장음표시 사용
141쪽
ergo salsa uidentur quae scripsimus. Respondetur,habere nihilominus sibstantiabi Q duna que internum,qui improprie Disterentia appellatur.Caietani autem iudit 3IM Ea est. Ait enim, Aristotelem non dicere, generasi balternatina possit haberei'mper easdem differentias; sed nihil impedire,quomimis eisdem possit constare di ei ςnt P. Sicut nihil prohibet. hominem esse Regem,non tamen omnis homo est φ ζη. Resare etiam obiectioni prima poterit responderi quum Aristoteles ait, en 'diuersa non subalternatim posita constare differen iij specie, id est,essentia diue M ; id sub Hypothesi accipiendum esse, si differentijs constent. lud' Quod satis probabiliter a quibusdam dicitur, etiam genera suprema proprijs differentijs a se Modus In
ferre,quae genere conueniunt. Quo fit, ut qui Porphyrius ait, disterentiam esse qua Uecies superat onus,aut quae diuidit ea, quae sub eodem genere continentur;non Q qua uis differentia etiam essentiali id accipi debeat, sed de perfectissimo Cifferet tiarum genere, quod ad solas species aut infimas, alit interiectas pertinet: ves certe quum Genus nominat,non proprie ipsum intelligit, sed quodvis luperius eo nomine comprehendit. Itaque in differentijs essentialibus si qua diximus vera sunt, multi,ij que admodum artigradus inueniuntur.Sed longiores hoc loco fuimus,quani institueramus. Igitur de Antepraedicamentis haec dicta sitit.
SECUNDA PARS LIBRI Quaesint ea quam Categoriis ponuntur, quot modis id accida, de numeros ipserrum Categoriarum Cap. o.
ANtequam ad sinsulas Categorias veniamus,inuestigandum est, quot sint Ca
tegoriε, si primum explicauerimus, tuae excludantur,4 quae ponantur in Categorijs Principio statuendum est, a Categorijs excluda omnia Homonyma,etiam ita quae appellantur Analoga:vt Ens. Neque vero omnia Synonyma in ipsis ponunmtur;namin duplex est,aliud rei ut homo aliud rationis,ut notio si eci ci. hi quidua Categorijs exelliduntur omnia entia rationis, ut colligunt Metaphysici ex Aristo lib. S.Metaphy.tex. h. Preterea ensici,aliud per se,ut homo;aliud per accidens,quod componiture substanti S accidente, ut homo albus;vel ex duobus accidcntibus, ut mulicir albus Sed ex his entia per accidens omnino a Categorijs exulant. Quinnζς entia per se,quavis ratione sumpta, in recta serie Categoriae ponuntu nam QRSpς i potest intelligi conceptu simplici,ut homo sub conceptu hominis;aut con-ςζptu Omposito, ut ipsemet homo sub conceptu animalis rationalis. Et quidem hocleCundo modo non ponitur in Catestoria, nisi forte, ut expositum est supra in pri diuitione Antepraedicamentoruim Colligimus ergo, in Categoria scium potu si 'e -- η' R R. quidem per se,ac si plici conceptui stibordhrata.Nec tam ea 'tu incuria sed oportet insuper,ut naturam fui tam habeant. Qi are Deus C x ε' i m mimia ἡ nereditur, iiii angusta est domus, luce tantum hospitem capi*x Habet
142쪽
Commmento in uniuersam Logicam.
Habet enim infinitam naturam, quae clam etenim omnium perfectiones complecti. tur, noen potest gehere, aut difflamentia circunscribi . At vero Christus dominus in Categoria ponitur , quia quatenus homo naturam habet finitamin limitatamns
que univoce nobiseum homo. Caeterum non una ratione ponuntur omnia in Categoriis, alia enim directe, alia in directe,seu reductitie collocantur. Directe, ac per se ponuntur omniavi gener'de species, quae dicunt naturam completam,ut homo animal;insuper indiuidua quaestibiis generibus 5 speciebus continentur,ut hic homo. Diri,species quae dicunt naturam completam,id est, quae non sunt partes Physicae, alicuius naturae; quoniam Anima etiam si sit species, vel genus ad hanc de illam animam, quia tamen dicit nisturam incompletam,&partem alicuius naturae, nempe viventis, non ponitur in recta linea. Illa praeterea quς ponuntur reductiue,aut per aliud, multa sunt. Nam differentia essentialis ponitur reductive ad latus illius Categoriae, in qua ponitur sua species;vtr5nale in Categoria hominis. Proxime,& secundu hanc ponuntur reductive partes in Categoria sui totius;vt anima&corpus in Categoria,in qui animat:&semicirculus in Categoria circuli. Terti3,principia peculiaria cuiuslibet rei ponit turin categoria illitis,ut punctus in categoria lineae, unitas in categoria numeri, instans in categoria temporis.Nec immerito dixi peculiaria quoniam principium uniuersale omnium rerum, nempe Deus, non ponitur in ulla Categoria etiam reducti ue,ut notat diuus Thomasci parte quaest.3.art. s. Deinceps etiam reductitie ponii tur in categoria motus ad res,vel a rebus illius categoriar,ut Ortus Interitus h
minis reducuntur ad ipsius speciem; Augmentum ad genus Quantitatis: sicut loci mutatio ad categoriam Vbi. Quinto,priuationesin negationes reducuntur ad categoriam sui habitus,ut caecitas ad categoriam visus Denique omne cns in pote tia refertur ad categoriam sui me actu existentis, ut lapis in potentia ad categoriam lapidis . Atq; hac praesertim ratione intelligitur Arist. 9. Metap.tex. II.&lib. I 2. tex. 26.quum est, actum potentiam ad eandem pertinere categoriam Loquitur enim de potentia,quam nonnulli vocant Obiectivam quicquid alij sentiant.Diciturq; potentia obiectiva,quia licet non siit potentia officiendi actum; habet tamen actum ut obiectum suum inlcmadmodum lapis in potentia non efficit lapidem actu,sed obiectum quod respicit tanquam perfectionem suam lapis inpotentia sumptus,est lapis actu .Haec scio no placere omnibus,sed ita usus habet,ut nos aliena reprobemus,alijs displiceant nostra. Decem autem esse Categorias docet Distotcles hoc loco, a Topic.cap. 7.d diuus August.lib. s. de Trinit.cap. 7. scilicet,Substantiam, diantitatem, Qualitatemν Relationem, Actionem,Passionem,Vbi, Qitando,Situm est in Habere. De quibus Ens dicitur non ciuidem ut genus,sed ut Analogum: docente id Arist. s. Metaph. tex I .ac diuo Thoma ubique consentiente.Igitur de his Categori; disputandum est modo.
SEd cum initio capitis dictum sit, entia rationis a Categoris excludi,quo modo progressu conceditur, Privationes,ac negationes in illic poni Nam diuus bomas, quci nostra labola tanquam Principem sequitur, aperuistime docet quaest
143쪽
bus pholum rhoede Verit.ar. r.&Il. . letaph.lect. I. negationes ac priuationes escentia rationis ιHWius quaestionis haec mihi se offeres lutio .Fateor qui qm,ens rationis comprclita VIς suo ambitu negationes&priuationes. Scio enim illud diuidi in Relationes,ut μη genusin species, subicetum S praedicatum, maiorvi minor extremitas ,iniri. 'δtiones, ut caecitas,atque surditas; in Negationes,ut non homo,noni lapis,non a ψum.Verum in habentium Rationis vastitate alia sunt, quae in sua ratione ac defini- done non includunt entia Rci; ut notio generis per notionem specie dc sinitur,non pς hominem,non per leonem,aut aliud ens:rcialia quae includunt entia rei necessarno. In diffinitione cnim cecitatis necessario ponitur visus, in definitione non nominis homo;&non albi,album ipsum.Igitur illius generis entia rationis no redu untur ad Categorias entium rei;huius autem posterioris omnino rcducuntur ad QR Categorias, ad quas illa entia rei pertinent. Hinc igitur primum constat, pri- inc poni in Categoria formae, quam tollunt, ut tenebras in Categoria luciqid est,qualitatis;caecitato in Categoria visus, &c Praeterea illud etiam sequitur,n gationcs entium rei in corundem cntium praedicamento poni. Possem huius verit iis plures cstes proferre,sed unus nobis stifficiet beatus Pater, ac Doctor Aurinus Augustinus; ipse enim cum sit unus,instar Regis Dauid pro decem millibus computatur. Hic igitur lib. I de Trinitate cap. 7. docci, negationes ad candem Categoriacile referendas,ad quam pertinet illa quae neganti ut non sedcntem, ad Categoriam litus; non filium diraedicamentum resationis. Sic persequitur singula.At consulto uixi,negatione cntium et,quoniam negationes entium rationis,ut non genus,non1pecies,&c. ad nullam pertinent Categoriam; sicut neque illa quae negant. DeniqHe exsuperioribus colligi posse videtur,quasdam resationes rationis pertinere ad Categoriam emium ci . hias tandema clarionem scibilis ad mentiam, Malias quae
sunt extrema rotationum Realium sic enim a Doctoribus appestaturo tertia ordinis, de quibus agitur si. 3. Mot .c. de Adaliquid. Sed hoc ultimum consectarium non inita receptum ut duo superior'non tamen omnino est improbabile, quia etiam tales relationes rationis includunt quaedam entia rei in sua definitione illa scilicet entia, ad eas referuntur. Perspicuit igitur cst,nihil in superiori capite repugnans contineri. Haec videmur facillima,sed quid sit facile etiam impugnentur Ecce argumentum. Analoga ita se habent, ut posteriora ad priora neccscri ordinem dicant,acilla in tua delinitione includant; sedens quod suo ambitu ciis rei rationis continet, es malogum,culus praecipua pars ostens res rirgociis rationis necessario dicit ordiga ad ens rei.Maior quidem es diui Thomae .parte quaest. 3. ar. s. exemplo deci ratur in sano,quod clim respectu animalis, urinae,ac medicinae analogicὰ dicatur, ni Leite ei animalion in aliorum diffinitione,quatenus fana sunt, At de minore est iit ac diuo Thoma,verum secum ipse pugnat utenim Arist. q. Metaph. ς - a tradit, ens analogum esse ad substaritiam Maccidens, priuationes di negatio ζβ quod etiam diuus Tho.eo de lib.lec. r.eonfirmat.Hos mitto,ad ipsutiam et ChryzixQmum venio. Tertio lib. de Animo tractat. 2.cap. 2.apertissimὰ docet, obiectumqxi tum intellcctus esse ens,ut suo ambitu entia rei,rationisque comprehendit ciues 'Πςgotii, eius opinionem euertere. Equidem obi RVaequatum Uictuus potentia aut facultatis debet habere vidi orationem x x
144쪽
go Commetit in uniuersa in Logicam.
vniuocamseu Synonymam,aut certe analogica:alioqui una facultas non es et unius obiecti Ad unius nominis; quia aequivoca solum nomen habet commune: Ergo ensillud de quo disputamus,non est Aequi vocum: ut existimauit Iaucllus uitanto praeclarius Caietanus sensit, qui opusculo de Nominum analogia cap. 8. docuit, tale enς analogum esse non quidem proportionalitatis,sed attributionis . Quomodo autementia rei in cuiusq; entis rationis definitione claudantur,altioris est profecto negoti), sed novis Dialecticis eadem ratione poterit explicari, qua nos insequenti cap. exponemus,substantiam in cuiusq; accidentis definitione claudi Cum igitur propositio Massumptio verae sint, quid de conclusione sentiemus' Respondendum est certe,ut aliquod ens rationis roducatur ad Categoriam,non satis esse,si quavis rati ne ordinem habeat ad entia rei. Etenim si nihil praetcrea desideretur, otiam negationes accidentium ad Categoriam substantiae reducend essent, clim saltem remote, aut potius remotissime ad substantiam omnia entia rei rationis ordinem habeant: tamen diuus Augustinus loco paulo ante citato, negationes accidentium non ad aliam Categoriam vult referri,quam ad eam,in qua saccidentia collocantur Ru re ut aliquod ens rationis ad Catcgoriam referatur, oportet ' proprie immediate ad aliquod certum genus entis pertineat:ac illud in sua diffinitione claudat:ut non homo, hominem;non album,albedinem;non filius,silium . Cumque dctitur multa entia rationis,qus non immediat ac proprie certam aliquam Categoriam respiciu ad nullam erunt reducenda. Exempli gratia,notio generisin speciei,notio subicctivi predicati:nam substantiae genera sunt, accidentia:immod ipsa entia rationis,r
spectu aliorum cntium,nonnunquam sunt genera. Porro ita sunt subicctain attributa enuntiationum substantiae,ut accidentia; ut ipsemet entia rationis:nam haec oratio, Chimsra est chimsra,cnuntiatio est. Quamobrem his praetermissis, ad singi las veniamus Categorias,in quibus omnia quq directeponuntur,entia rei sunt; itemque carius primo, secundo, tertio,. ut quarto modo indirecteponuntur non quae quinto, k sexto
SVbstantia,ut docet Aristoteles 7.Metaphy.tex. . est prior accidente desiimon
cognitione,natura, tempore.Itaque prius de ipsa disputandum cst. Sed Su stantiae nomen varias habet significantias: accipitur enim primo pro essentia. Qua ratione dici solet, etiam accidentia habere substantiam;id est, essentiam . Atque ita sumitur Substantis nomen in desinitione HomonImorum Gynonymorum; non tamen accipitur ita quum dicimus,Substantiam esse primam Categoriam .Rursus sin
nificat ens per se existens;id est,non in alio tanquam in subiecto. Qua significatione partes quoque substantis sunt substantis: ut digitus est substantia. Sed neque ita sumitur hoc loco.Tertio accipitur, ut significat cias per se subsistens, positum ni cta linea huius Categoris; ita nec partes Physicae, nec differentis appellantur Sub stantis.Sed neque illud prstcreudum est,Substantiam etiam in hac tertia significatione posse accipi aut pro genere supremo huius Categoris, ita diuiditur in subst ntiam corpoream S si iritualem,aut pro tota coordinatione omnium iis inrcliui
richuius Categoriς ponuntur . Tumque diuiditur in hunc modum. Substanti/alia Prima,ut PetrusHlia Secunda; ut homo Secundarum,si species divi homo; li
145쪽
gemisint animalidemque Generum aliud sipremum,ut substatia in communi aliud
as ibstantia te ab Aristotele desinitur. Prima Substantia est,quae nec sub-Prima
kςd inest, nec dicitur de subiecto, ut Petrus qui quoniam substantia est, non est y cibiecto quoniam singularis est,non dicitur de subiecto. In qua definitione,ne quadret in partes substantiar,ut hanc manii,hoc caput;vel in differentias singulares, ut hoc rationale subintelligendum est genus hoc modo:Prima substantia est substati possit in recta linea,quae nec dicitur de subiecto,nec est in subiecto . At nemini mirum videatu hanc definitionem per negationes tradi,qui est descriptio.Aristoteles vero priuiquam Prima substantiae definitionem tradat, hac peripli rasi utitur. Ait Primvnim,Primam Substantiam eam esse,quae proprie,praecipueri maxime Substantia diςitur. Ait proprie,ut ostendat, Primam Substantiam non appellari Substantiam ea φ h Olum ausi,quia habet essentiam; hoc enim pacto etiam accidentia possunt nunci pari Substantiae: sed quia substat accidentib.Vt Petrus est subiectum albedinis . Ait praecipue,quia licet Secunda Substantiae accidentibus substent,id in habent ratione Primarum.Siquide homo albus est,quia Petrus,vel Paulus est albus. Ad extremum vi maxim quia Prima: Substantiae non modδ accidentibus substernutur, sed etiam Secundis Substantijs, ut Petrus sub nomine collocatur Secundae vero Substantia sunt species,in quibus Primae continentur; ia quidem, harum specierui uel formarum genera Verbi gratia. Homo,5 leo sunt Secundae Substantiae, quia in ipsit continentur Petrus hic leo; Animal quoq; est Secunda Substantia, quoniam est genus ad hominem. yt autem facilὰ possit Substantiarum ordo,&dignitas,ac inter cas habitudo per Substatia cipi, adducit Aristotcles quatuor egregias iosarum comparationes . Docet enim v compa
ius prima substantia secundis sibijcitur, secundae vero nequaquam primis . Altera collauo. Inter secundas substantia magis substantia sunt species, quam genera nam species substant generibus,non contra Tertia comparatio.Omnibus primi Ei /J ς Von Substantie tribuitur. Quemadmodum enim Plato su statimmediatessus accident1bus,ita Socrates suis Ultima collatio . Inter species
indiuidua, ad suum genus,ita quoque Leo se habet ad sua indiuidua, cita sub ira suo generi; nempe animali. Quibus autem proprietatibus substantia sint affecit
tionum, diuisionem eius contineat,posterius affectiones.
hi uitur Arist. de diffinitione essentias ae
/ςxibitur, ita et substatia per accidens:snautem dedi:finitione essentialia idcn agat
146쪽
8 1 Commment in uniuersam Logicam.
aga omnin&fallitur. Accides naque,ut colo haut iustitia,habet suum genus sua differentiam, per quae potest absq; substantia, essentiali desinitione explicari. Inde
autem obscurior,ac disticilior obiectio redditur, qudd Mathcmaticus desiniat triannulum absque substantia. Dicit enim,triangulum esse figuram planam,tribus lineis contentam. Respondetur,substantiam csse priorem accidente,etiam definitione se sentiali. Nam quamuis triangi ilus definiatur per figuram, necessario in ipsas ura debet intelligi substantia; quoniam figura essentialiter est qualitas,qualitas vero Lsentialiter est accides,accidetis autem esse essentiale,est salici aptitudine, inesse substantiae. Vnde quemadmodum in diffinitione hominis necessario subintelligitur corpus animatu,Quod in animali includitur; sic indiffinitione figurae necessario clauditur substantia Liltem ut additum: quia indefinitione figurae ponitur qualitas. Sed duo sunt genera accidentium, aliud communein aduentilium, ut candori atror, respectu hominis; aliud proprium, ut facultas ridendi,respcctu eiusde Itaq; in definitione accidentium communium poni debet implicite, vel explicite substantia in comuni: at in dissitatione accidentis proprisnecessum cst poni substantiam in particulari eam nempe quae est eius subicctum . Id ita probatur. Nam ex Arist. I. Poster. cap' .haec nuntiatio . Homo est risibilis,in omnes aliae, in quibus propriet s desubiecto dicitur, sunt attributiones secundi modi Dicendi per se: sed enuntiationes illius modi ita se habcnt,ut subicctum ponatur indefinitione praedicati; teste ibidem Aristotele:Ergo bomo ponitur in definitione risibilis. Ponitur, inquam,tam si definiatur in concreto,quam si in abstracto,Risibile enim est homo potens riderQRDsibilitas vero est potentia hominis ad ridcndum . euoca obsecro in mentem quae libro .capite 8. habe c: Qui dixi Secunda obiectio. Ait Arist. substantiam esse priorem Cognatione accidente. icobiicio.Omnis nostra cognitio,ortum habet a sensii,sed sensus habet aquam obieg00 ς' μ' a ceident colorem,seu Iuccm auditus senta,ergo accidens prius est sub. α' stantia cognitione.Rursus ex Arist. I.de Animo cap. I. Acciden rei natura maximu afferiit adiumentis,ergo prius est cognoscere accidentia homi
ni quὰm substantiam hominis. Respondetur, Arist. 7.Metaph. loqui de prioritate cognitionis quoad perscctionem, non quoad temporis antiquitatem. Id est,cognitio accidentis potest quidem esse prior tempore cognitione substantiar: a perier uius conem cognoscimus, quum eum secundum substantiam maturam intelligimus,quam si sollim ratione accidentium cognoscamus. Nec nostrum est hoc schom irim,quin potius ipsiusmet Aristotelis eodem loco Deo uo lege diuum Thomam ibidem . Respondetur secundo, cognitionem nostram est duplicem, nam lanius, alteram intellcctus. Cognitione cnsus prilis cognoscimus accidentia,qua substan tias: sed contrarius est ordo intellectus. Quod ut planius fiat, sciendum est cognitionem aliam csse 5fusam,aliam vero distinctam: quarum prior est impericcta, posterior autem perfectior:prior obscura,ac tenebrosa est;posterior per picii lucisq, plena. Intesiectus igitur noster prius cognoscit substantiam cognitione confusa,c inde accidens cognitione confusntum substantia cognitione desii 'a,pcidens cognitione distincta. Qiuod exemplum isatione stonditur. - p
mum a longe aliquid vides, statim intellectu cognoscis,substandeinde cam moueri, aut quiescere: tertio,iam perspicue esse animali deniquς atram, aut cadida,magna,aut parua Ratio aute si huiusmodi. Apud omnes 1nx
prete Arist. I. Poster. c 3.1.prius cognoscitur dis snitio essentialis subiect2q φ
147쪽
ἡissinitio essentialis proprietatis;ergo clara cognitio accidentium sequitur substandi pςrspicuam cognitionem. Sed commodior haec tractandi locus est in libris Posteriori Analysis. Tertia obiectio. Cum ab Aristotele saepe disputatum sit male, inaniterq; prose ',sed ut ipse putabat bene Mundum perpetuo fuisse;quomodo ab eo potest d landi accidens,Tempore posterius esse Substantia λ Si enim semper fuit coelu,pe potuo fuit&motus lux . Respondetur, Christianos facillimo negotio cypediret ab hoc dubio . Etenim nos, qui nullis nostris meritis, sed Dei benescio, Fidei
Catholicae imen accipimus, licimus, ante mundi constitutionem fuisse Dei sitbstantiam,cum alioquin nullum esset accidens. Et licet, tunc nullum re uera esset lepus; orat tamen aeternitas, quae cdm sit diuturnitas quaedam, solet nonnunquam dici p quavis improprie. Caeterum Aristoteles,qui positit Mundum ab aeterno,distiacile emerget. Quare sunt tres modi respodedi pro Aristotcle, quibus liberetur,no quidem ab error scda manifesta contradietionc inconstantia Primus est Commentatoris .Metaplay.tex.q.Censet autem Aristotclemtatum loqui de accidentia bus,quae conueniunt substantij constitutis. Nam accidetia quae in rebus inuenit tu duplicia sint, alia quae aduenerunt eis iam existet tibus, ut deambulatio δε his certum est,priorem esse substantiam cui accidum alia quae aduenerunt in ipso momento constitutionis rerum,ut color. Et his accidentibus prior est substantia, nosecundum se totam,sed ratione materiar primae, quam Arist.finxit aeternam. Verueximit ab hac regula Commentator alio in loco qualitate; quia in eo fuit error ut tu tirat in ipsim eriaecosternam esse putaret. Secundus modus respondendi est diu Thomae eodem in loco. Dicit enim,substantiam csse priorem tempore accide o,qui datur quaeda substatia, nempe cus,que est in aeternitate,in qu ron id
nulli eli accides. Quo 1 dicas,1uxta hunc modum respondendi non ostendi substiatiam praedicamentalem,esse priorem tempore accidente, cum Deus non ponatur in praedicamento Respondetur ex Ferrariens Theologo magno copioso. 2.cotra ent.cap. o I .exemplo diui Thomae probaticliam, substantiam p dicamentalem Ulatenus substantia est,esscpriore tempore accidente. Iam nec illud ab erungnorari potest, Deuno pertinere ad Categoriam Substantiae, ut inca contentum
plectatur,sed quia substantiam priuata quadam ratione continet. Dcniq; etsi Deus
ptarius accedit ad Deum,quam accidens,merito ex perfectionibus Dei eti
148쪽
didisse. Qiiod ex eo etham probatur,quia apud trasnticiarem ipse rumiuhiorum Ars-stoteles exponit tres priorcs particulas;hanc Vero sine explicati ne relinquit:expositurus certe,si eam ipse in textu posuisset. Respondetur secundo, illam additam site maioris explicationis gratia. te Quinta obiectio. Docet Aristoteles Indiuidua esse Prima substantias. Qua in re nec sibi quidem satis constare videtur. Nam ipsemet in Postpraedicamentis ea tradit esse priora,a quibus haud reciprocatur cxistendi consecutio; sed ab homi' dipi ne ad Petrum non Ouertitur e stendi consecutio: ergo homo debet vocari Prima in tibua ibstat a,&nsi Petrus. probatur Minor.Na licet bene argumetemur, Pctrus est,c
ho homo est;n6 tame sequitur,homo est, ergo Petrus cst. Petrum, homineq; in exeplum sumpsit,ctim idem dc quavis alia primat secuda substantia facere potuissem.
Respondetur,Secundam substantiam esse quidem priorem indiuiduis cosecutione, non tamen efficientia;& ut ita dixerim causalitate, io ad existentiam, recepti nem accidentium . Causa enim ob quam homo existit, est,quia Petrus,vel Paulus existit: caua quare homo est albus cst,quia Petrus, vel Paulus cst albus. Nunc autem prioritatem causalitatis cor si clarat Aristotes cs sinc si C citi secun do. Licet a secunda substantia ad indiuidua sumpta determinate no vicissim commeet cxistendi consecutio tamen ad indiuidua sumpta in coirimunt haud dubie licet rcciproce argumcntari. Nam ut sequitur,indiuiduum hominis,st,irgo homo est:ita quoque sequitur, homo existit, ergo aliquod individuum hominis existit. Nunc aute Aristotcles non agit de prima substantia determinate, id est, Glum pro Socrate,aut Platone,sed intaloeminatexcommuniter pro quavis prima substatia,
an speci Sexta obiectio in illud,quod asserit Aristoteles, indiuidua esse magis substantias, ' quam o enera, uel species. Nec vana est obicistio tum quia in liquenti capite eius βρο 'S' docti ζam sequente;,dicemus,substantiam non suscipere magis & mimi tum qui quam in i 8. Metaph.tex. 2.ipsemct tradi genera species esse magis sui stantias. Ad primam
aliaua dubitationis catasam cap. Equenti dicemus. Ad secundam respondetur, illud non dixisse Aristotelem c propria sententia,sicut nec incita alia in eodem capite. Huic solutioni ansam praebet ditii Thomae iure rinatio. Respondutus secundo,substantiam posse accipi duobusrnodis .primo, ut dicite si 'ntia; secundo vissici exisubstare accidentibus. Si de cflantia si controuersia agas substantia est specic , qtiam individuum;cum citentia competat indiuidii rione species.Sinaut de cxilicua reccptione acciden dispulcmus,magis ibstantiae sunt individua,quam specles, cuia ratione indiuiduorum ἐκ existunt,& accidentibus subsicit species, atq; genera Extrema obiectio in illiud, quod dicit Aristo cs, una specicin infimam noncslemaei lubstantiam alia . Substantia dicitur a substando, sed omo substat acc1dcnxibit; corporeis i longitudini,candori,ponderi tu di incorporeis,ut quibusdam urtiis , virtutibiisti cobulcis substat solum accidentibus corporeis tergo magas stat homo,quam leo. Rc spontatur Magis,id est,pluribus concedo; Magis, id iis immediatuis nego; quoniam sicut homo sui stat mediaia P. accidentibus,tino in suis accidontibusve sua indiuidua substat. Nunc autem quum dicimus, unam ip:
tibiis immediati v ala. Similis in adhibenda responsio illi argumento, V
149쪽
exis BZnes habebit nunc, si quasdam substantia affectiones tradamus,quibus rip
sis natura melius intelligatur, cognoscamus etiam quam sit a Categori; a ςidentium separata Prima affectio est. Conuenit substantiae non esse in subiccto. Constat ex antepraedicamentis. Secunda. Conuenit generibus speciebus Cate Oriae substantiae,& eorum quoq; differentijs praedicari Synonymo deprimis subitantiis. De Petro enim & Paulo dicuntur Synonymos, quidem stricte,homo,&animal,sensibile,de rationale . Sed de his vide quae diximus supra cap. de Synonymis. Tertia. Substantia non habet contrariu ut homo non repugnat plantae. Quarta. Substantia non suscipit magis, minus. Nam Petrus non est magis homo, quam Paulus. Haec tamen affectiori superior conueniunt etiam quantitati,ut in Categ ria Qualitatis melius explicabitur. Quinta,& maxime propria assicinio est,uti una eadem substantia sit,contraria cum sui mutatione recipere possit, ut tu unus m nens,nunc stas, nunc vero sedes. Dixi cum sui mutatione,quoniam etiam haec oriatio scripta,Petrus sedet, suscipit contraria, modo est uera,modo falsa, non tamen
ex seipsse,sed ex mutatione Petri,qui interdum sedet, quandoque ambulat.Caeterii ut in solam substantiam hec affectio quadret,intelligenda est de receptione,quae primo& per se rei conueniat. Etenim superficies maniis recipit uicissim calorem&friguς,non quidem vi sua,sed ratione substantiae;inqua superficies ipse existit. Quaenam autem sint, quae in hac Categoria continentur, explicabimus in Tab illis, quas Deo fauente daturi sumus.
DubitationCS. P Rima Homo est in loco, non tanquam pars loci; impossibile est ut sit sine
loco dico autem facultate naturae,sicut nc eadem facultate potest accidens extra subiectum inueniri Irgo est in loco tanquam in subiecto. Respondetur,li .minem non posse esse sine loco, sumendo locum in communi;posse tamen esse sine loco in particulari Potest siquidem ab uno in alium transmigrare.Nec velim .hinc colligas,hominem esse saltem in loco in communi,ut in subiecto Eicium ut aliquid sit in aliquo tanquam in subiecto,non suffici illud non posse existere mesco in Gmuni sed etiam requiritur,ut non possitisse sine eo,in quo est in particulari,ut albedo,quae est in manu, non solum nequitisse extra hominem totum, sed nec etiam a manu recedens,in aliam eius partem migrare potest, Altera dubitatio. Dictum est substantiam non suscipere magis,aut miniis. Ouod proculdubio falsum est, si superiori capite scripstinus,prima substantia in m si ubitantia,quam secunda Huic dubitationi ita a plerisque solet responderi. Aiut xlditantiam aut dicta subsistendo&existendo perser quassignificatione,etiam Deus Appuli tur substantia aut a substando accidentibus,ri quum albedinis subiectu sub tRnxiam dicimus. Quo vocabuli usu, omnia ciuae ponuntur in prima Categoria, . 2 α' Upς Utur Deus ver qui nullum recipit in seipso accidens,non voc y uditantia. Eglogia haec significationum substantiae enumeratio quo serpatari μ mus. Itaoue asserunt, si substantia dicatur a subsistendo per se, non reci
4 , '' sin autem a substando accidentibus,omnino re- qui iecundae substantia substant accidentibus ratione primarum atq; 4 idcci
An homo sit in locos ut in subisiecto. ne substantia no recipiat magis
150쪽
ideo magis substantia sunt primae, quam secuniis . Tamen aut ego fallis aut vana est solutio . Nam ctiam considerando substantiam, ut dicitur ab cxistendo per se, suscipit magisvi minus. Nisi enim velimus Ideas Platonicas ab Orco sustitares
cunda substantiae non existunt, nisi quia primae existunt. Ideo namque dixit Arrustoteles,interemptis primis substanti)s,reliqua interire. Quamobrem aliter respondetur, substantiam quidem sub ratione communi substantiae recipere magis istanus at sub ratione particulari hominis, aut alterius speciei, seu generis,non recipere magis,aut miniis Videlicet Petrus noncst magis homo, quam Paulus;nccinus Leo,alio I cone.Omnino autem hanc solutionem recipi decet;quia ab ipso mctari stotele hoc loco traditur, nec ullus cius mentem poterit melius explicare. Denique respondetur,substantiam non suscipere magis, aut minus,si primae substantia inter se conferantur, aut species infimae inter se aut genera,quae ex aequo a speciebus n-simis distant. Nam si aliter substantias conferas, proculdubio magis minus inter
An kllima Tertia dubitatio. Dictum est,maxime proprium esse substantiar, ut contrariis ast ctio sit scipere possit Equidem, ut libr. r. capit.: .dub. .pronian. 3.scripsimus,inter Pro- substanti triuiis Accidens quintum praedicabile maximum cst discrimen quod Proprium Πς -Τ' prius natura conueniat speciei,posica vero indiuiduis; at accidens prius indiuiduis, quam speciebus . Sed recipere contraria accidentia, prius convcnit indiuiduis,qua speciei nam prius natura aliquis singularis homo ambulat, quam homini ambulatio tribui possit. Ergo rccipere contraria, non est maxime proprium substantiae. R spondetur. Ritem admodum risibilitas,aut ridcndi facultas prius conuenit homi ni,quam Petro,cum de homine primori per se enuntietur acridcre actu prius conii enit Petro, aut alteri indiuiduo,quam homini ita recipcre quidem contraria accidentia,prius indiuiduis,quam homini,vel alijs univcrsalibus Categoria Substanti
dicendum cst conuenirc: at posse recipcre prius univcrsis,quam indiuiduis . Nisi enim natura humanae esset indiflcrens ad ambulandum, aut sedendum,nqn posciit Petriis,ac Paulus sine discrimine aut ambulare, aut sedere. Idque ex eo facile comprobatur, quod si natura spccifica certe,ac dcsanite sibi postulet aliquod accidens,ea quae sub illa specie continentur indiuidua,non possunt recipere accidens contrariti.
Via natura ignis neccsiario exigit calorem, non potest dari aliquis particularis ignis frigidus; quia natura aquae necessario exigid frigiditatem, ideo non potest dari aliqua pars quae sic calida,quin tanta frigiditate constet, ut si ab igne remoueatur,possit eum qui subintrauerat,calorem restinguere. Postrema dubitatio . Quomodo dictum est,orationem non recipere accidentia TV contraria cum sui mutationes An sicuti homo recipit calorem frigus, quia sol in cum radios mittit, postea contrahit,non cadcm ratione haec oratio, Petrus si det,recipit veritatem falsitatem quia Petrus stat, postea sedeta Respondetus, homincm recipere calorem frigus cum sui mutatione reali Rem enim quandam recipit Petrus, in quandam amittit, quum sit ex calido frigidus. At ratio recipix veritatem falsitatem absq; sui mutatione reati,quippe cum esse 'eram,aut fati in rnihil reale dicatis Oratione, sed tantum relationem rationis; veluti dextrum strum incolumna. Hactenus de Substantia.