu percepta vera esse putavi, & quai ob causas id putavi: deinde etiam causas expendam , propcer quas eadem positea in dubium revocavi: ac denique considerabo quid mihi nunc de iisciem sit credendum. Primo itaque
sensi me habere caput, manus, pedeS,& membra caetera, ex qui bus constat illud corpus quod rara quam mei partem, vel ser e etiam tanquam me totum spectabam sensique hoc corpus inceralia mulca corpora versari a quibus variis commodis, vel incommodis assici poteli. & commoda ista sensu quodam VO- lupeatis , & incommoda sensu doloris me tiebar. Atque praeter dolorem & voluptatem sentiebam etiam in me famem , si tim, aliosque ejusmodi appetitus; itemque corporeas quasdam propensiones ad hilaritatem , ad tristitiam, ad iram , sim iterque
alios affectus; foris vero, praeter corporum extensionem, re figuraS.& motus,sentiebam etiam in illis duritiem, ae calorem, aliasque Lactiles qualiLares: ac praeterea lumen, & ColoreS,& odo res, dc sapores , ta sonOS, ex quorum Varictat et Cantam, rer ram, maria, re reliqua corpora ab invicem distinguebam : nec sanea tque ratione OD ideas istarum omnium quali ratum quae cogitarioni meae se Osterebant, & quas solas proprie & immediate sentiebam, putabam me sentire res quasdam a mea cogi rario nep ane diversas, nempe corpora a quibus ideae istae procede- cile ; experiebar enim illas absque ullo meo consensu iani-
HI advenire, adeo ut neque pos1em objectum ullum sentire, quamvis velliem , nisi illud sensus organo esset praesens; nec Ponerti non ientire cum erat praeseris; cumque ideae sensu perceptae essent multo magis vividae & ex prellae,sscsuo eriam modo
magis distinctae, quam ullae ex iis quas ipse prudens &sciens
57쪽
meditando effingebam , vel memoriae meae improsias adverte bam ieri non possie videbatur ut a meo ipso procederent; ideo que supererat ut ab aliis quibusdam rebus ad vera irent: qua ,rum rerum cum nullam aliunde notitiam haberem quam existis ipsis id eis, non poterat aliud mihi venire in mentem quam illas iis similes esse : Atque etiam Quia re Cordabar me prius usum fuisse sentibi is quam ratione, videbamque iri eas quas ipse effragebam non tam expressas esse, quam illae era Vr quas sensupercipiebam, & plerumque ex earum partibus componi facile
mihi persuadebam nullam plane me babere in intilictu , quam non prius habuissem in sensu. Non etiam sine ratione corpus illud, quod speciali quodam jure meum appellabam, magis ad
me pertinere quam alia ulla arbitrabar; neque enim ab illo poteram unquam se ungi, ut a reliquis ; omnes appetiitus & age-ctus in illo. & pro illo lentiebam; ac deni uiae dolorem & titillationem voluptatis in ejus partibus, non autem in aliis extra illum positis advertebam. Cur vero ex isto nescio quo doloris sensu quaedam animi tristitia, & ex sensu titillationis laetitia
quaedam consequatur, curve sita nescio quae velli Catio ventriculi, quam famem voco, me de cibo sumendo admoneat, gutturis vero ariditas de potu, & ita de caeteris, non aliam sane habebam rationem, nisi quia ita doctus sum a natura: Neque enim ulla plane es h assinitas si altem quam ego intelligam) inter
illam vellicationem, & Cibi sumendi voluntatem , si ve inter sunsum rei dolorem inferentis, & cogitationem tristitiae ab isto sensu exortae. Sed & reliqua omnia quae de sensuum Objectis judicabam , videbar a natura didicisse : prius enim illa ita se habere mihi persuaseram , Quam rationes ullas, quibuS hoc ip sum probaretur, expendissem. Postea vero multa paulatim experimenta fidem omnem quam sensibus habueram labefactarunt, nam &Interdiam turres quae rotundae visae fuerant e longinquo, quadratae appare bant e propinquo , & statuae permagnae in earum fiastigiis stante S, non magnae e terra spectanti videbantur: & talibus aliis in umeri S in rebus sensuum externorum judicia falli deprehen debam; nec externorum duritaxat, sed etiam internorum, Dam
58쪽
quid dolore intimius esse potest atqui audiveram aliquando ab iis quibus crus aut brachium fuerat abscissum , se si Di videri
adhuc interdum dolorem sentire in ea parre corpori S QUA Carebant: ideoque etiam in me non plane certum esse vid batur membrum aliquod mihi dolere, quamvis sentirem in eo dolorem. Quibus etiam duas maxime generales dabitandi causas nuper adfeci: prima erat, quod nul hae unquam dum vigilo me sentire ctediderim , quae non etiam inter dormiendum possim aliqaundo putare me sentire Cumque illa quae sentire mihi videor in somnis, non credam a rebus extra me positis mihi advenire, non advertebam, quare id potius crederem de iis quae sentire mihi videor vigilando. Altera erat, quod cum a Utho rem meae originis adhuc ignorarem, vel saltem ignorare me fingerem , nihil videbam obstare quo minia S essem natura ita constitutus ut falleret, etiam in iis quae mihi verissima apparebant. Et quantum ad rationes quibus antea rerum sensibilium veritatem mihi persuaseram, non dissiculter ad illas respondebam Cum enim viderer ad multa impelli a natura quae ratio dissuadebat, non multum fidendum esse putabam iis quae a natura docentur. Et quamvis sensuum perceptiones a volUntate mea non penderent, non ideo concludendum esse putabam illas Irebus a me diversis procedere, quia forte aliqua esse pote 2 mmeipso facultas, etsi mihi nondum cognita, illarum effectrix. Nunc autem postquam incipio meipsum, meaeCUeauthorem Orginis melius nosse , non quidem omnia quae habere videor a sinsibus,puto esse temere admittenda; sed neque etiam Omnia in dubium revoca Iada.
Et primo quoniam scio omnia quae clare & distincte intelligo, talia a Deo fieri posse qualia illa intelligo, satis es h quod posse
sim unam rem absque altera cla re de distincte intelligere, ut certus sim unam ab altera esse diversam , quia potest saltem a Deo seorsim poni ; Sc non refert a qua potentia id fiat, ut diversa e 1 stirne tu ac proinde ex hoc ipso quod sciam me existere, quodque interim nihil plane aliud ad naturam , sive essentiam meam pertinere animadvertam , praeter hoc solum quod sim res
Cogitans, recte concludo, meam essentiam in hoc uno con-
59쪽
listere, quod sim res cogitans. Et quamvis fortasse (veI potius ut postmodum dicam, pro certo habeam corpus quod mihi
valde arcte conjunctum est, quia tamen eR UVa parte Claram &, distinctam habeo ideam mei ipsius quatenus sum tantum reS cogitans , non extensia; & ex alia parte distinctam ideam corporis,
quatenUS est tantum res extensa, non cogitanS, certiam est
me a corpore meo revera esse distinctum, & absque illo posse
Praeterea in venio in me facultates specialibus quibusdam modis cogitandi, puta facultates imaginandi, & sentiendi, sine quibus totum me possum clare & distincte intelligere , sed non vice versia illas sine me , hoc est sine substantia intelligente cui
insint : intellectionem enim nonnullam in suo formali conceptu includunt , unde percipio illas a me , ut modos a re distingui. Agnosco etiam Quasdam alias facultatesmi locum mUtandi, Varias figuras induendi,& similes,quae quidem, non magi S quam praecedentes , absque aliqua substantia cui insint possunt intelligi, nec proinde etiam absque illa existere: Sed manifestum est has, siquidem existant inesse debere substantiae corporeae sive extensae,non autem intelligenti, quia nem pe aliqua extensio, non aItem ulla plane intellectio in earum claro & di tincto conceptu continetur.
Iam vero est quidem in me passiva quaedam facultas sentiendi, sive ideas rerum sensibilium recipiendi & cognoscendi , sed eius nullum usum habere possiem, nisi quaedam activa etiam existeret, siue in me sive in alto,sacultas istas ideas producendi,vel e ciendi. Atque haec sane in me ipso esse non potest, quia nullam plane liter vel eminenter inesse debeti , qEae est objective in idcis ab ista facultate productis, sui jam supra animadverti vel haec substantia est corpus, sive natura corporea, i Ua nempe omnia sor- maliter continentur quae in ideis Objectivaevel certe Deus est, vel aliqua creatura corpore nobilior in qua continentur eminetnter: atqvi cum Deus non sit fallax , Omnino manifestum est illum nec per se immediate istas ideas mihi immittere, nec cliam mediante
60쪽
ter, sed eminenter tantum contineatur. Cum enim nullam plane facultatem mihi dederit ad hoc agnoscendum , sed con 'tra, magnam propensionem ad credendum illas a rebus corpo reis Emitti, non video qua ratione posset ita telligi i psum non esse fallacem , si aliunde quam a rebus corporeis emitterentur Ac proinde res Corporeae existunt. Non tamen forte omnes tales omnino existunt, quales illas sensu comprehendo ouoniai nista sensuum comprehensio in multis valde obscura est, ae confusa: sed saltem illa omnia in iis sunt qace clare dc dis hincte inte ligo, id est omnia generaliter spectata quae in purae Matheseos
objecto comprehenduntur. Quantum autem attinet ad reliqua quae vel tantum p rricularia sunt, ut quod sol sit talis magnitudinis , aut figurae &c. vel minus clare intellecta, ut lumen, sonus , dolor, Ac similia, quamvis valde dubia & incerta sint; hoc tamen ipsum quod Deus non sit fallax, quodque idcirco feri non possit ut ulla falsitas in meis opinionibus reperiatur, nisi aliqua etiam sit in me facultas a Deo tridula au illam emendandam, certam mihi spei ostendit veri ratis etiam in iis assequendae. Et sane non dubium est quin ea omnia quae doceor a natura aliquid habeant veritatis et Per naturam enim generaliter spectatam nihil nunc aliud
quam vel Deum ipsum,vel rerum creatarum coordinationem a Deo institutam intelligo . nec aliud per naturam meam in particulari, quam complexionem eorum omnium Quae mihi a Deo sunt tribUta.
Nihil autem est quod me ista natura magis expresso doceat quam quod habeam corpus , Cui male est cum dolorem sentio: quod cibo, vel potu indiget, Cum famem, aut sitim patior, de similia; nec proinde dubitare debeo, qu In aliquid in eo sit veritatis. Docet etiam natura per istos sensus es oloris, famis, sitis, &c Me non tantum adesse meo corpori ut nauta adest navigio, sed illi arctissime esse conjunctum, re quasi permixtum, adeo ut unum quid Cum illo componam; alioqui enim Cum Corpusi'ditur, ego, qui nihil aliud sum quam res cogitan S, non sen-