장음표시 사용
131쪽
rgumentum. Nam hoc nomen adiectitium Quantus, quanta,quantum est deno in tiuum, praedicatur Paronymos; ut quum dicimus,hominem esse quantum: li; Rr autem de aliquo,cui ex sua essentia conuenit definitio Quantitatis: Ergo falla ψntquae ex diuo Thoma,&Caietano diximus. Propositio nota est . Probaturas Rinptio. Linea ex sua essentia es quantitatis sicut corpus iumerus,atque oratio; f Aristoteles capite de ualitate in hoc libro dicit, lineam es quantam,crgo aut unptio vera Diuus praeterea Augustinus .de Trinitate cap. o. ait; Magnitudine 'imagnam, climalioquin magnum sit Paronvinum, magnitudo sit deessentia cuiusq; magnitudinis . Respon)etur,quaedam nomina resi ectu unius esse Synon)ma, respectu aliorum Paronyma . In Theologia conceditur hoc nomen Homo praeuicari de nobis,&Christo Synonymos ostentialiter, at vero de filio Dei quasilaronymOS,S denominatiue, offertur. Quanquam enim unusinet sit Christus Huus Uci, tamen quatenus Christus, cst homo essentialiter,& necess irio quo fit ut Gomo secundum essentiam de ipso praedicetur. Contra vero si tantum utilius Dei conliderctur. noli tribuitur necesi rio est 'ntia hominis quare de ipso praedicabitur homo,quas Paronymos. Dixi quasi Paronymos,ut integrum iudi tum relinquatur theologi . Hi enim iudicabunt, an omnino dicatur Paronymo homo de filio Dei. Sic etiam si Quantum referatur ad caque suapte est entia quanta ut linea, superficies, corpus,non ostiaronymum, aut denominatiuum si ord ad ea quae ex accidenti corum cssentis superaddito quanta dicuntur, ut homori lapis, Paronymu
iubiecta sunt,unum nomen & diuersos casus appellare oportet:
132쪽
ad sua inferiora Synonyma sint; nec proinde in Categorijs ponantur tamen qui quid in Categorijs ponitur, Synonymum esse oportet. De Paronymis vero disputauit,ut sciamus Paronyma ad eandem Categoriam referenda esse, ad quam perti nent forme, quae per ipsa significatur ut album ad Categoriam Qualitatis sicut albedo ipsa. Porro autem alia solet eiusdem tractationis ratio assignari. Etenim suprema genera ad tria possunt referri,primu adrans, tum ad sua quaeque inferio ra,denique inter se: ut qualitas cum substantia. Ratione primi ordinis genera su prema sim aequivoca,saltem analoga, seu veritis analogata:ratione secundi,Synonyma tanderatione tertij, vere Paronyma. De his itaque Aristoteli crat disputa dii. Sed de Polyonymis Meteronymis minime egit, quia Polyonyma sunt diuersa
nomina,eandem penitus rem significantia, ut Marcus Tullius Cicero. Heterony ma autem ut sunt diuersa nomina, ita quoq; res diuersas significant,ut Ensis, de India. Polyonyma igitur e diametro pugnant cum Homonymis,quae sub uno n omine res omnino diuersis includunt: Heteronyma vero Synonymis opponuntur, quae unum nomen, inam rationem habent. Quum itaque num contrariorum facile intelligatur ex alto,agens Arist de Homonymis Synonymis,reliquis Polyonyma, Heteronyma Iam vero cum hic liber ad Enuntiationis tractationem irrgatur,potest alia ratione Aristotcles excusari. Equidem ex Polyonymis non fiuntcnuntiationes,quae admodtim ad Disciplinas pertineant, ut an ensistit gladius; esset enim quaestio denomine; ex Heteronymis etiam non possunt fieri enuntiationes vere aientes,quarum potissima est cu a,sed omnes erat falsae ut ista,homo est Leo: at propositiones Synonymaein Paronymae,ut homo est animal,homo est albus, longam exigunt tractationem; immo etiam praedicationes Homonymae, fallem Analogae valde ad scientias pertinent. Ideo igitur actum est de his tribus. Hinc perspicuum fit,Homonyma Synonyma, Paronyma ratione quidem semper distingui; re autem vera interdum in unum conuenire. Nam ut diximus qualitas si con ratur cum ente, Homon miam Analogis sortitur si cum albedo dirui. gro, nonymi inaest si cum hominu olorato D Paronymum.
Post definitiones seqtiuntur diis diuisiones,quarum prio 'huiusmodi est. Eo
τuna lus sunt, quedam sunt composita,ut homo albus; quidam sinaplicia, vhomo. Ex his composita a Categorijs excluduntur, simplicia ad Categorias perti net. Sed tribus modis potest aliquid esse compssotum. Aut enim voce latum com positu est,ut Marcus Tullius, aut signification sola,ut omnia Homonyma quem admodum nomen Canis, omnia vcrba, ut curro , quod gnificat ego curro, aut denique voce significatione simul, vi homo albus. A Categorijs igitur'
clud turi sola composita, quoad sigiusicationem, siue quod ad uocem attinς simplicia int,siue complexa . tiamobrem homo albus in nulla Categoria pondtur, sed homo deportitur in C;Regoria Substantiae, albu in Categori satis . Eodem pacto animal ratibale in nulla Categoria pon dii in in recta rationale ad latus . Illa vero quae nium
133쪽
uoc composita sunt,nequaquam a Categoriis reiici debent. vocum enim compo- m'non raro ob voeabulorum penuriam accidiniit patet in hac voce Corpus anii. i. Vpklii Porphyri Vix dς specie; in hac alia Intellectus agenc alioquin i ad ages sit quodda implex accidens ad secunda specie coalitatis pertinens.
x Ellem hoc loco obseruari, de verborum significatione satis importunam quaeis . l. 'sest tib us ne simplici Constet,an vero complexa. Nam di; mpl: usi Milonem prae se ferre. Arist.testimonio nitun 'plulo Qxum quae sine coplexione diculur verba adducertis: cimu mete concipere,naturam esse qua pliut, aut tonat. Qui vero contra sentium, 'probant,quia in omni fere verbo subintelligitur aut persona certa,aut vero incer ra. . sim aliquibus persona minime intelligatur, ut in his quae nuper sunt prolata,dicendu est,nihilominus compositam ea habere significationem vi apertissimela libros uenti cap. 7.obiectione . ostendetur. Et quidem ad Aristotelis testi monium sufficit respondere, eum exempli rahium gratia uerba adduxisse in exemplis verosisse ipsum vulgares oviniones sequi, ut a. Sentadist. Iartic. .ad .docet citius Thomas; in Topicis est manifestum. Et probatur solutio. Nam sub finem Antepraedicamentorum ait Arist.ea quisine complexione dicuntur, verum aut saliatum minime igruficare:cum tamen verba verum, aut falsum significare, etiam si sola proferantur libro sequenti oco citato demonstretur
infategorios . Homo poniturin Categoriam recta lincia ergo, animal rational
134쪽
o Comment in uniuersam Logicam
mente format .contra vero apiid Graecos aliquidsignificat,quia quum Graecus illam audit,sique conceptum mente effingit. Sed ut ab omnibus haec percipi queant,libuit hoc loco annotare, conceptus mentis a nobis vocari,quae Cicero,ac Quintili nus animi sensa dixcrunt. Ad argumentum igitur respondetur,Homine significare quidem aliquid compositum, tanquam significatum remotum, cum rem exanimodi corpore constantem significet: at eius significatum proximum esse conceptum simplicem quo homo repraesentatur. Haec autem vera sunt,si expendatur vis impositionis huius nominis homo. Nam saepe accidit, ut audita illa voce,formemus c5ceptum hominis compositum id est conceptum definitionis homini. Id tamen noliab et vo Homo ex sua impositione,sed ex bonitato,aut des ei tu intellectus audientis. Haec autem oratio, animal rationale,longe aliter se habet; nam significationem compositam,non modo secundariam & mediatam, si immediatam etiam recipit.Vet
vero res aliqua in Categorijs collocetur, non tam ipsa consideranda est, quam modus quo mente concipitur. Quamuis enim Angelus res simplicissima, ut non ponitur in recta linea Categoriae,quam duplici conceptu apprehcnditur. Et quamuis homo re ipsa copositus sit, absq; dubio in Categoria ponitur, quando apprchenditur non duplicato definitiobis conccptused implici,qui ei; et species quaedam respondet. Denique taliquod nomen excludatur a Categorijs consideranda est clara significationis compositio,non quoad secundarium significatum,sed quoad primarium.
Quo fit, ut homo possit in recta serie praedicamenti reponi; non autem animalia
ΑΙ tera diuisio m hunc modum proponitur Eoru quae sunt, qu*dam non sunt
in subiecto Hicuntur de subiceto; nonnulla sunt a subiccto, talauntur de subiccto;alia nec sunt in subiecto, nec dicuntur de subiecto;tandem alia sunt itide in subiecto,at de subiecto minimc dicuntur. Qua in re sciendum in primo,hala Synonymos simplicia,quae in recta Categoriae linea collocantur, hoc loco diindi Iam autem, illud intelligendum est, hanc diuisionem quatuor partos sertiri:quia eas potest diuidi in substantiam accidem,substantia vero in uniuersurii parmularca
sicut etiam accidens.' 'nile quatuor sunt genera entium,substantia nempe uniuer osa, singularis,accidens uniuersiam,&. singulare , Nec illiid praetereaagnorarid clipropriam notam accidentis estis,existere in subiecto. Esse autem in subiecto illud dicitur, quodiest in aliquo, non laqtiam pars; impossibile est, esse sine eo in quo cit ut albedo manus, est in ea tanquam in iubiccto, quia est in illano quasi pars &ii amanti separetur,certe peribit. Propria vero nota substantio est,n5 esse in subiecto, quia substantia per se subsistic.Mox indicium uniuersalis est ,dici do subiecto; id it dici de aliquo nomine di rinione secundum essentiam; ut homo dicitur de Petro id nis Paulos iIndum nomenin definitionemat ut desinitio hominis etribuatur eis secu dum csscntiam. Quo fit,ut nullum Homnimum de suis inscrioribus,tanquam cς subiecto:dicatur Homonyma siquid risi habent unam rationem.Verum est tamς Analor: ea quae non penitus, sed partim Homo ma sunt id est,analoga dici nonnunqu*m desuis inferioribus, ut de subiecte, Quare inCategorijs a'q.quaest. I. docς VWr Soto,hoc nomen Res,ouod ea unum transtendentibus, dici de subitantia,
135쪽
accidente secundum essentiam. Et idem ego arbitror desint ut signiscat habena ςstantiai non ut significat habens existentiam. Sed haec aliquando commodius eae PQRQntur. Fit etiam consequens ex cadem definitione nullii in Paronymum dici ta' 'Rm de subiecto de illis, quibus Paronymos attribuitur; quia etsi possit de cis no- inme& ratione efferri,non tamen secundam estantiam.Sequitur terti interea quae ponuntur in recta linea Categoriae sola genera species dici de subiecto,cum a s i habeant inferiora,de quibus secundum cssentiam efferantur. Tandem proprium symbolum atq; nota singularium cst,non dici de subiecto singularia enim non habent inferiora, de qitibus nbmine&ratione dicantur. ' Quae curii ita sint,lique prirna diuisionis parte significare substantia uniuersam. quae quia subfl antia esst,n5 est in subiecto; quia uniuersa est, dicitur de subiecto: Secudam,accides uniuersale; quod quia accidens,in subiecto est; quia uniuersale, de subiecto dicitur:Tertiam,subsi antiam singularem. Quartam denique,accidens sino utare; quae partes vituperiores explicandae sunt. Sed ut exemplis res fiat illustrior substati uniuersalis cu ,ut homo,animal; accidens univcrsale,ut albedo,color; stubstantia singularis, Petrus,Paulus; accidens singulare,ut hic candor Ac merito quidem annotarunt viri docti, non uno modo accipi nomen subiecti in hac diuisione Etenim in illa particula, Dici de subiecto, subiectum accipitur pro subiecto prςdicationis es lentialis; luale est homo respectu animalis. In particula vero esse in subiecto,sumiatur pro sibiecto inhaerendi cuiusmodi est homo rejectu candoris.
Contra dissinitionem Esse in subiecto est argumentum,quia alteri,quam re dis
linit epotest accommodari. Na anima leonis est in materia, non tanquam . . pars materiae, ac impossibile est ut sine illa materia in rerum natura perstet: atani sies. in leonis cum accidens non sit,non est in materia anquam in subiecto ergo alicui ia. Vt in delinitio conuenit, quod sub re definita minime continetur ed quatuor modis, inibiecto. sponderi solet . Primum dicitur, animam leonis non esse in eius materia quasi in1uoiecto; quia quod est in materia,non est in aliquo. Siquidem materia non est aliquid actii, licente Aristotele . Metaphvsiccitum text. 8.materia necesse Ouid, nec uantum,nec uale. Sectando respondetur, formam leoni est in materia leonis xmmiam partem non quidem ipsuis materiae, sed totius leonis. Praeterea dicitura quiovidam animam leonis posse esse sine materia leonis, non Quatenus animal Gni sit,ied quatenus est forma substantialis. Nam vi est forma substantialis,non, pugnat ei exiitcre absque materia alioqui id oenni serma sibstantiali repugnaret; δ non repugnat animali rationali. Nulli igitur rma substantiali,qua talis est,repugR materia uulsam permanere Memini libro superiore cap. S. exposuist e,quid ψς Qt 'o genere interpretandi definitiones ex non repugnanti'sentiendum sit. 'Ru igitur veniamus Riiarid respondet aluonimam leonis non essesin materia
Adqu m in iubiecto, quia materia non est Aliquid: non quidem ob causam a nobis si dix min prima solution sed quia in definitione Esse in subiecto, V0 tur Asiqvid, quod est compositum eximateria&forma. Quo pacto haud Ghὸ ' P 'H0ns illa*li placet. Eliditatinita actus intelli vix in iubitantiis separatis tanquam in subiecto; cum illae minime computat tur
136쪽
72 Comment in uniuersam Logicam.
turrimate ia&forma Itaq; prima&secunda Glutio Arist.mcntem asseruntii iarsse iri Secundo offcresse grauius argumentum. AriLq.Play.ca.3. enumerat odio modo , Rhiς' ilibus aliquid est in liquo;primum tanquam partem in toto,ut brachium in homi.bis; hes, ne. secundum tanquam totum in partibus,ut totum edificium infundamento,pariedi. 6 hdi tibiis,d tecto consistit tertium quasi genus in specie;vt animal in homine quartum separetur tanquam speciem in genere,ut homo comprehenditur sub animali quintum veluti formam in materia, ut albedo in manu,& anima in corpore:sextum quemadmodum Rex in regno esse dicitur: septimum ut rem in fine, ubi enim est thetaurus tuus, ibi est cor tuum octauum deniq; sicut in vase, aut loco,ut homo in domo sua. Cum igitur octo sint modi Existcndi in aliquo,quomodo hac diffinitione distinguitur Esi subiecto ab ipsis 'espondetur, illa particula, Non tanquam pars,excludi,rem pudiarique omnes hos modos,scilicet tanquam pars in toto, ut genus est in sp cie;quia genus est veluti pars essentiae speciei, Mut pccios in genere quoniam sp cies est para generi subiecta bionique reiicitur modus,quo totum integrum est in suis partibus. Si enim quod est in subiccto adeo imperiectum est,ut non possit esse pars subiecti:quomodo erit totum respectu subiecti cilla vero particula; Et impossibile est esse sine eo in quo est, excluditur modus quos Rex est in regno. Na que potest cxistere Rex,etsi regno priuetiir. Quo fit ut mediis etiam, quo aliquid est in laco alienus sit valde,atque ditiersus a modo existcndi in subiecto. Etenim res quum loco dimouetur,non continuo perit. Tandem modus quo res in sine esse dicitur etiam a modo quem nunc persequimur,cadem particula separatur; quippe cupermaneat res, quamuis suos ne frustretur. Qui enim in inscria sunt optato fine priuantur, certe existunt quamuis in licissime. Caeterum modus quo forma est in materia, non debuit omnino ab hac diffinitione excludi, quia accidens habet se quoque, ut forma,ad subiectum. Res citur tamen quantum attinet ad formam sub stantialem in materia existentem:vt patuit in prioris argumenti solutione. Re ere Tertium argumentum. Res creata sunt in Deo, in ipso enim uiuimus, mou 3 sunt in mur, sumus,4 non sunt in eo tanquam pars eius Mimpossibile est,ut sine eo exivςQ stant: atqui non sunt in ipso ut in subiecto alioqui essent accidentia, in Deo esset accidens: Ergo definitio Esse in subiecto conuenit alijs a re definita. Respondetur ac meo quidem iudicio facile res creatas non posse esse quin Deus efficienter, aut ut aiunt effective cis tribuat esse; at illud esse conuenit eis sine ipsis formalit , quia babent propriam existentiam substantialem formalitoni sunt supposita distina Deo: quod certe non conuenit accidentibus,nec his quae sunt in subiecto. Quaquam autem cocedant grauiores Theologi,dari quandam naturam creatam,quae no habet aliam existentiam,praeter existentiam Dei non proinde concedunt talem,
i turam esse in Deo,ut in subiecto;quiasufficit illam naturam,quoad eius attinet poste,rmaliter propria existentia subsistere nisi altioris naturae existentiam substantialis
Quartum argumentum contra diuisionem hoc capite explanatam.Non enim p rtinere videruria aliquod genus diuisionu,ex his quae lib. I. cap. 9. enumerauimu Adq detrita Respondetur,non esse unius generis diuisionem, cum multas diu sones contineat prima. Ens aliud substantia, aliud accidens. Haec est diuisio pςx se Analogi in analogata Secunda . Substantia alia uniuersia,sia particulatis. ας est per accidens,& subiecti in accidentia,accidit enim substantiae esse uniuersam Ux
riosium in supra Tertia superiori simillima. Accidens aliud uniuersum, in q
137쪽
p rticulare. Quarta uniuersum aliud Categoriae substantiae, aliud Catego acci Mnti . autem desunt,qui huiusmodi diuisionem asserant, esse Generis in spe 7 β,quia uniuersum essentialiter dicitur de uniuerse Categoriar substantiae, uniuer: CRtegoriae accidentis. Sed nobis potius videtur Accidentis in subiecta sicuti 'ῆς, album aliud ni aliud papyrus Quinta Singulare aliud est Categoriar substan-IR, Eud Categoriar accidentis. Haec est Analo in Analogata, quia in definitione: ngularis accidentis,quatenus ingulare est,ponitur singularc Categoriae substantiq.-ile enim candor dicitur singularis, qui est in substantia singulari. De qua re vide diuum Tho i Darte quaest.29.ar. 1 Nec mihi obijcias,illam diuisionem esse accidcnus in subiecta;hoc enim non tollit, quin possit esse Analogi in analogata; quemadmodum hic diuisio,Rides aliud homo,aliud pratum, est Analogi in analogata,cumiit accidentis in subiecta risus enim lanalogum cst, homini,pratoq; accidit. Quarς quod diximus lib. cap.9.diuisionem Analogi esse diuisionem Per se, non ita acci tendum est,quasi arbitremur, omnem diuisionem analogi in analogata esse Per se ed ut innuamus, dari aliquas diuisiones Perse, quae non limi generis in species, aut disterentias,vel proprietates sed analogi in analogata. Quando autem sint Per se, legibus diuisionis Per se cognoscetur. Sed ut finis huic disputationi imponatur,dubitationem quandam leuiorem expediri oportet. Quaeritur,ad quam partem proposita diuisionis referri debeant Diu ferenti Respondetur ptimiim, disterentias substantiarum inter substantias niuersas numerari; sicut & differentiae accidentium sub accidentibus uniuersis intest Intur. Respondetur secundo,sub nulla illarum partium eas contineri.In illa enim iuisione tantum diuiditur id, quod in rectatorie Categoriarum collocatur:totum autem diuisum in membris diuidentibus intelligi debet. Cum igitur Differentiae vi cap. O dicemus minime collocemur in recta serie, nequaquam hac diuisione eas comprehendi oportuit.
Gitur explosis a Categoriarum ambitu;&Homonynal tuo capita relatis omnibus; φiei his ordinibus collocantur, proponit Ar litoteles duas regulas,ex quarum, na colligitur id,quod etiam 4. El, To uamlibet speciem in ea Categoria reponi, in quid suum genii exaltera ver acii deprehenditur,quam ditarant inter se reis diueriarum Categoriarum P uram paci Ie eiusdem Categoria clinii iure eant. Prior itaque remissa est unitu 2 J dd ossi itur iit de subiecto oti uid dicitur de prMictu, iniretiam Giubieci vesanimal dicitur de Matherian pia iide subiecto ei tu de eo nomine ratione secundum essentiam, sed substanti licitur deamma
138쪽
mine dici; nam animal est genus,homo nequaqtiam. Respondetur,regillam esse vera prinum in hoc sensu. Quicquid dicitur de praedicato in recta linea,ac serio Categ riae,dicetur etiam de subicctoriit substantia quae dicitur de animali, tanquam sup ritis,in recta linea praedicamenti,dicitur etiam de homine.Rursus alia solet afferri nornata interpretatio. mim aliquid de alio dicitur,ut de subiecto,quicquid dicitur de
praedicato secundiim essentiam, tametsi non dicatur de eo in recta inca,dicctur etiade subiecto. Vt Petrus cst homo,homo est rationalis,ergo Petrus est rationalis. Hos autem duos sensus potissimii in Aristoteles exigit, ut ex his,quae capite de Substantia scribit,manifeste colligitur.Sed tertiam praetcrea habet haec praeceptio intellige
tiam. mim aliquid dicitur de quopiam ut de subiecto, quicquid dicitur de praediacato persevi necessario,quamuis nec in recta linea, nec essentiali ter de ipso egeratur,dicetur etiam de subiecto Occurritur autem nobis, quidem a doctis Meruditis, quaerentibus, satisne hic sensus in Aristotelis Philosophia possit defendi. Nam homo dicitur de Petro ut de subiecto, certe aliquid apud ipsum dicitur de homine persevi necessarid,quod non dicitur de Petro Etenim apud Aristotelem,qui in
eo fuit crrore,ut Mundum ab aeterno suisse existimarit, homo necessario existit,Petrus autem non existit necessario;vnde non sequitur.Petrus est homo,homo neces.saris existit,ergo Petrus necessario existit. Quare hic tertius scnsus, falsus ab Aristo tele indicari debet.Sed respondetur,ipsum etiam esse verum,quando id quod nece .sario tribuitur praedicati potest de eo cum hac nota Omnis efferri. Et quia non potest dici; omnem hominem necessario existere,ideo nihil mirum est, ut necessario existere competat homini apud Arist.& non Petro . Denique posset aliquis arbitra .ri quartum huic regulae adhiberr posse intellectinii Quum quidpiam de quopiam dicitur ut de subiecto,qui quid de superiori dicitur accidentario, efferri quoque de subiecto debet. Verum lis interpretatio non modo falsa est,sed fundamentum etiaest,quo omnes captiones, atque Lillaciae accidentis nituntur. Argumentum igitur in huius di vitationis exordio propositum nihil attinet soluere, quia in hanc regulam iuxta quartam expositionem acceptam procedit. Caeterum quia militis ea placet opinio, quae Syllogismorum quartam figuram re
'I: cipit. oportet in qualibet figura posse fieri syllogismos in materia tum necessaria,
d eniti tum etiam contingenti operepraetium erit, hanc regulam, quae illius figurς basis
est,ac firmamentum,sic adornare,ut ex ea firmissima argumenta sumantur in quaviscamus quartum huncintellectum ad Arist.institutum pertinere sed illud modo asserimus,si ita res illa proposita exponatur, qupea nitentur ratiocinationes non modi bonis ac tiae rabiles , sed optimas etiam quoad formam esse iudicandas nec posse unquam in simili collocatione dari antecedens verum, consequens falsum. Iam autem arbitrabitur quispiam, hunc canonem posse impugnari altero argu mento Arist.cap. de ualitate in hoc libro concedit, Scientiam est quid relatum,NnegacG immaticam, aut aliam quamuis peculiarem scientiam hinc ex genere resat rum:ergo etiam aliquod praedicatum dicatur de aliquo vide subiecto, non est necesse,ut quicquid dicitur de praedicato, dicatur etiam de subiecto. Respondetur il suinet Arist.hib finem praedicti capitis soluere hoc argumentum Etenim concedit etiam, Gramaticam,ut scientia est dicere resationem.Sed alio praeterea modo,quom
139쪽
in Cardinali Caietano eodem loco cernere lice poteris nodum hunc soluere.
De altera regula lepraedicamentali Cap. .
Posterior autem praeceptio lisc est Diuersorum generum, non substerna
tim positorum,cliuerse sunt specie; differentis, at subalternatim positorum ni Prohibet esse easdem.Ad eam vero intelligendam,tria sunt obseruanda .Vnum,il ligeneri appellari subalternatim posita, quae ita se habent,ut unum sub altero con tineatur,vel utraq; sub tertio genere. Exempla prioris modi, Animal, Corpus vir 'en ;posterioris animal lapis. Contra autem illa dicuntur, necnon sub alternarum posita, tuorum num minime se reliquo ponitur, mec ambo sui uno tertio; vitantia a color Alterum praeterea obseruatione dignum accipito:differentias esse dii Ilices. quasdam accidentarias, te quibus nunc curandum nonist,quasdam autem Lentiales:rursusque essentialium alias esse constituentes genus, alias diuidentes illud Vt corporeum,animatum dentiens constituunt animal rationale verori irration te diuidunt ipsum.Tertium cst,illas differentias,qus essentialiter sunt diuersis,ut rationale cirrationale, appellari hoc loco Specie diuersis. Sed iam ad instituta pergamus.Sit prima assertio in explicationem regulse Gene Caietanira non substersatim posita diuersas habcnt difforentias constituentes,pariter ac di sententia. Didentes. Quod certe in animali4 colore perspicuum est. Seeunda assertio inium duo genera ira subalternatim ponuntur, ut unum sub altero contineatur, differentis constituentes superius,constituunt etiam inserius;&diuidentes inferius sup rius quoq; diuidunt.Sume in xemplum Animal tuens. Omnes differentis quq constituunt Vivens, constituunt Animal, quanquam cius cssentiam minime com-Heant;ac diuidente Anima diuidunt quodammodo Vivens.Corpus enim vivens, aliud vix rationale,aliud irrationale,aliud sensus expers.Tertia effertio. Quum duo genera ita solum subalterna esse dicuntur, ut ambo sub tertio genere contineantur: differentia diuidentes utriusq; diuersae sunt;viliquet: constituentes vero partim e dem,partim diuerta erunt; ut in animal, planta videre licet. Differentia enim, uuae essentiam animalis complet, ut sensibile, non conuenit plantae; attamen disterentie luperiores, qui ad animalis constitutionem exiguntur,quamuis non sussiciant,ut corporςum Iinen3,etiam in platitam cadunt. Q iare egregie ut eum decebat docuitoniti I Postricam ut raedicamenta esse impermista oportet enim ea quae ad diu crinipertinet Categorias essentialibus differentijs inter se discrepare cmo tamen Din colligat ieri non posse, ut una res ad diuersas Categorias pertineat, si diuersi vationibus consideretur Nam Arist 3. Physic. cap.3. docet, eund- motum ad C xζgoriam Actionis &Passionis csse referendum, Sed de his suum cuique iudiciu a Vim; HOS nam cum non ex professo hanc quaestionem tractemus, nil certodes Biro de actione&passione volumus i
'μG0 PQ miniςR Sotio longe aliter sentit cita a definitionem et e- Vmiud Riternatorum . quidcm apud ipsum ea ramitin genera sublatereatim o ''' ur,quorum unum sub altero continetur illa vero non subalternatim post'iudi
p9Πς9'V0rum nun sub , hi minim continetur. Nec quicquam ad hanc s.' p hqr ς sthVtrum sub alio genere contineantur,necne. Rud sit , ut ipμς malo lapis genera sint haud subalternatim posita. Quare si Domini
140쪽
7 ς Comment in uniuersam Logicam
eo Soto fides est habenda,omnia genera subalternatim possita,habent easdem dis
rentias constituentes diuidentes Easdem inquam iuxta sensum iam expositum in secunda assertione.Omnia vero genera non subalternatim posita,habent differentias diuidentesin constituentes sibi adaequatas omnino diuersas;tametsi constituentes inadaequatas possint interdum habere easdem,si illa genera ad eandem pertin an Categoriam. Est aute ut summatim dicam differentia Adaequata,ea quae re es.sentiam complet,ut sensus compos animalis;Inadaequata Vero, quae licet adrci essentiam desideretur,non tamen vicissim cum re,cuius est differentia, commeat; ut corporeum cum animali. Ex his autem clarissimorum Patrum opinionibus neutram existimo repudiandam, sed utranque posse facillimo negotio iter Aristotelis acconnodari. Quanquam Dominici interpretatio certior videtur,si ad perionia trananonem confugiamus; sin autem res pia per se expendatur, Caietani sententia magnuissensi acumen ostendit; praesertim si eius Commentaria attentissime conssidere tur. Itaque de rebus ipsis eruditus lector pro suo arbitrio iudicabit ego enim cum
nihil absurdi ex alterutra parte oriri viduam, nihil impedio
Impugnantur ex dictis nonnullari i
is Nod dictum est, nera non substernatim posita habere diuersis disserentias
constituentes,ita refellitur.kubstantia Muantita sunt genera non subalternatim posita, non habcnt diuersas disterentias constituentes; cum venera suprema non constituantur diliarsntiis, sed modis internis,ut patet e Meta:hysicaeer o regula omnino euertitur. Sed communis responsis est,genera suprema proprie non habere differentias constituentes;nihilominus modos internos es.se increntias; lic improprie. Ita soluitur aplerisque argumentum nam quid nos sentiamus de his odis internis, dabitur forsan commodior explicandi locus.Int rim relege quae ii i ca. 7.diximus,& utere ea solutione, quam statim ad tertiam im-vuenationem scribemus
Deinceps impugnatur id quod dictum est, genera non substernatim posita habere diuersas differentias diuidentes . Animal Scientia sunt genera non subaltern tim posita, sed rationale est disterentia animalis , Mantur etiam quaedam scientia quae appellantur Rationales;ergo diuersa penitus genera,nccvllo modo subaltern tim possit eisdem differentij diuidi possunt. Respondetur, genera non subaltern tim posita interdum habere differentiam eandem diuidentem ted nomine,non significatione.Et ita in animali& scientia usu venit. Nam rationalc, ut est distcrentia an malis, significat naturam, quae eo lumine praedita est; ut raciocinari, antecedentibus consequentia nectere, causasque rerum videre possitnit vero dicitur de scientia i renificat habitum,cuius obiectum est secunda notio,aut intentio
Postremo illud resulli potest,quod scripsimus,ea genera quibus aliud superius sqnus imminet, conuenire inter se aliqua differentia constituente; communi tamen. Certe corpore substantia, ea quae, quia corporis expers est, Spiritus dicitur, uos enere substantiae continenturi proculdubio in nulla disterentia constituente conueniunt. Non enim conueniunt ditarenth adaequatis constituentibus, nec porro aliqua differemia communi; quoniam solum conueniunt in genere substantis. Sub
stati vero,cum supremusit genus, non habet aliquam differentiam constitu tem