장음표시 사용
201쪽
ῆς eo qui non alia ratione argumenta soluunt, quam negando Hypotheses,rastice ait urgere.
i. Echis colligitur primum, non omnes enuntiationes oppositas esse proprie si mo oc' Contrarias,contrarias,contradicentcs,aut subalternas,sed interdum ad aliquam ita 'bxum oppositionum referri,&aliquandoctiam ex parte unius extremi ad contrari . i. stapertinere ex parte que alterius ad sub contrarias Pcrspicuum fit secundo, aliquo gequum in superioribus dictum est,illas cnutiationes esse c5trarias,quae cum sint uni nere opponςrsi, una est alens, altera negant,subintclligcndum csse, si nulla uox in utraque sit styi Q λβ- particularis Adem de sub contrarijs,subalternis,4 cotradicentibus intellige;Opori re scilicet ut seruent leges sibi accommodatas: alioquin uideri poterunt cons adiccntes,subalterns,aut subcontraris; re quidem uera non erunt. Tertium porro soluitur argumentum circa contradiccntes, si memoria retinean tu superiora. Elcnim istae cnuntiationes, Omne animal fuit in arca Noc, Aliquod hi mima non fuit in arca Norivi ictu co tradicentes;& tame ambae sunt verae. Enim uero de sentc uniuersa nullaist si trouersia: scd particularis negans probatur, quia animal quod submersum cs,non fuit in arca Nou. Antequam nuic argumento respondeamus,n6nulla sunt prsnotanda.Primu cst,enuntiationes duobus modis pos se affici signo omnis; vel enim sumitur ut colligens,vel distribuens; si placet,collectiue,aut distributive. Sumitur ut colligens,quum multitudinci quandam colligit,e 'ue praedicatu aliquod tribuit,quod toti multitudini competit;non singulis eius partibus sigillatim Verbi gratia. In hac nuntiatione,Omnes sensus cxtoni sunt quinque numerus quinarius tribuitur toti multitudini sensuum, non cuique per se su- nutur crinu diuidens, quum praedicatum cuilibet parti illius multitudinis sigill tim convcnit Verbi gratia .In hac nuntiatione,Omnis homo cst coloratus,esidio Ioratum tribuitur cuique homini. Secundum es , signum Omnis,etiam sumptum ut dis ribuens,interdum diuidere illud extremum enuntiationis,cui additur inim ni eius indiuidua,ut in illo pronunt1ato,omnis h-o cst coloratus:interduin Omnia eius en cra,non in omnia indiuidua. Quo pacto explicat diuus Thomas .par. quaest. 9.ar. 2.ad I illam sententiam, Dcus vult om nos homines saluas fieri. Si enim loquamur deuolutato penitus deteria inaia,quam ipse dici consequentem,non vult Deus quenuis homincia in sceleribus usq; ad ipsam etia anima a corpore absolutione permanete, saluari. sed dicitur cade volutate ponitus determinata nam de ea,qua dicut antecedentem, non est dubitatio uelle omnem homine saluum scri, quia vult LX quavis horninum art aetate, acacnere quosdam saluari. Eiamuis cnim frequotius illi fallitem aeterna consequantur,qui iustiores vivendi semitas eligunt;iam lumina Dei misericordia; nonnunquam accidit,ut ex latronibus,meretricibus, atq; QOnibus quidam ctiam ad aeternamicatitudincm admittatis rimodo ut par est, sic
lax mi nitetiam agcrint. Ita quoq; cxplicat diuus Augustinus locum illum psim 6q Ad te omnis caro ueniet.Sic itaq; intelligidum est quod diuus boma est,hocn0mvn Omnis aliquando distribuere pro singulis generum, aliquando progknςri hu lingulorii. His positis sit prima dissertio . Quando signum Omnis accipitur ut
ςQ ligcn ,constituit nuntiationc potius singularem,quam uia inersam .Rclege qu- Mi Minu cep. . Scclida ascrtio. Milando signum Oninis sumitur ut diuidens in Q vi genera, no in ora indiuidua, no costituit enutiatione undiq; uniuersa, sed p*r uniuersam S partim specialc tu th c enutiatio,Omne animal fuit in arca NOGix
202쪽
ias Comment in uniuersam Logicam.
ne clauditur illa vox particularis Aliquod animal. Tertia assertio . Si vox omnis distribuat in omnia indiuidua, enunciatio est nisi aliud impediat simpliciter uniuersi,
ut Omnis homo est coloratus.Constat igitur am has enuntiationes, Omne animai filii arca Noe, Aliquod animal non fuit in arca Norino esse contradicentes; quin peium aliqua vox, mpe animat,in utraq; particulariter accipiatur;quamuis in est ripalam,in altera vero obscurius Nunc alia proponenda sunt argumenta,qtiae proprias desiderant Glutiones, nec De singu ita facile ex ante dictis soluimtur Marium itaque dubium est. Istarenunciationes, laria enu Socrates est albus, Socrates non est albus, sunt coni dicentes apud Aristotelem xi/xi00 3 1 Periherm.cap. 3.sed non cst una earum uniuersia, altera particularis ergo malevpp'si est a nobis oppositio contradictoria . Respondetur, definitionem non se intelligendam de oppositione enunciationum singularium . Quare circa enuncisetiones singulares notandum est,quasdat esse tamen ex parte subiecti,quam ex parte praedicati singulares;in his sola contradictoria oppositio cernitur, ut Petrus est hic homo,Petrus non est hic homo: Quasdam vero esse, quae solo uno extremo singulari constat;in quibus exponendum cst,quot genera possint inueniri oppositorum. Igitur si constat terminis singularibus sistum ex parte praedicati, quatuor genera op
positionum in ipsis reperiuntur,ut hic tabula indicat. Omnis homo Nullus homo
est Petrus. Contrariae no est Petrus.
est Petrus . subcontrariae . non est Petrus terum obseruandum est,ut demptis uocibus singularibus,alia scruent leges nobis perscriptas,scilicet ut in contrari s utraque enunciatio sit uniuersa, etsi aliqu/voxiti una sumitur spectatun nalia uniuerseponatur. Quod etiam de reliquis Op positionum genuibus dictum cristimato.Si autem solo praedicato singulari constς
possunt in ipsis omnia genera oppositionum reperiri no proprie,sed impropris hic tabula inclitabit.
203쪽
Petrus est nisis homo. Petrus est alia quis homo
Non enim eas vere contrarias,aut subcontrarias clico,quia earum nulla est,niue la,nulla particillaris,sed omnes singulares sunt;veruntamen in ipsis, quae superiorem locum occupant,sunt quasi contrariae,quia sint uniuersa ex parte praedicati; possunt simul esse falsae verae nequaquam. Inferiores quoquelabent se ut sub contraria quia ambae possunt esse verae, non falsae; quia saltem ex parte praedicati sunt particulares. Quod dicimus in promptu, est de alente, de negante vero probatur; quia quum dicitur, Petrus aliquis homo non est, illa vox aliquis homo, sumitur in particulari,cum nulla ei praeponatur necatio secus autem esset, si ante collocaretur negatio, licendo. Petrus non est aliquis homo h& ita est vera, quia Petrus non est Paulus,qui quidem Paulus est aliquis homo.Nec mireris,si praedicatum ante verbum posui,id enim etiam diuum Thom I Periherm .lcist. Io.facit. Quare auted necessarium sit,alias exponetur. Quintum dubium est,an istae enunciationes Omnis homo est albus,Aliquis ho Contradimo non est albus,stat contradicentes .Etenim Arist. . Elenchorum capit. F.itala
finit contradictionem;Contradictio est affirmatio eiusdem de eodem, similiter, an eodem tempore:at in istis homo non accipitur similiter, clim in priori in uniuem
sum,in posteriori autem sum tu ex parte. ergo non sunt contradicentes .Respon
detur primo similitudinem,qtiam Aristoteles ςngit in contradictorijs; non intelligi quantum ad notas, signa enuntiationum; nam quoad ista semper debent esse dis imites;sed quantum ad alia: ut uerbi gratia,non dicamus, Aethiopem esse album d - u δέ non esse album capillis.Secim do respondetur, hocpronuntiatum , Aliquiali 0 non est albus; qui ualere huic, Non omnis homo est albus; ut postea dic V Quare aec propositio; Aliquis homo no est albus., negat hominem in Univer tum visu albui licet non dicat,nullum hominem esse album Itaque eundem modii quςm una affirmali altera gat. sextum dubium circa enunciationes subcontrarias, otia diximus,posse ects 1, i, sib ii veras. In his nunciationibus, Aliquis homo est albus, Aliquis homo non ς λ. 2: isti, bR , uel loquimur de eodem honune, uel de diuersis:si de eodem, incredibile,st, idεμ h s esse veras,ut constat si de diuersis, iam non erunt eiusdem hibiecti irae ii ixctum. V nisi sorte quoad nomeno vocem Id autem non sufficit, ut enunciationc di δ'
204쪽
i o Comment in uniuersam Logicam.
tu oppositie,alioquin ista essent oppositae, Omnis canis latrat, Aliqius eanis no a m tametsi in uniuersa de Cane terrestri loqueremur, in altera de Caelesti. Hoc
argumento quidam Neotericorum conuincti, locuerunt,enunciationes libcontra
rias non esse oppositas. Sed profecto Aristotcles. I. Periher. cap. s.lotus cst ab ipsiis diuertus. Qtiare dicendum est,enunciationes esse oppositas: licet intelligantur de diuersis hominibus habere tamen idem subiectum,non voce duntaxat, sed ratione quoque,ac definitione.Nam aliquis homo non iura dicitur de Petro Paulo co- dein nomine,sed eadem etiam ratione, ut tib a.quum de indiuiduo vago disputar mus,conati sumus ostendere. Vt autem aliquae enunciationes eiusdem Libiecti esse dicantur,sat est,si idem subiectum quoad nomen jationem habeant. Quae diligotissime annotanda sunt,ad probandum, indiuid tum vagii csse commune multis ii mine & ratione,ac proinde esse uniuersum; compositum tamen ovom Septimum dubium. Ex his quae dicta sunt uidetur sequi huic enunciationi,omnis dota af homo est albus,opponi duas negationes,unam contrarie,ut Nullus homo est albus firmationi alteram contradictorie, ut Aliquis homo non est albus; cum tamen Aristotcles . diς ' p Periher.cap. s. doceat,vni affirmationi unicam negationem opponi. Respondetur,p''- μ' inente Pristotelis eis uni affirmationi unicam neo ationem opponi contradicto 'U' '' Dieeiij,Nonne illi nunciationi,omnis homo eli albus,opponitur contradicto ette duplex negatio,scilicet Aliquis homo non est albus. Petrus non est albus Nam de priore costat,deposteriore probatur.Etenim fieri nequit,ut istae duae en clationes Omnis homo est albus,& Petrus non stalbus,una uerae sint,aut falsae: e so opponuntur contradictorie. Nec dici potest,illas duas negationcs csse eandem enunciationem, nam si Petrus sit albus, secunda est fallai prior potest esse 'era,si alter homo sit,qui non sit albus: ergo sunt diuersae nuciationes .Respondetur igitur, secundi non poni contradictorie illi enunciationi senti,quia non est eiusdem subi eti&praedicati & ita licet opponantur contradictorie ratione materiae, non sane exsorma repugnant;sicut neque istae , Omnis homo est animal, Aliquis homo est i sensibilis, stin contradictorie secundam formam; cum alioquin nec possint esse sis mul verae. nec una falsis . Aristoteles autem quum negat, plures enunciationes orponivni quitur de contradictoria oppositionn&quidem ex forma. Item asser enunciationem uniuersamis singularem non esse contradicentes , quia interdum possunt esse simul falsis; ut istae dus,omnis homo est albus,&Socrates non est albuterunt pariter salss,si in orbe tantii in sint decem homines, ex eisq; solus Socrates arbus sit: tunc enim nec verum est,omnem hominem esse album nec preterea Socr tem non esse album gh Octauu argumentum in illud quod dictum est,duas enunciationes contrariastrariae in poste esse simul falsas in materia necessaria. Isti diis , Omne animal est rationi ma eri emtillum animal est rationale,sunt contraris in materia necessaria L prsterea ampsς is i siint falst , ergo sententia nostra est falsa. Huic argumento bifariam respondetuis pq -'' primum dicitur,illas enunciationes non esse in materia necessaria,sed in materiaim
ta possibilis secundo asseritur eas non esse directas; tegulam superiorem de dire
csse intelligendam. Sed prior solutio impugnabitur a nobis cap. II .in vi mapax capitis.Item,quia si sunt in materia impoliblli,non possunt esse imul fato cullis, ists,omnis homo est lapis,Nullus homo est lapis. Secunda vero solutio manuςi refellitur ex his qui licta sunt lib. r.cap. Io. ubi docuimus, hac nunciationem,AThal est rationes csse directa;quauis sc sit indirecta, Animal est homo . Responος
205쪽
tur, igitur regulam esse intelligendam in enuntiationibus, quarum subiectum non l/tius patet praedicato, sitie directistat, si1ue indirectς. Et quia anima latilis patet, v m rationale,ideo possunt esse simul falss. Latius inquam patet,cum sub se non modo hominem,sed brutas etiam animantes contineat
De Enuntiationum Aequi lientiai,aut IF
SCcunda affectio enunciationum est Isodinamia Postquam enim de oppositriOn Vnunciationum egimus,explicare oportet,quo pacto dissidentes enuntiation V 'gimus,explicare oportet,quo pacto dissidentes nunciationes ad concordia, ςQnsensionemque reuocentur. Q dynamia cnimi uel si lio uerbum minus intes igitur,aequipollentiam appellemus licet est duarum enunciationum ciusdem stib ioci &jxsdicati tanta concordia, ut nec quantitate, nec qualitate differant id est, si Vnaaicns fuerit, altera alat; ina si1 neget, negetin reliqua: ac praeterea ita sint O-Wst te pares,ut utraq; uniuersa sit,aut particularis utraque . Quod canc seri lcbet alicuius negationis beneficio. Nanque negatio ut diximus capite . est pessim intractabilis ove naturae, si post se inuenit negationem , efiicit affirmationem; si .ffendit quidpiam generale, constituit illud particulare; si autem particulare reperiat, Constituit uniuersale.Et ut summatim dicam ncgatio quicquid post se inuenit, destrui quod autem ante sepositum est,intactum relinquit Exemplum.Ili hac en unociatione,Omnis homo non est animat,illa nectatio officit ut verbum sit negatum, at Vero subicctum remanet uniuersum quia negatio postponitur illi, non praeponi'tur. In hac autem alia enunciatione , Non omnis homo est animal, homo sumiturm particulari,quia licet praenotetur hoc signo omnis; tamen tota eius vis,atque potestas per negationem praecedentem uertitur. Progrediamur igitur ab hoc principio ad ea quae ex ipso sequuntur praecepta.
Primum.Enunciationes contradicentes ut fiant concordes, alterutri earum praepO-
natur negatio.Istae duae enunciationes,omnis homo cst albus, Aliquis homo non est albus,si unt pares si dicamus,Non omnis homo est albus, Aliquis homo non est albus; aut alio modo,omnis homo est albus,Non aliquis homo non est albus Hu-His praecepti statim se offert probatio. Nam haec nunciatio,Omnis homo est albus, si uniuerta sentes ergo si praeponatur ei negatio fiet particularis negans. Alterum praeceptum. Si contrarias volueris ad consensionem reducere, alterutri earum est xibi postponenda negatio,ut istae, Omnis homo cst albus , Nullus homo est albus, aequipollent diccndo,omnis homo non est albus, S Nullus homo cst albus: uel di-ςςndo,omnis homo est albus,Nullus homo non est albus. Etenim h ec propositio, Omni homo non est albus,quia est affecta signo uniuerso, nempe omnis, est ni'uςysse, quia vero negatio ponitur ante verbum, est negans,S ita aequipollet niuersa: ηςgJnti In his autem exemplis unicam tantum partem probamus,quia eadem ratio ης pol it cliqua demonstrari.Tertium .Enunciationes subalterniprsposita Zopost' p sita negatione debent quipollere.Exemplum.Iitfenunciationes, Omni homo 'bu , Aliquis homo est albus, quivalent dicendo Non omnis homo non ς ι' 'R , aliquis homo est albus;seu aliter,Non aliquis homo non est albus; in hQm est albus. Otiartu preceptu adhibetur ab omnibus Dialac cis Sub conruaris
Quid sit Aequipollentia Negati an , pote Praecepta Isodynamiae reririi ata Dialecticorum opinio.
206쪽
i et Comment in uniuersam Logicam
et aria nullo modo possi in t arquipollere. quia aut eiulpollerent negatione alterutri earum praepossita,aut postpositat aut &ir positari postposita; sed librum nihil dici
otest:ergo non possunt arquipollere. Propositio manifesta est. Probatur assumptio. rimum si alier utri sub contrariarum prsponatur negatio,squipollebit sus contradictoris uniuersati,iuxta primam regulam;non igitur squabitur subcontraris pari, eulari.Iam si postponatur alenti, non quipollebit neganti, sed erit eadem penitus; non significatione tantiim, sed etiam voce. ἰSi enim huic orationi, Aliquis homo est albus postponans negationem, fiet liqc alia oratio, Aliquis homo non cst albus;quq prorsus eadem est cum subcontraria negante Ru in etiam sirclinquas intactam particularem aientem, neganti postponans negationem, dicas, Aliquis homo non est albus, committis nugationem, id est, ciusdem uocis inutilem repetitionem
Tertiosi uni ex sub contrarii prςponas, postponas negationem, quipollebit subalternivniuersialimon ergo su sub contraris Vt si huic axiomati, Aliquis honio est albus,prsponans postponans negationem, dicendo, Non aliquis homo noest albus,squipollebit huic alteri, innis homo est albus,quies uniuersa aiens, dem non sus subcontraris particulari negasidii:lalioquin una, eademque enuntiatio dua-ae,ilvara bus contradicentibus quipolleret.Hoc illo uir prsiudicium est,nunc sequitur no- sententia strasententia. Enuntiationes sub contraris postpolitis Ieratione aequipollςbut principio quidem ex parte lentis. Exemplum.Si huic pronuntiato, Aliquis homo eu an mal,postponatur haec negatio, Nullum dicendo , Aliquis homo nullum citanimal, siet squale huic, Aliquis homo non est animal. Quod si falsum videtur alicui,dicat, quare non sicci squipollens. Deinde vero possunt quipollere neganti, postponcndo negationem,idque bifariam. Primo absque eiusdem vocis repetitione; nam huic, Aliquis homo est animai,arquipollet lisc,Aliquis homo nonnullum est animal S
cundo repetendo eandem vocem .Huic enim pronuntiato,Aliquis homo est animal, hoc aliud, Aliquis homo non non est animal,omnino est aequale Nec arbitreris comitti nugationem, quamuis eadem vox repetaturmugatio enim est eiusdem vocis inutilis repetitio 's autem non est inutilis, sed utilis ad I dynamiam . Denique ut eorum sententiam,quibus ita est inuisa repetitio negationis, funditiis euertamus, est argumentum. Nam ipsi met in tertia regula docent,duas subalternas quipoli re,si alterutri earum prs ponatur, postponatur negatio Sumo ergo duas substernas negantes, particulari prspono, postpono negationem, tum crte sic dicam,
Non aliquis homo non est animal, qu squipollet huic mullus homo est ani, mes. Quod si dicas,id non esse magnopere necessarium,nam,potest dici, Lliquis hinmo nonnullum est animal, nec ip1e etiam tibi alde resistam, dummodo hac nega tionum varietate,in subcontrarijs me uti posse, intelligas. Que signa Ex his nonnulla cosectaria inferamus.Ρrimum est,has voces Non omnis, MAE paria iudi quis non; item Non aliquis non, omnis;insuper Nonnullus, Aliquis;deniq; Q φη μζ aliquis,&Nullus , cxprima regulasquipollere. Ex secunda ucro istas Nullus non, Omnis;similiterq; Omnis non,& Nullus .Ex tertia tandem istas,Non omnis non, Aliquis: sicut etiam Nonnullus non,&Aliquis non . Secundum cst,facillimum cuς ἡ γ qu Hi innuntiatione proposita,eius contradicentem assignare,si ci prsponamus i ii Oh ' gationem . Verbi gratia Petit aliquis contradicentem huius cnuntiationis,on ' tradenda nis homo qui est priditus virtute, est albus. Si ego dem ei hanc, Aliquis homo'V est priditus virtute, non est albus, facile poterit meam sententiam reprobare,diccsεν illas noncsse contradicentes,cum possint esse simul falsi. Nam si omnes hominς' suit
207쪽
hi, uoille Aethiopesi iniusti,falsum erit omnem hominem, iri praeditus est virtute, eos album; cum nullus homo sit albus: falsum &illud erit,aliquem hominem qui prς
ditu es uirtute,non esse album;cum statuamus, nullum csse virtute praeditum' nunζm . At si prsponam negationem illimet enuntiationi,quae mihi proposita fue x si dicam, Non omnem hominem qui praeditus cst virtute,esse album,noni xςrit contra me argumentari; quia prsposui negationem toti enuntiationi. Et ita ηςc assero, aliquem hominem virtute praeditum dari, neque id nego; nisi respectu pridicati sequentis. Causam autem huius consectari breuiter accipe. Duae con-xr dicentes quipollent prsposita alterutri earum negatione igitur qu uicenu Π u contradicet sibi,si ipsi praeponatur cgatio Iam experientia idem ostenditur. . . uiduis narrante, aliquis diceret, non esse ita ut dicis, cumulatisisime tibi Ontr dictum putares. Nec posset ulla ratio fieri,ut tua,illiusque sententia aut simul a Vorae, ut falsae. Qui autem alicui enuntiationi negatione prsponit, nihil Riiud meo iudicio agit,quam ille tuus,de quo agimus,c6tradictor Vellcmisc diaugentisibime annotari, quia nonnunquam proponuntur enuntiatione ita prolixae, ut si dicam suffarcinatae,ut laboriosum sit, alia ratione contradicere Tertium coniectarium est, huic enuntiationi, Nullus botrio nullum est animal,hanc squiu i RUmni homo est animal,quia illa idem valet atque lis mullus homo non est animal. Quod ideo a me commemoratum est, ut intelligatur, quid in similibus orationibus sentire oporteat
Rima in id quod dictum est, negationem destruere quicquid post se inuenit.
- in iis enuntiatio Homo qui non erat albus, est albus, proculdubio estalenS; sed ante omnia verba ponitur in ea negatio,ergo sententia nostra falsi igipondetur,illud intclligcndum esse, si negatio non sit pars subiecti;cumque in enu neoationis ratione proposita negatio sit pars subiecti, quippe cum id totum Homo oui non feratu . at albus,si tibicctum enuntiationis, nihil mirum est,si haud neget quicquid post se inuenit Ali dicunt,cam doctrinam non esse intelligendam,quando nollati ponitur intra copulam implicationis . Verba diuersa quidem sunt, sed idem omnino ζnius Addo prsterea,quod de negatione scripsimus, non esse verum in enuntiationibus Hypotheticis inidcirca in hac nuntiatione, Pctrus vel non estico,vel et Leo,negatio non negat quicquid post se inuenit.
h. tra,' 'η dirimus sequitur, has enutiationes, Non homo est au
ou , Hullus homo est albus, esse equipollentes ouod expresse negat Arist. l. P in m .cap. I.m Bocthio, A.in Petioni, Respondetur, uere esὸ squalcs,qui V r que est uniuersia negans inris .autem eo in loco non disserebat ex professo de 'iνὴς potestate negationum,ac proinde hac orationc, Non homo est albus,vsus est py0'δ Mia,Flomo non est albus;que re uera specialis est,non uniuersa.Sed in cius 2xςrς verbis in codc capite nos a confirmatur opinio ait enim, has nuntiar
208쪽
qComment in uniuersam Logicam. De reciprocatione, vel conuersiones un
Quid sit re C Ostrem enutiationu affectio est reciprocatio,quq sic definitur. Mutatio unius
ciproca; i nuntiationis in aliam,inuerso ordine extremorum. Verbi gratia. Haec enum
qμ' μ' ii Aliquod animal est homo,c5uertitur in hac,Aliquis homo est animal in qua
e tremit, quod crat subicctum,fit praedicatum. Est autem duplex conuersionis, ei reciprocationis genus ex Aristotcle I .Prioru cap. a. unum simplex alterum per γ Aub s.cidens. Conuersito simplex est,mutatio unius enuntiationis in aliam ex terminorusmplex inversione, eadem tamen inuantitate riualitate seruata . Quantitate in quam retenta,ut ii prior uniuersa fuerit, ea quoq; in qua conuertitur,si uniuersia: si uanarticularis,haec quoque.Seruata qualitato,ut si una sit alen alte ra affirmet:si una sit negans,altera neget. Hoc autem genere conuersionis potest recipro car particulari aiens, ut Aliquis homo est animal, Aliquod animal est homo instipcrq; vnnieri neoans,ut Nullus homo est lapis Nullus lapis:est homo:non tamen uniuersia aiens N particularis negans,saepe enim daretur antecedens verum, consequens falsum. ut omnis homo est animal, ergo omne animal est homo itemq; Aliquod anima, non est homo,crgo aliquis homo non est animal.Couersio autem per accidens,quasi Ex parte vocant, est,in qua eadem qualitas,non tamen quantitas,retinetur ScoC5uersio hoc enere conuersonis reciprocatur primum viarii se aiens, ut Omnis homo clima videt animal ergo aliquod animal est homo deinde uniuersi negans, ut nullus homo clilapis ergo aliquis lapis non est homo Enuntiationes autem particulares aletes,aut negates hoc modo conuerti non debent,quoniam ex antecedente vero frequenter consequens falsum colligeretur: ut Aliquis homo est animal, ergo omne animasci homo:item aliquod antinal non est homo,ergo nullus homo est animal.Tertit cor uersionis cenus inuenerui Dillactici Arist. postcriores,quod per contrapositionis 'Isi' vel contradictione vocarunt.Est autem couerso per 5trapositione,inuersio extrς Ialon morum nuntiationis, candem quantitatem riualitatem seruans; sic tamen ut o cc sinite in infinitas commutentur. Quo genere conuersionis reflectitur,nruersiaicns,ut Omnis homo est animal,ergo omne non animal est non homo, de paticularis,cetans, ut Aliquod animal non est homo ergo aliquod non homo non no animal;quia videlicet Leo qui est non homo,non est no animal, cum sit amn tHaec magna consensione a Dialecticis afferuntur,sed nobis dicediim videtur, Gucrsionem esse duplicem, aliam extremorum eorudem,aliam contradicentium, qx Per contrapositionem dicitur. Rursum quemadmodum conuersio corii dem extrinorum duolex ab omnibus ponitur, simplex&per accidens: ita nos dicimus,conuersionem per contrapositionem es e duplicem, alia simplico,in qua eadem quantasi qualitas retinetur,ut in superioribus exemplis apparet;aliam per accides, H parte, uando seruatur cade qualitas, sed n6 quantitas: ut Omnis homo est ni yrsto aliquod o animalist non homo. Et his crspicuum s hvmuersiam 1cnῖς
bus modis conuerti,scilicet conuersione per accidens eorunde extremorum, uersione tum simplici tum per accides terminorum contradicentium particu uero aientem reciprocari conuersione simplici, tam eorundem extremorum,' contradiccntium;uniuersam auicin negantem conuerti reciprocatione impii in
per accidens eorundem caetremorum:denique enimvatione particularem' ib
209쪽
solum resecti conuersione simplici terminorum contradicentium . perspicuumst ς 'abenuntiatione conuersia ad conuertentem semper effici validum arguia cntum, es' 'ut Omnis homo est: animal;ergo aliquod animal est homo:non tamen a coquQrten 1, hi is x ad conuersam vicissim commcare,atque reflecti consequentum,nisi in illic nun tia, bd tionibus, quae simplici conuersione reciprocantur . Caeterum haec intelligenda uersia . sunt ex forma c6nuersionis;nam ex materia cui applicatur conuersi non semel co ea in qua yr rium accidet; praesertim cum ea,ex quibus cnuntiatio constat, se inuicem conse IRR qu9ntur. Bene enim sequitur, Omnis homo est risus particeps ergo omne ritu particeps est homo. Sed quoniam nemo est, qui non suis utilitatibus accendatur, tenetq; omne is in villita ea per commoditatis occulta quaedam titillatio non erit ab instituto nostro alienus , si huius tra-brςWixςr, uas ad res harum affectionum comprehensio inseruire lectori possit, lica inationii. mu Sane horum cognitione nihil commodius esse potest,nec si tecum rcs tracteS, BQcu cum alio disputes . Inuenta enim obscura sententia,de cuius Veritate ambirg xu facile intelligi poterit,verane sit an falsa,si cum enimitatione ei opposita, si cu quypollente i denique cum c in quam conuertitur, conferatur. Nam si eius con-xr-dicen est falsa,ipsa est vera; si vera,ipsa est falsa. Ite si eius sub cotraria est falsi, illanζζζilario est vera;& si cotraria est vera,necessario ipsa erit falsa ius. Praeterea quesis ςit u aequieollcns,talis est&ipsa: na se mutuo in uero&falso comitantur: Vnaq; Riteri perpetuo assentitur. Denique si enuntiatio in quam conuertitur,falsa est,n6 pQtCrit ipsa esse vera,quamuis interdum possit esse falsa,conuertente existente Vera; quum scilicet conuersio non est simplex. Hoc quidem veri,aut falsi iudicium ad comunem Oppositionis, aequipollentiae, conuersionis utilitatem pertinet; sed oppositionis, conuersionis cognitio est praeterea ad syllogismo imperfectos perficicdOS, absoluendos siue necestarii. Enimuero si secunda aut tertia Durae 'ogismus ad primam ii referendus reductione ad incommodum,uc impossibit ignorata V contradicentium id fieri nequit:si autem reductione,quae dicitur recta,aut directa,Vt Mum est omnino reciprocatione. Quae ergo ita sunt utilia,non sunt iudicada proli a.
T 'lina. Quare Aristoteles non meminit conuersonis per contrapositionem i. in Π ς' Rςsipondetur. Quia de ea conuersione dissescbat, quae inseruire PQ lic reduci: ioni syllogismorum imperiactorum ad perfectos. At conuerso per Mnti apoimonem vix quicquamcmolumenti ad huiusmodi negotium atari. lib. ςμη Quomodo dictum est,particularem aientem non posse ex forma con-x Mn Vm uersam, cum id fiat in reductione modi Baralipto ad Barbara Z sed huic
δης,' quis ager est in arbore conuersa enim esset vera,&conuertens falsa,e5- 'f'S 'obli 'βε ζspondeturi enuntiationes, quarum praedicatum ponitur in E ia ut ei 'θη; is conuerti, quam resoluatur in cnuntiationes predicati redit,idest,ih ' φ. - Itaq; illa prius crat dis luenda in istam, Aliqua arbor est existensti '' s. pQ si' conuerti in istam,&iquid existens in agro,est arboriEodem moy- Q,Plato videt caecum,non est conuertenda in hanc,Caecus videt Platonζm, sed in
210쪽
14 Comment in uniuersam Logicam.
Qiinta quaestio . Haec enuntiatio Seno, hiit puer,contieri iurite in hane, tuerne indita fuit senex' an si ita fiat,e antecedente vero consequens falsum colligetur. Re itonib.su spondetus,non conuesti in illam,sed in hanc,Ι qui fuit puer,est senex. Etenim limoi V ii Cp enuntiationes,quae constant tempore praeterito,aut futuro,quae ab ali; appellantur' m , tritiseci,uel obliqui temporis,non priri debent coriuerti,quam re luatur in alias,i' quibu ponatur verbum praesentis. Exemplum. Hoc pronuntiatum, Senex fuit
puer,primum quidem roseluendum est in istud, Aliquis qui est seneY; fuit puer reluc facile reciprocabitur,di cedo, Aliquis qui fuit puer,cst senex. 5 aliter hoc axio ma,Puer erit senex,si prius dis luatur in istud, Aliquis qui est puer,erit senex facile
conuertetur, dicendo,Aliquis qui erit senex, cst puer. Non tamen carent dubit tione ea,quae diXimus, cum etiam seruata hac methodo,detur antecedens verum, conseques falsum. Etenim si de Platone olim sene iam mortuo disputemus, haec clautiatio est vera, Aliquis senex fuit pileri tamen de ipso haec est falsa, Aliquis quiluitu ibah e puer,est senex . Si enim iam mortuus est,quomodo est senexλProinde annotandum tiriti epo est,in enuntiationibus quae constant temporisi praeterit verbo, magnum esse discri- is quid in inen inter ea, quae praecedunt verbum, Misi i sequuntur; quod eorum quae prae 'ς'v'i' i dunt significatio dilatetur ad ea, tuae sunt,uel fuerunt:corum autem quae sequuntur,fςς ῆς-- ad tempus praeteritum . xemplis fiet res insignis,atque perspicua Vphaec enuntiatio,senex fuit puer,vera si sufficit,aliquem,qui nucest senex,fuisse puerum,uel etiam aliquem,qui etsi nunciam non est, fuit tamen senex , fuisse puerum. Vnde patet,significationem illius vocis Senex, lilatari ad rem,quae est,uc fuit: at vero significationem illius vocis Puer,quoniam sequitur praeteritum verbum, necessario comprimi in eum,qui fuit puer . Q iamobrem lisc propossitio,scne fuit puer, antequam conuertatur, resolueda est in hanc, Aliquis qui est,uel fuit senex,fuit puer: iath tunc convcrti debet in hanc, Aliquis qui fuit puer,est,uel fuit senex. At haec enui
verba fu tiatio vera est etiam de Platone lene iam mortuo. Eadem analogia explicandae sunt iuri tem enuntiationes futuri temporis; nam voces quae ponuntur ante verbum , dilatanturr' quodammodo ad tempus futurum,S praesens . Quocirca hoc pronuntiatum,Puer erit senex,aequivalet huic,Is qui est,uel erit puer , crit senex conuertiturq; in istud, Is qui erit sent x, est, uel erit puer. Hi qui dis ipulorum tantiim laudes admira
tionem quaerunt,quoniam haec in aliquo Grammatico non reperient,iudicabunt ei'
se figmenta . Hic est enim eorum mos . At quibus veritas sola scopus est,non inrnes tantum voces aliter sentire debebunt . Nam is a non esse sigmcnta, probatur Tempore enim Apostolorum haec erat uera, Antichristus erit malus,tametsi nondWAntichristus existeret Sed quia vere dici poterat, Is qui est, uel erit Anticlinii. erit malus,ideo vere etiam dicebatur, Antichristus erit malus . naeterea quum ni Antichristus infantulus,iure optimo dici poterit, Antichristus erit malus;quia is' ἰest Antichristus,erit malus. Ergo significatio nominis Antichristi,quoniam ucr futuri temporis antecedit,ita fertur in rem quae erit,sicut in rem quae existit. Dcsiq)Christiani quum loquimur de beato illo Symeone,qui Cim Rcdemrx rem adhuc pucrum est complexus,vere dicere possumus, senex puerum portζVl ', ille iam non est senex, cum obierit; nec quando resurget crit senex: Ergo in PAsenex,quoniam praeponitur verbo praeteriti temporis, ita accipitur pro eo qui fuit senex,sicut pro eo qui est actu senex . Nam etiam antequam Symeon Oxς tur,eratq; actu senex,poterat de codici, Hic senex puerum portauit. .