장음표시 사용
211쪽
Quinta quaestio Haec onmtiatio,Aliqua species es homo, quae prosecto de spe Aliqua j, 'ςi humana est vera,conuertiturne in hanc, Aliquis homo est specie. Nam haec es 's Pst, Quippe climaliquis homo individuum sit vagum, non species. Non igitur particularis aiens in particularem alantem sempςr conuertitur. Respondetur,regu bi superiorem intelligi, quando& subiectum Lattributum sunt entia rei. Miuum Rutem subiectum ostens rei, praedicatum pertinet ad secundas notiones , non potcerta regula dhiberi: nisi forte dicamus,illam enuntiationem ita esse conuertendam, Aliquid quod est homo,est species . Maiora dubia poterant hoc loco proponi, sed quum de Odificatarum nuntiationunt hecipr0catione genans, expedicntur illa enim quoniam obscura sunt,longiora esse dςbebunt haec contra cum sint perspicu lvita quo honIcbent.
ANxstquam ad enuntiationes Hupotheticas accedamus,oportet de Modiscatis*gζre,quoniam Categoriciae lunt,sicut & simplices,de quibus hucusq; tractauimus , Peculiarem autem exigunt disputationem,'m ingentes habent difficulta xes, in eis antiqui Philosophi grauiter errauernnt. Ac tria quidem explicanda sunt nobis:primum quid sit enuntiatio modificata alterum, quo inam sint modi qui hi ius generis enuntiationes constituunt:postremo quomodo ipse inter se opponatur, qui reciprocentur, aequipolleant. Modalis enuntiatio est , quae non solii in aliquid de aliquo enuntiat, sed praeterea modum quo illi conuenit,explicat. Haec nuntiatio, Arist.ambulat,ostendit motum ambulationis Arist. conuenire:haec tamen alia, 'rist.ambulat contingenter, explicat etiam modiim , qu ambulatio, competit. Si machum mihi profecto. mouent, Responte hoc loco quidam Dialectici,qui uel Philosophia repugnante,d verbis magis, quam lux de rebus ipsis laborant.Nos enim miris modis lacerant, quasi Barbaro rident, i , si ut in ii huiusmodi nuntiationes Modales appellemus.Cicero libro de Fato,statim in prino pira sibi vi
Cipio,quia pertinet,inqui ad Mores nos cana partem Philosbphia de moribus ap- ό pellare solemus; sed decet, augentem linguam Latinam, nominare Moralem . Haec quidem ille. Si quia de moribus tractat,eleganter Moralis dicitur,idq; a Cicerone; ς dς quibus nunc agimus pronuntiata, quandoquidem modis constit, de distinguuntur,non dicentur Modalia Audi praeterea lector Ciceronem,debon Notaudaxum,malorumq; Finibus lib. r.ita scribentem Si Zenoni ait licuit quum remalis Ciceronis qVRm inuenisset inussitatam, inauditum quoque circinomen imponere, cur non E iςRx tig ςς δ x ni Adde. Cur non Boethio,ac diu Thomae, Cardinali etiam Caietan' An reuocandus est ab inferis Cicero, ut tanquam seruus aliquis nonacnclator nou rerum nomina faciat At neque istud hi cupiunt, sed huiusmodi causam ad RV iides Grammaticorum,tribunal referri voltuit. Modificatae inquiunt appellen x QR si vero Cicero modificata vocet ea,quae his modis constant,& non potius 'quae tua naturae consentaneam mensuram ac modurn retilient. Hos igitur nobis ςMζrOS,sui autem corruptissimos iudices relinquamus. eas, de quibus nunc ag bis i 'io I gης vocemus Modales,&interdum etiam, ne omnino sumus in ex i., 'ς- - Unoscat lector, si in re digredimur,quos Latinae lingua prae-Riςunus,nobis hostes futuros Ad rem igitur rcdcamu . Κ In ver-
212쪽
i Comment . in uniuersam Logicam.
Tria in In verbis tria inueniuntur,res significata,tempus ad significatum, Se coniunctio uerbo a praedicati cum subiecto. Vt in hac enuntiatione, Petrus sedet,verbum sedet prim ς' -- significat sessionem, idest, situm quendam corporisci secundo adsignificat tempus praesens denique sessione conuenire Petro, designat. Quare tribus etiam modis M. f., verbum poterit in enuntiatione modificari,primum ex parte rei significatur,ut quum
tarum enu dicimus,Petrus sedet inurbane,significatur modus sedendi agrestis cincultus D tiationum inde ratione temporis,ut quum dico,Petrus sedebat heri,coarctatur tempus prati gςRVi ritum ad'diem hesternum. Demum gratia comaexionis praedicati cum subicino,ut quum dico,Petrus sedet contingerater,explic modum,quo sessio conuenit Petro. Non enim significo modum se Monis sed modum, quo sessio, qualiscimque ea sit, Petro connectitur. Primus o secundus modus nuntiationum modificatarum, quoniam priuatas difficult)tes non habent, a praesenti disputatione reijciuntur; solusq; tertius tractandus assumitur. Itaque modalis enuntiatio est,quae non tantum significat,praedicatum conueniret subiecto,scd modum etiam connexionis,praedicati cum subiecto,enuntiat.
De modis constituentibus Enuntiatione Mo-
QO' ' Vanquam autem octo sint modi,quibus ita reddi potest nuntiatio Modifica uo Isbi in scilicet, eccil , Contingens,I inpossibile,Possibilo,Per se,Per accidens,
uuntur. Verum,&Falsum: ut quum dicimus,Petrum currere est necessse,aut conti
gens,aut possibile,aut impossibile,aut Verum,aut falsum;aut dicimus, Petrus currit per se,aut per accidens tamen solum hi quatuor modi sunt tractandi Possibile, Impossibile, Necesse, &contingens; nam Verum S Falsum nulla propria difficultate constant: ee Per se reducitur ad Necessarium Ter Accidens uero ad Contingens. fiod si aliqua se offerimi peculiaria dubia circa Perse, Ter accidens, in libris Postariorum Analyticorum,&in Metaphysica pertractantur . Denique dicere postsimus,ad nostram tractationem solum pertinere tres modos,scilicet Necesse, Impose
sibile, Possibile,quoniam,vt postea demonstrabimus, possibile contingens sola
voce differunt. Variae ra aeterum hic nonnulla sunt obseruanda Primum est, modo posse collocari in i*Πς. 0 enuntiatione quasi adverbia,in quasi nomina. Quando ponuntur ut nomina rivi in* - silia,cui uni, tur,Infiniti modi csse debet; vi Contingens est Petrum sedere:quus autem ut adverbia,erit Indicantis modi ut Petrus necessario sedet. Nos tamen, itfacilius procedamus,sempcritemur ipsis ut nomina sunt Alterum est,enuntiatio nes in quibus ponitur Modus ut nomen, constare tribus partibus, dicto, modo, copula Vtin hac enutiatione,Petrum currere cst necessse, Dictu est,Petrum currere; Modus cst necessse; Copula autem est ipsum verbum Est quod modum nectit cum dicto . Tertium cst,duobus in locis possc collocari modum in enuntiatione modi cata:primum extra dictum,idq; aut ante, aut post, ut Necesta est Petrum currere, Petrum currere est necesse: secundd intra partes dicti, ut Petrum necesse est curres Differunt autem hae collocationes;nam quando modus ponitur extra dictum, py ---ris latur modalis composita quando intra dictum, uocatur diuisa. Quare haec nymzraz tiatio Album esst nigrum, est contingens; reddit hunc sensum, ros simultest candorem citrorem recipere luel album manens, album potin ii η ζό
213쪽
Haec uerθ, Album possibile est esse nigrum, ita exponitur, c quae est alba, potest esse nigra at non est necesse,ut stimul sit alba Matra. Quamobrem modalis composita,si eius Dictum constet ex subiecto & praedicato repugnantibus, sit alens modi postibilis,contingentis,aut necessaria, semper est falsi: ii autem sit diuisa nequaquam. Sane hoc discrimen inter modificatas compositas, ac diuisa memoriae est commendandum; eo enim utuntur Theologi scholastici,quum de praedestinatione disputant.In alis vero,quae ad Isodynamiam oppositioneni, reciprocationem harum enuntiationum pertinent,nullum est diserimen inter compositas diuisas.C tertam aritatis gratia semper agemus de ipsis in sensu compasiuo, ne modus Osi- tua intra partes dicti rem obscuram obscuriorem efficiat. a
Ulla proposita sint dubia in superioribus capitibus, quia genus hoc enunti
xionum multis inuoluitur difficultatibus; saltemque eius initia debent esse pςrspicua . Accedamus igitii ad id quod nobis extremum proposuimus, de oppositione, Isbdynamia, reciprocatione modalium disseramusci sed primum dei so- dynamia,quia ea exposita, facile erit oppositione agere . Optime de omnibus Di Jςcticis meritus Doctor Frater Petrus Hispanus quaedam vocabula reperit, quibus isodynamia modificatarum enuntiationum intelligi facile, intellecta diutius retineri posset:nempe Amabimiis,Edentuli, Illiace, turpurca . Quodlibet autem vocabulum quatuor syllabis constat,quarum cuique sua respondet enuntiatio ea ta Ariis me lege,ut nuntiationum prima constet modo possibili secunda contingenti,ter cabulati impossibili, quarta necessario. Vnde consurgunt sexdecim nuntiationes ino modali- dilicat. Nec quidem innaniterquatuor vocales in illis nominibus collocatur, ni hμβς 'Π' mirum,E,I, V. Nam A, dcs nat nuntiationem sibi coniungendam futuram esse aientem dicti modi; , vero postula enuntiationem dicti negati. modi assim and , ii mali: I,contrario modo sic habente:V,denique dicti,& modi negati Exempli gratia lia iumamus vocabulum Amabimus,cuius prima vocalis,quae est A, denotat enuntiationem possibilis futuram ess aientem dicti modi ut Socratem citrrere est postibile . Secunda est,tiam A, designa enuntiationem modi contingcntis huic similem esse debere, ut Socratem currere est contingens . In quo uis enim vocabu-: duae priores similes sunt , quia cnimitationes possibilis, S contingcntis nul-hues Tertii Vocalis est I, indicat autem en tintiationem modi impos . bilis esse negantem quoad modum , non quoad dictum, ut Socratcincurrere non quin possit ile.Sed postrema vocalis est V, quq enuntiationem modi neccssarisne - g Π'Qua dicti modi requirit,ut Socratem non currere non est necesse Vδςil est nunc prsscribere regulas squipollentis.Prima.Cuicunq; dicto assirin 'xribuitur possibile,eidem&contingens,ab eodem remouetur impossibile, Mab 'μ'f'' ςm contradictorio remouetur necesse. Secunda Cuicunque dicto negato tri Iixur Os ibile, eidem .contingens, ab eodem remouetur impossibile , Ni tu contradictorio remouetur necesse. Et inseruit huic regul vocabu-
2: . ς' η, non aliter quam superiori amabimus h Tertia A quo cun v is Esirmato remouetur postibile, ab eodem contingens , eidem ri
214쪽
1 o Comment in uniuersam Logicam
bullii impossibile,&in eius contradictorium quadrat necesse . In usum autem huius regulae inuentum est nomen Illiace. Extrema A quocunque dicto negato ro mouetur impossibile, ab eodemi contingens, eidem tribuitur impossibile, Meis contradictorio accommodatur necesse. Cui regulae vocabulum Purpurea est coniunctum.
Petrum non looui est possibile Petrum non loqui est posiibile. . . QPGi una loqui est contingen - ὼ Petru non loqui est contingens.
iuit, ' a Petra ,si loqui, impossibile. '' Petru non loqui non est impossL
Petru non loqui non est necesse. Petrum loqui non est necesse. Illiae: Petrum loqui non est possibile., Petru loqui non est contingeni. Petrum loqui est impossibi se. Petrum non loqui est necesse.
Petru non loquino est possibile. Petra non loqui nci est colingo.vx Petra non loqui es sinposs*ύς- Petrum loqui est necesse. 1ti,,ud; superiores eges possunt in duas redigi,prima,quae sua viduas priores coni,
ta praece net,cst huiusmodi Cilicunque dicto siue alens,sive negans 10 possibileri conti pia sua io gens accomodantur,ab codem negatur impossibile, ab cius contradictorio remoxς 'ςR uetur necesse. Sectinda regula, in qua duae posteriores colliguntur,ad hunc modu η ἀμ μ ' proponitur. A quocunque dicto remouctu possibile descontingens,cidem tribuitur impossibile,& eius contradictorio applicaturnecesse. Eiamobrem Omnes eni tiationes positae in Amabimus, arquipollcnt inter se ipsas; positae in Edentuli,inter se;&positae in Issiace, inter in deniq: omnes quatuor positae in Purpurea aequi pollent inter se ipsis. Ex his perspicuum sit,ires priores enuntiationes cuiusque vocabuli esse ita similes quoad dictum,ut si dictum prioris sit alens,dictum secundae tertiae sit alens;si negans,similiter at dictili quartae semper esse dissim it praecedentibus Perspicuum etiam fit, quod attinet ad Modum,primam iecundam enu tiationem cuiusque vocabuli esse similes inter se, tertiam 'uartam etiam inter se:semper tamen Modum duarum superiorum esse dissimilem modo inferiorum, quod attinet ad assi mation in negationem.
J V V Alij has aequipollentias explicant tribus regulis. Prima est Enuntiationes modi '''' Possibilis & Impossibilis aequipollent, dicto similiter se litabente,modis autem dis rmiliter id est, si utriusque Dictum sit sens,aut utriusque negans:Modus vero nil
affirmetur,& alterius negetur.
Petriim stare est possibile. Pecium non stare est possibile. Petrum stare non est possibile. Petrum non stare non est possibile. Petrum stare non est impossibile. Petrum non stare non est impossibit. Petrum stare est mnossibile. Petrum non stare est impossibilo
215쪽
secunda regula. nuntiasones impossibilis,ae necessarii idem or Iad valent; ἡicto dissimiliter,de modo si liter se habente.
Petrum stare est impossibile. Petrum non stare ea impossibile. Petrum stare non est impossibile. Petrum non stare non est imposiibile. Petrum non stare est necem.
Petrum stare est necesse. Petrum non stare non est necesse. Petrum stare non est necesse. Petrum non stare non est necesse. Petrum non stare est necesse. Petrum non stare est necesse.
Petrum stare est necesse. Tertia regula. nuntiationes: Possibilis&Necessariis erunt pares, si tam dicto, quam modo discreplent,hac ratione. Petrum stare est possibile. Petrum nonsitare est possibile. Petrum stare non est possibile. Petrum non stare non estpossibile. Quoniam autem in tradendis his regulis semper exempla dicti singularis posui De enunam i , accipienda est alia regula, qua verius est consectarium praecedentium, circa i*nib 'nunti tiones dicti non singularis. Quotiescunque dictum in tribus prioribus fue '' miuniuersale in quarta enuntiatione modi necetarii debet esse particulare;&si intri ' 'bus prioribus fuerit particulare, in quarta sumendum sit uniuersale Nisi enim id obteruetur nonnunquam,fiet,ut unius,ciusdemque vocabuli enuntiationes non 'inpolleant inter se Verbi gratia. Istaeennnuationes sunt in
Nullum animal esse hominem non est possibile. Purpuhei Nullum animal esse hominem non est contingens. Nullum animal esse hominem est impossibile. Omne animal esse hominem est necesse. tamen quarta est falsa;quae fuisset vera; scut tres priores,si dimi fuisset particula re;lcilicet,Aliquod animal esse hominem est necesse. Praeterea in quavis regulat, xum,quae posita sunt in hoc capithasseruimus, dictum enuntiationis neceslatii de
Pre esse contradictorium dicti aliatum enuntiationum, sed dictum uniuersale est xx dictorium dicti particularis;&e diuerso:Ergo uerum est etiam,quod nuncco k tarit, appendicisque loco dirimus . Sed id quidem verum est ad seruanda RqRip lentias an autem sufficiat ad explicandam contrarietatem, cap. Ia dis OO .videbis. V
Controuersia.Ηες qu tuo enuntiationest, Aliquem hominem esse animal est possibile,Ali P mi
quςm hominem esse animal est contingens, Aliquem hominem esse animes tu positis 'misi impossibile,Nullum hominem esse animal non est necesse, sunt in Am bi bile in his
216쪽
1 2 Comment in Universam Logicam.
Gutiatio inus;sed non sunt aequipollentcs,aut pares:ergo male docuimus,omnes ebuntiatio nibus nos,quae ad idem vocabulum pertinent, esse concordes. Propositio est apertissima
Probatur assumptio Posteriores sunt verae,5 priores falsae, cum aliquem homine esse animai,non sit contingcias, sed necessarium S essentiale:ergo no sunt arquipolletes. Qui enim fieri potcu,ut idc omitino polleant,& duae sint vera alijs cxiste tibiis fallis Idem argumentum contra Eden tuli potest adduci. Nam istae nuntiationes, Aliquem hominem non esse Leonem est possibile Aliquem hominem non esse Leonem cst contingens, Aliquem hominem non esse Leonem non est impossiabile, Omnem hominem esse Leonem non est necesse, sunt in Edentuli, tamen posteriores sunt verae, priores falsae;quia hominem non sie conciri necessarium
Sed ut ea,quae copiosissimc dici possunt rurculicra me,strictimque dicantur,obseruandum cst primum contingens accipi in hi sinuntiationibus, ut significati lcm quod possibile. Ob hanc enim causam enuntiationcs possibilis: contingcntis sem-rossibilis per eodem modo se habcnt, quoad letum, quoad modum.Obseruandum est se*mbigvi' iidd,possibile interdum accipi pro eo quod potcst esse,& non sic ut Possibile est' me ambulare,quia possum ambulare,dcntinambularc. Diciturque nonntillis possibile Physicum, ab alijs vero postibile strictum,vel propriu. Interdum autem sumi pro eo,quod potest si , id est,pro eo cruod non rcpugnat esse ut Possibile caemeesse animal,& ambulare quoquc:quia nihil horti mihi repugnat: appellaturque a nonullis possibile Logicum, ab alijs cro possibile estia,ves latum. Discrimen autem est inter haec duo possibilis sciacra,ci, primu iniicniatur solum in rebus fortuitis, cundum vero cinci,s, in rebus etia necessarijs. Quae fuit cause,ut illud prius a Chrysestomo Iauello strictum,posterius autem latum,aut altum,S eminens in Metaphysicis quaestionibus diceretur.Iam ergo respondeamus argumento,omnes enuntiationes positas in Amabimus in superiori argumcnto esse veras, nec illas esse festa, quq asserunt esse possibilo, aut contingcns, aliquein hominem esse animal. in eis enim cotingens silmitur pro eo, quod usu venire potest, quod est possibile. Possibile autesecundo modo accipitur,4 sane constat, unam cadcm enuntiationem posse esse
possibilem Mnecessariam jumendo ita ipsum possibile. Ex quibus constat quid de
Eden tuli sentiendum sit. De hac tamen re si controuersia inter Caietanum et Petilier icct bo. Iauclluminis: '' in Compedio Logicae tractatu 3. capite Iaucllus enim vult sumi illo priori modo,dontroue, sed Cardinalis Caietanus,cuies uehementer asientior,docet,posteriori accipiendusia esse. Qitare autem Caietani lantentiam praeferam,inplicabo . Nam superius ar umentum me omnind comprimit, Z quae sequuntur,non uidco,qua ratione nos int distatui. Omnium enim consensi Purpurca amabimus sunt opposita subalterna,& Purpurca habet se ut supcrior,Amabimus ut inferior quod scquciati capi' te exponemus:Ergo iuxta sub alternarum legem ex qualibet cnuntiatione , quae est in Purpurea, inferri poterit quaevis earum quae sunt in Amabimus. Cum igitur scenuntiatio, omnem hominem esse animal cst necesse, sit in Purpurca is cassis cali
colligetur,Aliquem hominem esse animal sit possibile,quae est in Amabimus. At Vpossibile accipiatur primo modo,non rcct essequetur,Hoc est necesse ergo hoc ix possibilo,Itaq; possibile secundo modo sumitur.Sed quid in re manifesta probatio nes accumulo Nonne Aristoteles ipsa de Modalibus enuntiationibus disputans, Q
cebad necesse es se sequi possibile esse Nonne ipse sub fine capitis modificatarum
217쪽
enuntiationum,postquam de earum isodynamia disseruisset, tractat, an possibile sumatur pro eo, quod potest ess an vero pro eo quod potest esse Mnon esse: ἡdo et accipi pro eo,quod potest esse Explodenda est igitur lauelli sentcntia. Non de Argumensunt tamen argumenta,quae,virum alioqui eruditissimum,& Aristotclis fidelissimu sectitorem, in cam opinationem inclinare potueriit. Quare tametsi ille eis minime ;bhε ε utatur, nobis troponentur, di luentur,ne quispiam decipiatur. Potissima auc si te probatio sit,quia Aristoteles 1 Prior.docet,illud esse possibile, quod potest esse, iuuant. non esse. Respondetur Aristotelem eo id loco sumpsi si possibile primo modo; non enim gQbat tunc de is dynamiavi atquipollcntia diuersorum modorum intersc. Altera zst.Aristoteles lib. 1. Periherm. agens de modificatis cnirntiationibus, s sexit, bcne seqiii,Hoc si possibile esse ergo hoc est possibile non esse igitur ii min hoc capite sumitur possibile primo modo. Respondetur. In prima parte capi ii ,Vbi non disputatur de aequipollentia modi possibilis, ciliorum modorum; pQ'tuisse Aristotelem accipere possibile primo modo;at in secunda non sumpsisse pri-MQ,led secundo modo. Nec qucnquam moueat, illud,quod Aristoteles in sc cunda partς capitis tradit possibile in utranque partem cadere posse id est, posse esse, non it . Non enim vult docere, possibile vespertinet ad sedynamiam, accipi pri-
' 'n Vm docui, bd quod ψ possibile secundo modo aliquando esse
pQi ibit primo . Sicut de ratione animalis non est esse particeps mentis, Verunta ζ animal aliquando in rationis compos . Vltima probatio . Si Aristotcles non uisiputauit de isodynamia possibilis sumpti primo modo,ergo fuit in hac re dimini tu .cum etiam possibile primo modo constituat nuntiationes modificatas. Nec idonea esset responso, si diceretur , Aristotelem disputasta de possibili secundo modo,sub quo continetur possibile primo modo,ut se iussu superiori; nam C dini ratione non debuisset agere de modo neccstatio, clim etiam necesssirium comaineatur iubpossibili secundo modo;vtante diximus. Quaecum ita stat, dicimus, 'i 'li'-orutotelem multa utilia reliquisinalioqui inutilia essent omnium interprctum com Vm 'g Π ςnt Π ,Vane ueloro uerentur in scholis magistri, in dissicillimis quaestionibus4 'plicandis,quarum Aristoteles nec meminit quidem. Item dicimus, Aristatelem reliquille quod attinet adisodynamiam possibile sumptum primo modo,quia non poteit 3pucari,quomodo aequi polleat alijs modis. Tertio dicimus,Aristotclem a cre
d hoc, si ibili a Priorum,sed ii studiosofum '
uom ponamus,de eo nos disputaturos. gratiam,antequam sinem huic tracta
IN ue partes haec disputatio diuidetur. Prima oppositioncm modorum inter ς ς plicabit,iecunda repugnantiam enuntiationum eiusdcm modi aperiet, ter 'uvmum illorum vocabulorum Amabimii Eden tuli, iliace, Pupurea,disser pan*m uisi bit. Itaque ex his modis Necesse ampossibile opponuntur contrarid Qt idi ζ, P sibile non sub contrarie Necesse & possibile noricontradictorie sir ut inpossibile, Possibile ut patet in hac tabula.
218쪽
11 Comment in uniuersam Logicam.
trum currere. Contrariae. Petrum currere .
Ratio autem horiam est,quia enuntiationes ientes, compositae ex necesse, impossibili,possunt esse simul talis; simul autem vera esse nequeunt. Quare merito iudicantur contrariae. Poeterea enuntiationes modi possibilis, quarum una constat dicto negato, alia vero aiente possunt nonnunquam esse simul verat;ideoque se contrariae appellantur. Qua probatione in reliquis etiam oppositionis generibus f Nota de cile utemur. Quemadmodum igitur quum de enuntiationibus simplicibus ager Nodialii mus,diximus, nuntiationes contrarias squipollere, si alterutri earum postponatur quip*lle negatio:idem in duabus enuntiationibus prioribus est dicendum. Nam Necesse
est esse,&Impossibile est non esse, quipollent. Et quod ibi scripsimus,contradicentes aequipollere praeposita negatione,idem in istis comprobatur. Siquidem Noimpossibile est esse,& Possibile est esse, atquipossent.Demii quod asseruimus,substernas aequipolleretpositavi postposita negatione,idem in istis et obseruari debenquia Necesse est esse, Mon est impossibile non esse, quipollent. His consentiu quisuperiori capite habes;nepe enuntiationes modi possibilis ampossibilis squis pollere dicto,similiter&modo,dissimiliter se habentibus Rursumque enuntiatio nes modi necessari ximpossibilis idem omnino pollere modo, similitervi dicto, dissimiliter se habentibus:quia scilicet huic nuntiationi ecesse est esse s quipo, let haec,Non est possibile non esse. Enuntiationes autem eiusdem modi qua ratione opponantur, his regulis explica i 6hIesta . . Prima Inter enuntiationes modi necessari ills in quibus modus est affirma' tiation tus,dictum vero dissimiliter se habet,id est,unius est aiens , alterius negans,sunt co eiusdem raris:ilis vero in quibus modus est negatus,dictum vero se habet dissimiliter,sus μ' i subcontraris . Et si illa,qus habet dictum de modum affirmatum superponatur il li,quihabet dictum isodum negatum,sent subalterns: ex quo patet,qus nam si contradicentes Eadem autem regula seruanda est in enuntiationibus modi imps sibili ut patet in his tabulis. Tabula
219쪽
Liber Quartus. Tabula Necessarij.
Neeesse est' uu esse albuni. Contrariae, Necesse est petrunon esse album.
N5 est necesse P truno esse album. subcontraria Non necesse est Petrueste alba.
Impossibile estistrum esse album. Contrariae.
Impossibile est Pstru non esse album.
No est impossibilere Non est impossibile
trum non esse album Subcontrariae. Petrum esse album, unda, Tila,qua utendum est in enutiationibus modi possibilis,est huiusmo- 'qui u modus ammatur, dictum vero in una est alens, di in altera n gyhhi id Otraria sunt;&possunt ambae esse vene,illae vero in quibus modus in utra 2 ηςgδxur,dictum vero in una affirmatur,in altera autem negatur, sunt contra Ri pRΠxor fals interdum inueniuntur. Denique si illa quae est dicti&modin Vpζrponatur illi,quae est dicti & modi affirmati,erunt subalte-:ac subindς se nil tradicentes agnoscere.Cuius regula. hoc est exemplar; Non
220쪽
Commmenti inuniistriam Logicam.
Non est possibile P tritin esse album. Contraria: Non est possibile Pstrum non esse album
Possibile est petrunon esse album. Subcontrariae. Pos,ibile est petruesse album. tib a sed ut ad extremum illud veniamus,dicimus,Purpurea&Iliace opponi comtra-ruanasa ri Amabimus Ed tuli subcontrari , Purpurea dc Amabimus subalterne, Purpurea, Eden tuli contradictorie, itemque Ithacevi Amabimus Non est possibile, ctrum non loqui. Non est contingens Petrum non loqui. Purpurς scimpossibile est Petri non loqui. Necesse est Petrum loqui.
vliace. Non est possibile Petrum loqui. il lon est contingens Petrum loquL, Impossibile est cirum loqui. Necesse est Petrum non loqui. Subcontrariae. Possibile est Petrum loqui. Munus I Contingens est Petrum qui .
. 'mo est impossibile Petru loqui Non est necesse Petrum noloqui; Possibile est Petrum non Ioq; '- Cotin ens est Petru non laqui Non est necesse Petrum loqui' Quanti